1
00:00:00,000 --> 00:00:04,000
Kao što je Kris napomenuo, ja proučavam ljudski mozak -

2
00:00:04,000 --> 00:00:06,000
funkcije i strukturu ljudskog mozga.

3
00:00:06,000 --> 00:00:10,000
I želeo bih da malo razmislite o svemu što to povlači za sobom.

4
00:00:10,000 --> 00:00:14,000
Ta želatinasta masa - teška oko kilogram i po -

5
00:00:14,000 --> 00:00:17,000
može da vam stane na dlan

6
00:00:17,000 --> 00:00:21,000
a sposobna je da promišlja neizmerna međuzvezdana prostranstva.

7
00:00:21,000 --> 00:00:23,000
Sposobna je da promišlja značenje beskonačnosti

8
00:00:23,000 --> 00:00:28,000
a i samu sebe kako promišlja značenje beskonačnosti.

9
00:00:28,000 --> 00:00:33,000
Tu čudnovatu rekurzivnost koju nazivamo samosvešću

10
00:00:33,000 --> 00:00:37,000
lično smatram Svetim Graalom neurologije

11
00:00:37,000 --> 00:00:39,000
i nadam se da ćemo jednog dana razumeti kako ona nastaje.

12
00:00:40,000 --> 00:00:43,000
Dobro, dakle, kako proučavati taj misteriozni organ?

13
00:00:43,000 --> 00:00:47,000
Mislim, tu je 100 milijardi nervnih ćelija,

14
00:00:47,000 --> 00:00:50,000
malih svežnjeva protoplazme koji međusobno intereaguju

15
00:00:50,000 --> 00:00:54,000
i iz te aktivnosti izranja čitav spektar sposobnosti

16
00:00:54,000 --> 00:00:57,000
koje nazivamo ljudskom prirodom i ljudskom svešću.

17
00:00:57,000 --> 00:00:58,000
Kako do toga dolazi?

18
00:00:58,000 --> 00:01:01,000
Pa, postoji mnogo načina da se pristupi funkcijama ljudskog mozga.

19
00:01:01,000 --> 00:01:04,000
Jedan pristup, koji uglavnom koristimo,

20
00:01:04,000 --> 00:01:09,000
jeste proučavanje pacijenata sa trajnim oštećenjem neke male regije mozga,

21
00:01:09,000 --> 00:01:11,000
kod kojih je došlo do genetske promene u nekoj maloj regiji mozga.

22
00:01:11,000 --> 00:01:15,000
U tim slučajevima ne dolazi do sveobuhvatnog umanjenja

23
00:01:15,000 --> 00:01:17,000
svih vaših mentalnih kapaciteta,

24
00:01:17,000 --> 00:01:20,000
niti do nekakvog otupljenja vaše kognitivne sposobnosti.

25
00:01:20,000 --> 00:01:23,000
U stvari, dobijamo visoko selektivan gubitak jedne funkcije

26
00:01:23,000 --> 00:01:25,000
dok druge funkcije ostaju netaknute,

27
00:01:25,000 --> 00:01:27,000
na osnovu čega možemo prilično pouzdano da pretpostavimo

28
00:01:27,000 --> 00:01:31,000
da je taj deo mozga na neki način umešan u medijaciju te funkcije.

29
00:01:31,000 --> 00:01:33,000
Tako možete da mapirate funkciju u okviru strukture

30
00:01:33,000 --> 00:01:36,000
i da tako otkrijete šta tačno rade moždana kola

31
00:01:36,000 --> 00:01:38,000
da bi generisala tu konkretnu funkciju.

32
00:01:38,000 --> 00:01:40,000
I to je ono što pokušavamo da uradimo.

33
00:01:40,000 --> 00:01:43,000
Daću vam nekoliko iznenađujućih primera.

34
00:01:43,000 --> 00:01:47,000
U stvari, daću vam tri primera, svaki u trajanju od šest minuta, tokom ovog govora.

35
00:01:47,000 --> 00:01:51,000
Prvi primer je jedan neobičan sindrom po imenu Kapgrasov sindrom.

36
00:01:51,000 --> 00:01:53,000
Ako pogledate prvi slajd,

37
00:01:53,000 --> 00:01:58,000
to su temporalni režnjevi, čeoni režnjevi, parietalni režnjevi, OK -

38
00:01:58,000 --> 00:02:00,000
režnjevi koji sačinjavaju mozak.

39
00:02:00,000 --> 00:02:04,000
A ako pogledate, zaturena unutar unutrašnje površine temporalnih režnjeva -

40
00:02:04,000 --> 00:02:06,000
ovde ne možete da je vidite -

41
00:02:06,000 --> 00:02:08,000
nalazi se mala struktura nazvana fusiform gyrus.

42
00:02:08,000 --> 00:02:11,000
Nju nazivaju licem mozga,

43
00:02:11,000 --> 00:02:14,000
pošto, kada je ona oštećena, više ne možete da prepoznajete ljudska lica.

44
00:02:14,000 --> 00:02:16,000
Još uvek možete da ih prepoznate po glasu

45
00:02:16,000 --> 00:02:18,000
i da kažete - pa da, to je Džo -

46
00:02:18,000 --> 00:02:21,000
ali ne možete da ih pogledate u lice i da znate ko je to.

47
00:02:21,000 --> 00:02:23,000
Čak ni sebe ne možete da prepoznate u ogledalu.

48
00:02:23,000 --> 00:02:26,000
Mislim, znate da ste to vi, jer kada namignete i odraz namigne,

49
00:02:26,000 --> 00:02:28,000
i znate da je to ogledalo,

50
00:02:28,000 --> 00:02:31,000
ali ne prepoznajete zaiste sebe kao sebe.

51
00:02:31,000 --> 00:02:35,000
OK. Dakle, taj sindrom je dobro poznat i izaziva ga oštećenje fusiform gyrusa.

52
00:02:35,000 --> 00:02:38,000
Ali postoji još jedan redak sindrom, zapravo toliko redak,

53
00:02:38,000 --> 00:02:42,000
da je vrlo malo doktora uopšte čulo za njega, čak i među neurolozima.

