1
00:00:00,000 --> 00:00:01,760
Hiện nay, ai cũng phấn khởi

2
00:00:01,760 --> 00:00:04,506
về tốc độ phát triển 
của vắc-xin COVID-19,

3
00:00:04,866 --> 00:00:08,265
một số đã bắt đầu phân phối
ở một vài quốc gia.

4
00:00:08,265 --> 00:00:12,240
Nhưng vì đây là vắc-xin mRNA,
một công nghệ khá mới

5
00:00:12,240 --> 00:00:14,907
chưa được áp dụng
rộng rãi trước đây,

6
00:00:14,907 --> 00:00:16,096
chúng tôi muốn giải thích

7
00:00:16,096 --> 00:00:18,266
cách chúng hoạt động
và phản ứng cơ thể

8
00:00:18,266 --> 00:00:20,241
khi kim chạm vào da.

9
00:00:20,241 --> 00:00:22,104
Giống các vắc-xin ta đã biết,

10
00:00:22,104 --> 00:00:25,390
vắc-xin này sẽ được tiêm
vào bắp tay trên.

11
00:00:25,390 --> 00:00:27,107
Nhưng khác
vắc-xin thông thường

12
00:00:27,107 --> 00:00:30,679
thường đưa vào một dạng virus
bất hoạt hoặc suy yếu,

13
00:00:30,679 --> 00:00:34,382
vắc-xin này giải phóng
vật chất di truyền có tên mRNA.

14
00:00:34,382 --> 00:00:37,099
Vậy chính xác mRNA làm gì?

15
00:00:37,099 --> 00:00:41,302
Trong tế bào bình thường của cơ thể,
bạn có ADN bên trong nhân,

16
00:00:41,302 --> 00:00:44,174
và ADN này lưu trữ
toàn bộ thông tin và chỉ dẫn

17
00:00:44,174 --> 00:00:46,700
quan trọng cho hoạt động
của tế bào, cơ thể,

18
00:00:46,700 --> 00:00:48,990
và cuối cùng là tạo ra
con người bạn.

19
00:00:48,990 --> 00:00:51,939
Bên trong tế bào
là cỗ máy đọc ADN

20
00:00:51,939 --> 00:00:54,446
và phiên mã nó thành mRNA,

21
00:00:54,446 --> 00:00:57,708
mRNA này sẽ rời nhân
và tiến vào tế bào chất.

22
00:00:57,708 --> 00:01:00,884
Và ở đây, các ribosome
trong tế bào sẽ đọc RNA,

23
00:01:00,884 --> 00:01:04,530
và dựa vào từng mã mà hình thành
nên chuỗi các axit amin,

24
00:01:04,530 --> 00:01:06,979
chúng tự gấp lại
để tạo ra các protein

25
00:01:06,979 --> 00:01:08,919
giúp bạn sống và hoạt động.

26
00:01:08,919 --> 00:01:11,071
Quá trình này được gọi là dịch mã.

27
00:01:11,071 --> 00:01:12,426
Thật ra, đó là quá trình

28
00:01:12,426 --> 00:01:14,795
virus lợi dụng ngay từ đầu.

29
00:01:14,795 --> 00:01:17,656
Chúng chèn thông tin di truyền
của mình vào cơ thể bạn

30
00:01:17,656 --> 00:01:21,523
và bộ máy tế bào vô tình
bắt đầu lấy thông tin đó

31
00:01:21,523 --> 00:01:24,580
và hình thành protein 
để giúp tạo ra nhiều virus hơn.

32
00:01:24,580 --> 00:01:25,795
Quay trở lại chuyện tiêm.

33
00:01:25,795 --> 00:01:29,803
mRNA được tiêm vào cơ thể của bạn

34
00:01:29,803 --> 00:01:32,138
cũng mang trong nó chỉ dẫn di truyền.

