0:00:07.618,0:00:09.747
Eğer biri seni pislik olarak çağırsaydı,

0:00:09.747,0:00:11.451
muhtemelen gocunurdun

0:00:11.451,0:00:12.868
ama bilimsel olarak

0:00:12.868,0:00:14.451
çok yanlış olmayabilirler.

0:00:14.451,0:00:15.503
Yemeklerinin nereden

0:00:15.503,0:00:17.367
geldiği hakkında hiç düşündün mü?

0:00:17.367,0:00:18.721
Bitkiler, hayvanlar hatta

0:00:18.721,0:00:20.404
mantarlardan geldiğini söylerdiniz

0:00:20.404,0:00:21.960
ama muhtemelen bu bitkileri,

0:00:21.960,0:00:23.720
hayvanları ve mantarları besleyen

0:00:23.720,0:00:26.867
çürüyen organizmaları [br]ve kakaları düşünmeyi istemezsiniz.

0:00:26.867,0:00:29.352
Yani gerçekten, [br]siz ve vücudunuzdaki maddenin çoğu

0:00:29.352,0:00:31.935
sadece iki veya üç derece ayrılıyorsunuz,

0:00:31.935,0:00:34.772
gölet pisliği gibi şeylerden.

0:00:34.772,0:00:36.564
Bir ekosistemdeki bütün türler,

0:00:36.564,0:00:38.330
bir mercan kayalığındaki canlılardan

0:00:38.330,0:00:39.485
bir göldeki balığa,

0:00:39.485,0:00:40.821
savanadaki aslanlara

0:00:40.821,0:00:42.362
doğrudan yada dolaylı olarak

0:00:42.362,0:00:44.325
ölü şeylerden beslenir.

0:00:44.325,0:00:46.826
Vücudumuzdaki organik maddelerin çoğu,

0:00:46.826,0:00:48.617
eğer yeterince geriye gidersek,

0:00:48.617,0:00:50.413
fotosentez yoluyla

0:00:50.413,0:00:52.249
karbondioksit ve sudan gelir.

0:00:52.249,0:00:54.150
Bitkiler güneş ışığından gelen enerjiyi

0:00:54.150,0:00:57.178
çevredeki karbondioksit ve suyu

0:00:57.178,0:00:59.587
glukoz ve oksijene çevirmek için kullanır.

0:00:59.587,0:01:01.283
Bu glikoz daha sonra, daha karmaşık

0:01:01.283,0:01:02.991
organik moleküllere dönüştürülür,

0:01:02.991,0:01:05.705
yaprakları, sapları, kökleri, meyve vb. [br]oluşturmak için.

0:01:05.705,0:01:08.604
Bu organik moleküllerde depolanan enerji

0:01:08.604,0:01:10.767
aşina olduğumuz [br]besin zincirlerini destekler.

0:01:10.767,0:01:13.250
Muhtemelen böyle çizimler gördünüz

0:01:13.250,0:01:14.567
ya da bunun gibi.

0:01:14.567,0:01:16.151
Bu yeşil besin zincirleri

0:01:16.151,0:01:18.561
tabandaki canlı bitkilerle başlar.

0:01:18.561,0:01:21.524
Ancak gerçek hayattaki [br]karasal ekosistemlerde,

0:01:21.524,0:01:23.669
bitki maddesinin% 10'undan azı

0:01:23.669,0:01:25.562
hala canlıyken yenir.

0:01:25.562,0:01:26.981
Peki ya kalan %90'ı?

0:01:27.001,0:01:28.289
Bir sonbahar gününde

0:01:28.289,0:01:29.806
yere bir bakın.

0:01:29.806,0:01:31.889
Canlı bitkiler ölü vücut [br]kısımlarını döker:

0:01:31.889,0:01:33.748
düşen yapraklar, kırık dallar

0:01:33.748,0:01:35.501
hatta yeraltındaki kökler.

0:01:35.501,0:01:36.919
Birçok bitki, hayatlarını

0:01:36.919,0:01:38.707
yenilmeden geçirecek kadar şanslıdır,

0:01:38.707,0:01:41.254
sonunda ölür ve kalıntılarını bırakırlar.

0:01:41.254,0:01:44.540
Bütün bu %90'ı olan karasal, yenilmemiş,

0:01:44.540,0:01:47.200
sindirilmemiş ve[br]ölü bitki parçaları önemli mi?

0:01:47.200,0:01:48.906
Bu, döküntüye dönüşür,

0:01:48.906,0:01:51.700
kahverengi gıda zinciri[br]dediğimiz şeyin tabanı,

0:01:51.700,0:01:54.034
çoğunlukla bunun gibi görünür.

