WEBVTT

00:00:07.775 --> 00:00:10.645
Μια στενή επαφή
με έναν ανθρωποφάγο γίγαντα,

00:00:11.095 --> 00:00:14.294
μια μάγισσα που μεταμορφώνει
ανθρώπους σε γουρούνια,

00:00:14.834 --> 00:00:18.105
ένας βασιλιάς χαμένος από καιρό
που διεκδικεί τον θρόνο του.

00:00:18.345 --> 00:00:21.956
Από μόνο του, οποιοδήποτε από αυτά
θα γινόταν μια πολύ ωραία ιστορία,

00:00:21.956 --> 00:00:25.545
ωστόσο καθένα τους είναι μόλις
ένα επεισόδιο της Οδύσσειας,

00:00:25.545 --> 00:00:27.695
ενός επικού ποιήματος 12.000 στίχων,

00:00:27.695 --> 00:00:32.315
που εκτυλίσσεται στα χρόνια της αρχαίας
ελληνικής ιστορίας, μύθου και θρύλου.

00:00:32.895 --> 00:00:35.976
Πώς μπορούμε να καταλάβουμε
ένα τόσο ογκώδες κείμενο,

00:00:36.046 --> 00:00:39.725
που προέρχεται και μας μιλά
για έναν κόσμο τόσο μακρινό;

00:00:39.805 --> 00:00:43.905
Είναι καταπληκτικό και μόνο που μπορούμε
και διαβάζουμε την Οδύσσεια σήμερα,

00:00:43.955 --> 00:00:48.995
καθώς συνετέθη πριν την εμφάνιση
του ελληνικού αλφαβήτου τον 8ο αιώνα π.Χ.

00:00:49.335 --> 00:00:51.986
Δημιουργήθηκε για ακροατές
και όχι για αναγνώστες,

00:00:52.026 --> 00:00:55.857
κι απαγγελλόταν από επαγγελματίες ποιητές,
τους λεγόμενους ραψωδούς.

00:00:56.167 --> 00:01:00.036
Σύμφωνα με την παράδοση, συγγραφέας της
ήταν ο τυφλός ποιητής Όμηρος.

00:01:00.426 --> 00:01:04.517
Κανείς όμως δεν ξέρει σίγουρα
αν ήταν πραγματικό ή μυθικό πρόσωπο.

00:01:04.837 --> 00:01:08.416
Οι πρώτες αναφορές σε αυτόν
εμφανίζονται αιώνες μετά την εποχή του.

00:01:08.866 --> 00:01:11.126
Όσο για τα έπη που του αποδίδονται,

00:01:11.126 --> 00:01:15.541
φαίνεται να έχουν τροποποιηθεί
πολλάκις και από πολλούς ποιητές

00:01:15.541 --> 00:01:18.957
πριν τελικά φτάσουν να καταγραφούν 
στη σημερινή τους μορφή.

00:01:19.137 --> 00:01:22.556
Σκεφτείτε ότι η ίδια η λέξη «ραψωδός»
σημαίνει «αυτός που ράβει ωδές»,

00:01:22.556 --> 00:01:25.436
μιας και αυτοί οι ποιητές
συνδύαζαν σε μια συνεχή αφήγηση

00:01:25.436 --> 00:01:29.385
υπάρχουσες ιστορίες, ανέκδοτα, 
μύθους και τραγούδια.

00:01:30.295 --> 00:01:33.207
Για να απαγγείλουν ζωντανά
αυτά τα πελώρια έπη,

00:01:33.207 --> 00:01:35.697
οι ραψωδοί χρησιμοποιούσαν σταθερό μέτρο,

NOTE Paragraph

00:01:35.697 --> 00:01:37.558
μαζί με τεχνικές απομνημόνευσης,

00:01:37.558 --> 00:01:41.588
όπως επανάληψη αποστηθισμένων
χωρίων ή αποσπασμάτων.

00:01:42.078 --> 00:01:45.757
Αυτές περιείχαν περιγραφές
του σκηνικού και λίστες χαρακτήρων,

00:01:46.057 --> 00:01:49.395
που βοηθούσαν τους ραψωδούς
να κρατήσουν τη θέση τους στη διήγηση,

00:01:49.625 --> 00:01:53.637
όπως μας βοηθάει το ρεφρέν σε ένα τραγούδι
να θυμηθούμε τους επόμενους στίχους.

00:01:54.097 --> 00:01:56.798
Επειδή οι περισσότερες ιστορίες
ήταν γνωστές στο κοινό,

00:01:56.818 --> 00:02:00.208
ήταν σύνηθες να ακούγονται τμήματα 
του ποιήματος εκτός σειράς.

00:02:00.458 --> 00:02:03.178
Σε κάποιο χρονικό σημείο,
η σειρά σκαλίστηκε σε πέτρα

00:02:03.178 --> 00:02:06.838
και το ποίημα παγιώθηκε
στη σταθερή μορφή που έχει σήμερα.

00:02:07.288 --> 00:02:11.278
Εφόσον ο κόσμος έχει αλλάξει λιγάκι
τις τελευταίες χιλιετίες,

00:02:11.278 --> 00:02:14.898
πριν ξεκινήσουμε το διάβασμα, βοηθάει
να γνωρίζουμε το ιστορικό υπόβαθρο.

00:02:14.968 --> 00:02:20.179
Η Οδύσσεια αυτή καθαυτή αποτελεί συνέχεια 
του άλλου ομηρικού έπους, της Ιλιάδας.

