1
00:00:00,000 --> 00:00:01,760
Hiện nay, ai cũng phấn khởi

2
00:00:01,760 --> 00:00:04,506
về tốc độ phát triển 
của vắc-xin COVID-19,

3
00:00:04,866 --> 00:00:08,265
một số đã bắt đầu phân phối
ở một vài quốc gia.

4
00:00:08,265 --> 00:00:12,240
Nhưng vì đây là vắc-xin mRNA,
một công nghệ khá mới

5
00:00:12,240 --> 00:00:14,907
chưa được áp dụng
rộng rãi trước đây,

6
00:00:14,907 --> 00:00:16,096
chúng tôi muốn giải thích

7
00:00:16,096 --> 00:00:18,266
cách chúng hoạt động
và phản ứng cơ thể

8
00:00:18,266 --> 00:00:20,241
khi kim chạm vào da.

9
00:00:20,241 --> 00:00:22,104
Giống các vắc-xin ta đã biết,

10
00:00:22,104 --> 00:00:25,390
vắc-xin này sẽ được tiêm
vào bắp tay trên.

11
00:00:25,390 --> 00:00:27,107
Nhưng khác
vắc-xin thông thường

12
00:00:27,107 --> 00:00:30,679
thường đưa vào một dạng virus
bất hoạt hoặc suy yếu,

13
00:00:30,679 --> 00:00:34,382
vắc-xin này giải phóng
vật chất di truyền có tên mRNA.

14
00:00:34,382 --> 00:00:37,099
Vậy chính xác mRNA làm gì?

15
00:00:37,099 --> 00:00:41,302
Trong tế bào bình thường của cơ thể,
bạn có ADN bên trong nhân,

16
00:00:41,302 --> 00:00:44,174
và ADN này lưu trữ
toàn bộ thông tin và chỉ dẫn

17
00:00:44,174 --> 00:00:46,700
quan trọng cho hoạt động
của tế bào, cơ thể,

18
00:00:46,700 --> 00:00:48,990
và cuối cùng là tạo ra
con người bạn.

19
00:00:48,990 --> 00:00:51,939
Bên trong tế bào
là cỗ máy đọc ADN

20
00:00:51,939 --> 00:00:54,446
và phiên mã nó thành mRNA,

21
00:00:54,446 --> 00:00:57,708
mRNA này sẽ rời nhân
và tiến vào tế bào chất.

22
00:00:57,708 --> 00:01:00,884
Và ở đây, các ribosome
trong tế bào sẽ đọc RNA,

23
00:01:00,884 --> 00:01:04,530
và dựa vào từng mã mà hình thành
nên chuỗi các axit amin,

24
00:01:04,530 --> 00:01:06,979
chúng tự gấp lại
để tạo ra các protein

25
00:01:06,979 --> 00:01:08,919
giúp bạn sống và hoạt động.

26
00:01:08,919 --> 00:01:11,071
Quá trình này được gọi là dịch mã.

27
00:01:11,071 --> 00:01:12,426
Thật ra, đó là quá trình

28
00:01:12,426 --> 00:01:14,795
virus lợi dụng ngay từ đầu.

29
00:01:14,795 --> 00:01:17,656
Chúng chèn thông tin di truyền
của mình vào cơ thể bạn

30
00:01:17,656 --> 00:01:21,523
và bộ máy tế bào vô tình
bắt đầu lấy thông tin đó

31
00:01:21,523 --> 00:01:24,580
và hình thành protein 
để giúp tạo ra nhiều virus hơn.

32
00:01:24,580 --> 00:01:25,795
Quay trở lại chuyện tiêm.

33
00:01:25,795 --> 00:01:29,803
mRNA được tiêm vào bạn
từ vắc-xin

34
00:01:29,803 --> 00:01:32,138
cũng mang chỉ dẫn di truyền.

35
00:01:32,138 --> 00:01:36,480
Nhưng ở đây, nó chỉ mã hóa
một phần nhỏ của virus

36
00:01:36,480 --> 00:01:37,891
thay vì toàn bộ.

37
00:01:37,891 --> 00:01:41,579
Chắc bạn đã thấy SARS-CoV-2
được minh họa thế này,

38
00:01:41,579 --> 00:01:42,861
với rất nhiều gai trên nó,

39
00:01:42,861 --> 00:01:46,168
và chính các protein gai
bản chất vô hại này

40
00:01:46,168 --> 00:01:48,476
là cái vắc-xin mRNA mã hóa.

41
00:01:48,476 --> 00:01:51,813
mRNA tìm cách đi vào 
tế bào chất của tế bào

42
00:01:51,813 --> 00:01:56,137
nơi các ribosom đọc thông tin 
và bắt đầu tạo protein gai.

43
00:01:56,137 --> 00:01:57,328
Khi protein được tạo ra,

44
00:01:57,328 --> 00:01:58,892
nó tới màng tế bào

45
00:01:58,892 --> 00:02:00,327
và tế bào sẽ phá vỡ

46
00:02:00,327 --> 00:02:03,347
và phá hủy các chỉ dẫn mRNA
được tiêm vào.