54
00:02:42,000 --> 00:02:44,000
To se zove Kapgrasova samoobmana,

55
00:02:44,000 --> 00:02:47,000
a to vam je pacijent koji je inače sasvim normalan

56
00:02:47,000 --> 00:02:50,000
koji je pretrpeo povredu glave, izašao iz kome,

57
00:02:50,000 --> 00:02:53,000
inače potpuno normalan, pogleda svoju majku

58
00:02:53,000 --> 00:02:56,000
i kaže, "Ovo izgleda baš kao moja majka, ova žena,

59
00:02:56,000 --> 00:02:58,000
ali ona je uljez -

60
00:02:58,000 --> 00:03:00,000
to je neka druga žena koja se pretvara da je moja majka."

61
00:03:00,000 --> 00:03:02,000
E sad, zašto se to događa?

62
00:03:02,000 --> 00:03:05,000
Zašto bi bilo ko - a radi se o osobi koja je inače potpuno lucidna i inteligentna

63
00:03:05,000 --> 00:03:07,000
po svakom pitanju, ali kada pogleda svoju majku,

64
00:03:07,000 --> 00:03:10,000
uključuje se ta obmana, i on kaže da to nije njegova majka.

65
00:03:10,000 --> 00:03:12,000
Sad, najčešća interpretacija,

66
00:03:12,000 --> 00:03:14,000
koju ćete naći u svim psihijatrijskim udžbenicima,

67
00:03:14,000 --> 00:03:18,000
jeste frojdovska, i glasi da je taj momak -

68
00:03:18,000 --> 00:03:20,000
i isti argument se da primeniti i na žene, da znate -

69
00:03:20,000 --> 00:03:22,000
ali ja ću da pričam samo o momcima -

70
00:03:22,000 --> 00:03:25,000
kada ste mala beba, mlada beba,

71
00:03:25,000 --> 00:03:27,000
osećate snažnu seksualnu privlačnost prema svojoj majci.

72
00:03:27,000 --> 00:03:29,000
To je takozvani Edipov kompleks.

73
00:03:29,000 --> 00:03:31,000
Ne kažem vam da verujem u to,

74
00:03:31,000 --> 00:03:33,000
ali to je standardno frojdovsko gledište.

75
00:03:33,000 --> 00:03:36,000
I tako, kako rastete, korteks se razvija,

76
00:03:36,000 --> 00:03:40,000
i inhibira te latentne seksualne porive prema vašoj majci.

77
00:03:40,000 --> 00:03:44,000
Hvala Bogu, jer biste inače svi bili seksualno uzbuđeni kada vidite svoju majku.

78
00:03:44,000 --> 00:03:46,000
A onda se dogodi

79
00:03:46,000 --> 00:03:48,000
da vas nešto zvekne u glavu, ošteti vam korteks

80
00:03:48,000 --> 00:03:52,000
i omogući da svi ti latentni seksualni porivi izrone,

81
00:03:52,000 --> 00:03:55,000
buknu na površinu i iznenadno i neobjašnjivo

82
00:03:55,000 --> 00:03:58,000
zateknete sebe kako ste seksualno uzbuđeni svojom majkom.

83
00:03:58,000 --> 00:04:00,000
Pa kažete sebi, "Bože moj, ako je to moja mama,

84
00:04:00,000 --> 00:04:02,000
kako to da se seksualno palim?

85
00:04:02,000 --> 00:04:04,000
To mora da je neka druga žena. Neki uljez."

86
00:04:04,000 --> 00:04:08,000
To je jedina interpretacija koja vašem oštećenom mozgu ima smisla.

87
00:04:08,000 --> 00:04:11,000
Meni to objašnjenje baš nikada nije imalo smisla.

88
00:04:11,000 --> 00:04:14,000
Jeste vrlo ingeniozan, kao i svi frojdovski argumenti -

89
00:04:14,000 --> 00:04:16,000
(Smeh)

90
00:04:16,000 --> 00:04:21,000
- ali meni nije imao mnogo smisla, jer sam video tu istu samoobmanu,

91
00:04:21,000 --> 00:04:23,000
pacijenta koji ima istu samoobmanu prema svojoj pudlici.

92
00:04:23,000 --> 00:04:24,000
(Smeh)

93
00:04:24,000 --> 00:04:29,000
Rekao bi, "Doktore, ovo nije Fifi, izgleda baš kao Fifi,

94
00:04:29,000 --> 00:04:31,000
ali to je neki drugi pas." Je l' da?

95
00:04:31,000 --> 00:04:33,000
E sad, pokušajte tu da primenite frojdovsko objašnjenje.

96
00:04:33,000 --> 00:04:34,000
(Smeh)

97
00:04:34,000 --> 00:04:38,000
Počećete da govorite o latentnoj bestijalnosti u svim ljudima,

98
00:04:38,000 --> 00:04:41,000
ili nečem sličnom, što je naravno, poprilično apsurdno.

99
00:04:41,000 --> 00:04:43,000
E sad, šta se tu stvarno događa?

100
00:04:43,000 --> 00:04:45,000
Da bismo objasnili taj čudnovati poremećaj,

101
00:04:45,000 --> 00:04:49,000
proučavamo strukturu i funkcije normalnih vizuelnih tokova u mozgu.

102
00:04:49,000 --> 00:04:52,000
Normalno, vizuelni signali dolaze u očne jabučice,

103
00:04:52,000 --> 00:04:54,000
pa idu u vizuelne oblasti mozga.

104
00:04:54,000 --> 00:04:57,000
Postoji u stvari 30 oblasti u zadnjem delu mozga koje se tiču samo vida,

105
00:04:57,000 --> 00:05:00,000
a pošto se sve to obradi, poruka odlazi u malu strukturu

106
00:05:00,000 --> 00:05:05,000
po imenu fusiform gyrus, gde opažate lica.

107
00:05:05,000 --> 00:05:07,000
Postoje neuroni koji su osetljivi na lica.

108
00:05:07,000 --> 00:05:10,000
Možete ih zvati licem mozga, je l' da?

109
00:05:10,000 --> 00:05:12,000
O tome sam govorio ranije.

110
00:05:12,000 --> 00:05:16,000
E sad, kada je ta oblast oštećena, gubite sposobnost da vidite lica, je l' tako?

