1
00:00:07,618 --> 00:00:09,747
Kada bi vas neko nazvao smećem,

2
00:00:09,747 --> 00:00:11,451
verovatno biste se uvredili,

3
00:00:11,451 --> 00:00:12,868
ali s naučne tačke gledišta,

4
00:00:12,868 --> 00:00:14,451
oni ne bi puno pogrešili.

5
00:00:14,451 --> 00:00:16,133
Da li ste ikada razmišljali o tome

6
00:00:16,133 --> 00:00:17,367
odakle potiče naša hrana?

7
00:00:17,367 --> 00:00:18,581
Možda ćete reći da potiče

8
00:00:18,581 --> 00:00:20,404
od biljaka, životinja, ili čak gljiva,

9
00:00:20,404 --> 00:00:22,080
ali o njoj radije ne biste mislili

10
00:00:22,080 --> 00:00:24,020
kao o organizmima koji trunu i izmetu

11
00:00:24,020 --> 00:00:26,867
kojim se hrane te biljke,
životinje i gljive.

12
00:00:26,867 --> 00:00:29,352
Zapravo, vi i većina materije u vašem telu

13
00:00:29,352 --> 00:00:31,935
ste zapravo odvojeni dva ili tri stepena

14
00:00:31,935 --> 00:00:34,772
od stvari poput otpada iz bare.

15
00:00:34,772 --> 00:00:36,564
Sve vrste u jednom ekosistemu,

16
00:00:36,564 --> 00:00:38,109
od stvorenja na koralnom grebenu

17
00:00:38,109 --> 00:00:39,485
do riba u jezeru

18
00:00:39,485 --> 00:00:40,821
i lavova u savani,

19
00:00:40,821 --> 00:00:42,362
direktno ili indirektno

20
00:00:42,362 --> 00:00:44,325
zavise od mrtvih stvari.

21
00:00:44,325 --> 00:00:46,826
Većina organske materije u našim telima,

22
00:00:46,826 --> 00:00:48,617
ako je ispratimo dovoljno daleko,

23
00:00:48,617 --> 00:00:50,413
dolazi iz CO2 i vode

24
00:00:50,413 --> 00:00:52,249
kroz fotosintezu.

25
00:00:52,249 --> 00:00:54,320
Biljke koriste energiju
iz sunčeve svetlosti

26
00:00:54,320 --> 00:00:57,178
da pretvore ugljen-dioksid
i vodu iz okoline

27
00:00:57,178 --> 00:00:59,587
u glukozu i kiseonik.

28
00:00:59,587 --> 00:01:01,173
Glukoza se onda pretvara

29
00:01:01,173 --> 00:01:02,701
u kompleksnije organske molekule

30
00:01:02,701 --> 00:01:06,845
kako bi stvorila lišće, stabljike,
korenje, plodove i ostalo.

31
00:01:06,845 --> 00:01:09,414
Energija koja se skladišti
u ovim organskim molekulima

32
00:01:09,414 --> 00:01:11,557
održava lance ishrane
koji su nam poznati.

33
00:01:11,557 --> 00:01:13,950
Verovatno ste videli ilustracije poput ove

34
00:01:13,950 --> 00:01:15,537
ili ove.

35
00:01:15,537 --> 00:01:16,981
Ovi zeleni lanci ishrane

36
00:01:16,981 --> 00:01:19,241
u osnovi počinju sa živim biljkama.

37
00:01:19,241 --> 00:01:22,034
Ali u pravim zemaljskim ekosistemima,

38
00:01:22,034 --> 00:01:23,989
manje od 10% materija iz biljaka

39
00:01:23,989 --> 00:01:26,002
se jede dok su one još žive.

40
00:01:26,002 --> 00:01:27,701
Šta je sa drugih 90?

41
00:01:27,701 --> 00:01:29,159
Pa, samo pogledajte u tlo

42
00:01:29,159 --> 00:01:30,326
na jesenjem danu.

43
00:01:30,326 --> 00:01:32,229
Žive biljke odbacuju mrtve delove tela:

44
00:01:32,229 --> 00:01:33,748
opalo lišće, slomljene grane,

45
00:01:33,748 --> 00:01:35,391
čak i podzemno korenje.

46
00:01:35,391 --> 00:01:36,919
Mnoge biljke su dovoljno srećne

47
00:01:36,919 --> 00:01:38,897
da prođu ceo život
a da ih neko ne pojede,

48
00:01:38,897 --> 00:01:41,254
na kraju uginu i od njih ostanu ostaci.

49
00:01:41,254 --> 00:01:44,540
Svi ovi nepojedeni, nesvareni
i mrtvi delovi biljke,

50
00:01:44,540 --> 00:01:47,200
tih 90% zemaljske biljne materije?

51
00:01:47,200 --> 00:01:48,846
To postaje nanos,

52
00:01:48,846 --> 00:01:51,700
osnova onoga što zovemo
smeđim lancem ishrane,

53
00:01:51,700 --> 00:01:54,034
što izgleda kao ovo.

