1
00:00:00,000 --> 00:00:04,000
Chris'in de belirttiği gibi, ben insan beyninin

2
00:00:04,000 --> 00:00:06,000
işlevi ve yapısı üzerine çalışıyorum

3
00:00:06,000 --> 00:00:10,000
ve sizden birkaç dakikalığına bunu düşünmenizi istiyorum.

4
00:00:10,000 --> 00:00:14,000
Önümüzde pelte gibi bir kütle var yaklaşık 1,5 kg'lık

5
00:00:14,000 --> 00:00:17,000
iki avucuna sığabilecek bir pelte

6
00:00:17,000 --> 00:00:21,000
ve o pelte yıldızlar arası mesafeyi düşünebilir,

7
00:00:21,000 --> 00:00:23,000
sonsuzluğun anlamını düşünebilir

8
00:00:23,000 --> 00:00:28,000
ve kendisinin sonsuzluğun anlamını nasıl düşündüğünü düşünebilir.

9
00:00:28,000 --> 00:00:33,000
Ben, özfarkındalık dediğimiz bu tuhaf yinelenen özelliğin

10
00:00:33,000 --> 00:00:37,000
nörolojinin "Kutsal Kasesi" olduğunu düşünüyorum (İsa'nın son yemeğini Kutsal Kaseden yediğine inanılır)

11
00:00:37,000 --> 00:00:39,000
ve bir gün bu farkındalığın nasıl oluştuğunu anlayacağımızı umuyorum.

12
00:00:40,000 --> 00:00:43,000
Peki, bu gizemli organı nasıl araştırırsınız?

13
00:00:43,000 --> 00:00:47,000
Yani, yüz milyar sinir hücreniz var,

14
00:00:47,000 --> 00:00:50,000
birbiriyle etkileşen minik protoplazma demetçikleri

15
00:00:50,000 --> 00:00:54,000
ve bu etkileşimden geniş bir yelpazede beceriler ortaya çıkıyor

16
00:00:54,000 --> 00:00:57,000
ki, biz buna insan doğası ve bilinç diyoruz.

17
00:00:57,000 --> 00:00:58,000
Peki bu nasıl oluyor?

18
00:00:58,000 --> 00:01:01,000
İnsan beyninin işlevlerini anlayabilmek için çeşitli çalışma metodları var.

19
00:01:01,000 --> 00:01:04,000
Metodlardan ilki, bizim de en çok kullandığımız olan,

20
00:01:04,000 --> 00:01:09,000
beyninin küçük bir bölgesinde kalıcı hasar olan hastaları incelemektir.

21
00:01:09,000 --> 00:01:11,000
Beyninin küçük bir bölgesinde genetik bir değişiklik olmuştur.

22
00:01:11,000 --> 00:01:15,000
Ortaya çıkan şey tüm zihinsel kapasitenizin tamamen

23
00:01:15,000 --> 00:01:17,000
yok olması değil;

24
00:01:17,000 --> 00:01:20,000
bir çeşit körleşmiş bir idrak yeteneğidir.

25
00:01:20,000 --> 00:01:23,000
Elimizde yitirilmiş belirli bir işlev var

26
00:01:23,000 --> 00:01:25,000
ama diğer işlevler tamamen korunmuş durumda.

27
00:01:25,000 --> 00:01:27,000
Bu durum şu yargıya varma güvenini veriyor:

28
00:01:27,000 --> 00:01:31,000
"Beynin bu bölgesi şu işlevin oluşmasında etkilidir."

29
00:01:31,000 --> 00:01:33,000
Böylelikle beynin işlevlerini haritalayabilirsiniz

30
00:01:33,000 --> 00:01:36,000
ve sonrasında bağlantıların bahsi geçen işlevin oluşumunda

31
00:01:36,000 --> 00:01:38,000
nasıl bir etkisinin olduğunu bulursunuz.

32
00:01:38,000 --> 00:01:40,000
Bizim yapmaya çalıştığımız da budur.

33
00:01:40,000 --> 00:01:43,000
Peki, size bunla ilgili birkaç çarpıcı örnek vereyim.

34
00:01:43,000 --> 00:01:47,000
Aslında size konuşmam süresince altışar dakikalık üç örnek vereceğim.

35
00:01:47,000 --> 00:01:51,000
İlk örnek olağandışı bir sendrom olan "Capgras sendromu".

36
00:01:51,000 --> 00:01:53,000
Şu ilk slayta bakarsanız,

37
00:01:53,000 --> 00:01:58,000
şunlar temporal loblar, frontal loblar, parietal loblar

38
00:01:58,000 --> 00:02:00,000
beyni oluşturan loblar.

39
00:02:00,000 --> 00:02:04,000
Eğer temporal loblardan iç kısma doğru bakabilseydiniz

40
00:02:04,000 --> 00:02:06,000
şu an göremiyorsunuz

41
00:02:06,000 --> 00:02:08,000
orada "fusiform gyrus" denen bir küçük bir yapı var.

42
00:02:08,000 --> 00:02:11,000
Bu bölgeye beyindeki yüz bölgesi deniyor

43
00:02:11,000 --> 00:02:14,000
çünkü burası hasar gördüğü zaman insanların yüzlerini tanıyamıyorsunuz.

44
00:02:14,000 --> 00:02:16,000
Seslerinden hala tanıyabiliyorsunuz

45
00:02:16,000 --> 00:02:18,000
"tabi ya bu Joe" diyebiliyorsunuz,

46
00:02:18,000 --> 00:02:21,000
ama yüzlerine bakarak kim olduklarını bilemiyorsunuz.

47
00:02:21,000 --> 00:02:23,000
Hatta aynada kendinizi bile tanıyamıyorsunuz.

48
00:02:23,000 --> 00:02:26,000
Elbette aynadakinin kendiniz olduğunu biliyorsunuz çünkü siz göz kırpınca o da göz kırpıyor

49
00:02:26,000 --> 00:02:28,000
ve karşınızda ayna olduğunun farkındasınız

50
00:02:28,000 --> 00:02:31,000
fakat kendinizi, kendiniz olarak tanıyamıyorsunuz.

51
00:02:31,000 --> 00:02:35,000
Şimdi bu sendromun "fusiform cyrus" adlı yapının hasarıyla oluştuğu biliniyor.

52
00:02:35,000 --> 00:02:38,000
Fakat çok seyrek görülen bir sendrom daha var, o kadar seyrek ki

53
00:02:38,000 --> 00:02:42,000
çok az doktor adını duymuştur, nörologlar bile değil.

54
00:02:42,000 --> 00:02:44,000
Bu sendroma "Capgras Yanılsaması" deniyor

55
00:02:44,000 --> 00:02:47,000
ve bunda ise hasta diğer her yönden gayet normal

56
00:02:47,000 --> 00:02:50,000
bir kafa yaralanması olmuş, komadan çıkmış,

57
00:02:50,000 --> 00:02:53,000
diğer herşeyi normal, annesine baktığı zaman

58
00:02:53,000 --> 00:02:56,000
diyor ki: "Bu kadın tıpkı anneme benziyor,

59
00:02:56,000 --> 00:02:58,000
ama bu sahtesi--

60
00:02:58,000 --> 00:03:00,000
annemin kılığına girmiş başka bir kadın."