35
00:01:32,138 --> 00:01:36,480
Nhưng trong trường hợp này chỉ là 
một mảnh protein của vi rút

36
00:01:36,480 --> 00:01:37,891
thay vì mầm bệnh.

37
00:01:37,891 --> 00:01:41,579
Bạn có thể thấy SARS-CoV-2 trông như thế này

38
00:01:41,579 --> 00:01:42,861
với mũi gai trên mình.

39
00:01:42,861 --> 00:01:46,168
Và gai protein thực chất vô hại này

40
00:01:46,168 --> 00:01:48,476
là những gì mà mRNA mã hóa.

41
00:01:48,476 --> 00:01:51,813
mRNA tìm cách xâm nhập 
vào tế bào chất của cơ thể

42
00:01:51,813 --> 00:01:56,137
nơi mà ribosom dịch mã thông tin 
và bắt đầu tiến hành tạo ra gai protein

43
00:01:56,137 --> 00:01:57,328
Một khi protein được tạo ra,

44
00:01:57,328 --> 00:01:58,892
nó tiến tới màng tế bào

45
00:01:58,892 --> 00:02:00,327
và tế bào của bạn bị phá vỡ,

46
00:02:00,327 --> 00:02:03,347
phá hủy chỉ dẫn mRNA.

47
00:02:03,347 --> 00:02:07,821
Vậy việc có một mảnh protein 
của gai vi rút có tác dụng gì?

48
00:02:07,821 --> 00:02:08,977
Nó cung cấp cho cơ thể bạn

49
00:02:08,977 --> 00:02:10,933
hay cụ thể hơn, hệ thống miễn dịch

50
00:02:10,933 --> 00:02:14,449
một bản xem trước của vi rút 
mà không gây ra bệnh.

51
00:02:14,449 --> 00:02:17,139
Bỗng nhiên kháng thể của bạn nhận ra

52
00:02:17,139 --> 00:02:19,219
vi rút không thuộc về cơ thể này,

53
00:02:19,219 --> 00:02:20,795
đó là hồi chuông cảnh báo 
cho hệ thống miễn dịch

54
00:02:20,795 --> 00:02:23,759
nhận ra và có sự chuẩn bị 
trước vi rút thật sự

55
00:02:23,759 --> 00:02:27,205
mà không cần phải nhiễm bệnh.

56
00:02:27,205 --> 00:02:29,562
Hệ thống miễn dịch 
sẽ có lợi thế mở đầu

57
00:02:29,562 --> 00:02:31,337
bằng cách tạo ra kháng thể mạnh

58
00:02:31,337 --> 00:02:34,212
có thể vô hiệu hóa và giết vi rút thật.

59
00:02:34,212 --> 00:02:37,505
Và bộ nhớ của kháng thể 
sẽ được lưu trong tế bào B.

60
00:02:37,505 --> 00:02:41,755
Vì thế nếu bạn bị nhiễm vi rút SARS-CoV-2

61
00:02:41,755 --> 00:02:43,613
thì cơ thể bạn đã khả năng kháng bệnh.

62
00:02:43,613 --> 00:02:46,101
Đây là phản ứng 
thích nghi của hệ miễn dịch.

63
00:02:46,101 --> 00:02:48,875
Vì cơ thể bạn đã tiếp xúc 
với những mảnh protein trước đó

64
00:02:48,875 --> 00:02:50,873
nên có thể biết cần phải làm gì.

65
00:02:50,873 --> 00:02:52,576
Thực chất, những vắc-xin mRNA

66
00:02:52,576 --> 00:02:56,217
cho phép cơ thể tự bảo vệ khỏi 
việc nhiễm bệnh trong tương lai

67
00:02:56,217 --> 00:02:57,501
mà không gặp rủi ro

68
00:02:57,501 --> 00:03:00,395
của việc nhiễm bệnh COVID-19.

69
00:03:00,395 --> 00:03:03,330
Vậy thì tại sao vắc-xin mRNA 
không được sự dụng trước đây?