0:01:54.034,0:01:55.475
Bitkilere ne olursa,

0:01:55.475,0:01:58.064
besin zincirindeki diğer[br]bütün canlılara da o olur;

0:01:58.064,0:01:59.398
bazıları canlı canlı yenir,

0:01:59.398,0:02:00.818
ama çoğu sadece

0:02:00.818,0:02:02.609
ölüyken ya da çürümüşken yenir.

0:02:02.609,0:02:04.552
Tüm bu besin zinciri boyunca canlılar

0:02:04.552,0:02:07.081
ölmeden ve kalıntılarını[br]çürümeye bırakmadan önce

0:02:07.081,0:02:08.245
organik madde dökerler

0:02:08.245,0:02:10.700
ve sindirim atıklarını dışarı atarlar.

0:02:10.700,0:02:13.246
Tüm bu ölümler korkunç geliyor, değil mi?

0:02:13.246,0:02:14.581
Ama değil.

0:02:14.581,0:02:16.584
Tüm toprak döküntüleri sonunda

0:02:16.584,0:02:19.013
mikroplar ve diğer leşçiller[br]tarafından tüketilirler

0:02:19.013,0:02:21.169
yani aslında diğer[br]birçok organizmayı besleyen

0:02:21.169,0:02:23.452
kahverengi gıda zincirinin[br]temelini oluştururlar,

0:02:23.452,0:02:25.368
buna bizler de dahiliz.

0:02:25.368,0:02:26.701
Bilim adamları döküntülerin

0:02:26.701,0:02:28.419
birçok doğal ekosistemi besleyen

0:02:28.419,0:02:30.552
beklenmedik şekilde[br]büyük bir enerji kaynağı

0:02:30.552,0:02:31.885
olduklarını öğreniyorlar.

0:02:31.885,0:02:34.182
Ancak bir ekosistem içindeki etkileşimler

0:02:34.182,0:02:36.476
bundan bile daha karmaşıktır.

0:02:36.476,0:02:38.118
Bir gıda zincirinin gerçekte

0:02:38.118,0:02:40.611
temsil ettiği şey enerji akışının [br]tek bir rotasıdır.

0:02:40.611,0:02:42.614
Herhangi bir ekosistemde,

0:02:42.614,0:02:43.859
bu akışların çoğu zengin

0:02:43.859,0:02:44.987
bir etkileşim ağı veya

0:02:44.987,0:02:46.363
gıda ağı oluşturmak için

0:02:46.363,0:02:48.739
birbirine bağlanır,

0:02:48.739,0:02:51.863
ölü madde her adımda bu ağı destekler.

0:02:51.863,0:02:53.538
Ortaya çıkan gıda ağı,

0:02:53.538,0:02:54.617
o kadar bağlıdır ki

0:02:54.617,0:02:55.829
neredeyse her tür,

0:02:55.829,0:02:58.032
döküntüden, hatta biz insanlardan

0:02:58.032,0:03:00.002
iki dereceden fazla uzakta değildir.

0:03:00.002,0:03:01.616
Muhtemelen doğrudan

0:03:01.616,0:03:04.203
çürüyen, kaka yada göl pisliği[br]gibi şeyler yemiyorsunuz

0:03:04.203,0:03:06.631
ama yiyecek kaynaklarınız[br]muhtemelen bunları yiyor.

0:03:06.631,0:03:07.841
Bizlerin yediği

0:03:07.841,0:03:10.047
domuz, kümes hayvanları,[br]mantarlar, kabuklular,

0:03:10.047,0:03:13.011
yayın balıkları gibi deniz tabanından[br]beslenen bir çok hayvan

0:03:13.011,0:03:15.245
ya doğrudan artıklar ile beslenirler,

0:03:15.245,0:03:16.891
ya da hayvansal yan ürünlerle.

0:03:16.891,0:03:19.686
Eğer doğanın atıklarla[br]dolu olduğunu düşünüyorsanız,

0:03:19.686,0:03:20.945
haklısınız.

0:03:20.945,0:03:23.596
Ama bir canlının çöpü[br]bir diğerinin altınıdır,

0:03:23.596,0:03:25.255
bütün bu çürümüş ölü şeyler

0:03:25.255,0:03:27.152
nihayetinde, besin ağından geçerken

0:03:27.152,0:03:29.070
bizi ve dünyadaki yaşamın çoğunu

0:03:29.070,0:03:30.992
besleyen enerjiyi sağlar.

0:03:30.992,0:03:35.175
İşte bu düşünmek için biraz yemek.