WEBVTT

00:00:00.000 --> 00:00:01.760
Hiện nay, ai cũng phấn khởi

00:00:01.760 --> 00:00:04.506
về tốc độ phát triển 
của vắc-xin COVID-19,

00:00:04.866 --> 00:00:08.265
một số đã bắt đầu phân phối
ở một vài quốc gia.

00:00:08.265 --> 00:00:12.240
Nhưng vì đây là vắc-xin mRNA,
một công nghệ khá mới

00:00:12.240 --> 00:00:14.907
chưa được áp dụng
rộng rãi trước đây,

00:00:14.907 --> 00:00:16.096
chúng tôi muốn giải thích

00:00:16.096 --> 00:00:18.266
cách chúng hoạt động
và phản ứng cơ thể

00:00:18.266 --> 00:00:20.241
khi kim chạm vào da.

NOTE Paragraph

00:00:20.241 --> 00:00:22.104
Giống các vắc-xin ta đã biết,

00:00:22.104 --> 00:00:25.390
vắc-xin này sẽ được tiêm
vào bắp tay trên.

00:00:25.390 --> 00:00:27.107
Nhưng khác
vắc-xin thông thường

00:00:27.107 --> 00:00:30.679
thường đưa vào một dạng virus
bất hoạt hoặc suy yếu,

00:00:30.679 --> 00:00:34.382
vắc-xin này giải phóng
vật chất di truyền có tên mRNA.

00:00:34.382 --> 00:00:37.099
Vậy chính xác mRNA làm gì?

00:00:37.099 --> 00:00:41.302
Trong tế bào bình thường của cơ thể,
bạn có ADN bên trong nhân,

00:00:41.302 --> 00:00:44.174
và ADN này lưu trữ
toàn bộ thông tin và chỉ dẫn

00:00:44.174 --> 00:00:46.700
quan trọng cho hoạt động
của tế bào, cơ thể,

00:00:46.700 --> 00:00:48.990
và cuối cùng là tạo ra
con người bạn.

00:00:48.990 --> 00:00:51.939
Bên trong tế bào
là cỗ máy đọc ADN

00:00:51.939 --> 00:00:54.446
và phiên mã nó thành mRNA,

00:00:54.446 --> 00:00:57.708
mRNA này sẽ rời nhân
và tiến vào tế bào chất.

00:00:57.708 --> 00:01:00.884
Và ở đây, các ribosome
trong tế bào sẽ đọc RNA,

00:01:00.884 --> 00:01:04.530
và dựa vào từng mã mà hình thành
nên chuỗi các axit amin,

00:01:04.530 --> 00:01:06.979
chúng tự gấp lại
để tạo ra các protein

00:01:06.979 --> 00:01:08.919
giúp bạn sống và hoạt động.

00:01:08.919 --> 00:01:11.071
Quá trình này được gọi là dịch mã.

00:01:11.071 --> 00:01:12.426
Thật ra, đó là quá trình

00:01:12.426 --> 00:01:14.795
virus lợi dụng ngay từ đầu.

00:01:14.795 --> 00:01:17.656
Chúng chèn thông tin di truyền
của mình vào cơ thể bạn

00:01:17.656 --> 00:01:21.523
và bộ máy tế bào vô tình
bắt đầu lấy thông tin đó

00:01:21.523 --> 00:01:24.580
và hình thành protein 
để giúp tạo ra nhiều virus hơn.

NOTE Paragraph

00:01:24.580 --> 00:01:25.795
Quay trở lại chuyện tiêm.

00:01:25.795 --> 00:01:29.803
mRNA được tiêm vào bạn
từ vắc-xin

00:01:29.803 --> 00:01:32.138
cũng mang chỉ dẫn di truyền.

00:01:32.138 --> 00:01:36.480
Nhưng ở đây, nó chỉ mã hóa
một phần nhỏ của virus

00:01:36.480 --> 00:01:37.891
thay vì toàn bộ.

00:01:37.891 --> 00:01:41.579
Chắc bạn đã thấy SARS-CoV-2
được minh họa thế này,

00:01:41.579 --> 00:01:42.861
với rất nhiều gai trên nó,

00:01:42.861 --> 00:01:46.168
và chính các protein gai
bản chất vô hại này

00:01:46.168 --> 00:01:48.476
là cái vắc-xin mRNA mã hóa.

00:01:48.476 --> 00:01:51.813
mRNA tìm cách đi vào 
tế bào chất của tế bào

00:01:51.813 --> 00:01:56.137
nơi các ribosom đọc thông tin 
và bắt đầu tạo protein gai.

00:01:56.137 --> 00:01:57.328
Khi protein được tạo ra,

00:01:57.328 --> 00:01:58.892
nó tới màng tế bào

00:01:58.892 --> 00:02:00.327
và tế bào sẽ phá vỡ

00:02:00.327 --> 00:02:03.347
và phá hủy các chỉ dẫn mRNA
được tiêm vào.