111
00:05:16,000 --> 00:05:19,000
Ali iz te oblasti, poruka se preliva

112
00:05:19,000 --> 00:05:22,000
u strukturu nazvanu amigdala, u limbičkom sistemu,

113
00:05:22,000 --> 00:05:24,000
emotivnoj srži mozga,

114
00:05:24,000 --> 00:05:26,000
a ta struktura, po imenu amigdala,

115
00:05:26,000 --> 00:05:28,000
procenjuje emotivni značaj onoga u šta gledate.

116
00:05:28,000 --> 00:05:32,000
Da li je to lovina? Da li je predator? Da li je partner/ka?

117
00:05:32,000 --> 00:05:34,000
Ili je nešto potpuno trivijalno, kao komadić tkanine

118
00:05:34,000 --> 00:05:38,000
ili parče krede ili - ne bih baš da upirem prstom u to ali -

119
00:05:38,000 --> 00:05:40,000
ili cipela ili nešto takvo? OK?

120
00:05:40,000 --> 00:05:42,000
Nešto što možete potpuno da ignorišete.

121
00:05:42,000 --> 00:05:45,000
Tako da, ako je amigdala uzbuđena, i radi se o nečemu važnom,

122
00:05:45,000 --> 00:05:48,000
poruka se preliva u autonomni nervni sistem.

123
00:05:48,000 --> 00:05:50,000
Srce počinje da vam brže tuče,

124
00:05:50,000 --> 00:05:53,000
počinjete da se znojite da biste oslobodili toplotu koju ćete stvoriti -

125
00:05:53,000 --> 00:05:55,000
radom mišića.

126
00:05:55,000 --> 00:05:59,000
I sva sreća da je tako, jer možemo da vam stavimo dve elektrode na dlan

127
00:05:59,000 --> 00:06:03,000
i izmerimo promenu u otporu kože koju stvara znojenje.

128
00:06:03,000 --> 00:06:05,000
Tako mogu da odredim, kada gledate u nešto,

129
00:06:05,000 --> 00:06:09,000
da li ste uzbuđenji ili uspaljeni ili ne, OK?

130
00:06:09,000 --> 00:06:11,000
Vratiću se na to za minut.

131
00:06:11,000 --> 00:06:15,000
Dakle, moje ideja je bila, kada taj momak pogleda u objekat, kada pogleda u svoju -

132
00:06:15,000 --> 00:06:19,000
u bilo koji objekat, u stvari, to ide u vizuelne oblasti i -

133
00:06:19,000 --> 00:06:22,000
obrađuje se u fusiform gyrusu,

134
00:06:22,000 --> 00:06:25,000
i prepoznajete ga kao stabljiku graška ili sto

135
00:06:25,000 --> 00:06:27,000
ili čak svoju majku, OK?

136
00:06:27,000 --> 00:06:30,000
A onda se poruka prelije u amigdalu

137
00:06:30,000 --> 00:06:32,000
i odlazi niz centralni nervni sistem.

138
00:06:32,000 --> 00:06:37,000
Ali možda je kod tog momka žica koja ide iz amigdale do limbičnog sistema -

139
00:06:37,000 --> 00:06:40,000
emotivne srži mozga - presečena nekom nesrećom.

140
00:06:40,000 --> 00:06:42,000
A pošto je fusiform netaknut,

141
00:06:42,000 --> 00:06:45,000
momak još uvek može da prepozna svoju majku,

142
00:06:45,000 --> 00:06:47,000
i kaže, "O da, ovo izgleda kao moja majka."

143
00:06:47,000 --> 00:06:50,000
Ali pošto je žica do emotivnih centara presečena,

144
00:06:50,000 --> 00:06:54,000
on kaže, "Ali kako to da, ako je to moja majka, ne osećam nikakvu toplinu?"

145
00:06:54,000 --> 00:06:56,000
Ili užas, kao što može da bude slučaj, zar ne?

146
00:06:56,000 --> 00:06:57,000
(Smeh)

147
00:06:57,000 --> 00:07:03,000
I zato, on kaže, "Kako da opravdam ovaj neobjašnjivi nedostatak emocija?

148
00:07:03,000 --> 00:07:05,000
Ovo ne može biti moja majka.

149
00:07:05,000 --> 00:07:07,000
To je neka čudna žena koja se pretvara da je moja majka."

150
00:07:07,000 --> 00:07:09,000
Kako to testirati?

151
00:07:09,000 --> 00:07:11,000
Pa, prvo što uradite, kada biste uzeli bilo koga od ovde prisutnih i postavili ih ispred ekrana,

152
00:07:11,000 --> 00:07:14,000
i merili galvansku reakciju kože,

153
00:07:14,000 --> 00:07:16,000
i prikazivali slike na ekranu,

154
00:07:16,000 --> 00:07:19,000
mogao bih da izmerim kako se znojite kada vidite neki objekat,

155
00:07:19,000 --> 00:07:22,000
kao što je sto ili kišobran - naravno, ne znojite se.

156
00:07:22,000 --> 00:07:27,000
A ako vam pokažem sliku lava, tigra, ili erotski poster, počnete da se znojite, je l' da?

157
00:07:27,000 --> 00:07:30,000
I, verovali ili ne, ako vam pokažem sliku vaše majke -

158
00:07:30,000 --> 00:07:32,000
govorim o normalnim ljudima - počnete da se znojite.

159
00:07:32,000 --> 00:07:34,000
Čak ne morate ni da budete Jevrejin.

160
00:07:34,000 --> 00:07:36,000
(Smeh)

161
00:07:36,000 --> 00:07:40,000
E sad, šta se događa - šta se događa ako to pokazujete ovom pacijentu?

162
00:07:40,000 --> 00:07:44,000
Uzmete pacijenta i pokazujete mu slike na ekranu

163
00:07:44,000 --> 00:07:46,000
i merite mu galvansku reakciju kože.

164
00:07:46,000 --> 00:07:51,000
Stolovi i stolice i tkanina, ništa se ne događa, kao kod normalnih ljudi,

165
00:07:51,000 --> 00:07:53,000
ali onda mu pokažete sliku njegove majke,

166
00:07:53,000 --> 00:07:55,000
i galvanska reakcija izostaje.