00:02:20.179 --> 00:02:22.451
που εξιστορεί τον Τρωικό Πόλεμο.

00:02:22.821 --> 00:02:26.638
Εάν υπάρχει κάποιο κοινό θέμα
στα δύο αυτά έπη, είναι το εξής:

00:02:27.068 --> 00:02:31.489
για κανέναν λόγο να μην προκαλέσεις
την οργή των Θεών.

00:02:32.349 --> 00:02:36.908
Το ελληνικό Πάνθεον είναι ασταθές μείγμα 
θεϊκής δύναμης και ανθρώπινης ανασφάλειας,

00:02:36.908 --> 00:02:40.448
με ροπή σε αντιζηλίες και 
σε μνησικακίες επικών διαστάσεων.

00:02:40.838 --> 00:02:45.569
Και πολλά από τα προβλήματα των θνητών
στα ποιήματα προκαλούνται από την ύβρη,

00:02:45.569 --> 00:02:50.059
την υπερβολική περηφάνια τους να θεωρούν
ότι είναι καλύτεροι από τους Θεούς.

00:02:50.199 --> 00:02:52.797
Η επιθυμία να ευχαριστήσουν
τους Θεούς ήταν τόσο μεγάλη

00:02:52.797 --> 00:02:57.758
που οι Αρχαίοι Έλληνες με γενναιοδωρία
δέχονταν στο σπίτι τους κάθε ξένο,

00:02:57.758 --> 00:03:01.519
φοβούμενοι μήπως οι ξένοι
ήταν Θεοί μεταμφιεσμένοι.

00:03:01.829 --> 00:03:05.000
Αυτός ο αρχαίος κώδικας φιλοξενίας
ήταν γνωστός ως «ξενία».

00:03:05.200 --> 00:03:10.320
Ο οικοδεσπότης παρείχε στον φιλοξενούμενο
ασφάλεια, φαγητό και ανέσεις,

00:03:10.320 --> 00:03:14.530
και σε αντάλλαγμα δέχονταν αβρότητα
και δώρα όποτε αυτά υπήρχαν.

00:03:14.780 --> 00:03:17.311
Η ξενία παίζει σημαντικό
ρόλο στην Οδύσσεια,

00:03:17.551 --> 00:03:21.261
όπου ο Οδυσσέας στις περιπλανήσεις του 
είναι αδιάκοπα φιλοξενούμενος,

00:03:21.261 --> 00:03:22.710
ενώ κατά την απουσία του,

00:03:22.710 --> 00:03:26.840
η έξυπνη γυναίκα του Πηνελόπη
παίζει διαρκώς το ρόλο της οικοδέσποινας.

00:03:27.330 --> 00:03:30.800
Η Οδύσσεια εξιστορεί όλα τα έτη
των περιπλανήσεων του Οδυσσέα,

00:03:30.960 --> 00:03:35.610
μα η αφήγηση ξεκινάει in medias res,
δηλαδή, στη μέση της πλοκής.

00:03:36.030 --> 00:03:40.922
Δέκα χρόνια μετά τον Τρωικό Πόλεμο,
βρίσκουμε τον ήρωα παγιδευμένο σε ένα νησί

00:03:40.922 --> 00:03:45.961
μακριά από την Ιθάκη και μια οικογένεια
που δεν έχει δει για 20 χρόνια.

00:03:46.351 --> 00:03:51.511
Αφού θύμωσε τον Θεό των θαλασσών Ποσειδώνα
τυφλώνοντας τον γιο του, τον Κύκλωπα,

00:03:51.511 --> 00:03:55.931
στο ταξίδι του γυρισμού του ο Οδυσσέας
πέφτει από αναποδιά σε αναποδιά.

00:03:55.931 --> 00:03:59.560
Με προβλήματα να βράζουν σπίτι του
και τους Θεούς να συζητούν τη μοίρα του,

00:03:59.560 --> 00:04:03.968
ο Οδυσσέας αρχίζει να αφηγείται όλα
τα χαμένα χρόνια στους οικοδεσπότες του.

00:04:04.308 --> 00:04:06.971
Ένα από τα πιο συναρπαστικά
πράγματα στην Οδύσσεια,

00:04:06.971 --> 00:04:10.691
είναι το κενό ανάμεσα στα πόσα λίγα
ξέρουμε για εκείνη τη χρονική περίοδο

00:04:10.691 --> 00:04:14.331
και τον πλούτο των λεπτομερειών
που περιέχει το ίδιο το κείμενο.

00:04:14.671 --> 00:04:17.422
Ιστορικοί, γλωσσολόγοι και αρχαιολόγοι

00:04:17.422 --> 00:04:20.433
πέρασαν αιώνες ψάχνοντας
για τα ερείπια της Τροίας

00:04:20.433 --> 00:04:23.822
και εντοπίζοντας τα νησιά 
που επισκέφθηκε ο Οδυσσέας.

00:04:24.172 --> 00:04:25.921
Όπως ακριβώς και ο ήρωάς του,

00:04:25.921 --> 00:04:29.261
το έπος με τις 24 ραψωδίες
έχει κάνει το δικό του μακρινό ταξίδι,

00:04:29.261 --> 00:04:31.401
μέσα από αιώνες μύθου και ιστορίας,

00:04:31.401 --> 00:04:34.572
για να μας λέει σήμερα 
την απίστευτη ιστορία του.