NOTE Paragraph

00:02:03.347 --> 00:02:07.821
Vậy có gì hay khi tiêm một phần nhỏ
gai virus vào cơ thể bạn?

00:02:07.821 --> 00:02:08.977
Nó giúp cơ thể

00:02:08.977 --> 00:02:10.933
hay quan trọng hơn,
hệ miễn dịch bạn.

00:02:10.933 --> 00:02:14.449
biết trước hình dáng của virus
mà không gây ra bệnh.

00:02:14.449 --> 00:02:17.139
Đột nhiên, kháng thể
sẽ nhận ra virus và hành động

00:02:17.139 --> 00:02:19.219
vi rút không thuộc về cơ thể này,

00:02:19.219 --> 00:02:20.795
đó là hồi chuông cảnh báo 
cho hệ thống miễn dịch

00:02:20.795 --> 00:02:23.759
nhận ra và có sự chuẩn bị 
trước vi rút thật sự

00:02:23.759 --> 00:02:27.205
mà không cần phải nhiễm bệnh.

NOTE Paragraph

00:02:27.205 --> 00:02:29.562
Hệ miễn dịch 
sẽ có lợi thế mở đầu

00:02:29.562 --> 00:02:31.337
bằng cách tạo ra kháng thể mạnh

00:02:31.337 --> 00:02:34.212
có thể vô hiệu hóa và giết vi rút thật.

00:02:34.212 --> 00:02:37.505
Và "bộ nhớ" kháng thể này
được cất trong tế bào B

00:02:37.505 --> 00:02:41.755
để nếu sau này bạn có bị
nhiễm vi rút SARS-CoV-2

00:02:41.755 --> 00:02:43.613
thì cơ thể bạn cũng
đã phòng bị.

00:02:43.613 --> 00:02:46.101
Đây là phản ứng
miễn dịch thích nghi.

00:02:46.101 --> 00:02:48.875
Cơ thể đã thấy các protein gai
này trước đó

00:02:48.875 --> 00:02:50.873
nên vì thế nó biết phải làm gì.

00:02:50.873 --> 00:02:52.576
Thực chất, những vắc-xin mRNA này

00:02:52.576 --> 00:02:56.217
cho phép cơ thể tự bảo vệ nó
khỏi nhiễm bệnh trong tương lai

00:02:56.217 --> 00:02:57.501
mà không phải mạo hiểm

00:02:57.501 --> 00:03:00.395
nếm hậu quả của bệnh COVID-19.

NOTE Paragraph

00:03:00.395 --> 00:03:03.330
Vậy tại sao trước đây vắc-xin mRNA
không được sử dụng?

00:03:03.330 --> 00:03:04.761
Tuy chúng khá mới

00:03:04.761 --> 00:03:07.897
nhưng thật ra các nhà nghiên cứu
đã thử nghiệm chúng hàng thập kỉ,

00:03:07.897 --> 00:03:09.949
nhưng trong quá khứ,
chúng không ổn định.

00:03:09.949 --> 00:03:12.578
Enzim trong cơ thể sẽ
nhanh chóng phá hủy mRNA

00:03:12.578 --> 00:03:14.250
nên mRNA cần có vỏ bọc tốt.

00:03:14.250 --> 00:03:15.542
Loại đang được tung ra

00:03:15.542 --> 00:03:18.337
có mRNA bọc trong
các hạt nano lipid

00:03:18.337 --> 00:03:21.080
cơ bản là để bảo vệ mRNA
không bị phân hủy.

00:03:21.080 --> 00:03:23.744
Vì bất ổn hơn
các loại vắc-xin khác

00:03:23.744 --> 00:03:25.379
nên chúng cần được giữ lạnh.

00:03:25.379 --> 00:03:30.087
Ví dụ, vắc-xin Pfizer
cần bảo quản ở nhiệt độ -70º C

00:03:30.087 --> 00:03:33.465
và với nhiệt độ làm lạnh thường, 
chỉ kéo dài được 5 ngày.

00:03:33.465 --> 00:03:35.458
Dĩ nhiên, dịch bệnh toàn cầu

00:03:35.458 --> 00:03:37.783
chắc chắn đã bơm
ngân sách và tài nguyên

00:03:37.783 --> 00:03:39.700
vào những loại vắc xin này,

00:03:39.700 --> 00:03:41.983
điều đó góp phần tăng tốc độ
phát triển vắc-xin.

NOTE Paragraph

00:03:41.983 --> 00:03:45.216
Điều thú vị ở loại vắc-xin này
đó là không giống những loại khác,

00:03:45.216 --> 00:03:48.443
chúng có thể được tạo ra
trong phòng thí nghiệm với vật liệu sẵn có

00:03:48.443 --> 00:03:51.302
với tốc độ nhanh hơn nhiều
những loại vắc xin khác.

