WEBVTT

00:00:06.876 --> 00:00:12.132
ในเดือนกุมภาพันธ์ ค.ศ. 1942
เกษตรกรชาวเม็กซิโก ดิโอนิซีโอ พูลิโด

00:00:12.132 --> 00:00:15.962
คิดว่าตนได้ยินเสียงฟ้าผ่า
มาจากไร่ข้าวโพดของเขา

00:00:15.962 --> 00:00:19.740
ทว่าเสียงนั้นไม่ได้มาจากฟ้า

00:00:19.740 --> 00:00:25.440
มันมาจากรอยแยกขนาดใหญ่ที่ปล่อยควัน 
แก๊ส และหินออกมา

00:00:25.440 --> 00:00:29.560
รอยแยกนี้จึงกลายเป็นที่รู้จัก
ในชื่อ ภูเขาไฟพาริคูติน

00:00:29.560 --> 00:00:36.706
และอีก 9 ปีต่อมา ลาวาและขี้เถ้าของภูเขาไฟ
ได้ปกคลุมพื้นที่มากกว่า 200 ตารางกิโลเมตร

00:00:36.706 --> 00:00:39.056
แล้วภูเขาไฟลูกใหม่นี้โผล่มาจากไหน

00:00:39.056 --> 00:00:43.160
และอะไรไปกระตุ้น
ให้เกิดการปะทุที่คาดไม่ถึงนี้

NOTE Paragraph

00:00:43.160 --> 00:00:46.690
เรื่องราวของภูเขาไฟเริ่มจากหินหนืด (แมกมา)

00:00:46.690 --> 00:00:51.880
หินหนืดพวกนี้มักก่อตัวในบริเวณที่
น้ำในมหาสมุทรสามารถผ่านเข้าไปใน

00:00:51.880 --> 00:00:56.094
ชั้นเนื้อโลก ซึ่งจะทำให้
อุณหภูมิของชั้นนั้นเย็นลง

00:00:56.094 --> 00:01:00.114
โดยปกติแล้วหินหนืดจากกระบวนการนี้
จะอยู่ใต้พื้นผิวโลก

00:01:00.114 --> 00:01:04.226
เนื่องจากความสมดุลของ
ปัจจัยทางธรณีวิทยา 3 ข้อด้วยกัน

00:01:04.226 --> 00:01:06.859
ข้อแรกคือ แรงดันชั้นหินปิดทับ

00:01:06.859 --> 00:01:11.780
นี่คือน้ำหนักของเปลือกโลก
ที่ดันหินหนืดไว้ด้านล่าง

00:01:11.780 --> 00:01:16.570
ทำให้หินหนืดดันกลับด้วยปัจจัยข้อที่สอง
คือ แรงดันหินหนืด

00:01:16.570 --> 00:01:20.500
การปะทะกันของสองแรง
ทำให้เกิดปัจจัยข้อที่สาม

00:01:20.500 --> 00:01:23.696
นั่นคือ ความแข็งแกร่งของเปลือกโลก

00:01:23.696 --> 00:01:26.846
ปกติแล้ว หินจะแข็งแรงและหนักพอ

00:01:26.846 --> 00:01:28.916
ที่จะกันไม่ให้หินหนืดออกมาได้

00:01:28.916 --> 00:01:34.701
แต่เมื่อปัจจัยทั้งสามนี้เสียสมดุล
ผลลัพธ์ที่เกิดขึ้นนั้นรุนแรงเหมือนระเบิด

NOTE Paragraph

00:01:34.701 --> 00:01:37.421
สาเหตุหนึ่งที่ทำให้ภูเขาไฟปะทุ

00:01:37.421 --> 00:01:40.320
คือการที่แรงดันหินหนืดเพิ่มขึ้น

00:01:40.320 --> 00:01:43.590
หินหนืดประกอบด้วยธาตุและส่วนประกอบมากมาย

00:01:43.590 --> 00:01:46.740
ซึ่งส่วนใหญ่จะละลายอยู่ในหินหนืดเอง

00:01:46.740 --> 00:01:53.067
หากมีปริมาณที่เข้มข้นพอ ส่วนประกอบเช่น
น้ำหรือกำมะถันจะไม่ละลายอีก