70
00:03:03,330 --> 00:03:04,761
Vắc-xin mRNA là một loại mới

71
00:03:04,761 --> 00:03:07,897
nhưng các nhà nghiên cứu đã làm việc 
với chúng trong hàng thế kỉ

72
00:03:07,897 --> 00:03:09,949
Trong quá khứ, chúng không được ổn định.

73
00:03:09,949 --> 00:03:12,578
Enzim trong cơ thể sẽ 
nhanh chóng phá hủy mRNA

74
00:03:12,578 --> 00:03:14,250
nên mRNA cần có vỏ bọc tốt.

75
00:03:14,250 --> 00:03:15,542
Vắc-xin mRNA được phân phối hiện nay

76
00:03:15,542 --> 00:03:18,337
có vỏ bọc là các hạt phân tử nano lipid

77
00:03:18,337 --> 00:03:21,080
để bảo vệ mRNA không bị phân hủy.

78
00:03:21,080 --> 00:03:23,744
Vì chúng bất ổn hơn các loại vắc-xin khác

79
00:03:23,744 --> 00:03:25,379
nên cần được giữ lạnh.

80
00:03:25,379 --> 00:03:30,087
Ví dụ, vắc-xin Pfizer 
cần bảo quản ở nhiệt độ -70º C

81
00:03:30,087 --> 00:03:33,465
và với tủ lạnh thông thường, 
chúng chỉ lưu trữ được trong khoảng 5 ngày.

82
00:03:33,465 --> 00:03:35,458
Và dĩ nhiên, dịch bệnh toàn cầu

83
00:03:35,458 --> 00:03:37,783
đã nâng số quỹ và tài nguyên

84
00:03:37,783 --> 00:03:39,700
đầu tư cho những loại vắc xin này

85
00:03:39,700 --> 00:03:41,983
góp phần tăng tốc quá trình 
phát triển của vắc xin.

86
00:03:41,983 --> 00:03:45,216
Điều làm những vắc-xin này 
hấp dẫn hơn so với những loại khác

87
00:03:45,216 --> 00:03:48,443
ở chỗ chúng có thể được tạo ra 
trong phòng thí nghiệm với vật liệu sẵn có

88
00:03:48,443 --> 00:03:51,302
và có thể phát triển nhanh hơn 
những loại vắc xin khác nhiều.

89
00:03:51,302 --> 00:03:53,797
Thay vì phát triển vi-rút kháng nhiễm

90
00:03:53,797 --> 00:03:55,270
rồi tiêm chúng vào cơ thể

91
00:03:55,270 --> 00:03:58,238
thì những vắc xin mRNA này 
có thể vượt qua nhiều trở ngại

92
00:03:58,238 --> 00:04:00,946
bằng cách chỉ dẫn cơ thể 
một cách thông minh.

93
00:04:00,946 --> 00:04:04,462
Và chi phí để tạo ra 
phân tử mRNA thì tiết kiệm hơn

94
00:04:04,462 --> 00:04:06,131
là tạo ra phân tử protein 
nguyên bản

95
00:04:06,131 --> 00:04:07,753
và còn có thể mở rộng quy mô,

96
00:04:07,753 --> 00:04:10,042
điều mà vô cùng hữu ích
trong bối cảnh đại dịch

97
00:04:10,042 --> 00:04:11,254
đang chờ đợi vắc-xin.

98
00:04:11,254 --> 00:04:13,131
Vậy thì vắc-xin có an toàn không?

99
00:04:13,131 --> 00:04:15,472
Bởi đây là công nghệ còn khá mới mẻ,

100
00:04:15,472 --> 00:04:16,953
chúng ta có nên lo lắng không?

101
00:04:16,953 --> 00:04:19,717
Đó là những trăn trở trong 
giai đoạn thử nghiệm ban đầu

102
00:04:19,717 --> 00:04:22,574
không đơn thuần là thử nghiệm 
xem vắc-xin có hoạt động hay không

103
00:04:22,574 --> 00:04:24,814
mà còn phải giảm
tác dụng phụ xuống mức tối đa.