00:03:51.302 --> 00:03:53.797
Thay vì phát triển đầy đủ
vi-rút không lây nhiễm

00:03:53.797 --> 00:03:55.270
rồi tiêm chúng vào cơ thể,

00:03:55.270 --> 00:03:58.238
những vắc-xin mRNA này 
có thể vượt qua nhiều trở ngại

00:03:58.238 --> 00:04:00.946
bằng cách sử dụng
khéo léo cơ thể của chính bạn.

00:04:00.946 --> 00:04:04.462
Ngoài ra tạo phân tử mRNA
tiết kiệm hơn rất nhiều

00:04:04.462 --> 00:04:06.131
so với việc tạo protein

00:04:06.131 --> 00:04:07.753
và cũng dễ nhân rộng hơn,

00:04:07.753 --> 00:04:10.042
việc này rất có ích với
một đại dịch toàn cầu

00:04:10.042 --> 00:04:11.254
đang chờ đợi vắc-xin.

NOTE Paragraph

00:04:11.254 --> 00:04:13.131
Vậy nó có an toàn không?

00:04:13.131 --> 00:04:15.472
Và vì đây là một công nghệ khá mới,

00:04:15.472 --> 00:04:16.953
bạn có nên lo lắng gì không?

00:04:16.953 --> 00:04:19.717
Đó là lý do chúng ta có giai đoạn
thử nghiệm ban đầu:

00:04:19.717 --> 00:04:22.574
không chỉ kiểm tra hiệu quả
và khả năng gây miễn dịch

00:04:22.574 --> 00:04:24.814
mà còn bảo đảm tác dụng phụ
thấp nhất.

00:04:24.814 --> 00:04:28.124
Ngay lúc này, đã có khoảng 70 ngàn người
được tiêm vắc-xin này

00:04:28.124 --> 00:04:29.947
mà không có gì đáng ngại,

00:04:29.947 --> 00:04:32.900
đáng chú ý là nghiên cứu đầy đủ
vẫn chưa được công bố

00:04:32.900 --> 00:04:34.188
khi quay video này.

00:04:34.188 --> 00:04:36.899
Nhưng điều cần phải nhớ rằng
không phải vì nó an toàn

00:04:36.899 --> 00:04:39.183
thì có nghĩa là bạn sẽ không
thấy đau nhức.

00:04:39.183 --> 00:04:41.405
Một số người tiêm cho biết
họ thấy đau nhức

00:04:41.405 --> 00:04:44.664
và đến hiện tại, bạn sẽ cần tiêm
2 mũi để bảo đảm hiệu quả.

00:04:44.664 --> 00:04:47.463
Giáo sư Shane Crotty,
nhà nghiên cứu vắc-xin,

00:04:47.463 --> 00:04:49.980
đã có một phép so sánh rất hay,
đó là,

00:04:49.980 --> 00:04:53.595
"Giống khi ta tập thể dục
và thấy đau cơ,

00:04:53.595 --> 00:04:57.428
một chút đau có thể là dấu hiệu
của một điều tích cực.

00:04:57.428 --> 00:04:59.494
Đôi khi bạn phải đau
để đổi lấy miễn dịch,

00:04:59.494 --> 00:05:02.259
như việc phải chịu đau để đổi lấy
những cơ bắp bạn ao ước".

NOTE Paragraph

00:05:02.259 --> 00:05:04.782
Chúng tôi hiểu bạn rất băn khoăn
về các vắc-xin này.

00:05:04.782 --> 00:05:06.165
Chúng tôi cũng băn khoăn.

00:05:06.165 --> 00:05:08.925
Hy vọng những thông tin này
đủ rõ ràng, hữu ích

00:05:08.925 --> 00:05:10.024
và

00:05:10.024 --> 00:05:13.220
Bởi vì đây là những điều giúp 
mọi thứ bớt mơ hồ và đáng sợ

00:05:13.220 --> 00:05:15.004
trong thời gian dịch bệnh này.

NOTE Paragraph

00:05:15.004 --> 00:05:16.675
Cảm ơn vì đã theo dõi !

00:05:16.675 --> 00:05:19.819
Tìm hiểu thêm về những vắc-xin này qua
các video của chúng tôi trên Youtube.

00:05:19.819 --> 00:05:20.915
Các bạn có thể thử xem.

00:05:20.915 --> 00:05:22.531
Chúng tôi có vài tập về vắc xin.

NOTE Paragraph

00:05:22.531 --> 00:05:24.387
Thực ra chúng tôi 
tám chuyện về vắc-xin. - Vâng

NOTE Paragraph

00:05:24.387 --> 00:05:28.237
Bạn sẽ thích ăn rau muống và đàm đạo về vắc xin.

00:05:28.237 --> 00:05:30.621
Hãy chắc chắn bạn 
đã thích video, đăng kí kênh

00:05:30.621 --> 00:05:32.953
Hẹn gặp bạn trong lần tới 
với nhiều thông tin khoa học hơn.

NOTE Paragraph

00:05:32.953 --> 00:05:33.751
Tạm biệt.