167
00:07:55,000 --> 00:07:57,000
Nema emotivne reakcije na njegovu majku

168
00:07:57,000 --> 00:08:02,000
zato što je žica koja vodi od vizuelnih oblasti do emotivnih centara presečena.

169
00:08:02,000 --> 00:08:05,000
Dakle, njegov vid je normalan pošto su mu vizuelne oblasti u redu,

170
00:08:05,000 --> 00:08:08,000
njegove emocije su normalne - smejaće se, plakati, i tako dalje i tako bliže -

171
00:08:08,000 --> 00:08:11,000
ali žica od vida do emocija je presečena

172
00:08:11,000 --> 00:08:14,000
i to dovodi do samoobmane da je njegova majka uljez.

173
00:08:14,000 --> 00:08:17,000
To je divan primer onoga što radimo,

174
00:08:17,000 --> 00:08:21,000
uzmemo neki bizaran, naizgled neshvatljiv neurološko-psihijatrijski sindrom

175
00:08:21,000 --> 00:08:23,000
i kažemo da je standardno frojdovsko gledište pogrešno,

176
00:08:23,000 --> 00:08:27,000
da je u stvari moguće doći do tačnog objašnjenja

177
00:08:27,000 --> 00:08:29,000
u okviru poznate neuroanatomije mozga.

178
00:08:29,000 --> 00:08:31,000
Usput, ako pacijent potom ode

179
00:08:31,000 --> 00:08:36,000
i majka ga pozove telefonom iz sobe pored - pozove njega -

180
00:08:36,000 --> 00:08:40,000
i on podigne slušalicu i kaže, "Ej, mama, kako si? Gde si?"

181
00:08:40,000 --> 00:08:42,000
Nema samoobmane preko telefona.

182
00:08:42,000 --> 00:08:44,000
A onda mu ona priđe posle sat vremena, a on kaže, "Ko si ti?

183
00:08:44,000 --> 00:08:46,000
Izgledaš skroz kao moja majka."

184
00:08:46,000 --> 00:08:48,000
Razlog je u tome što postoji zasebna putanja

185
00:08:48,000 --> 00:08:52,000
iz centara sluha u mozgu do emotivnih centara

186
00:08:52,000 --> 00:08:54,000
i ona nije presečena u nesreći.

187
00:08:54,000 --> 00:08:59,000
Dakle, to objašnjava zašto prepoznaje majku preko telefona, i nema problema.

188
00:08:59,000 --> 00:09:02,000
Kada je vidi uživo, kaže da je to uljez.

189
00:09:02,000 --> 00:09:06,000
OK, kako su sva ta kompleksna kola neurona postavljena u mozgu?

190
00:09:06,000 --> 00:09:09,000
Da li je to prirodno, genetski ili zavisi od odgoja?

191
00:09:09,000 --> 00:09:11,000
A tom problemu pristupamo

192
00:09:11,000 --> 00:09:15,000
razmatranjem još jednog čudnovatog sindroma poznatog kao fantomski ud.

193
00:09:15,000 --> 00:09:17,000
A svi znate šta su fantomski udovi.

194
00:09:17,000 --> 00:09:20,000
Kada nekome amputiraju ruku ili nogu, zbog gangrene,

195
00:09:20,000 --> 00:09:22,000
ili ako je izgubite u ratu, na primer, u Iraku -

196
00:09:22,000 --> 00:09:24,000
to je sada ozbiljan problem -

197
00:09:24,000 --> 00:09:28,000
nastavljate da imate vrlo živ osećaj prisustva te nestale ruke,

198
00:09:28,000 --> 00:09:31,000
i to se zove fantomska ruka ili fantomska noga.

199
00:09:31,000 --> 00:09:33,000
U stvari, možete dobiti fantoma skoro bilo kog dela tela.

200
00:09:33,000 --> 00:09:36,000
Verovali ili ne, čak i unutrašnjih organa.

201
00:09:36,000 --> 00:09:40,000
Imao sam pacijente kojima je uklonjena materica - histerektomija -

202
00:09:40,000 --> 00:09:45,000
koji su imali fantomsku matericu, uključujući i fantomske menstrualne tegobe

203
00:09:45,000 --> 00:09:47,000
u odgovarajuće doba meseca.

204
00:09:47,000 --> 00:09:49,000
I u stvari, jedan student me je pre neki dan pitao,

205
00:09:49,000 --> 00:09:51,000
da li imaju fantomski PMS?

206
00:09:51,000 --> 00:09:52,000
(Smeh)

207
00:09:52,000 --> 00:09:56,000
Tema zrela za naučno ispitivanje, ali nismo još uvek krenuli tim putem.

208
00:09:56,000 --> 00:09:59,000
OK, znači sledeće pitanje je,

209
00:09:59,000 --> 00:10:02,000
šta je moguće saznati o fantomskim udovima pomoću eksperimenata?

210
00:10:02,000 --> 00:10:04,000
Jedna od stvari koje smo otkrili je

211
00:10:04,000 --> 00:10:06,000
da oko polovine pacijenata sa fantomskim udovima

212
00:10:06,000 --> 00:10:08,000
tvrde da mogu da pomere fantoma.

213
00:10:08,000 --> 00:10:10,000
Potapšaće njime brata po ramenu,

214
00:10:10,000 --> 00:10:12,000
njime će odgovoriti na telefon, mahnuti u odlasku.

215
00:10:12,000 --> 00:10:15,000
To su vrlo snažni, upečatljivi osećaji.

216
00:10:15,000 --> 00:10:17,000
Pacijent nema samoobmanu.

217
00:10:17,000 --> 00:10:19,000
Zna da ruka nije tu

218
00:10:19,000 --> 00:10:22,000
ali je to ipak snažno čulno iskustvo za pacijenta.

219
00:10:22,000 --> 00:10:25,000
Ali ipak se to polovini pacijenata ne događa.

220
00:10:25,000 --> 00:10:29,000
Fantomski ud - reći će: "Ali doktore, fantomski ud je paralizovan.