54
00:01:54,034 --> 00:01:55,464
Ono što se dešava sa biljkama,

55
00:01:55,464 --> 00:01:58,134
dešava se i sa drugim organizmima
u lancima ishrane -

56
00:01:58,134 --> 00:01:59,398
neki se jedu dok su živi,

57
00:01:59,398 --> 00:02:00,818
ali većina se jede samo

58
00:02:00,818 --> 00:02:02,609
kada su mrtvi i truli.

59
00:02:02,609 --> 00:02:04,142
Uz sav ovaj lanac ishrane,

60
00:02:04,142 --> 00:02:06,031
živa bića odbacuju organsku materiju

61
00:02:06,031 --> 00:02:07,925
i izbacuju otpad iz digestivnog trakta

62
00:02:07,925 --> 00:02:10,700
pre nego što uginu
i njihovi ostaci se raspadnu.

63
00:02:10,700 --> 00:02:13,246
Sva ta smrt zvuči prilično tmurno, zar ne?

64
00:02:13,246 --> 00:02:14,581
Ali nije.

65
00:02:14,581 --> 00:02:16,584
Sam nanos na kraju konzumiraju

66
00:02:16,584 --> 00:02:18,533
mikrobi i drugi lešinari,

67
00:02:18,533 --> 00:02:21,169
tako da on zapravo čini osnovu
smeđeg lanca ishrane

68
00:02:21,169 --> 00:02:23,452
koja izdržava mnoge organizme,

69
00:02:23,452 --> 00:02:25,368
uključujući i nas.

70
00:02:25,368 --> 00:02:26,701
Naučnici saznavaju

71
00:02:26,701 --> 00:02:27,469
da je ovaj nanos

72
00:02:27,469 --> 00:02:29,712
neočekivano velik izvor energije,

73
00:02:29,712 --> 00:02:31,885
i snabdeva većinu prirodnih ekosistema.

74
00:02:31,885 --> 00:02:34,182
Ali interakcije unutar ekosistema

75
00:02:34,182 --> 00:02:36,476
su kompleksnije i od toga.

76
00:02:36,476 --> 00:02:38,118
Lanac zapravo predstavlja

77
00:02:38,118 --> 00:02:40,651
jedinstvenu putanju toka energije.

78
00:02:40,651 --> 00:02:42,694
Unutar bilo kog ekosistema,

79
00:02:42,694 --> 00:02:43,859
mnogi od ovih tokova

80
00:02:43,859 --> 00:02:44,987
su povezani

81
00:02:44,987 --> 00:02:47,083
kako bi sačinili
bogatu mrežu interakcija

82
00:02:47,083 --> 00:02:48,739
ili mrežu hrane,

83
00:02:48,739 --> 00:02:52,243
gde mrtva materija izdržava tu mrežu
tokom celog procesa.

84
00:02:52,243 --> 00:02:53,538
Mreža hrane koja nastane

85
00:02:53,538 --> 00:02:54,617
je tako povezana

86
00:02:54,617 --> 00:02:55,829
da je skoro svaka vrsta

87
00:02:55,829 --> 00:02:58,032
na ne više od dva stepena od nanosa,

88
00:02:58,032 --> 00:03:00,002
čak i mi ljudi.

89
00:03:00,002 --> 00:03:01,906
Verovatno ne jedete stvari koje trunu,

90
00:03:01,906 --> 00:03:03,783
izmet ili direktan otpad iz bare,

91
00:03:03,783 --> 00:03:06,091
ali izvori vaše hrane to verovatno rade.

92
00:03:06,091 --> 00:03:07,841
Mnoge životinje koje jedemo

93
00:03:07,841 --> 00:03:09,857
se ili direktno same hrane nanosom,

94
00:03:09,857 --> 00:03:11,851
poput svinjetine,
živine, gljiva i ostriga

95
00:03:11,851 --> 00:03:14,665
ili somova i drugih članova
dna lanca ishrane,

96
00:03:14,665 --> 00:03:16,891
ili ih hrane životinjskim nusproduktima.

97
00:03:16,891 --> 00:03:19,686
Tako da, ako mislite
da je priroda puna otpada,

98
00:03:19,686 --> 00:03:20,945
u pravu ste.

99
00:03:20,945 --> 00:03:23,396
Ali smeće za jedan organizam
je zlato za drugi,

100
00:03:23,396 --> 00:03:25,025
a sve te mrtve stvari koje trunu

101
00:03:25,025 --> 00:03:27,152
na kraju pružaju energiju koja održava nas

102
00:03:27,152 --> 00:03:29,070
i većinu života na Zemlji,

103
00:03:29,070 --> 00:03:30,992
dok prolazi kroz mrežu hrane.

104
00:03:30,992 --> 00:03:35,175
Eto nečega za razmišljanje.