61
00:03:00,000 --> 00:03:02,000
Peki, bu neden oluyor?

62
00:03:02,000 --> 00:03:05,000
Niye birisi -- tabi bu kişi diğer her şeyiyle

63
00:03:05,000 --> 00:03:07,000
son derece normal, aklı başında ancak annesini görünce

64
00:03:07,000 --> 00:03:10,000
yanılgı devreye giriyor ve annesi olmadığını söylüyor.

65
00:03:10,000 --> 00:03:12,000
Bunun, psikiyatri kitaplarında

66
00:03:12,000 --> 00:03:14,000
bulabileceğiniz en genel açıklaması

67
00:03:14,000 --> 00:03:18,000
Freudyen görüştür. Buna göre bu adam

68
00:03:18,000 --> 00:03:20,000
aynı durum kadınlara da uyarlanmış bu arada

69
00:03:20,000 --> 00:03:22,000
ama ben erkeklerinkini anlatacağım.

70
00:03:22,000 --> 00:03:25,000
Küçük bir bebekken, yeni bebek,

71
00:03:25,000 --> 00:03:27,000
anneye karşı güçlü bir cinsel istek duyulur.

72
00:03:27,000 --> 00:03:29,000
Buna Freud'un 'Oedipus Argümanı' da deniyor.

73
00:03:29,000 --> 00:03:31,000
Buna inanıyorum demiyorum,

74
00:03:31,000 --> 00:03:33,000
ama bu standart Freudyen yaklaşım.

75
00:03:33,000 --> 00:03:36,000
Sonradan büyüdükçe korteks gelişir

76
00:03:36,000 --> 00:03:40,000
ve anneye yönelik bu gizli cinsel dürtüyü engeller.

77
00:03:40,000 --> 00:03:44,000
Tanrıya şükürler olsun, yoksa annemizi her gördüğümüzde cinsel yönden uyarılırdık.

78
00:03:44,000 --> 00:03:46,000
Ve sonrasında olan ise

79
00:03:46,000 --> 00:03:48,000
kortekse hasar veren, bu gizli

80
00:03:48,000 --> 00:03:52,000
cinsel dürtüleri serbest bırakan, su üstüne çıkaran

81
00:03:52,000 --> 00:03:55,000
bir darbe ve aniden açıklanamaz bir şekilde

82
00:03:55,000 --> 00:03:58,000
kendini annene karşı cinsel istek duyarken buluyorsun.

83
00:03:58,000 --> 00:04:00,000
Diyorsun ki, "Aman tanrım, eğer bu benim annemse,

84
00:04:00,000 --> 00:04:02,000
nasıl olur da ben cinsel olarak uyarılırım?

85
00:04:02,000 --> 00:04:04,000
Bu başka bir kadın. Sahte birisi."

86
00:04:04,000 --> 00:04:08,000
Bu açıklama, hasarlı beynine göre tek anlamlı açıklama.

87
00:04:08,000 --> 00:04:11,000
Bu açıklama bana hiçbir zaman mantıklı gelmedi.

88
00:04:11,000 --> 00:04:14,000
Kesinlikle çok dahice, aynı diğer Freudyen yaklaşımlar gibi --

89
00:04:14,000 --> 00:04:16,000
(Gülüşmeler)

90
00:04:16,000 --> 00:04:21,000
ama pek birşey ifade etmedi çünkü benim aynı yanılsama durumunu

91
00:04:21,000 --> 00:04:23,000
fino köpeğine karşı duyan hastam da oldu.

92
00:04:23,000 --> 00:04:24,000
(Gülüşmeler)

93
00:04:24,000 --> 00:04:29,000
Diyordu ki : "Doktor bu Fifi değil, tıpkı Fifi'ye benziyor

94
00:04:29,000 --> 00:04:31,000
ama bu başka bir köpek." Değil mi?

95
00:04:31,000 --> 00:04:33,000
Şimdi, Freudyen açıklamayı burada kullanmaya çalışıyorsun.

96
00:04:33,000 --> 00:04:34,000
(Gülüşmeler)

97
00:04:34,000 --> 00:04:38,000
Tüm insanlarda bulunan gizli hayvansılıktan bahsediyorsun,

98
00:04:38,000 --> 00:04:41,000
ya da benzeri birşey ki, kesinlikle çok saçma olur.

99
00:04:41,000 --> 00:04:43,000
Peki, gerçekten olan şey ne?

100
00:04:43,000 --> 00:04:45,000
Bu ilginç rahatsızlığı açıklamak için,

101
00:04:45,000 --> 00:04:49,000
beyindeki görme bölgelerinin yapılarına ve işlevlerine bakıyoruz.

102
00:04:49,000 --> 00:04:52,000
Normalde görsel sinyaller göz içerisine gelir

103
00:04:52,000 --> 00:04:54,000
ve beynin görme bölgelerine giderler.

104
00:04:54,000 --> 00:04:57,000
Aslında beynin arka tarafında sırf görme ile ilgili 30 tane bölge var.

105
00:04:57,000 --> 00:05:00,000
Tüm bunların işlenmesinden sonra mesaj beyindeki

106
00:05:00,000 --> 00:05:05,000
'fusiform gyrus' denen yüzleri tanıdığımız bölgeye gider.

107
00:05:05,000 --> 00:05:07,000
Orda yüzlere hassas olan nöronlar var.

108
00:05:07,000 --> 00:05:10,000
O bölgeye beynin yüz bölgesi denilebilir, değil mi?

109
00:05:10,000 --> 00:05:12,000
Daha önce bahsetmiştim.

110
00:05:12,000 --> 00:05:16,000
O bölge hasar görünce yüzleri tanıma kabiliyetini kaybediyorsunuz, değil mi?

111
00:05:16,000 --> 00:05:19,000
Ama mesaj bu bölgeden

112
00:05:19,000 --> 00:05:22,000
limbik sistemdeki amigdala denen yapıya akıyor

113
00:05:22,000 --> 00:05:24,000
beynin duygu merkezine

114
00:05:24,000 --> 00:05:26,000
ve bu amigdala denen yapı

115
00:05:26,000 --> 00:05:28,000
baktığın şeyin duygusal değerini ölçüyor.

116
00:05:28,000 --> 00:05:32,000
Bir av mı? Bir düşman mı? Bir dost mu?

117
00:05:32,000 --> 00:05:34,000
Ya da tamamen saçma birşey mi, toz yumağı gibi

118
00:05:34,000 --> 00:05:38,000
ya da bir parça tebeşir ya da --bunu göstermek istemiyorum ama--

119
00:05:38,000 --> 00:05:40,000
ayakkabı veya ona benzer birşey işte.

120
00:05:40,000 --> 00:05:42,000
Tamamen görmezden gelebileceğiniz şeyler.

121
00:05:42,000 --> 00:05:45,000
Eğer amigdala heyecanlanırsa ki bu önemli birşeydir,

122
00:05:45,000 --> 00:05:48,000
mesaj otonom sinir sistemine aktarılır.

123
00:05:48,000 --> 00:05:50,000
Kalbiniz daha hızlı atmaya başlar,

124
00:05:50,000 --> 00:05:53,000
ortaya çıkaracağın sıcaklığı yok etmek için terlemeye başlarsın --

125
00:05:53,000 --> 00:05:55,000
kas hareketinden çıkacak olan sıcaklık.