00:01:53.067 --> 00:01:56.887
แต่จะรวมตัวเป็นฟองแก๊สแรงดันสูงแทน

00:01:56.887 --> 00:01:59.122
เมื่อฟองแก๊สลอยตัวถึงพื้นผิวหินหนืด

00:01:59.122 --> 00:02:02.320
ฟองสามารถระเบิดออกด้วยความแรง
เทียบเท่าการยิงปืน

00:02:02.320 --> 00:02:05.950
และเมื่อฟองนับล้านระเบิดอย่างต่อเนื่อง

00:02:05.950 --> 00:02:10.200
ก็จะมีพลังงานมากพอจะส่งขี้เถ้า
ขึ้นสู่ชั้นบรรยากาศสตราโตสเฟียร์

00:02:10.200 --> 00:02:15.495
แต่ก่อนฟองจะแตก มันจะมีลักษณะคล้ายกับ
ฟองคาร์บอนไดออกไซด์เมื่อเขย่าโซดา

00:02:15.495 --> 00:02:18.355
ฟองแก๊สเหล่านี้ช่วยทำให้
ความหนาแน่นของหินหนืดลดลง

00:02:18.355 --> 00:02:23.098
และเพิ่มแรงพยุง ซึ่งจะไปดันหินหนืด
ให้ทะลุผ่านเปลือกโลกขึ้นไป

00:02:23.098 --> 00:02:28.191
นักธรณีวิทยาเชื่อว่า นี่คือกระบวนการ
ที่ทำให้ภูเขาไฟพาริคูตินปะทุขึ้น

00:02:28.191 --> 00:02:30.011
ในประเทศเม็กซิโก

NOTE Paragraph

00:02:30.011 --> 00:02:33.518
มีอยู่ 2 สาเหตุโดยธรรมชาติที่ทำให้เกิดฟอง

00:02:33.518 --> 00:02:36.688
บางครั้งหินหนืดใหม่ที่อยู่ลึกลงไปกว่านั้น

00:02:36.688 --> 00:02:40.658
ก็พาแก๊สต่างๆ มาผสมโรงด้วย

00:02:40.658 --> 00:02:44.806
แต่แก๊สก็สามารถรวมตัวกันได้
เมื่อหินหนืดเริ่มเย็นตัวลง

00:02:44.806 --> 00:02:50.149
ในสถานะหลอมเหลวนั้น หินหนืดเป็นส่วนผสม
ของแก๊สกับแร่ธาตุที่หลอมละลายแล้ว

00:02:50.149 --> 00:02:55.621
ขณะที่หินหนืดแข็งตัว แร่ธาตุในนั้น
จะเริ่มรวมกันแน่นและตกผลึก

00:02:55.621 --> 00:02:59.621
กระบวนการนี้ไม่ได้ใช้แก๊ส
ที่ละลายอยู่มากนัก

00:02:59.621 --> 00:03:02.912
เป็นผลให้สารประกอบมีความเข้มข้นสูงขึ้น

00:03:02.912 --> 00:03:06.362
และรวมตัวเป็นฟองระเบิด

NOTE Paragraph

00:03:06.362 --> 00:03:10.332
ไม่ใช่ทุกครั้งที่การปะทุจะเกิดขึ้น
จากแรงดันหินหนืด

00:03:10.332 --> 00:03:15.062
บางครั้งน้ำหนักของหินเอง
ที่น้อยจนอาจเกิดอันตรายได้

00:03:15.062 --> 00:03:20.231
แผ่นดินถล่มสามารถนำหินปริมาณมหาศาล
ออกไปจากบริเวณกักเก็บหินหนืดได้

00:03:20.231 --> 00:03:25.201
จนทำให้แรงดันชั้นหินปิดทับลดฮวบ
และเกิดการปะทุโดยทันที

00:03:25.201 --> 00:03:27.921
กระบวนการนี้เรียกว่า "การปลดปล่อย"

00:03:27.921 --> 00:03:30.822
และเป็นเหตุให้เกิดการปะทุนับครั้งไม่ถ้วน

00:03:30.822 --> 00:03:35.544
รวมถึงการระเบิดอย่างกระทันหัน
ของภูเขาไฟเซนต์เฮเลนส์ในปี ค.ศ. 1980 ด้วย

00:03:35.544 --> 00:03:39.114
แต่การปลดปล่อยเช่นนี้
สามารถเกิดขึ้นโดยใช้เวลานานได้

