1
00:00:07,775 --> 00:00:10,645
Μια στενή επαφή
με έναν ανθρωποφάγο γίγαντα,

2
00:00:11,095 --> 00:00:14,294
μια μάγισσα που μεταμορφώνει
ανθρώπους σε γουρούνια,

3
00:00:14,834 --> 00:00:18,105
ένας βασιλιάς χαμένος από καιρό
που διεκδικεί τον θρόνο του.

4
00:00:18,345 --> 00:00:21,956
Από μόνο του, οποιοδήποτε από αυτά
θα γινόταν μια πολύ ωραία ιστορία,

5
00:00:21,956 --> 00:00:25,545
ωστόσο καθένα τους είναι μόλις
ένα επεισόδιο της Οδύσσειας,

6
00:00:25,545 --> 00:00:27,695
ενός επικού ποιήματος 12.000 στίχων,

7
00:00:27,695 --> 00:00:32,315
που εκτυλίσσεται στα χρόνια της αρχαίας
ελληνικής ιστορίας, μύθου και θρύλου.

8
00:00:32,895 --> 00:00:35,976
Πώς μπορούμε να καταλάβουμε
ένα τόσο ογκώδες κείμενο,

9
00:00:36,046 --> 00:00:39,725
που προέρχεται και μας μιλά
για έναν κόσμο τόσο μακρινό;

10
00:00:39,805 --> 00:00:43,905
Είναι καταπληκτικό και μόνο που μπορούμε
και διαβάζουμε την Οδύσσεια σήμερα,

11
00:00:43,955 --> 00:00:48,995
καθώς συνετέθη πριν την εμφάνιση
του ελληνικού αλφαβήτου τον 8ο αιώνα π.Χ.

12
00:00:49,335 --> 00:00:51,986
Δημιουργήθηκε για ακροατές
και όχι για αναγνώστες,

13
00:00:52,026 --> 00:00:55,857
κι απαγγελλόταν από επαγγελματίες ποιητές,
τους λεγόμενους ραψωδούς.

14
00:00:56,167 --> 00:01:00,036
Σύμφωνα με την παράδοση, συγγραφέας της
ήταν ο τυφλός ποιητής Όμηρος.

15
00:01:00,426 --> 00:01:04,517
Κανείς όμως δεν ξέρει σίγουρα
αν ήταν πραγματικό ή μυθικό πρόσωπο.

16
00:01:04,837 --> 00:01:08,416
Οι πρώτες αναφορές σε αυτόν
εμφανίζονται αιώνες μετά την εποχή του.

17
00:01:08,866 --> 00:01:11,126
Όσο για τα έπη που του αποδίδονται,

18
00:01:11,126 --> 00:01:15,541
φαίνεται να έχουν τροποποιηθεί
πολλάκις και από πολλούς ποιητές

19
00:01:15,541 --> 00:01:18,957
πριν τελικά φτάσουν να καταγραφούν 
στη σημερινή τους μορφή.

20
00:01:19,137 --> 00:01:22,556
Σκεφτείτε ότι η ίδια η λέξη «ραψωδός»
σημαίνει «αυτός που ράβει ωδές»,

21
00:01:22,556 --> 00:01:25,436
μιας και αυτοί οι ποιητές
συνδύαζαν σε μια συνεχή αφήγηση

22
00:01:25,436 --> 00:01:29,385
υπάρχουσες ιστορίες, ανέκδοτα, 
μύθους και τραγούδια.

23
00:01:30,295 --> 00:01:33,207
Για να απαγγείλουν ζωντανά
αυτά τα πελώρια έπη,

24
00:01:33,207 --> 00:01:35,697
οι ραψωδοί χρησιμοποιούσαν σταθερό μέτρο,

25
00:01:35,697 --> 00:01:37,558
μαζί με τεχνικές απομνημόνευσης,

26
00:01:37,558 --> 00:01:41,588
όπως επανάληψη αποστηθισμένων
χωρίων ή αποσπασμάτων.

27
00:01:42,078 --> 00:01:45,757
Αυτές περιείχαν περιγραφές
του σκηνικού και λίστες χαρακτήρων,

28
00:01:46,057 --> 00:01:49,395
που βοηθούσαν τους ραψωδούς
να κρατήσουν τη θέση τους στη διήγηση,

29
00:01:49,625 --> 00:01:53,637
όπως μας βοηθάει το ρεφρέν σε ένα τραγούδι
να θυμηθούμε τους επόμενους στίχους.

30
00:01:54,097 --> 00:01:56,798
Επειδή οι περισσότερες ιστορίες
ήταν γνωστές στο κοινό,

31
00:01:56,818 --> 00:02:00,208
ήταν σύνηθες να ακούγονται τμήματα 
του ποιήματος εκτός σειράς.

32
00:02:00,458 --> 00:02:03,178
Σε κάποιο χρονικό σημείο,
η σειρά σκαλίστηκε σε πέτρα

33
00:02:03,178 --> 00:02:06,838
και το ποίημα παγιώθηκε
στη σταθερή μορφή που έχει σήμερα.

34
00:02:07,288 --> 00:02:11,278
Εφόσον ο κόσμος έχει αλλάξει λιγάκι
τις τελευταίες χιλιετίες,

35
00:02:11,278 --> 00:02:14,898
πριν ξεκινήσουμε το διάβασμα, βοηθάει
να γνωρίζουμε το ιστορικό υπόβαθρο.

36
00:02:14,968 --> 00:02:20,179
Η Οδύσσεια αυτή καθαυτή αποτελεί συνέχεια 
του άλλου ομηρικού έπους, της Ιλιάδας.