126
00:05:55,000 --> 00:05:59,000
İyi ki bu var çünkü avuç içine iki elektrot koyarak

127
00:05:59,000 --> 00:06:03,000
deride terleme sonucu oluşan direnç değişikliğini ölçebiliriz.

128
00:06:03,000 --> 00:06:05,000
Böylelikle bir nesneye baktığınız zaman

129
00:06:05,000 --> 00:06:09,000
heyecanlandığınızı veya uyarıldığınızı anlayabilirim.

130
00:06:09,000 --> 00:06:11,000
Bir dakika içinde o noktaya geleceğim.

131
00:06:11,000 --> 00:06:15,000
Benim fikrim ise, bu adam bir nesneye baktığında,

132
00:06:15,000 --> 00:06:19,000
görüntü, görme bölgelerine gider,

133
00:06:19,000 --> 00:06:22,000
fusiform gyrus bölgesinde işlenir

134
00:06:22,000 --> 00:06:25,000
ve onun bezelye mi masa mı yoksa annen mi

135
00:06:25,000 --> 00:06:27,000
olduğunu anlarsın.

136
00:06:27,000 --> 00:06:30,000
Sonra mesaj amigdalaya ardından ise

137
00:06:30,000 --> 00:06:32,000
otonom sinir sistemine gider.

138
00:06:32,000 --> 00:06:37,000
Ama belki bu hastada amigdaladan limbik sisteme -yani duygusal merkeze- giden

139
00:06:37,000 --> 00:06:40,000
bağlantı kazadan dolayı kopmuştur.

140
00:06:40,000 --> 00:06:42,000
Ama fusiform bozulmadığı için

141
00:06:42,000 --> 00:06:45,000
adam annesini tanıyabiliyor

142
00:06:45,000 --> 00:06:47,000
ve diyor ki "bu kadın tıpkı anneme benziyor."

143
00:06:47,000 --> 00:06:50,000
Ama duygu merkezine giden bağlantı koptuğu için

144
00:06:50,000 --> 00:06:54,000
"Eğer annemse nasıl olur da bi sıcaklık hissetmem?"

145
00:06:54,000 --> 00:06:56,000
veya dehşet, duruma göre değişir tabi.

146
00:06:56,000 --> 00:06:57,000
Gülüşmeler)

147
00:06:57,000 --> 00:07:03,000
Böylece kişi der ki: "Bu anlaşılmaz duygu eksikliği durumuyla nasıl başa çıkarım?"

148
00:07:03,000 --> 00:07:05,000
"Bu kadın annem değil,

149
00:07:05,000 --> 00:07:07,000
annemmiş gibi görünen yabancı bir kadın."

150
00:07:07,000 --> 00:07:09,000
Peki bunu nasıl test edeceğiz?

151
00:07:09,000 --> 00:07:11,000
Yapılan şey şu, eğer herhangi birinizi alsam ve bir ekranın önüne oturtsam,

152
00:07:11,000 --> 00:07:14,000
galvanik deri tepkinizi ölçsem

153
00:07:14,000 --> 00:07:16,000
ve size ekrandan resimler göstersem

154
00:07:16,000 --> 00:07:19,000
bir nesneyi gördüğünüz zaman ne kadar terlediğinizi ölçebilirim.

155
00:07:19,000 --> 00:07:22,000
Masa ya da şemsiye gibi şeylere tabii ki terlemezsiniz.

156
00:07:22,000 --> 00:07:27,000
Ama eğer bir aslan, kaplan veya manken resmi gösterirsem terlersiniz.

157
00:07:27,000 --> 00:07:30,000
İster inanın ister inanmayın eğer annenizin resmini gösterirsem

158
00:07:30,000 --> 00:07:32,000
-normal insanlardan bahsediyorum- terlersiniz.

159
00:07:32,000 --> 00:07:34,000
Musevi olmanıza bile gerek yok.

160
00:07:34,000 --> 00:07:36,000
(Gülüşmeler)

161
00:07:36,000 --> 00:07:40,000
Peki, bu hastaya gösterirsek ne olur?

162
00:07:40,000 --> 00:07:44,000
Hastayı alın ve ekranda resimler gösterin

163
00:07:44,000 --> 00:07:46,000
ve galvanik deri tepkisini ölçün.

164
00:07:46,000 --> 00:07:51,000
Masa, sandalye ya da toz yumağında hiç birşey yok, normal insanlardaki gibi,

165
00:07:51,000 --> 00:07:53,000
ama annesinin resmini gösterince

166
00:07:53,000 --> 00:07:55,000
galvanik deri tepkisi düz.

167
00:07:55,000 --> 00:07:57,000
Annesine karşı hiçbir duygusal tepki yok

168
00:07:57,000 --> 00:08:02,000
çünkü görme bölümlerinden duygusal bölümlere giden bağlantı kopmuş.

169
00:08:02,000 --> 00:08:05,000
Görüşü normal çünkü görme alanları normal,

170
00:08:05,000 --> 00:08:08,000
duyguları normal, gülüyor, ağlıyor vesaire

171
00:08:08,000 --> 00:08:11,000
ama görme ile duygusal bölümler kopuk olduğundan

172
00:08:11,000 --> 00:08:14,000
annesinin sahte olduğu yanılgısı var.

173
00:08:14,000 --> 00:08:17,000
Bu, bizim çalışmalarımızla ilgili şahane bir örnek,

174
00:08:17,000 --> 00:08:21,000
tuhaf, anlaşılmaz görünen nöro-psikiyatrik bir vakayı ele alıyoruz

175
00:08:21,000 --> 00:08:23,000
ve diyoruz ki standart Freudyen görüş yanlış,

176
00:08:23,000 --> 00:08:27,000
beynin nörolojik yapısını bilerek tam bir

177
00:08:27,000 --> 00:08:29,000
açıklamaya ulaşılabilir.

178
00:08:29,000 --> 00:08:31,000
Bu arada eğer bu hastayı

179
00:08:31,000 --> 00:08:36,000
annesi bitişik odadan arasa, telefon etse

180
00:08:36,000 --> 00:08:40,000
telefonu alıp diyor ki "Anneciğim! Nasılsın? Nerelerdesin?"

181
00:08:40,000 --> 00:08:42,000
Telefonda herhangi bir yanılsama yok.

182
00:08:42,000 --> 00:08:44,000
Ama bir saat sonra gelse "Sen de kimsin?

183
00:08:44,000 --> 00:08:46,000
Aynı anneme benziyorsun." diyor.

184
00:08:46,000 --> 00:08:48,000
Sebep şu ki işitme merkezinden duygu merkezine

185
00:08:48,000 --> 00:08:52,000
giden farklı bir yol var ve bu yol

186
00:08:52,000 --> 00:08:54,000
kazada kopmamış.

187
00:08:54,000 --> 00:08:59,000
Bu durum, telefonda annesini duyunca sorun olmamasını açıklıyor.

188
00:08:59,000 --> 00:09:02,000
Gördüğünde ise sahte olduğunu söylüyor.

189
00:09:02,000 --> 00:09:06,000
Peki, beyindeki bu karmaşık devre nasıl kurulmuş?

