WEBVTT

00:00:07.618 --> 00:00:09.747
Als iemand je vijverslijm noemt,

00:00:09.747 --> 00:00:11.451
zou je je waarschijnlijk beledigd voelen.

00:00:11.451 --> 00:00:12.868
Maar wetenschappelijk gezien,

00:00:12.868 --> 00:00:14.451
zitten ze er misschien niet ver naast.

00:00:14.451 --> 00:00:15.503
Stond je er ooit bij stil

00:00:15.503 --> 00:00:17.367
waar ons voedsel vandaan komt?

00:00:17.367 --> 00:00:18.721
Je zou zeggen dat het komt van

00:00:18.721 --> 00:00:20.404
planten, dieren of zelfs paddenstoelen,

00:00:20.404 --> 00:00:21.960
maar je denkt liever niet

00:00:21.960 --> 00:00:23.720
over de rottende organismen en mest

00:00:23.720 --> 00:00:26.867
die al die planten, dieren en paddenstoelen voedt.

00:00:26.867 --> 00:00:29.352
Dus eigenlijk ben jij 
en de meeste materie in je lichaam

00:00:29.352 --> 00:00:31.935
maar twee of drie stappen verwijderd

00:00:31.935 --> 00:00:34.772
van zaken als vijverslijm.

00:00:34.772 --> 00:00:36.564
Alle diersoorten in een ecosysteem,

00:00:36.564 --> 00:00:38.109
van de wezens in een koraalrif

00:00:38.109 --> 00:00:39.485
tot vissen in een meer

00:00:39.485 --> 00:00:40.821
of de leeuwen op de savanne,

00:00:40.821 --> 00:00:42.362
worden allemaal direct of indirect

00:00:42.362 --> 00:00:44.325
gevoed door dode dingen.

00:00:44.325 --> 00:00:46.826
Het meeste van het organisch materiaal 
in ons lichaam,

00:00:46.826 --> 00:00:48.617
als we het ver genoeg terug herleiden,

00:00:48.617 --> 00:00:50.413
komt van CO2 en water

00:00:50.413 --> 00:00:52.249
door fotosynthese.

00:00:52.249 --> 00:00:54.070
Planten gebruiken energie van zonlicht

00:00:54.070 --> 00:00:57.178
om koolstofdioxide en water om te zetten

00:00:57.178 --> 00:00:59.587
in glucose en zuurstof.

00:00:59.587 --> 00:01:01.283
Dat glucose wordt dan omgezet

00:01:01.283 --> 00:01:02.701
in meer complexe organische moleculen

00:01:02.701 --> 00:01:06.845
en wordt bladeren, stengels, wortels, fruit, enzovoort.

00:01:06.845 --> 00:01:08.764
De energie die is opgeslagen 
in deze organische moleculen

00:01:08.764 --> 00:01:11.557
ondersteunt de voedselketen die we allen kennen.

00:01:11.557 --> 00:01:13.950
Je heb afbeeldingen als dit vast eerder gezien.

00:01:13.950 --> 00:01:15.537
of dit.

00:01:15.537 --> 00:01:16.981
Deze groene voedselketens

00:01:16.981 --> 00:01:19.241
beginnen aan de basis met levende planten.

00:01:19.241 --> 00:01:22.034
Maar in reële ecosystemen op land,

00:01:22.034 --> 00:01:23.989
wordt minder dan 10% van plantaardig materiaal

00:01:23.989 --> 00:01:26.002
gegeten terwijl het nog leeft.

00:01:26.002 --> 00:01:27.701
Hoe zit het met de andere 90?

00:01:27.701 --> 00:01:29.159
Nou, kijk maar eens op de grond

00:01:29.159 --> 00:01:30.326
op een herfstdag.

00:01:30.326 --> 00:01:32.079
Levende planten schudden dode lichaamsdelen af:

00:01:32.079 --> 00:01:33.748
gevallen bladeren, gebroken takken,

00:01:33.748 --> 00:01:35.501
en zelfs ondergrondse wortels.

00:01:35.501 --> 00:01:36.919
Veel planten hebben het geluk

00:01:36.919 --> 00:01:38.617
om hun leven te leiden 
zonder ooit te worden opgegeten,

00:01:38.617 --> 00:01:41.254
uiteindelijk sterven ze en laten resten achter.

00:01:41.254 --> 00:01:44.540
Al deze ongegeten, onverteerde en dode plantdelen,

00:01:44.540 --> 00:01:47.200
die 90% van plantaardig materiaal:

00:01:47.200 --> 00:01:48.846
dat wordt detritus, afval,

00:01:48.846 --> 00:01:51.700
de basis van wat we de bruine voedselketen noemen,

00:01:51.700 --> 00:01:54.034
wat er zo uitziet.