47
00:02:03,347 --> 00:02:07,821
Vậy có gì hay khi tiêm một phần nhỏ
gai virus vào cơ thể bạn?

48
00:02:07,821 --> 00:02:08,977
Nó giúp cơ thể

49
00:02:08,977 --> 00:02:10,933
hay quan trọng hơn,
hệ miễn dịch bạn.

50
00:02:10,933 --> 00:02:14,449
biết trước hình dáng của virus
mà không gây ra bệnh.

51
00:02:14,449 --> 00:02:17,139
Đột nhiên, kháng thể
sẽ nhận ra virus và hành động

52
00:02:17,139 --> 00:02:19,219
vi rút không thuộc về cơ thể này,

53
00:02:19,219 --> 00:02:20,795
đó là hồi chuông cảnh báo 
cho hệ thống miễn dịch

54
00:02:20,795 --> 00:02:23,759
nhận ra và có sự chuẩn bị 
trước vi rút thật sự

55
00:02:23,759 --> 00:02:27,205
mà không cần phải nhiễm bệnh.

56
00:02:27,205 --> 00:02:29,562
Hệ miễn dịch 
sẽ có lợi thế mở đầu

57
00:02:29,562 --> 00:02:31,337
bằng cách tạo ra kháng thể mạnh

58
00:02:31,337 --> 00:02:34,212
có thể vô hiệu hóa và giết vi rút thật.

59
00:02:34,212 --> 00:02:37,505
Và "bộ nhớ" kháng thể này
được cất trong tế bào B

60
00:02:37,505 --> 00:02:41,755
để nếu sau này bạn có bị
nhiễm vi rút SARS-CoV-2

61
00:02:41,755 --> 00:02:43,613
thì cơ thể bạn cũng
đã phòng bị.

62
00:02:43,613 --> 00:02:46,101
Đây là phản ứng
miễn dịch thích nghi.

63
00:02:46,101 --> 00:02:48,875
Cơ thể đã thấy các protein gai
này trước đó

64
00:02:48,875 --> 00:02:50,873
nên vì thế nó biết phải làm gì.

65
00:02:50,873 --> 00:02:52,576
Thực chất, những vắc-xin mRNA này

66
00:02:52,576 --> 00:02:56,217
cho phép cơ thể tự bảo vệ nó
khỏi nhiễm bệnh trong tương lai

67
00:02:56,217 --> 00:02:57,501
mà không phải mạo hiểm

68
00:02:57,501 --> 00:03:00,395
nếm hậu quả của bệnh COVID-19.

69
00:03:00,395 --> 00:03:03,330
Vậy tại sao trước đây vắc-xin mRNA
không được sử dụng?

70
00:03:03,330 --> 00:03:04,761
Tuy chúng khá mới

71
00:03:04,761 --> 00:03:07,897
nhưng thật ra các nhà nghiên cứu
đã thử nghiệm chúng hàng thập kỉ,

72
00:03:07,897 --> 00:03:09,949
nhưng trong quá khứ,
chúng không ổn định.

73
00:03:09,949 --> 00:03:12,578
Enzim trong cơ thể sẽ
nhanh chóng phá hủy mRNA

74
00:03:12,578 --> 00:03:14,250
nên mRNA cần có vỏ bọc tốt.

75
00:03:14,250 --> 00:03:15,542
Loại đang được tung ra

76
00:03:15,542 --> 00:03:18,337
có mRNA bọc trong
các hạt nano lipid

77
00:03:18,337 --> 00:03:21,080
cơ bản là để bảo vệ mRNA
không bị phân hủy.

78
00:03:21,080 --> 00:03:23,744
Vì bất ổn hơn
các loại vắc-xin khác

79
00:03:23,744 --> 00:03:25,379
nên chúng cần được giữ lạnh.

80
00:03:25,379 --> 00:03:30,087
Ví dụ, vắc-xin Pfizer
cần bảo quản ở nhiệt độ -70º C

81
00:03:30,087 --> 00:03:33,465
và với nhiệt độ làm lạnh thường, 
chỉ kéo dài được 5 ngày.

82
00:03:33,465 --> 00:03:35,458
Dĩ nhiên, dịch bệnh toàn cầu

83
00:03:35,458 --> 00:03:37,783
chắc chắn đã bơm
ngân sách và tài nguyên

84
00:03:37,783 --> 00:03:39,700
vào những loại vắc xin này,

85
00:03:39,700 --> 00:03:41,983
điều đó góp phần tăng tốc độ
phát triển vắc-xin.

86
00:03:41,983 --> 00:03:45,216
Điều thú vị ở loại vắc-xin này
đó là không giống những loại khác,

87
00:03:45,216 --> 00:03:48,443
chúng có thể được tạo ra
trong phòng thí nghiệm với vật liệu sẵn có

88
00:03:48,443 --> 00:03:51,302
với tốc độ nhanh hơn nhiều
những loại vắc xin khác.