190
00:09:06,000 --> 00:09:09,000
Doğa mı, genler mi, yoksa yetişmeyle mi ilgili?

191
00:09:09,000 --> 00:09:11,000
Bu soruna, başka bir garip sendrom olan

192
00:09:11,000 --> 00:09:15,000
'hayalet uzuv' sendromu üzerine düşünerek yaklaşalım.

193
00:09:15,000 --> 00:09:17,000
Hepiniz hayalet uzvun ne olduğunu biliyorsunuz.

194
00:09:17,000 --> 00:09:20,000
Bir kol veya bacak kesildiği zaman, kangrenden mesela

195
00:09:20,000 --> 00:09:22,000
ya da savaşta kaybedilince, Irak savaşı mesela

196
00:09:22,000 --> 00:09:24,000
şu sıralar ciddi bir problem --

197
00:09:24,000 --> 00:09:28,000
kişi kaybettiği kolun varlığını hissetmeye devam ediyor

198
00:09:28,000 --> 00:09:31,000
buna hayalet kol veya hayalet bacak diyoruz.

199
00:09:31,000 --> 00:09:33,000
Aslında vücudunuzun her parçasından hayalet olabilir.

200
00:09:33,000 --> 00:09:36,000
İster inanın ister inanmayın, iç organlarımızla bile.

201
00:09:36,000 --> 00:09:40,000
Rahmi alınmış hastam vardı -histerektomi-

202
00:09:40,000 --> 00:09:45,000
hayalet rahmi vardı, her ayın belirli zamanlarında

203
00:09:45,000 --> 00:09:47,000
adet sancıları oluyordu.

204
00:09:47,000 --> 00:09:49,000
Hatta bir gün bir öğrenci bana şunu sordu:

205
00:09:49,000 --> 00:09:51,000
"Hayali adet öncesi gerginlikleri de olur mu?"

206
00:09:51,000 --> 00:09:52,000
(Gülüşmeler)

207
00:09:52,000 --> 00:09:56,000
Bilimsel araştırma için uygun bir konu ama henüz o konuya girişmedik.

208
00:09:56,000 --> 00:09:59,000
Peki, şimdi sıradaki soru şu:

209
00:09:59,000 --> 00:10:02,000
Deney yaparak hayalet uzuvlar hakkında ne öğrenebilirsiniz?

210
00:10:02,000 --> 00:10:04,000
Öğrendiğimiz şeylerden birisi,

211
00:10:04,000 --> 00:10:06,000
hayalet uzvu olan hastaların yarısı

212
00:10:06,000 --> 00:10:08,000
hayali organı oynatabildiklerini iddia ediyor.

213
00:10:08,000 --> 00:10:10,000
Kardeşinin sırtına vuruyor,

214
00:10:10,000 --> 00:10:12,000
telefon çalınca cevap veriyor, el sallayarak güle güle diyor.

215
00:10:12,000 --> 00:10:15,000
Bunlar çok sürükleyici hisler.

216
00:10:15,000 --> 00:10:17,000
Hasta kendini kandırmıyor.

217
00:10:17,000 --> 00:10:19,000
Kolun orda olmadığının farkında,

218
00:10:19,000 --> 00:10:22,000
ama yine de bu hissetme deneyimi hasta için sürükleyici.

219
00:10:22,000 --> 00:10:25,000
Fakat hastaların yarıya yakınında bu olmuyor.

220
00:10:25,000 --> 00:10:29,000
Hayalet uzuv -- diyorlar ki "Doktor hayali kol paralize oldu.

221
00:10:29,000 --> 00:10:32,000
Sıkışık bir halde ve kramplı, dayanılmaz acı veriyor.

222
00:10:32,000 --> 00:10:35,000
Bir oynatabilseydim belki acı giderdi."

223
00:10:35,000 --> 00:10:38,000
Şimdi, niye hayalet bir kol felçli olsunki?

224
00:10:38,000 --> 00:10:40,000
Kulağa çok tezat geliyor.

225
00:10:40,000 --> 00:10:43,000
Ama vakalara baktığımız zaman şunu gördük;

226
00:10:43,000 --> 00:10:45,000
felçli hayalet uzvu olan hastalarda

227
00:10:45,000 --> 00:10:49,000
gerçek kol sinir hasarından ötürü felç olmuş

228
00:10:49,000 --> 00:10:52,000
ve kolu destekleyen gerçek sinir

229
00:10:52,000 --> 00:10:54,000
motosiklet kazasında kopmuş.

230
00:10:54,000 --> 00:10:57,000
Hastanın çok ağrılı bir kolu varmış,

231
00:10:57,000 --> 00:11:01,000
bir iki ay veya yıl alçıda asılı kalmış ve sonrasında

232
00:11:01,000 --> 00:11:04,000
koldaki ağrıdan kurtulmak için

233
00:11:04,000 --> 00:11:06,000
cerrah kolu kesmiş.

234
00:11:06,000 --> 00:11:10,000
Bu kez hastanın aynı ağrıları olan hayalet bir kolu olmuş.

235
00:11:10,000 --> 00:11:12,000
Bu, ciddi bir klinik problem.

236
00:11:12,000 --> 00:11:14,000
Hastalar depresyona giriyor,

237
00:11:14,000 --> 00:11:16,000
bazıları intihara sürükleniyor.

238
00:11:16,000 --> 00:11:18,000
Peki, bu sendromu nasıl iyileştireceğiz?

239
00:11:18,000 --> 00:11:20,000
Niye felçli bir hayalet kolunuz olur?

240
00:11:20,000 --> 00:11:24,000
Vakalara baktığımda gördüm ki gerçek kolları vardı,

241
00:11:24,000 --> 00:11:27,000
kolu destekleyen sinirler kesilmişti,

242
00:11:27,000 --> 00:11:30,000
gerçek kol felç olmuştu

243
00:11:30,000 --> 00:11:34,000
ve kesilmesinden birkaç ay öncesinde kol alçıda asılı kalmıştı

244
00:11:34,000 --> 00:11:40,000
sonra bu ağrı hayalet kola aktarılmıştı.

245
00:11:40,000 --> 00:11:42,000
Niye böyle birşey olur?

246
00:11:42,000 --> 00:11:44,000
Kol kesilmemişken ama felçliyken,

247
00:11:44,000 --> 00:11:47,000
beyin yani beynimizin ön kısmı kola mesaj iletiyor "kımılda"

248
00:11:47,000 --> 00:11:49,000
ama görsel olarak "hayır" geri dönüşünü alıyor.

249
00:11:49,000 --> 00:11:53,000
Kımılda! Hayır! Kımılda! Hayır! Kımılda! Hayır!

250
00:11:53,000 --> 00:11:56,000
Ve bu durum beynin ağında karmaşa yapıyor

251
00:11:56,000 --> 00:11:59,000
buna öğrenilmiş felç deniyor.

252
00:11:59,000 --> 00:12:03,000
Beyin, Hebb'in öğrenme kuralında belirttiği ilkelere bağlı olarak öğrenir.

