0:00:06.886,0:00:11.216
لەژێر كانى ئاوى گەرم و كانييە[br]گەرمەكانى لە كالدێرا يەلۆستۆن

0:00:11.216,0:00:16.184
پێكهاتەى ژوورى مەگما لە ئەنجامى [br]خاڵێكى گەرمى شللەى زەوى درستدەبێت.

0:00:16.184,0:00:19.077
كاتێك ماگما بەرەو ڕووى زەوى دەڕوات،

0:00:19.077,0:00:23.337
بەردە گەرمە تازەكان دروست دەبن.

0:00:23.337,0:00:27.392
ئەو گەرماييەى بەهۆى بەردەكەوە بڵاوبويتەوە [br]ئاوى ژێر زەوى بەرەو ڕووى زەوى دەبات.

0:00:27.392,0:00:32.882
كاتێك ئاو ساردە، ئەو جۆرە [br]ئايۆنە كانزايانەى لە كانەكەدان،

0:00:32.882,0:00:36.876
لەگەڵ كريستاڵى كوارتز [br]لە سليكۆن و ئۆكسجين پێكهاتووە،

0:00:36.876,0:00:41.886
فلێدسپار لە پۆتاسيۆم و ئەلەمنيۆم[br]و سليكۆن و ئەكسجين پێكهاتووە،

0:00:41.886,0:00:45.126
گالينا لە قوڕقووشم و گۆگرد دروست بووە.

0:00:45.126,0:00:47.736
زۆرێك لەم كريستاڵانە [br]شێوەى نايابى خۆيان هەيە --

0:00:47.736,0:00:52.856
ئەمە زنجيرەيەك لە كوارتزى ئاماژە پێكردووە،[br]يان ئەو كۆمەڵە شەشپاڵوەى گالينا.

0:00:52.856,0:00:57.321
بەڵام چى وايان لێدەكات دووبارە [br]و دووبارە لەو فۆڕمانەدا گەشە بكەن؟

0:00:57.321,0:01:00.013
بەشێك لە وەڵامەكان لە گەرديلەى خۆيان دايە.

0:01:00.013,0:01:04.933
هەموو گەرديلە كريستاڵەكان بەشێوازێكى[br]ڕێك و پێك و دووبارە، پەيڕەوى دەكەن.

0:01:04.933,0:01:08.508
ئەم شێوەيە تايبەتمەندى كريستاڵێكە،

0:01:08.508,0:01:10.518
و تەنها دەربارەى كانزاكان نييە --

0:01:10.518,0:01:15.758
لم و سەهۆڵ و شەكر و چوكلێت[br]و سيڕاميك و كانزاكان و DNA

0:01:15.758,0:01:19.679
تەنانەت هەندێك شلە [br]پێكهاتەى كريستاڵيشيان هەيە.

0:01:19.679,0:01:22.459
هەر ڕێكخستنێكى گەرديلەيى[br]لە ماددەى كريستاڵى

0:01:22.459,0:01:25.699
سەر بەيەكێك لەم شەش جۆرە جياوازەيە:

0:01:25.699,0:01:32.319
شەشپاڵۆ، چوارگۆشەيى، لەبزينەيى، [br]يەكلارى، سێلارى، شەش ڕوو.

0:01:32.319,0:01:34.359
لەگەڵ پێدانى مەرجە ڕاستەكان،

0:01:34.359,0:01:37.009
كريستاڵەكان بەشێوەى ئەندازەيى گەشە دەكەن

0:01:37.009,0:01:39.699
بە ڕەنگدانەوەى ڕێكخستنى گەرديلەكانيان.

0:01:39.699,0:01:44.579
بۆ نموونە گالينا، پێكهاتە شەشپاڵوەكەى[br]لە قوڕقووشم و گۆگرد دروستكراوە.

0:01:44.579,0:01:46.622
گەرديلەكانى تاڕادەيەك گەورەن

0:01:46.622,0:01:50.932
ڕێكدەخرێ لە تۆڕى ٣ دوورى بە ٩٠ پلە،

0:01:50.932,0:01:55.662
لە كاتێكدا گەرديلەى گۆگرد [br]بەشێوەيەكى گونجاو لەنێوانياندا هەيە.

0:01:55.662,0:02:00.174
لەگەڵ گەورەبوونى كريستاڵدا، چەند جێگەيەكى[br]وەك گەرديلەكانى گۆگرد ڕادەكێشێت،

0:02:00.174,0:02:03.656
لەكاتێكدا قوڕقۆشم پەيوەندى[br]لەگەڵ ئەو شوێنانە هەيە.

0:02:03.656,0:02:07.096
لە كۆتايدا، تۆڕى گەرديلەيى[br]پێكەوە بىستراو تەواو دەكەن.

0:02:07.096,0:02:11.236
ئەمە واتە شێوازى تۆڕى ٩٠ پلەيى[br]لە پێكهاتەى كريستاڵى گالينا

0:02:11.236,0:02:14.593
لە شێوەى ديار و ئاشكراى[br]كريستاڵدا ڕەنگ دەداتەوە.

0:02:14.593,0:02:17.973
كوارتز، لەلايەكى ترەوە پێكهاتەى[br]كريستاڵى شەشلايى هەيە.

0:02:17.973,0:02:22.103
ئەمەش بەو مانايە دێت كە لەسەر ڕوويەكى[br]تەخت، گەرديلەكانى لەشێوەى شەشلايى دان.