00:01:54.034 --> 00:01:55.475
Wat met planten gebeurt,

00:01:55.475 --> 00:01:58.064
gebeurt ook met andere organismen 
hoger in de voedselketen:

00:01:58.064 --> 00:01:59.398
sommige worden levend opgegeten,

00:01:59.398 --> 00:02:00.818
maar de meeste worden alleen genuttigd,

00:02:00.818 --> 00:02:02.609
wanneer ze dood en vergaan zijn.

00:02:02.609 --> 00:02:04.142
In deze hele voedselketen,

00:02:04.142 --> 00:02:06.031
scheiden levende wezens organisch materiaal af

00:02:06.031 --> 00:02:07.655
en scheiden afvalstoffen uit,

00:02:07.655 --> 00:02:10.699
voordat ze sterven en hun overblijfselen vergaan.

00:02:10.699 --> 00:02:13.246
Al die dood klink grimmig, toch?

00:02:13.246 --> 00:02:14.581
Maar dat is het niet.

00:02:14.581 --> 00:02:16.584
Alle detritus wordt uiteindelijk geconsumeerd

00:02:16.584 --> 00:02:18.533
door microben en andere aaseters

00:02:18.533 --> 00:02:21.169
dus eigenlijk vormt het de basis 
van de bruine voedselketen

00:02:21.169 --> 00:02:23.452
dat vele andere organismen ondersteunt,

00:02:23.452 --> 00:02:25.368
ook ons.

00:02:25.368 --> 00:02:26.701
Wetenschappers leren

00:02:26.701 --> 00:02:27.469
dat deze detritus

00:02:27.469 --> 00:02:29.712
een onverwacht enorme energiebron is,

00:02:29.712 --> 00:02:31.885
dat de meeste ecosystemen in de natuur aanstuurt.

00:02:31.885 --> 00:02:34.182
Maar de interacties binnen een ecosysteem

00:02:34.182 --> 00:02:36.476
zijn zelfs nog complexer dan dat.

00:02:36.476 --> 00:02:38.118
Een voedselketen vertegenwoordigd eigenlijk

00:02:38.118 --> 00:02:40.651
een directe energiestroom.

00:02:40.651 --> 00:02:42.694
En binnen elk ecosysteem,

00:02:42.694 --> 00:02:43.859
zijn veel van deze stromen

00:02:43.859 --> 00:02:44.987
aan elkaar verbonden

00:02:44.987 --> 00:02:46.363
en vormen een uitgebreid netwerk van interacties,

00:02:46.363 --> 00:02:48.739
of voedselwebben,

00:02:48.739 --> 00:02:52.243
terwijl dode materie dat netwerk 
bij elke stap ondersteunt.

00:02:52.243 --> 00:02:53.538
Het resulterende voedselweb

00:02:53.538 --> 00:02:54.617
is zo verbonden

00:02:54.617 --> 00:02:55.829
dat vrijwel elke soort

00:02:55.829 --> 00:02:58.032
niet meer dan twee stappen verwijderd is 
van detritus,

00:02:58.032 --> 00:03:00.002
zelfs wij mensen.

00:03:00.002 --> 00:03:01.616
Jij eet waarschijnlijk zelf geen rottende dingen,

00:03:01.616 --> 00:03:03.783
mest of vijverslijm,

00:03:03.783 --> 00:03:06.091
maar jouw voedselbronnen doen dat wel.

00:03:06.091 --> 00:03:07.841
Veel dieren die wij eten

00:03:07.841 --> 00:03:09.927
voeden zich ofwel direct met detritus,

00:03:09.927 --> 00:03:11.851
zoals varkens, pluimvee, paddenstoelen, schaaldieren,

00:03:11.851 --> 00:03:15.475
of meervallen en andere bodemvissen,

00:03:15.475 --> 00:03:16.891
of ze krijgen dierlijke producten te eten.

00:03:16.891 --> 00:03:19.686
Dus als je denkt dat de natuur vol afval is,

00:03:19.686 --> 00:03:20.945
dan heb je gelijk.

00:03:20.945 --> 00:03:23.566
Maar het afval van één organisme 
is kostbaar voor een ander,

00:03:23.566 --> 00:03:25.025
en al dat dode en vergane spul

00:03:25.025 --> 00:03:27.152
zorgt uiteindelijk voor de energie die ons voedt

00:03:27.152 --> 00:03:29.070
en met ons het merendeel van het leven op aarde,

00:03:29.070 --> 00:03:30.992
als het door het voedselweb loopt.

00:03:30.992 --> 00:03:35.175
Zo, dat geeft voer tot nadenken.