221
00:10:29,000 --> 00:10:32,000
Fiksiran je, stisnut u grču i grozno boli.

222
00:10:32,000 --> 00:10:35,000
Kada bih samo mogao da ga pomerim, možda bi bol uminuo.

223
00:10:35,000 --> 00:10:38,000
E sad, zašto bi fantomski ud bio paralizovan?

224
00:10:38,000 --> 00:10:40,000
Zvuči kao oksimoron.

225
00:10:40,000 --> 00:10:43,000
Ali kada smo pregledali dokumentaciju slučajeva,

226
00:10:43,000 --> 00:10:45,000
otkrili smo da je kod ljudi sa paralizovanim fantomskim udovima

227
00:10:45,000 --> 00:10:49,000
prava ruka bila paralizovana zbog povrede perifernih nerava,

228
00:10:49,000 --> 00:10:52,000
nerv koji je išao u ruku je presečen,

229
00:10:52,000 --> 00:10:54,000
isečen, recimo, u nesreći s motociklom.

230
00:10:54,000 --> 00:10:57,000
Tako da je pacijent imao pravu ruku, koja boli,

231
00:10:57,000 --> 00:11:01,000
u povezu, nekoliko meseci, ili godinu, a onda je

232
00:11:01,000 --> 00:11:04,000
zaveden željom da ukloni bol u ruci,

233
00:11:04,000 --> 00:11:06,000
hirurg amputirao ruku,

234
00:11:06,000 --> 00:11:10,000
i onda dobijete fantomsku ruku sa istim bolovima, je l' tako?

235
00:11:10,000 --> 00:11:12,000
I to je ozbiljan klinički problem.

236
00:11:12,000 --> 00:11:14,000
Pacijenti postanu depresivni.

237
00:11:14,000 --> 00:11:16,000
Neki čak do i samoubistva.

238
00:11:16,000 --> 00:11:18,000
Pa kako se taj sindrom može lečiti?

239
00:11:18,000 --> 00:11:20,000
Zašto se pojavljuje paralizovan fantomski ud?

240
00:11:20,000 --> 00:11:24,000
Kada sam pregledao dokumentaciju slučajeva, otkrio sam da su imali pravu ruku

241
00:11:24,000 --> 00:11:27,000
i da su nervi u ruci bili presečeni

242
00:11:27,000 --> 00:11:30,000
i da je prava ruka bila paralizovana

243
00:11:30,000 --> 00:11:34,000
i u povezu nekoliko meseci pre amputacije

244
00:11:34,000 --> 00:11:40,000
i da se taj bol potom preneo na samog fantoma.

245
00:11:40,000 --> 00:11:42,000
Zašto se to događa?

246
00:11:42,000 --> 00:11:44,000
Kada je ruka netaknuta, ali paralizovana,

247
00:11:44,000 --> 00:11:47,000
mozak šalje komande ruci, prednji deo mozga joj govori "Pokreni se",

248
00:11:47,000 --> 00:11:49,000
ali vizuelni odgovor koji dobija kaže "Ne".

249
00:11:49,000 --> 00:11:53,000
Pokreni se. Neću. Pokreni se. Neću. Pokreni se. Neću.

250
00:11:53,000 --> 00:11:56,000
I to se upiše u moždana kola

251
00:11:56,000 --> 00:11:59,000
i to nazivamo naučenom paralizom, OK?

252
00:11:59,000 --> 00:12:03,000
Mozak uči, zbog Hebove asocijativne veze,

253
00:12:03,000 --> 00:12:06,000
da sama komanda da se ruka pokrene

254
00:12:06,000 --> 00:12:08,000
stvara osećaj paralizovane ruke,

255
00:12:08,000 --> 00:12:10,000
a onda, kada amputirate ruku,

256
00:12:10,000 --> 00:12:14,000
ova naučena paraliza se prenosi u - u sliku vašeg tela

257
00:12:14,000 --> 00:12:17,000
i u vašeg fantoma, OK?

258
00:12:17,000 --> 00:12:19,000
E sad, kako pomoći ovim pacijentima?

259
00:12:19,000 --> 00:12:21,000
Kako da "odučite" naučenu paralizu

260
00:12:21,000 --> 00:12:25,000
da biste ga rešili tog iscrpljujućeg, stisnutog grča

261
00:12:25,000 --> 00:12:27,000
fantomske ruke?

262
00:12:27,000 --> 00:12:32,000
Pa, rekli smo, šta ako sad pošaljete komandu fantomu,

263
00:12:32,000 --> 00:12:36,000
ali mu date vizuelni odgovor da je komanda poslušana?

264
00:12:36,000 --> 00:12:39,000
Možda biste mogli da ga rešite fantomskog bola, fantomskog grča.

265
00:12:39,000 --> 00:12:41,000
Kako to postići? Pa, virtuelnom realnošću.

266
00:12:41,000 --> 00:12:43,000
Ali to košta milione dolara.

267
00:12:43,000 --> 00:12:46,000
Iznašao sam način da to uradim za tri dolara,

268
00:12:46,000 --> 00:12:48,000
ali nemojte da kažete mojim finansijerima.

269
00:12:48,000 --> 00:12:49,000
(Smeh)

270
00:12:49,000 --> 00:12:53,000
OK? Potrebno je napraviti, kako sam je nazvao, kutiju ogledala.

271
00:12:53,000 --> 00:12:55,000
Uzmete kartonsku kutiju sa ogledalom u sredini

272
00:12:55,000 --> 00:12:59,000
i onda tu stavite fantoma - tako je došao moj prvi pacijent, Derek.

273
00:12:59,000 --> 00:13:02,000
Ruka mu je bila amputirana pre 10 godina.

274
00:13:02,000 --> 00:13:05,000
Imao je brahijalnu avulziju, tako da su nervi bili presečeni

275
00:13:05,000 --> 00:13:09,000
a ruka paralizovana, u zavoju godinu dana, a onda je ta ruka odsečena.

276
00:13:09,000 --> 00:13:11,000
Imao je fantomsku ruku, iscrpljujuće bolnu i nije mogao da je pomeri.

277
00:13:11,000 --> 00:13:13,000
Paralizovana fantomska ruka.