104
00:04:24,814 --> 00:04:28,124
Giờ đây, khoảng 70 000 người 
đã được tiêm chủng

105
00:04:28,124 --> 00:04:29,947
mà không hề có hệ lụy nghiêm trọng nào.

106
00:04:29,947 --> 00:04:32,900
Đã có thông báo trước rằng 
toàn bộ nghiên cứu chưa được công bố

107
00:04:32,900 --> 00:04:34,188
khi đang quay video này.

108
00:04:34,188 --> 00:04:36,899
Nhưng điều cần phải nhớ rằng 
dù vắc-xin an toàn

109
00:04:36,899 --> 00:04:39,183
nhưng không phải là tiêm vắc-xin 
không mang lại cảm giác đau nhức nào.

110
00:04:39,183 --> 00:04:41,405
Một số người đã tiêm chủng 
nói về việc cơ đau nhức

111
00:04:41,405 --> 00:04:44,664
và hiên tại, cần phải tiêm 2 mũi 
để đảm bảo độ hiệu quả.

112
00:04:44,664 --> 00:04:47,463
Cũng có 1 phát biểu tương tự 
khi giáo sư Shane Crotty,

113
00:04:47,463 --> 00:04:48,982
một nhà nghiên cứu vắc-xin,

114
00:04:48,982 --> 00:04:49,980
cho biết rằng

115
00:04:49,980 --> 00:04:52,705
"Không khác so với việc 
đi tập gym hay tập thể dục

116
00:04:52,705 --> 00:04:54,219
và chúng ta bị đau cơ.

117
00:04:54,219 --> 00:04:57,428
Một chút đau nhức này là tín hiệu tích cực 
cho thấy vắc-xin đang hoạt động hiệu quả.

118
00:04:57,428 --> 00:04:59,494
Đôi lúc việc muốn có được 
khả năng miễn dịch

119
00:04:59,494 --> 00:05:02,259
cũng giống như bạn rất muốn 
một cánh tay cơ bắp vậy."

120
00:05:02,259 --> 00:05:04,782
Chúng tôi biết bạn đã luôn thắc mắc 
rất nhiều về những vắc-xin này.

121
00:05:04,782 --> 00:05:06,165
Chúng tôi cũng có 
câu hỏi của riêng mình

122
00:05:06,165 --> 00:05:08,925
Vì vậy hi vọng những thông tin 
ngắn gọn này hữu ích đối với bạn

123
00:05:08,925 --> 00:05:10,024
và cũng mang tính giáo dục.

124
00:05:10,024 --> 00:05:13,220
Bởi vì đây là những điều giúp 
mọi thứ bớt mơ hồ và đáng sợ

125
00:05:13,220 --> 00:05:15,004
trong thời gian dịch bệnh này.

126
00:05:15,004 --> 00:05:16,675
Cảm ơn vì đã theo dõi !

127
00:05:16,675 --> 00:05:19,819
Tìm hiểu thêm về những vắc-xin này qua
các video của chúng tôi trên Youtube.

128
00:05:19,819 --> 00:05:20,915
Các bạn có thể thử xem.

129
00:05:20,915 --> 00:05:22,531
Chúng tôi có vài tập về vắc xin.

130
00:05:22,531 --> 00:05:24,387
Thực ra chúng tôi 
tám chuyện về vắc-xin. - Vâng

131
00:05:24,387 --> 00:05:28,237
Bạn sẽ thích ăn rau muống và đàm đạo về vắc xin.

132
00:05:28,237 --> 00:05:30,621
Hãy chắc chắn bạn 
đã thích video, đăng kí kênh

133
00:05:30,621 --> 00:05:32,953
Hẹn gặp bạn trong lần tới 
với nhiều thông tin khoa học hơn.

134
00:05:32,953 --> 00:05:33,751
Tạm biệt.