0:02:22.103,0:02:27.564
لە سێ ڕەهەنددا، ئەم شێوە شەشلايانە لە[br]چەندين هەڕەمى بەسەريەك دروست كراوون.

0:02:27.564,0:02:31.794
لە گەرديلەيەكى سليكۆن و چوار [br]گەرديلەى ئۆكسجين دروستكراوە.

0:02:31.794,0:02:34.171
كەواتە شێوەى ديارى كريستاڵى كوارتز

0:02:34.171,0:02:39.571
ستوونێكى شەش لايى لەگەڵ كۆتايەكى نووك.

0:02:39.571,0:02:41.691
بەپێى بارودۆخى ژينگەيى،

0:02:41.691,0:02:46.111
زۆربەى كريستاڵەكان توانايان هەيە[br]چەند شێوەيەكى ئەندازەيى وەربگرن.

0:02:46.111,0:02:50.041
بۆ نموونە ئەڵماس، كە لە قوڵايى[br]شلەى زەوي دروست دەبێت،

0:02:50.041,0:02:56.261
چثكهاتەى كريستاڵى شێوە سێجاى هەيە و [br]دەتوانێت گەشە بكات بۆ شەشپاڵو يان هەشت لا.

0:02:56.261,0:02:58.861
شێوەى ئەڵماس

0:02:58.861,0:03:01.151
پشت بەو بارودۆخە دەبەستێت[br]كە تێيدا گەشە دەكات،

0:03:01.151,0:03:05.451
لەوانە فشار و گەرما و ژينگەى كيميايى.

0:03:05.451,0:03:09.128
لەكاتێكدا ناتوانين چاودێرى بارودۆخى[br]گەشەى ناوەوەى زەوى بكەين،

0:03:09.128,0:03:11.868
پشكنينى تاقيگەكان چەند بەڵگەيەكى دەرخستوە

0:03:11.868,0:03:15.838
ئەڵماسەكان دەبن بە [br]شەشپاڵو لە پلەى گەرمى نزم

0:03:15.838,0:03:19.026
و هەشت لە پلەى گەرمى بەرز.

0:03:19.026,0:03:23.496
شوێنپێى بڕى ئاو، سليكۆن،[br]جێرمانيۆم يان مەگنيسيۆم

0:03:23.496,0:03:26.646
دەتوانن كاريگەرى لە شێوەى ئەڵماس بكەن.

0:03:26.646,0:03:31.256
ئەڵماس هەرگيز بە سروشتى گەشە ناكات [br]لەو شێوەى كە لە خشڵدا دەيدۆزيتەوە --

0:03:31.256,0:03:36.474
ئەم ئەڵماسانە پوختە كراوە [br]بۆ نيشاندانى درەشانەوە و جوانى.

0:03:36.474,0:03:41.621
زۆربەى كريستاڵەكان[br]شێوەى ئەندازەى پێكناهێنن.

0:03:41.621,0:03:44.126
شوشو لە لمى كوارتزى تواوە دروستكراوە،

0:03:44.126,0:03:45.686
بەڵام ئەوە كريستاڵى نييە.

0:03:45.686,0:03:48.706
لەبەر ئەوە شوشەكە بەخێرايى سارد دەبێتەوە،

0:03:48.706,0:03:51.646
گەرديلەكان كاتيان نيە[br]بۆ جياكردنەوەى خۆيان،

0:03:51.646,0:03:54.576
و لە شێوەى پێكهاتەى[br]دياريكراوى كريستاڵى كوارتز.

0:03:54.576,0:03:58.346
بەڵكو ڕێكخستنى هەڕەمەكى[br]گەرديلەكان لە شووشەى تواوەدا

0:03:58.346,0:04:00.906
چاك دەبێتەوە دواى سادبوونەوە.

0:04:00.906,0:04:03.546
زۆربەى كريستاڵەكان[br]شێوەى كريستاڵى پێكناهێنن

0:04:03.546,0:04:08.146
لەنزيك كريستاڵى تر گەشە دەكەن.

0:04:08.146,0:04:10.809
بەرد، وەك گرانايت پڕە لە كريستاڵ،

0:04:10.809,0:04:13.379
بەڵام هيچ كام لەوانە[br]فۆڕمێكى دياريكراويان نييە.

0:04:13.379,0:04:15.539
لە كاتێكدا ماگما سارد دەبێت و ڕەق دەبێت،

0:04:15.539,0:04:21.249
زۆر لە كانزايەكان دەبنە كريستاڵ[br]و بۆشاى بەتاڵ بەخێرايى نامێنێت,

0:04:21.249,0:04:23.881
و هەندێك كريستاڵ، وەك فەيرۆز،

0:04:23.881,0:04:28.891
لە زۆربەى دۆخە ژينگەيەكان جيا ناكرێتەوە،

0:04:28.891,0:04:31.014
تەنانەت لەگەڵ بۆشايى پێويست.

0:04:31.014,0:04:34.204
هەر گەرديلەيەكى كريستاڵى[br]تايبەتمەندى خۆى هەيە،

0:04:34.204,0:04:39.134
لەكاتێكدا ئەم تايبەتمەنديانە هيچ كاريگەري[br]لەسەر پێويستيە سۆزداريەكانى مرۆڤ نييە،

0:04:39.134,0:04:44.204
لە زانستى ماددە و پزيشكيدا [br]بەرنامەى بەهێزى هەيە.