278
00:13:13,000 --> 00:13:17,000
I tako je došao i ja sam mu dao ogledalo, tako, u kutiji,

279
00:13:17,000 --> 00:13:20,000
koju zovem kutijom ogledala.

280
00:13:20,000 --> 00:13:23,000
I pacijent stavi svoju fantomsku levu ruku,

281
00:13:23,000 --> 00:13:25,000
koja je stisnuta i u grču, na levu stranu ogledala

282
00:13:25,000 --> 00:13:27,000
i normalnu ruku na desnu stranu ogledala

283
00:13:27,000 --> 00:13:31,000
i zauzme isti položaj, zgrčen,

284
00:13:31,000 --> 00:13:34,000
i pogleda u ogledalo - i šta iskusi?

285
00:13:34,000 --> 00:13:37,000
Vidi kako je fantom "vaskrsao",

286
00:13:37,000 --> 00:13:41,000
jer gleda u odraz svoje normalne ruke u ogledalu

287
00:13:41,000 --> 00:13:43,000
i izgleda kao da je fantom vaskrsao.

288
00:13:43,000 --> 00:13:46,000
"E sad", rekao sam, "sad gledaj, mrdaj fantoma -

289
00:13:46,000 --> 00:13:50,000
svoje prave prste ili pomeraj svoje prave prste dok gledaš u ogledalo."

290
00:13:50,000 --> 00:13:54,000
Dobiće vizuelni utisak da se fantom pomera, je l' tako?

291
00:13:54,000 --> 00:13:56,000
To je očigledno, ali zapanjujuća stvar je

292
00:13:56,000 --> 00:13:59,000
da pacijent tada kaže, "O Bože, moj fantom se ponovo pomera,

293
00:13:59,000 --> 00:14:01,000
a bol, stisnuti grč, nestaje."

294
00:14:01,000 --> 00:14:04,000
I ne zaboravite, moj prvi pacijent koji je došao -

295
00:14:04,000 --> 00:14:05,000
(Aplauz)

296
00:14:05,000 --> 00:14:09,000
- hvala vam (Aplauz)

297
00:14:09,000 --> 00:14:12,000
Moj prvi pacijent je došao i pogledao u ogledalo

298
00:14:12,000 --> 00:14:15,000
i ja sam mu rekao, "Pogledaj u odraz svog fantoma."

299
00:14:15,000 --> 00:14:17,000
I on je počeo da se kikoće, kaže "Vidim svog fantoma".

300
00:14:17,000 --> 00:14:19,000
Ali nije on glup. Zna da to nije stvarno.

301
00:14:19,000 --> 00:14:21,000
Zna da je to odraz u ogledalu,

302
00:14:21,000 --> 00:14:23,000
ali je to živopisno čulno iskustvo.

303
00:14:23,000 --> 00:14:26,000
E sad, rekao sam mu, "Pomeraj svoju normalnu ruku i fantoma".

304
00:14:26,000 --> 00:14:28,000
On kaže, "O, mogu da pomeram fantoma. Znate šta. Boli".

305
00:14:28,000 --> 00:14:30,000
Ja kažem, "Pomeraj svoju normalnu ruku".

306
00:14:30,000 --> 00:14:32,000
A on kaže, "O Bože, moj fantom se ponovo pomera, ne mogu da verujem!

307
00:14:32,000 --> 00:14:35,000
A bol nestaje". OK?

308
00:14:35,000 --> 00:14:36,000
A ja sam onda rekao, "Zatvori oči".

309
00:14:36,000 --> 00:14:38,000
I on zatvori oči.

310
00:14:38,000 --> 00:14:39,000
"I pomeraj svoju normalnu ruku".

311
00:14:39,000 --> 00:14:40,000
"O, ništa - opet je zgrčena".

312
00:14:40,000 --> 00:14:42,000
"OK, otvori oči".

313
00:14:42,000 --> 00:14:43,000
"O Bože, O Bože, opet se pomera!"

314
00:14:43,000 --> 00:14:45,000
Bio je kao dete u poslastičarnici.

315
00:14:45,000 --> 00:14:50,000
I dobro, ja sam na to rekao, ovo dokazuje moju teoriju o naučenoj paralizi

316
00:14:50,000 --> 00:14:52,000
i kritičnoj ulozi vizuelnih ulaznih podataka,

317
00:14:52,000 --> 00:14:54,000
ali neću baš da dobijem Nobelovu nagradu

318
00:14:54,000 --> 00:14:56,000
zato što sam naterao nekoga da pomera svoj fantomski ud.

319
00:14:56,000 --> 00:14:57,000
(Smeh)

320
00:14:57,000 --> 00:14:58,000
(Aplauz)

321
00:14:58,000 --> 00:15:01,000
To je potpuno beskorisna sposobnost, ako malo bolje razmislite.

322
00:15:01,000 --> 00:15:02,000
(Smeh)

323
00:15:02,000 --> 00:15:06,000
Ali onda sam počeo da shvatam, možda i druge vrste paralize

324
00:15:06,000 --> 00:15:11,000
koje susrećete u neurologiji, kao šlog, fokalne distonije -

325
00:15:11,000 --> 00:15:13,000
možda imaju naučenu komponentu

326
00:15:13,000 --> 00:15:16,000
koju možete da prevaziđete pomoću jednostavnog ogledala.

327
00:15:16,000 --> 00:15:18,000
Pa sam mu rekao, "Vidi, Derek" -

328
00:15:18,000 --> 00:15:21,000
pre svega, čovek ne može da ide okolo sa ogledalom da bi umanjio bol -

329
00:15:21,000 --> 00:15:25,000
rekao sam mu, "Vidi, Derek, odnesi ga kući i vežbaj s njim nedelju ili dve.

330
00:15:25,000 --> 00:15:27,000
Možda ćeš, posle određenog perioda vežbanja,

331
00:15:27,000 --> 00:15:29,000
moći da završiš s ogledalom, da "odučiš" paralizu

332
00:15:29,000 --> 00:15:31,000
i počneš da pokrećeš svoju paralizovanu ruku

333
00:15:31,000 --> 00:15:33,000
i da se rešiš bola."

334
00:15:33,000 --> 00:15:35,000
Rekao je OK i odneo ga kući.

