0:00:00.658,0:00:04.800
Hidrolik kırılma ne demektir?[br](hydraulic fracturing, fracking)

0:00:04.800,0:00:09.800
Sanayi devriminden bu yana enerji ihtiyacımız durmaksızın artmakta,

0:00:09.800,0:00:17.383
ve bu ihtiyacın çoğunluğu doğal gaz ya da kömür gibi fosil yakıtlardan sağlanmaktadır.

0:00:17.383,0:00:21.800
Son zamanlarda çok konuşulur hale gelen tartışmalı bir doğal gaz çıkarma yöntemi mevcut.

0:00:21.800,0:00:25.800
"Hidrolik Kırılma"[br](hydraulic fracturing, fracking)

0:00:25.800,0:00:30.577
Basitçe açıklamak gerekirse hidrolik kırılma yöntemi bize yerkürenin derinliklerindeki doğal gazı yeniden kazanma imkanı sağlıyor.

0:00:30.577,0:00:34.632
Bu yöntemde su, kum ve bir takım kimyasallar aracılığıyla

0:00:34.632,0:00:39.497
kayaçlar içinde sıkışmış haldeki doğal gaz ortaya çıkartılıyor.

0:00:39.497,0:00:42.777
1940'lardan beri bilinen bir yöntem olsa da,

0:00:42.777,0:00:48.856
son on yıldır kullanımında bir aşırılık söz konusu

0:00:48.856,0:00:51.134
özellikle Amerika Birleşik Devletleri'nde.

0:00:51.134,0:00:57.633
Bunun sebebi Amerika ve Avrupa kıtasındaki bilinen doğal gaz kaynaklarının tükenmiş olması,

0:00:57.633,0:01:03.299
ve buna bağlı olarak doğal gaz ve diğer yakıtların fiyatlarında sürekli bir artış meydana gelmesidir.

0:01:03.299,0:01:10.658
Böylece, aslında büyük ölçüde karmaşık ve masraflı olan hidrolik kırılma gibi yöntemler eskisine göre daha karlı ve cazip hale gelmiştir.

0:01:10.658,0:01:17.098
Bu süre içerisinde hidrolik kırılma tekniği ABD'de bir milyondan fazla kez kullanılmıştır,

0:01:17.098,0:01:22.498
ve haznelerde mevcut bulunan petrol ve doğal gazın %60'ından fazlası hidrolik kırılma yöntemiyle elde edilmiştir.

0:01:22.498,0:01:26.800
Şimdi hidrolik kırılma tekniğine bir göz atalım:

0:01:26.800,0:01:31.800
İlk olarak birkaç yüz metre uzunluğunda bir kuyu kazılır.

0:01:31.800,0:01:37.097
Buradan, kayaçların içerisinde yatay olarak ilerlenir.

0:01:37.097,0:01:42.098
Daha sonra buraya yüksek performanslı pompalar yardımıyla bir çeşit sıvı pompalanır.

0:01:42.098,0:01:46.049
Bu sıvı, birkaç bin ton kum, yaklaşık 200 bin litre kimyasal

0:01:46.049,0:01:50.133
ve ortalama 8 milyon litre sudan oluşmaktadır,

0:01:50.133,0:01:55.656
ki bu da 65 bin insanın günlük su tüketimine denktir.

0:01:55.656,0:02:01.048
Bu karışım kaya tabakasının içerisinde çok sayıda çatlaklar oluşturarak ilerler.

0:02:01.048,0:02:05.264
Kum, çatlakların tekrar kapanmasını önler.

0:02:05.264,0:02:07.965
Kimyasalların görevleri ise başlıça;

0:02:07.965,0:02:10.465
suyu sıkıştırmak,

0:02:10.465,0:02:11.965
bakterileri öldürmek,

0:02:11.965,0:02:14.884
ve mineralleri çözündürmektir.

0:02:14.884,0:02:18.216
Daha sonra sıvı pompa yardımıyla geri çekilir

0:02:18.216,0:02:22.050
ve bu aşamada doğal gaz elde edilir.

0:02:22.050,0:02:26.337
Gaz kaynağı tükenir tükenmez kuyu kapatılır.