37
00:02:20,179 --> 00:02:22,451
που εξιστορεί τον Τρωικό Πόλεμο.

38
00:02:22,821 --> 00:02:26,638
Εάν υπάρχει κάποιο κοινό θέμα
στα δύο αυτά έπη, είναι το εξής:

39
00:02:27,068 --> 00:02:31,489
για κανέναν λόγο να μην προκαλέσεις
την οργή των Θεών.

40
00:02:32,349 --> 00:02:36,908
Το ελληνικό Πάνθεον είναι ασταθές μείγμα 
θεϊκής δύναμης και ανθρώπινης ανασφάλειας,

41
00:02:36,908 --> 00:02:40,448
με ροπή σε αντιζηλίες και 
σε μνησικακίες επικών διαστάσεων.

42
00:02:40,838 --> 00:02:45,569
Και πολλά από τα προβλήματα των θνητών
στα ποιήματα προκαλούνται από την ύβρη,

43
00:02:45,569 --> 00:02:50,059
την υπερβολική περηφάνια τους να θεωρούν
ότι είναι καλύτεροι από τους Θεούς.

44
00:02:50,199 --> 00:02:52,797
Η επιθυμία να ευχαριστήσουν
τους Θεούς ήταν τόσο μεγάλη

45
00:02:52,797 --> 00:02:57,758
που οι Αρχαίοι Έλληνες με γενναιοδωρία
δέχονταν στο σπίτι τους κάθε ξένο,

46
00:02:57,758 --> 00:03:01,519
φοβούμενοι μήπως οι ξένοι
ήταν Θεοί μεταμφιεσμένοι.

47
00:03:01,829 --> 00:03:05,000
Αυτός ο αρχαίος κώδικας φιλοξενίας
ήταν γνωστός ως «ξενία».

48
00:03:05,200 --> 00:03:10,320
Ο οικοδεσπότης παρείχε στον φιλοξενούμενο
ασφάλεια, φαγητό και ανέσεις,

49
00:03:10,320 --> 00:03:14,530
και σε αντάλλαγμα δέχονταν αβρότητα
και δώρα όποτε αυτά υπήρχαν.

50
00:03:14,780 --> 00:03:17,311
Η ξενία παίζει σημαντικό
ρόλο στην Οδύσσεια,

51
00:03:17,551 --> 00:03:21,261
όπου ο Οδυσσέας στις περιπλανήσεις του 
είναι αδιάκοπα φιλοξενούμενος,

52
00:03:21,261 --> 00:03:22,710
ενώ κατά την απουσία του,

53
00:03:22,710 --> 00:03:26,840
η έξυπνη γυναίκα του Πηνελόπη
παίζει διαρκώς το ρόλο της οικοδέσποινας.

54
00:03:27,330 --> 00:03:30,800
Η Οδύσσεια εξιστορεί όλα τα έτη
των περιπλανήσεων του Οδυσσέα,

55
00:03:30,960 --> 00:03:35,610
μα η αφήγηση ξεκινάει in medias res,
δηλαδή, στη μέση της πλοκής.

56
00:03:36,030 --> 00:03:40,922
Δέκα χρόνια μετά τον Τρωικό Πόλεμο,
βρίσκουμε τον ήρωα παγιδευμένο σε ένα νησί

57
00:03:40,922 --> 00:03:45,961
μακριά από την Ιθάκη και μια οικογένεια
που δεν έχει δει για 20 χρόνια.

58
00:03:46,351 --> 00:03:51,511
Αφού θύμωσε τον Θεό των θαλασσών Ποσειδώνα
τυφλώνοντας τον γιο του, τον Κύκλωπα,

59
00:03:51,511 --> 00:03:55,931
στο ταξίδι του γυρισμού του ο Οδυσσέας
πέφτει από αναποδιά σε αναποδιά.

60
00:03:55,931 --> 00:03:59,560
Με προβλήματα να βράζουν σπίτι του
και τους Θεούς να συζητούν τη μοίρα του,

61
00:03:59,560 --> 00:04:03,968
ο Οδυσσέας αρχίζει να αφηγείται όλα
τα χαμένα χρόνια στους οικοδεσπότες του.

62
00:04:04,308 --> 00:04:06,971
Ένα από τα πιο συναρπαστικά
πράγματα στην Οδύσσεια,

63
00:04:06,971 --> 00:04:10,691
είναι το κενό ανάμεσα στα πόσα λίγα
ξέρουμε για εκείνη τη χρονική περίοδο

64
00:04:10,691 --> 00:04:14,331
και τον πλούτο των λεπτομερειών
που περιέχει το ίδιο το κείμενο.

65
00:04:14,671 --> 00:04:17,422
Ιστορικοί, γλωσσολόγοι και αρχαιολόγοι

66
00:04:17,422 --> 00:04:20,433
πέρασαν αιώνες ψάχνοντας
για τα ερείπια της Τροίας

67
00:04:20,433 --> 00:04:23,822
και εντοπίζοντας τα νησιά 
που επισκέφθηκε ο Οδυσσέας.

68
00:04:24,172 --> 00:04:25,921
Όπως ακριβώς και ο ήρωάς του,

69
00:04:25,921 --> 00:04:29,261
το έπος με τις 24 ραψωδίες
έχει κάνει το δικό του μακρινό ταξίδι,

70
00:04:29,261 --> 00:04:31,401
μέσα από αιώνες μύθου και ιστορίας,

71
00:04:31,401 --> 00:04:34,572
για να μας λέει σήμερα 
την απίστευτη ιστορία του.