89
00:03:51,302 --> 00:03:53,797
Thay vì phát triển đầy đủ
vi-rút không lây nhiễm

90
00:03:53,797 --> 00:03:55,270
rồi tiêm chúng vào cơ thể,

91
00:03:55,270 --> 00:03:58,238
những vắc-xin mRNA này 
có thể vượt qua nhiều trở ngại

92
00:03:58,238 --> 00:04:00,946
bằng cách sử dụng
khéo léo cơ thể của chính bạn.

93
00:04:00,946 --> 00:04:04,462
Ngoài ra tạo phân tử mRNA
tiết kiệm hơn rất nhiều

94
00:04:04,462 --> 00:04:06,131
so với việc tạo protein

95
00:04:06,131 --> 00:04:07,753
và cũng dễ nhân rộng hơn,

96
00:04:07,753 --> 00:04:10,042
việc này rất có ích với
một đại dịch toàn cầu

97
00:04:10,042 --> 00:04:11,254
đang chờ đợi vắc-xin.

98
00:04:11,254 --> 00:04:13,131
Vậy nó có an toàn không?

99
00:04:13,131 --> 00:04:15,472
Và vì đây là một công nghệ khá mới,

100
00:04:15,472 --> 00:04:16,953
bạn có nên lo lắng gì không?

101
00:04:16,953 --> 00:04:19,717
Đó là lý do chúng ta có giai đoạn
thử nghiệm ban đầu:

102
00:04:19,717 --> 00:04:22,574
không chỉ kiểm tra hiệu quả
và khả năng gây miễn dịch

103
00:04:22,574 --> 00:04:24,814
mà còn bảo đảm tác dụng phụ
thấp nhất.

104
00:04:24,814 --> 00:04:28,124
Ngay lúc này, đã có khoảng 70 ngàn người
được tiêm vắc-xin này

105
00:04:28,124 --> 00:04:29,947
mà không có gì đáng ngại,

106
00:04:29,947 --> 00:04:32,900
đáng chú ý là nghiên cứu đầy đủ
vẫn chưa được công bố

107
00:04:32,900 --> 00:04:34,188
khi quay video này.

108
00:04:34,188 --> 00:04:36,899
Nhưng điều cần phải nhớ rằng
không phải vì nó an toàn

109
00:04:36,899 --> 00:04:39,183
thì có nghĩa là bạn sẽ không
thấy đau nhức.

110
00:04:39,183 --> 00:04:41,405
Một số người tiêm cho biết
họ thấy đau nhức

111
00:04:41,405 --> 00:04:44,664
và đến hiện tại, bạn sẽ cần tiêm
2 mũi để bảo đảm hiệu quả.

112
00:04:44,664 --> 00:04:47,463
Giáo sư Shane Crotty,
nhà nghiên cứu vắc-xin,

113
00:04:47,463 --> 00:04:49,980
đã có một phép so sánh rất hay,
đó là,

114
00:04:49,980 --> 00:04:53,595
"Giống khi ta tập thể dục
và thấy đau cơ,

115
00:04:53,595 --> 00:04:57,428
một chút đau có thể là dấu hiệu
của một điều tích cực.

116
00:04:57,428 --> 00:04:59,494
Đôi khi bạn phải đau
để đổi lấy miễn dịch,

117
00:04:59,494 --> 00:05:02,259
như việc phải chịu đau để đổi lấy
những cơ bắp bạn ao ước".

118
00:05:02,259 --> 00:05:04,782
Chúng tôi hiểu bạn rất băn khoăn
về các vắc-xin này.

119
00:05:04,782 --> 00:05:06,165
Chúng tôi cũng băn khoăn.

120
00:05:06,165 --> 00:05:08,925
Hy vọng những thông tin này
đủ rõ ràng, hữu ích

121
00:05:08,925 --> 00:05:10,024
và

122
00:05:10,024 --> 00:05:13,220
Bởi vì đây là những điều giúp 
mọi thứ bớt mơ hồ và đáng sợ

123
00:05:13,220 --> 00:05:15,004
trong thời gian dịch bệnh này.

124
00:05:15,004 --> 00:05:16,675
Cảm ơn vì đã theo dõi !

125
00:05:16,675 --> 00:05:19,819
Tìm hiểu thêm về những vắc-xin này qua
các video của chúng tôi trên Youtube.

126
00:05:19,819 --> 00:05:20,915
Các bạn có thể thử xem.

127
00:05:20,915 --> 00:05:22,531
Chúng tôi có vài tập về vắc xin.

128
00:05:22,531 --> 00:05:24,387
Thực ra chúng tôi 
tám chuyện về vắc-xin. - Vâng

129
00:05:24,387 --> 00:05:28,237
Bạn sẽ thích ăn rau muống và đàm đạo về vắc xin.

130
00:05:28,237 --> 00:05:30,621
Hãy chắc chắn bạn 
đã thích video, đăng kí kênh

131
00:05:30,621 --> 00:05:32,953
Hẹn gặp bạn trong lần tới 
với nhiều thông tin khoa học hơn.

132
00:05:32,953 --> 00:05:33,751
Tạm biệt.