335
00:15:35,000 --> 00:15:37,000
Ja sam rekao, "Vidi, na kraju krajeva, to je dva dolara. Nosi ga kući."

336
00:15:37,000 --> 00:15:40,000
I on ga je odneo kući i zove me posle dve nedelje

337
00:15:40,000 --> 00:15:42,000
i kaže, "Doktore, nećete verovati".

338
00:15:42,000 --> 00:15:43,000
Ja kažem, "Šta?"

339
00:15:43,000 --> 00:15:45,000
A on će, "Nestao je".

340
00:15:45,000 --> 00:15:46,000
Ja kažem, "Šta je nestalo?"

341
00:15:46,000 --> 00:15:48,000
Pomislio sam da je možda kutija ogledalo nestala.

342
00:15:48,000 --> 00:15:49,000
(Smeh)

343
00:15:49,000 --> 00:15:52,000
On kaže, "Ne, ne, ne, znate onog fantoma koga sam imao poslednjih 10 godina?

344
00:15:52,000 --> 00:15:54,000
Nestao je".

345
00:15:54,000 --> 00:15:56,000
I ja sam rekao - zabrinuo sam se, rekao sam, Bože,

346
00:15:56,000 --> 00:15:58,000
mislim, promenio sam ovom čoveku njegovu sliku o telu

347
00:15:58,000 --> 00:16:01,000
a šta sa eksperimentisanjem na ljudima, etikom i svim tim?

348
00:16:01,000 --> 00:16:03,000
I rekao sam mu, "Derek, da li ti to smeta?"

349
00:16:03,000 --> 00:16:06,000
A on će, "Ne, poslednja tri dana nemam fantomsku ruku

350
00:16:06,000 --> 00:16:09,000
pa tako ni fantomski bol u laktu, ni stiskanje,

351
00:16:09,000 --> 00:16:12,000
ni fantomski bol u podlaktici, svi bolovi su nestali.

352
00:16:12,000 --> 00:16:16,000
Ali problem je što mi fantomski prsti i dalje vise sa ramena,

353
00:16:16,000 --> 00:16:18,000
a vaša kutija ne doseže dotle".

354
00:16:18,000 --> 00:16:19,000
(Smeh)

355
00:16:19,000 --> 00:16:22,000
"Pa ako biste mogli da promenite dizajn i stavite mi je na čelo,

356
00:16:22,000 --> 00:16:25,000
znate, da bih mogao i to da izvedem i da uklonim i fantomske prste?"

357
00:16:25,000 --> 00:16:27,000
Mislio je da sam nekakav mađioničar.

358
00:16:27,000 --> 00:16:28,000
E sad, zašto se to događa?

359
00:16:28,000 --> 00:16:31,000
Zato što je mozak suočen sa ogromnim konfliktom čula.

360
00:16:31,000 --> 00:16:34,000
On dobija poruke vidom koje kažu da se fantom vratio.

361
00:16:34,000 --> 00:16:36,000
Sa druge strane, nema odgovarajuće recepcije,

362
00:16:36,000 --> 00:16:40,000
mišićni signali kažu da nema ruke, je l' tako?

363
00:16:40,000 --> 00:16:42,000
A sistem motoričkih komandi kaže da je ruka tu

364
00:16:42,000 --> 00:16:45,000
i zbog tog konflikta, vaš mozak kaže, ma sve to dođavola,

365
00:16:45,000 --> 00:16:48,000
nema fantoma, nema ruke, jasno?

366
00:16:48,000 --> 00:16:50,000
Povuče se u neku vrstu poricanja i negira signale.

367
00:16:50,000 --> 00:16:54,000
A kada ruka nestane, bonus je da nestaje i bol

368
00:16:54,000 --> 00:16:58,000
zato što ne možete da imate bol bez tela koji tako pluta, u prostoru.

369
00:16:58,000 --> 00:17:00,000
Tako da je to bonus.

370
00:17:00,000 --> 00:17:02,000
E sad, ta tehnika je isprobana na desetinama pacijenata

371
00:17:02,000 --> 00:17:04,000
od strane drugih grupa u Helsinkiju,

372
00:17:04,000 --> 00:17:07,000
tako da bi mogla da se pokaže kao vredna za lečenje fantomskih bolova

373
00:17:07,000 --> 00:17:09,000
i ljudi su je čak isprobali prilikom rehabilitacije od šloga.

374
00:17:09,000 --> 00:17:12,000
Šlog se inače smatra za oštećenje nerava,

375
00:17:12,000 --> 00:17:14,000
i da ništa ne možete da uradite po tom pitanju.

376
00:17:14,000 --> 00:17:19,000
Ali, ispada da je određena komponenta paralize izazvane šlogom takođe naučena,

377
00:17:19,000 --> 00:17:22,000
i da se ona možda može prevazići pomoću ogledala.

378
00:17:22,000 --> 00:17:24,000
To je testirano i u kliničkim uslovima

379
00:17:24,000 --> 00:17:26,000
i pomoglo je mnogim, mnogim pacijentima.

380
00:17:26,000 --> 00:17:30,000
OK, sada ću malo da promenim brzinu za treći deo mog govora,

381
00:17:30,000 --> 00:17:34,000
koji se tiče čudnovatog fenomena zvanog sinestezija.

382
00:17:34,000 --> 00:17:37,000
Nju je otkrio Frensis Galton u XIX veku.

383
00:17:37,000 --> 00:17:39,000
Inače, bio je rođak Čarlsa Darvina.

384
00:17:39,000 --> 00:17:41,000
On je skrenuo pažnju na to da određeni ljudi u populaciji,

385
00:17:41,000 --> 00:17:45,000
koji su inače potpuno normalni, imaju sledeću posebnost -

386
00:17:45,000 --> 00:17:48,000
svaki put kada vide broj, vide ga u boji.

387
00:17:48,000 --> 00:17:52,000
Petica je plava, sedmica žuta, osmica je boje kruške,

388
00:17:52,000 --> 00:17:54,000
devetka indigo, OK?

389
00:17:54,000 --> 00:17:57,000
Pazite, ovi ljudi su inače potpuno normalni u svemu drugome.