253
00:12:03,000 --> 00:12:06,000
Kolu kıpırdatmak için yollanan komut

254
00:12:06,000 --> 00:12:08,000
felçli kol hissi oluşturuyor

255
00:12:08,000 --> 00:12:10,000
sonrasında kol kesildiğinde

256
00:12:10,000 --> 00:12:14,000
bu öğrenilmiş felçlilik durumu beden algınıza taşınıyor

257
00:12:14,000 --> 00:12:17,000
ve tabi hayalete de.

258
00:12:17,000 --> 00:12:19,000
Peki, bu hastalara nasıl yardım edeceğiz?

259
00:12:19,000 --> 00:12:21,000
Öğrenilmiş felci nasıl unutturacağız

260
00:12:21,000 --> 00:12:25,000
ki hayalet kolun dayanılmaz kilitlenmiş

261
00:12:25,000 --> 00:12:27,000
krampını iyileştirebilelim?

262
00:12:27,000 --> 00:12:32,000
Dedik ki, hayalete bir komut versek

263
00:12:32,000 --> 00:12:36,000
ama komuta uyduğunu gösteren görsel geribildirim verirsek ne olur?

264
00:12:36,000 --> 00:12:39,000
Belki hayali ağrıyı yatıştırabiliriz, yani hayali krampı.

265
00:12:39,000 --> 00:12:41,000
Bunu nasıl yapacağız peki? Sanal gerçeklikle tabi.

266
00:12:41,000 --> 00:12:43,000
Ama milyon dolarlara mal olur.

267
00:12:43,000 --> 00:12:46,000
Ben de üç dolarla bu işi halletmenin bir yolunu buldum

268
00:12:46,000 --> 00:12:48,000
ama sakın fon sağlayıcılarıma söylemeyin.

269
00:12:48,000 --> 00:12:49,000
(Gülüşmeler)

270
00:12:49,000 --> 00:12:53,000
Yaptığım şey "ayna kutusu" dediğim bir şey icat etmek oldu.

271
00:12:53,000 --> 00:12:55,000
Bir karton kolinin ortasına ayna koyuyoruz,

272
00:12:55,000 --> 00:12:59,000
sonra hayalet kolu içine koyuyoruz. Sonra ilk hastam olan Derek geldi.

273
00:12:59,000 --> 00:13:02,000
On yıl önce kolu kesilmişti.

274
00:13:02,000 --> 00:13:05,000
Kol yaralanması geçirmiş, bu yüzden sinirler kopmuş

275
00:13:05,000 --> 00:13:09,000
ve kol felç olmuştu, bir yıl askıda kaldıktan sonra kol kesilmişti.

276
00:13:09,000 --> 00:13:11,000
Hayalet bir kolu vardı, dayanılmaz acıları vardı ve kımıldatamıyordu.

277
00:13:11,000 --> 00:13:13,000
Felç olmuş bir hayalet kol.

278
00:13:13,000 --> 00:13:17,000
Geldi, ona kutu içerisinde bir ayna verdim,

279
00:13:17,000 --> 00:13:20,000
"ayna kutusu" dediğim bir kutu.

280
00:13:20,000 --> 00:13:23,000
Hasta, hayalet olan, sıkışmış kramplı sol kolunu

281
00:13:23,000 --> 00:13:25,000
aynanın sol tarafına koyuyor

282
00:13:25,000 --> 00:13:27,000
normal olan sağ kolunu da sağ tarafa koyuyor

283
00:13:27,000 --> 00:13:31,000
aynı o sıkışık duruşu gerçekleştiriyor

284
00:13:31,000 --> 00:13:34,000
ve aynanın içine bakıyor, ne yaşıyor peki?

285
00:13:34,000 --> 00:13:37,000
Hayaletin yeniden canlandığına bakıyor

286
00:13:37,000 --> 00:13:41,000
çünkü normal kolun yansımasını görüyor

287
00:13:41,000 --> 00:13:43,000
ve hayalet kolunun yeniden canlandığını görüyor.

288
00:13:43,000 --> 00:13:46,000
Dedim ki: "Şimdi hayaleti oynat --

289
00:13:46,000 --> 00:13:50,000
veya gerçek parmaklarını aynaya bakarken kıpırdat."

290
00:13:50,000 --> 00:13:54,000
Hayalet kolunun oynadığına dair görsel bir izlenim edinecek.

291
00:13:54,000 --> 00:13:56,000
Bu zaten belli ama asıl şaşırtıcı olan şey,

292
00:13:56,000 --> 00:13:59,000
hasta diyor ki: "Aman tanrım hayalet kolum tekrar oynuyor,

293
00:13:59,000 --> 00:14:01,000
ve de ağrı, kramp yok oldu."

294
00:14:01,000 --> 00:14:04,000
Hatırlayın, bu gelen ilk hastam --

295
00:14:04,000 --> 00:14:05,000
(Alkışlar)

296
00:14:05,000 --> 00:14:09,000
Teşekkür ederim. (Alkışlar)

297
00:14:09,000 --> 00:14:12,000
İlk hastam geldi ve aynaya baktı

298
00:14:12,000 --> 00:14:15,000
dedim ki: "Hayalet kolunun yansımasına bak."

299
00:14:15,000 --> 00:14:17,000
Kıkırdamaya başladı, "Hayalet kolumu görebiliyorum." dedi.

300
00:14:17,000 --> 00:14:19,000
Tabii ki o aptal değil, gerçek olmadığının farkında.

301
00:14:19,000 --> 00:14:21,000
Onun bir ayna yansıması olduğunu biliyor

302
00:14:21,000 --> 00:14:23,000
ama bu canlı bir duyu deneyimi.

303
00:14:23,000 --> 00:14:26,000
Şimdi, dedim ki: "Normal ve hayalet kolunu oynat."

304
00:14:26,000 --> 00:14:28,000
Dedi ki: "Hayalet kolumu oynatamıyorum. Biliyorsun, çok acı veriyor."

305
00:14:28,000 --> 00:14:30,000
"Normal kolunu oynat" dedim.

306
00:14:30,000 --> 00:14:32,000
O da, "Aman tanrım! Hayalet kolum tekrar oynuyor, inanamıyorum!

307
00:14:32,000 --> 00:14:35,000
ve ağrım da yok oldu." dedi.

308
00:14:35,000 --> 00:14:36,000
Sonra ona "Gözlerini kapat." dedim.

309
00:14:36,000 --> 00:14:38,000
Gözlerini kapattı.

310
00:14:38,000 --> 00:14:39,000
"Normal elini oynat."

311
00:14:39,000 --> 00:14:40,000
"Hiçbirşey, yine kilitlendi"

312
00:14:40,000 --> 00:14:42,000
"Tamam, aç gözlerini."

313
00:14:42,000 --> 00:14:43,000
"Aman tanrım, aman tanrım, yine kımıldıyor."

314
00:14:43,000 --> 00:14:45,000
Şekerci dükkanındaki çocuk gibiydi yani.

315
00:14:45,000 --> 00:14:50,000
Yani, bu durum benim 'öğrenilmiş felç' teorimi ve

316
00:14:50,000 --> 00:14:52,000
ve görsel girdinin önemini kanıtlıyor,

317
00:14:52,000 --> 00:14:54,000
ama bundan ötürü Nobel ödülü almam

318
00:14:54,000 --> 00:14:56,000
birisinin hayalet kolunu oynatmasını sağladığım için.