00:03:39.114 --> 00:03:41.762
เนื่องมาจากการผุกร่อนของหิน
และธารน้ำแข็งละลาย

00:03:41.762 --> 00:03:45.232
อันที่จริง นักธรณีวิทยาหลายคนกังวลว่า
การที่ธารน้ำแข็งละลาย

00:03:45.232 --> 00:03:49.722
เนื่องจากอากาศเปลี่ยนแปลง
จะเพิ่มการระเบิดของภูเขาไฟมากขึ้น

NOTE Paragraph

00:03:49.722 --> 00:03:54.295
สุดท้าย การปะทุสามารถเกิดขึ้นได้
เมื่อชั้นหินไม่แข็งแรงมากพอ

00:03:54.295 --> 00:03:56.735
ที่จะกดหินหนืดให้อยู่ใต้ผิวโลกไว้ได้

00:03:56.735 --> 00:03:59.942
แก๊สที่เป็นกรดและความร้อนจากหินหนืด

00:03:59.942 --> 00:04:04.568
สามารถกัดกร่อนหินด้วยกระบวนการที่ชื่อว่า
การเปลี่ยนแปลงความร้อน

00:04:04.568 --> 00:04:08.448
ซึ่งจะค่อย ๆ เปลี่ยนหินแข็ง ๆ
ให้กลายเป็นดินเหนียวนุ่ม ๆ

00:04:08.448 --> 00:04:12.088
ชั้นหินอาจอ่อนแรงลงได้
จากการเคลื่อนตัวของแผ่นเปลือกโลก

00:04:12.088 --> 00:04:16.777
แผ่นดินไหวสามารถสร้างรอยแยก
ที่ทำให้หินหนืดออกมาสู่พื้นดินได้

00:04:16.777 --> 00:04:19.789
และเปลือกโลกจะถูกยืดออกจนบาง

00:04:19.789 --> 00:04:23.267
ในขณะที่แผ่นทวีปก็เคลื่อนตัวออกจากกัน

NOTE Paragraph

00:04:23.267 --> 00:04:26.217
อย่างไรก็ตาม แม้เราจะรู้ว่า
อะไรทำให้เกิดการปะทุ

00:04:26.217 --> 00:04:28.617
มันก็ไม่ได้ทำให้คาดการณ์ง่ายขึ้นเลย

00:04:28.617 --> 00:04:31.837
ขณะที่นักวิทยาศาสตร์สามารถวัด
ความแข็งแรงและน้ำหนัก

00:04:31.837 --> 00:04:33.227
ของเปลือกโลกได้คร่าว ๆ

00:04:33.227 --> 00:04:38.367
ความลึกและความร้อนของบริเวณหินหนืด
ทำให้การวัดความเปลี่ยนแปลงแรงดันหินหนืด

00:04:38.367 --> 00:04:40.387
เป็นเรื่องที่ยากมาก

00:04:40.387 --> 00:04:44.297
แต่นักธรณีวิทยาที่เชี่ยวชาญด้านภูเขาไฟ
กำลังสำรวจหาเทคโนโลยีใหม่ ๆ

00:04:44.297 --> 00:04:46.844
เพื่อพิชิตภูเขาไฟให้อยู่หมัด

00:04:46.844 --> 00:04:49.749
ความก้าวหน้าในการจับภาพความร้อน
ช่วยทำให้นักวิทยาศาสตร์

00:04:49.749 --> 00:04:52.409
ตรวจจับจุดร้อนใต้ดินได้

00:04:52.409 --> 00:04:55.839
สเปกโทรมิเตอร์สามารถวิเคราะห์
หาแก๊สที่ออกจากหินหนืดได้

00:04:55.839 --> 00:05:02.103
อีกทั้งเลเซอร์ยังสามารถใช้ตรวจจับหินหนืด
ที่ดันตัวสูงขึ้นได้จากรูปร่างของภูเขาไฟ

00:05:02.103 --> 00:05:06.595
หวังว่าเครื่องมือเหล่านี้จะช่วยให้พวกเรา
เข้าใจภูเขาไฟพวกนี้มากขึ้น

00:05:06.595 --> 00:05:08.861
รวมถึงการปะทุอย่างดุเดือดของมันด้วย