Kada bi vas neko nazvao smećem,
verovatno biste se uvredili,
ali s naučne tačke gledišta,
oni ne bi puno pogrešili.
Da li ste ikada razmišljali o tome
odakle potiče naša hrana?
Možda ćete reći da potiče
od biljaka, životinja, ili čak gljiva,
ali o njoj radije ne biste mislili
kao o organizmima koji trunu i izmetu
kojim se hrane te biljke,
životinje i gljive.
Zapravo, vi i većina materije u vašem telu
ste zapravo odvojeni dva ili tri stepena
od stvari poput otpada iz bare.
Sve vrste u jednom ekosistemu,
od stvorenja na koralnom grebenu
do riba u jezeru
i lavova u savani,
direktno ili indirektno
zavise od mrtvih stvari.
Većina organske materije u našim telima,
ako je ispratimo dovoljno daleko,
dolazi iz CO2 i vode
kroz fotosintezu.
Biljke koriste energiju
iz sunčeve svetlosti
da pretvore ugljen-dioksid
i vodu iz okoline
u glukozu i kiseonik.
Glukoza se onda pretvara
u kompleksnije organske molekule
kako bi stvorila lišće, stabljike,
korenje, plodove i ostalo.
Energija koja se skladišti
u ovim organskim molekulima
održava lance ishrane
koji su nam poznati.
Verovatno ste videli ilustracije poput ove
ili ove.
Ovi zeleni lanci ishrane
u osnovi počinju sa živim biljkama.
Ali u pravim zemaljskim ekosistemima,
manje od 10% materija iz biljaka
se jede dok su one još žive.
Šta je sa drugih 90?
Pa, samo pogledajte u tlo
na jesenjem danu.
Žive biljke odbacuju mrtve delove tela:
opalo lišće, slomljene grane,
čak i podzemno korenje.
Mnoge biljke su dovoljno srećne
da prođu ceo život
a da ih neko ne pojede,
na kraju uginu i od njih ostanu ostaci.
Svi ovi nepojedeni, nesvareni
i mrtvi delovi biljke,
tih 90% zemaljske biljne materije?
To postaje nanos,
osnova onoga što zovemo
smeđim lancem ishrane,
što izgleda kao ovo.
Ono što se dešava sa biljkama,
dešava se i sa drugim organizmima
u lancima ishrane -
neki se jedu dok su živi,
ali većina se jede samo
kada su mrtvi i truli.
Uz sav ovaj lanac ishrane,
živa bića odbacuju organsku materiju
i izbacuju otpad iz digestivnog trakta
pre nego što uginu
i njihovi ostaci se raspadnu.
Sva ta smrt zvuči prilično tmurno, zar ne?
Ali nije.
Sam nanos na kraju konzumiraju
mikrobi i drugi lešinari,
tako da on zapravo čini osnovu
smeđeg lanca ishrane
koja izdržava mnoge organizme,
uključujući i nas.
Naučnici saznavaju
da je ovaj nanos
neočekivano velik izvor energije,
i snabdeva većinu prirodnih ekosistema.
Ali interakcije unutar ekosistema
su kompleksnije i od toga.
Lanac zapravo predstavlja
jedinstvenu putanju toka energije.
Unutar bilo kog ekosistema,
mnogi od ovih tokova
su povezani
kako bi sačinili
bogatu mrežu interakcija
ili mrežu hrane,
gde mrtva materija izdržava tu mrežu
tokom celog procesa.
Mreža hrane koja nastane
je tako povezana
da je skoro svaka vrsta
na ne više od dva stepena od nanosa,
čak i mi ljudi.
Verovatno ne jedete stvari koje trunu,
izmet ili direktan otpad iz bare,
ali izvori vaše hrane to verovatno rade.
Mnoge životinje koje jedemo
se ili direktno same hrane nanosom,
poput svinjetine,
živine, gljiva i ostriga
ili somova i drugih članova
dna lanca ishrane,
ili ih hrane životinjskim nusproduktima.
Tako da, ako mislite
da je priroda puna otpada,
u pravu ste.
Ali smeće za jedan organizam
je zlato za drugi,
a sve te mrtve stvari koje trunu
na kraju pružaju energiju koja održava nas
i većinu života na Zemlji,
dok prolazi kroz mrežu hrane.
Eto nečega za razmišljanje.