319
00:14:56,000 --> 00:14:57,000
(Gülüşmeler)

320
00:14:57,000 --> 00:14:58,000
(Alkışlar)

321
00:14:58,000 --> 00:15:01,000
Tamamen işe yaramaz bir beceri, düşünsenize.

322
00:15:01,000 --> 00:15:02,000
(Gülüşmeler)

323
00:15:02,000 --> 00:15:06,000
Sonra anlamaya başladım ki, nörolojideki diğer tür

324
00:15:06,000 --> 00:15:11,000
felçler de öğrenilmiş olabilir, inme, fokal distonia (meslek krampı)

325
00:15:11,000 --> 00:15:13,000
bunda belki öğrenilmişliğin de bir etkisi olabilir

326
00:15:13,000 --> 00:15:16,000
ki, bu durumun üstesinden ayna gibi basit bir alet kullanarak gelebiliriz.

327
00:15:16,000 --> 00:15:18,000
Ona dedim ki: "Bak Derek" --

328
00:15:18,000 --> 00:15:21,000
--öncelikle, ağrısını hafifletmek için yanında ayna taşıyarak dolaşamaz tabii ki--

329
00:15:21,000 --> 00:15:25,000
Dedim ki: "Bak Derek, al eve götür ve onunla bir iki hafta alıştırma yap

330
00:15:25,000 --> 00:15:27,000
belki belirli bir süre alıştırmadan sonra

331
00:15:27,000 --> 00:15:29,000
aynayla işini bitirip, (öğrenilmiş) felci unutabilir,

332
00:15:29,000 --> 00:15:31,000
böylece felçli kolunu oynatabilir,

333
00:15:31,000 --> 00:15:33,000
ve ağrını iyileştirebilirsin."

334
00:15:33,000 --> 00:15:35,000
"Tamam" dedi ve eve götürdü.

335
00:15:35,000 --> 00:15:37,000
Dedim ki "Al götür, altı üstü iki dolar, götür evine."

336
00:15:37,000 --> 00:15:40,000
Eve götürdü, iki hafta sonra beni aradı

337
00:15:40,000 --> 00:15:42,000
ve dedi ki: "Doktor inanmayacaksın!"

338
00:15:42,000 --> 00:15:43,000
"Ne?" dedim

339
00:15:43,000 --> 00:15:45,000
Dedi ki: "Gitti!"

340
00:15:45,000 --> 00:15:46,000
"Ne gitti?" dedim.

341
00:15:46,000 --> 00:15:48,000
Ayna kutusu gitmiştir diye düşündüm.

342
00:15:48,000 --> 00:15:49,000
(Gülüşmeler)

343
00:15:49,000 --> 00:15:52,000
Dedi ki: "Hayır, hayır, hayır hayalet gitti, şu 10 yıldır benle birlikte olan

344
00:15:52,000 --> 00:15:54,000
yok oldu!"

345
00:15:54,000 --> 00:15:56,000
Dedim ki... Endişelendim, dedim ki, aman tanrım,

346
00:15:56,000 --> 00:15:58,000
adamın beden algısını değiştirdim,

347
00:15:58,000 --> 00:16:01,000
insani konular ne olacak, etik değerler ne olacak?

348
00:16:01,000 --> 00:16:03,000
Dedim ki: "Derek, bu seni rahatsız ediyor mu?"

349
00:16:03,000 --> 00:16:06,000
Dedi ki: "Hayır, son üç gündür hayalet bir kolum yok

350
00:16:06,000 --> 00:16:09,000
yani, dirsek ağrısı yok, spazm yok,

351
00:16:09,000 --> 00:16:12,000
önkol ağrısı yok, tüm bu ağrılar da yok oldu.

352
00:16:12,000 --> 00:16:16,000
Ama şöyle bir sorun var, hala hayalet parmaklarım duruyor ve omzumdan sallanıyorlar

353
00:16:16,000 --> 00:16:18,000
ve şu senin kutu yetişmiyor."

354
00:16:18,000 --> 00:16:19,000
(Gülüşmeler)

355
00:16:19,000 --> 00:16:22,000
"Tasarımı değiştirip alnıma koyabilir misin?

356
00:16:22,000 --> 00:16:25,000
Böylelikle şu hareketi yapıp hayalet parmaklarımı yok edebilirim."

357
00:16:25,000 --> 00:16:27,000
Benim bir tür sihirbaz olduğumu sandı.

358
00:16:27,000 --> 00:16:28,000
Şimdi, neden böyle birşey oluyor?

359
00:16:28,000 --> 00:16:31,000
Çünkü, beyin büyük bir algı karmaşası yaşıyor.

360
00:16:31,000 --> 00:16:34,000
Görsel olarak hayaletin geri geldiği mesajını alıyor.

361
00:16:34,000 --> 00:16:36,000
Diğer taraftan, uygun bir karşılık gelmiyor,

362
00:16:36,000 --> 00:16:40,000
kas sinyalleri kolun olmadığını söylüyor

363
00:16:40,000 --> 00:16:42,000
ama motor komut kol var diyor

364
00:16:42,000 --> 00:16:45,000
tüm bu karmaşadan ötürü beyin "kahretsin

365
00:16:45,000 --> 00:16:48,000
hayalet kol falan yok" diyor.

366
00:16:48,000 --> 00:16:50,000
Bir çeşit inkara gidiyor, sinyalleri yok sayıyor.

367
00:16:50,000 --> 00:16:54,000
Tabi kol yok olunca bonus olarak ağrı da yok oluyor

368
00:16:54,000 --> 00:16:58,000
çünkü bedenimizden ayrı boşlukta yüzen bir ağrımız olamaz.

369
00:16:58,000 --> 00:17:00,000
Bonus bu işte.

370
00:17:00,000 --> 00:17:02,000
Bu yöntem Helsinki'deki bir grup tarafından

371
00:17:02,000 --> 00:17:04,000
düzinelerce hasta üzerinde denendi.

372
00:17:04,000 --> 00:17:07,000
Belki bu, hayalet ağrıyı dindirmede değerli bir yöntem olduğunun kanıtı olabilir.

373
00:17:07,000 --> 00:17:09,000
aslında, insanlar bunu felç rehabilitasyonunda denediler.

374
00:17:09,000 --> 00:17:12,000
Felç deyince normal olarak siz sinir hasarı sonucu oluşanı

375
00:17:12,000 --> 00:17:14,000
düşünürsünüz, yapılacak birşey yok dersiniz

376
00:17:14,000 --> 00:17:19,000
ama felçlerde "öğrenilmiş felç" durumunun da etkisi olabiliyor

377
00:17:19,000 --> 00:17:22,000
ve bu etki belki de ayna kullanılarak alt edilebilir.

378
00:17:22,000 --> 00:17:24,000
Bu, ayrıca tıbbi mahkemelere de taşınarak

379
00:17:24,000 --> 00:17:26,000
çok sayıda hastaya da yardımcı oldu.

380
00:17:26,000 --> 00:17:30,000
Peki, şimdi konuşmamın üçüncü bölümüne

381
00:17:30,000 --> 00:17:34,000
yani diğer bir ilginç olgu olan "sinestezi" olgusuna geçmek istiyorum.

382
00:17:34,000 --> 00:17:37,000
19. yüzyılda Francis Galton tarafından keşfedildi.