0:02:26.337,0:02:32.578
Sonrasında ise genellikle sıvı yer altına geri pompalanır ve orada kalır.

0:02:32.578,0:02:37.216
Ancak bu teknik çok sayıda riski de beraberinde getirmektedir.

0:02:37.216,0:02:41.099
Başlıca risk olarak su kaynaklarının kirletiliyor olması söylenebilir.

0:02:41.099,0:02:44.097
Hidrolik kırılma yöntemi sadece yüksek miktarda su tüketmekle kalmamakta,

0:02:44.097,0:02:49.216
aynı zamanda uygulamada kullanılan sıvı, kirletilmiş ve yüksek derecede zehirlidir.

0:02:49.216,0:02:56.216
Bahsi geçen kirlilik göz ardı edilemeyecek kadar çok ve bir arıtma tesisi tarafından bile temizlenemeyecek seviyededir.

0:02:56.216,0:02:59.965
Tehlikenin farkında olunmasına ve teorik olarak yönetilebilir olmasına rağmen

0:02:59.965,0:03:06.337
ihmaller nedeniyle ABD'de su kaynakları çoktan kirletilmiş durumdadır.

0:03:06.337,0:03:09.616
Henüz kimse kirlenen su kaynaklarının ileride nasıl bir etki yaratacağını bilmemekte

0:03:09.616,0:03:14.298
ve henüz konu hakkında yapılmış uzun süreli bir araştırma da bulunmamaktadır.

0:03:14.298,0:03:17.576
Kullanılan kimyasalllar zararlıdan, aşırı zehirliye,

0:03:17.576,0:03:24.738
hatta kanserojen(benzol, formik asit) olmalarına kadar çeşitlilik gösterebilmekte.

0:03:24.738,0:03:32.577
Firmalar kimyasal bileşimin içeriği konusunda kesin bir açıklama yapmamayı tercih etseler de,

0:03:32.577,0:03:39.178
işlem sırasında yaklaşık 700 farklı çeşit kimyasal maddenin kullanılmış olabileceği biliniyor.

0:03:39.178,0:03:43.537
Bir diğer risk de sera gazı salınımı.

0:03:43.537,0:03:47.418
Elde edilen doğal gazın içerisinde, karbon dioksit'ten 25 kat daha etkili olduğu bilinen

0:03:47.418,0:03:53.465
metan gazından ciddi miktarlarda bulunduğu biliniyor.

0:03:53.465,0:03:57.457
Doğal gaz yakıldığında, kömüre kıyasla doğaya daha az zarar verir.

0:03:57.457,0:03:59.383
Ancak hidrolik kırılma yönteminin,

0:03:59.383,0:04:02.134
iklim üzerindeki etkisi çok daha büyüktür.

0:04:02.134,0:04:07.496
İlk olarak gazın çıkarılma süreci yüksek miktarlarda enerji tüketilmesi anlamına gelmektedir.

0:04:07.496,0:04:11.738
İkinci olarak da açılan kuyulardaki kaynaklar çok çabuk tükenmekte

0:04:11.738,0:04:16.633
ve klasik yöntemlere göre çok daha sık kuyu açmayı gerektirmektedir.

0:04:16.633,0:04:24.496
Ek olarak, çıkarılan gazın yaklaşık %3'ü uygulama sırasında atmosfere karışarak kaybedilmektedir.

0:04:24.496,0:04:27.258
Peki ya hidrolik kırılma yönteminin avantajları dezavantajlarını dengelerken,

0:04:27.258,0:04:31.497
uygulamanın faydalarının değerlendirmesini nasıl yapacağız?

0:04:31.497,0:04:34.258
Doğru bir şekilde uygulandığında bu yöntem bize şunu sağlamaktadır;

0:04:34.258,0:04:41.050
evet, kısa ve orta vadede düşük maliyetli enerjiye olan ihtiyacımızı karşılayabiliyor,

0:04:41.050,0:04:44.633
ancak uzun vadede beklenmedik sonuçlar meydana getirebilir

0:04:44.633,0:04:49.258
ve içme suyumuz üzerinde oluşturduğu risk azımsanmamalıdır.