383
00:17:37,000 --> 00:17:39,000
Charles Darwin'in kuzenlerinden birisiydi.

384
00:17:39,000 --> 00:17:41,000
Halk içindeki diğer yönlerden tamamen normal olan

385
00:17:41,000 --> 00:17:45,000
bazı insanların şu anlatacağım özelliğe sahip olduğunu fark etti.

386
00:17:45,000 --> 00:17:48,000
Sayıları her gördüklerinde sayıları renkli görüyorlar.

387
00:17:48,000 --> 00:17:52,000
Beş mavi, yedi sarı, sekiz açık yeşil,

388
00:17:52,000 --> 00:17:54,000
dokuz çivit mavisi.

389
00:17:54,000 --> 00:17:57,000
Bu insanların diğer yönlerden tamamen normal olduğunu unutmayın.

390
00:17:57,000 --> 00:18:00,000
Veya do diyez. Bazen notalar renkleri anımsatır.

391
00:18:00,000 --> 00:18:03,000
Do diyez mavidir, fa diyez yeşildir,

392
00:18:03,000 --> 00:18:06,000
başka bir nota sarı olabilir.

393
00:18:06,000 --> 00:18:08,000
Bu, niçin olur?

394
00:18:08,000 --> 00:18:10,000
Buna sinestezi deniyor. Galton buna sinestezi demiştir

395
00:18:10,000 --> 00:18:12,000
duyuların karışması.

396
00:18:12,000 --> 00:18:14,000
Bizlerde tüm duyular ayrı,

397
00:18:14,000 --> 00:18:16,000
onlarda ise duyular karışmıştır.

398
00:18:16,000 --> 00:18:17,000
Neden bu oluyor?

399
00:18:17,000 --> 00:18:19,000
Bu problemin iki yönünden biri çok ilgi çekicidir.

400
00:18:19,000 --> 00:18:21,000
Sinestezi aileden geçer,

401
00:18:21,000 --> 00:18:24,000
bu yüzden Galton kalıtsal temelli demiştir, genetik temelli.

402
00:18:24,000 --> 00:18:28,000
İkincisi sinestezinin ilgili olduğu -- ve bu, beni anlatmak istediğim şeyle alakalı

403
00:18:28,000 --> 00:18:31,000
bu konferansın ana konusuyla alakalı, yaratıcılıkla.

404
00:18:31,000 --> 00:18:36,000
Sinestezi sanatçılarda, şairlerde, romancılarda

405
00:18:36,000 --> 00:18:39,000
ve toplumdaki diğer yaratıcı insanlarda, genel nüfusa göre 8 kat daha yaygın.

406
00:18:39,000 --> 00:18:40,000
Neden bu böyle peki?

407
00:18:40,000 --> 00:18:42,000
Bu soruya cevap vereceğim.

408
00:18:42,000 --> 00:18:44,000
Daha önce hiç cevaplanmadı.

409
00:18:44,000 --> 00:18:45,000
Peki, sinestezi nedir? Buna ne sebep olur?

410
00:18:45,000 --> 00:18:46,000
Pek çok teori var.

411
00:18:46,000 --> 00:18:48,000
Bir teoriye göre onlar sadece deli.

412
00:18:48,000 --> 00:18:51,000
Bu pek bilimsel bir teori değil, bu yüzden unut gitsin.

413
00:18:51,000 --> 00:18:55,000
Diğer teori ise onlar eroinman ve esrarkeşler.

414
00:18:55,000 --> 00:18:57,000
Aslında bunda doğruluk payı olabilir

415
00:18:57,000 --> 00:18:59,000
çünkü bu, burada yani Körfez bölgesinde, San Diego'ya göre daha yaygın.

416
00:18:59,000 --> 00:19:00,000
(Gülüşmeler)

417
00:19:00,000 --> 00:19:03,000
Peki, üçüncü teori ise

418
00:19:03,000 --> 00:19:08,000
hadi kendimize soralım, sinestezide gerçekten olan şey nedir?

419
00:19:08,000 --> 00:19:11,000
Böylece biz, renk bölgesi ve sayı bölgesinin

420
00:19:11,000 --> 00:19:14,000
beynin fusiform gyrus bölgesinde yan yana olduğunu gördük.

421
00:19:14,000 --> 00:19:16,000
Düşündük ki renk ve sayı bölgesi arasında

422
00:19:16,000 --> 00:19:19,000
kazara oluşmuş çapraz bağlantılar olabilir.

423
00:19:19,000 --> 00:19:22,000
Bu yüzden her rakam gördüğünüzde, karşılık gelen rengi görüyorsunuz

424
00:19:22,000 --> 00:19:24,000
ve işte bu sinestezinizin olmasının nedeni.

425
00:19:24,000 --> 00:19:26,000
Şimdi hatırlayın -- niye bu oluyor?

426
00:19:26,000 --> 00:19:28,000
Neden bazı insanlarda çapraz bağlantılar olsun ki?

427
00:19:28,000 --> 00:19:30,000
Hatırlayın demiştim ki aileden gelir.

428
00:19:30,000 --> 00:19:32,000
Bu size ipucunu verebilir.

429
00:19:32,000 --> 00:19:34,000
Bu ipucu, anormal bir genin olması,

430
00:19:34,000 --> 00:19:37,000
çapraz bağlantılara sebep olan şey gendeki bir mutasyon.

431
00:19:37,000 --> 00:19:39,000
Anlaşılıyor ki hepimiz

432
00:19:39,000 --> 00:19:43,000
doğduğumuzda herşey diğer herşeye bağlıydı.

433
00:19:43,000 --> 00:19:46,000
Yani, tüm beyin bölgeleri diğer bölgelere bağlıydı

434
00:19:46,000 --> 00:19:48,000
ve bu bağlar karakteristik yetişkin beyninin

435
00:19:48,000 --> 00:19:51,000
mimarisini oluşturmak için budandı.

436
00:19:51,000 --> 00:19:53,000
Eğer bu budanmaya sebep olan bir gen varsa,

437
00:19:53,000 --> 00:19:55,000
ve bu gen mutasyona uğrarsa,

438
00:19:55,000 --> 00:19:58,000
yanyana olan beyin bölgeleri arasında eksik budanma olur,

439
00:19:58,000 --> 00:20:01,000
eğer bunlar sayı ve renk bölgeleri ise, sayı-renk sinestezisi oluşur.

440
00:20:01,000 --> 00:20:04,000
Eğer nota ve renk bölümleri arasındaysa, nota-renk sinestezisi oluşur.

441
00:20:04,000 --> 00:20:06,000
Şimdilik herşey yolunda.

442
00:20:06,000 --> 00:20:08,000
Şimdi, ya bu gen beynin her yerinde ifade edilirse,

443
00:20:08,000 --> 00:20:09,000
herşey çapraz bağlı mı olur?

444
00:20:09,000 --> 00:20:15,000
Peki, sanatçıların, şairlerin, romancıların ortak yanları nedir?

445
00:20:15,000 --> 00:20:18,000
Mecazi düşünceleri birbirine bağlayabilme becerisi,

446
00:20:18,000 --> 00:20:20,000
görünüşte alakasız görünen fikirleri

447
00:20:20,000 --> 00:20:23,000
mesela, "O, doğudur ve Juliet Güneştir."

448
00:20:23,000 --> 00:20:25,000
Kimse "Juliet Güneştir." demez.

449
00:20:25,000 --> 00:20:27,000
Yani o, kızıl bir ateş topu mu?

450
00:20:27,000 --> 00:20:30,000
Şizofrenler bunu yapıyor ama bu başka bir hikaye.

451
00:20:30,000 --> 00:20:33,000
Normal insanlar, güneş gibi sıcak der,

452
00:20:33,000 --> 00:20:35,000
güneş gibi parlak der, güneş gibi can veren der.

453
00:20:35,000 --> 00:20:37,000
Bağlantıyı hemen kurdunuz.

454
00:20:37,000 --> 00:20:40,000
Şimdi, eğer daha büyük çapraz bağlantıların

455
00:20:40,000 --> 00:20:43,000
ve kavramların beynin farklı bölgelerinde olduğunu

456
00:20:43,000 --> 00:20:46,000
varsayarsak o zaman sinestezik bireylerde

457
00:20:46,000 --> 00:20:49,000
mecazi düşünce ve yaratıcılığa doğru

458
00:20:49,000 --> 00:20:51,000
daha büyük bir meyil olcaktır.

459
00:20:51,000 --> 00:20:54,000
Bu sebepten, görülme oranı, şairler, sanatçılar

460
00:20:54,000 --> 00:20:56,000
ve romancılar arasında sekiz kat daha fazla.

461
00:20:56,000 --> 00:20:59,000
Bu çok frenolojik bir sinestezi görüşü.(Frenoloji=kafatası şeklinden karakter analizi)

462
00:20:59,000 --> 00:21:01,000
Son gösteri için bir dakika rica etsem?

463
00:21:01,000 --> 00:21:03,000
(Alkışlar)

464
00:21:03,000 --> 00:21:08,000
Size, aslında hepinizin sinestezik olduğunu ve ama inkar ettiğinizi göstereceğim.

465
00:21:08,000 --> 00:21:12,000
İşte bu benim Marslı alfabesi dediğim şey, aynı bizim alfabe gibi,

466
00:21:12,000 --> 00:21:15,000
A sesi A harfi, B sesi, B harfi, C sesi, C harfi...

467
00:21:15,000 --> 00:21:18,000
farklı sesler için farklı şekiller.

468
00:21:18,000 --> 00:21:20,000
İşte Marslı alfabesi.

469
00:21:20,000 --> 00:21:22,000
Birisi Kiki, birisi Buba.

470
00:21:22,000 --> 00:21:24,000
Hangisi Kiki, hangisi Buba?

471
00:21:24,000 --> 00:21:26,000
Kaç kişi bunun(sol) Kiki, bunun(sağ) Buba olduğunu düşünüyor? Ellerinizi kaldırın.

472
00:21:26,000 --> 00:21:28,000
Bir iki tane mutant var.

473
00:21:28,000 --> 00:21:29,000
(Gülüşmeler)

474
00:21:29,000 --> 00:21:31,000
Kaç kişi bunun(sol) Buba, bunun(sağ) Kiki olduğunu düşünüyor? Ellerinizi kaldırın.

475
00:21:31,000 --> 00:21:33,000
Yüzde 99'unuz.

476
00:21:33,000 --> 00:21:35,000
Şimdi, hiç biriniz Marslı değil, nasıl yaptınız bunu?

477
00:21:35,000 --> 00:21:40,000
Çünkü hepiniz çapraz modelle sinestetik soyutlama yapıyorsunuz

478
00:21:40,000 --> 00:21:44,000
yani, beyninizin ses bölgesindeki

479
00:21:44,000 --> 00:21:49,000
keskin ton değişimi, Ki-ki, (tüysü hücreler etkilendi), Ki-ki

480
00:21:49,000 --> 00:21:52,000
köşeli şekildeki görsel keskinliği taklit ediyor.

481
00:21:52,000 --> 00:21:55,000
Bu çok önemli çünkü, bize anlattığı şey

482
00:21:55,000 --> 00:21:57,000
beynimizin ilkel bir şekilde bağlantı kurduğudur.

483
00:21:57,000 --> 00:21:59,000
--saçma bir illüzyonmuş gibi geliyor--

484
00:21:59,000 --> 00:22:03,000
Bu şekli yapan gözdeki ışık demetleri

485
00:22:03,000 --> 00:22:06,000
ve ses örüntüsünü oluşturan kulaktaki tüy hücreleridir.

486
00:22:06,000 --> 00:22:11,000
Ama beynimiz, bunları ortak paydaya almayı başarabiliyor.

487
00:22:11,000 --> 00:22:13,000
Bu, soyutlamanın ilkel bir biçimi

488
00:22:13,000 --> 00:22:18,000
ve biz şimdi biliyoruz ki bu, beynin fusiform gyrus denen bölümünde oluyor.

489
00:22:18,000 --> 00:22:19,000
Çünkü ne zaman hasar görse,

490
00:22:19,000 --> 00:22:23,000
insanlar Buba-Kiki alakasını kurma becerisini yitiriyorlar.

491
00:22:23,000 --> 00:22:25,000
Ayrıca mecazi alakaları kurma becerilerini de yitiriyorlar.

492
00:22:25,000 --> 00:22:29,000
"Her parıldayanı altın sanma."

493
00:22:29,000 --> 00:22:31,000
ne demek diye adama sorunca,

494
00:22:31,000 --> 00:22:33,000
Hasta "Birşey sırf metal ve parlak diye altın olmaz,

495
00:22:33,000 --> 00:22:36,000
özgül ağırlığını ölçmen lazım." diyor.

496
00:22:36,000 --> 00:22:39,000
Yani, mecazi anlamı tamamen kaçırıyorlar.

497
00:22:39,000 --> 00:22:42,000
Bu bölge insanlarda alt primatlara göre

498
00:22:42,000 --> 00:22:45,000
sekiz kat daha büyüktür.

499
00:22:45,000 --> 00:22:48,000
Angular gyrus denen bölgede çok ilginç bir şey oluyor,

500
00:22:48,000 --> 00:22:51,000
çünkü o bölge, görme ve dokunma arasındaki geçiş noktasıdır

501
00:22:51,000 --> 00:22:55,000
ve insanlarda çok irileşmiştir. (ve orda çok ilginç bir şey oluyor(

502
00:22:55,000 --> 00:22:58,000
ve bana göre eşsiz insani becerilerin temeli

503
00:22:58,000 --> 00:23:01,000
soyutlama, mecaz ve yaratıcılık gibi.

504
00:23:01,000 --> 00:23:04,000
Filozofların bin yıllardır üzerinde düşündüğü tüm bu soruları

505
00:23:04,000 --> 00:23:08,000
biz bilim adamları beyin görüntülemesi yaparak, hastaları inceleyerek

506
00:23:08,000 --> 00:23:10,000
ve doğru soruları sorarak keşfetmeye başlayabiliriz.

507
00:23:10,000 --> 00:23:12,000
Teşekkür ederim.

508
00:23:12,000 --> 00:23:13,000
(Alkışlar)

509
00:23:13,000 --> 00:23:14,000
(Kusura bakma)

510
00:23:14,000 --> 00:23:15,000
(Gülüşmeler)