390
00:17:57,000 --> 00:18:00,000
Ili čisto C. Nekada tonovi evociraju boje.

391
00:18:00,000 --> 00:18:03,000
C je plavo, F zeleno,

392
00:18:03,000 --> 00:18:06,000
neki drugi ton može biti žut, je l' da?

393
00:18:06,000 --> 00:18:08,000
Zašto se ovo događa?

394
00:18:08,000 --> 00:18:10,000
To se zove sinestezija - Galton je to nazvao sinestezijom,

395
00:18:10,000 --> 00:18:12,000
mešanjem čula.

396
00:18:12,000 --> 00:18:14,000
Sva naša čula su zasebna.

397
00:18:14,000 --> 00:18:16,000
Ovim ljudima su čula izmuljana.

398
00:18:16,000 --> 00:18:17,000
Zašto se to događa?

399
00:18:17,000 --> 00:18:19,000
Jedan od dva aspekta ovog problema je izuzetno intrigantan.

400
00:18:19,000 --> 00:18:21,000
Sinestezija se prenosi u porodicama,

401
00:18:21,000 --> 00:18:24,000
tako da je Galton rekao da je ona zasnovana na nasleđu, na genetici.

402
00:18:24,000 --> 00:18:28,000
Drugo, sinestezija se tiče - i to me dovodi do poente -

403
00:18:28,000 --> 00:18:31,000
a tiče se glavne teme ovog predavanja, koje je o kreativnosti -

404
00:18:31,000 --> 00:18:36,000
sinestezija je osam puta češća među slikarima, pesnicima, romanopiscima

405
00:18:36,000 --> 00:18:39,000
i drugim kreativnim ljudima u opštoj populaciji.

406
00:18:39,000 --> 00:18:40,000
Zašto je to tako?

407
00:18:40,000 --> 00:18:42,000
Odgovoriću vam na ovo pitanje.

408
00:18:42,000 --> 00:18:44,000
Na njega nikada do sada nije dat odgovor.

409
00:18:44,000 --> 00:18:45,000
Ok, šta je sinestezija? Šta je izaziva?

410
00:18:45,000 --> 00:18:46,000
Pa, postoje mnoge teorije.

411
00:18:46,000 --> 00:18:48,000
Jedna teorija je da su prosto ludi.

412
00:18:48,000 --> 00:18:51,000
To baš nije naučna teorija, pa možemo da je zaboravimo.

413
00:18:51,000 --> 00:18:55,000
Još jedna teorija glasi da su navučeni na kiselinu ili travu, je l' tako?

414
00:18:55,000 --> 00:18:57,000
E sad, tu bi moglo da bude neke istine

415
00:18:57,000 --> 00:18:59,000
pošto je toliko češća u San Francisku nego u San Diegu.

416
00:18:59,000 --> 00:19:00,000
(Smeh)

417
00:19:00,000 --> 00:19:03,000
OK. Sad, treća teorija kaže -

418
00:19:03,000 --> 00:19:08,000
pa, hajde da se zapitamo šta se zaista događa u sinesteziji? U redu?

419
00:19:08,000 --> 00:19:11,000
Tako da smo našli da su oblast zadužena za boje i ona zadužena za brojeve

420
00:19:11,000 --> 00:19:14,000
jedna pored druge, u fusiform gyrusu.

421
00:19:14,000 --> 00:19:16,000
Tako da smo rekli da je došlo do određenog prespajanja

422
00:19:16,000 --> 00:19:19,000
između boja i brojeva u mozgu.

423
00:19:19,000 --> 00:19:22,000
Tako da svaki put kada vidite broj, vidite odgovarajuću boju,

424
00:19:22,000 --> 00:19:24,000
i zato dobijete sinesteziju.

425
00:19:24,000 --> 00:19:26,000
Sad se prisetite - zašto se to događa?

426
00:19:26,000 --> 00:19:28,000
Zašto bi kod nekih ljudi došlo do prespajanja žica?

427
00:19:28,000 --> 00:19:30,000
Sećate se da sam rekao da se nasleđuje u porodici?

428
00:19:30,000 --> 00:19:32,000
To vam je nagoveštaj.

429
00:19:32,000 --> 00:19:34,000
A to je da postoji abnormalan gen,

430
00:19:34,000 --> 00:19:37,000
mutacija gena koja izaziva abnormalno prespajanje.

431
00:19:37,000 --> 00:19:39,000
U svima nama, kako se ispostavilo,

432
00:19:39,000 --> 00:19:43,000
svi smo rođeni sa svime povezanim sa svime ostalim.

433
00:19:43,000 --> 00:19:46,000
Svaka regija mozga je povezana sa svakom drugom

434
00:19:46,000 --> 00:19:48,000
i one su doterane tako da stvaraju

435
00:19:48,000 --> 00:19:51,000
tu karakterističnu modularnu arhitekturu odraslog mozga.

436
00:19:51,000 --> 00:19:53,000
Tako da, ako postoji gen koji izaziva to doterivanje,

437
00:19:53,000 --> 00:19:55,000
i ako taj gen mutira,

438
00:19:55,000 --> 00:19:58,000
onda imate manjak doteranosti između susednih oblasti mozga,

439
00:19:58,000 --> 00:20:01,000
a ako je to između brojeva i boje, dobijete broj-boja sinesteziju.

440
00:20:01,000 --> 00:20:04,000
Ako je između tona i boja, dobijate ton-boja sinesteziju.

441
00:20:04,000 --> 00:20:06,000
Za sada je sve jasno.

442
00:20:06,000 --> 00:20:08,000
Ali, šta ako se taj gen eksprimira svuda u mozgu,

443
00:20:08,000 --> 00:20:09,000
tako da je sve međusobno povezano?

444
00:20:09,000 --> 00:20:15,000
Pa, razmislite o tome šta umetnici, pisci i pesnici imaju zajedničko,

445
00:20:15,000 --> 00:20:18,000
sposobnost da se upuste u metaforično mišljenje,

446
00:20:18,000 --> 00:20:20,000
povezujući naizgled nepovezane ideje,

447
00:20:20,000 --> 00:20:23,000
kao što su, "to je Istok, i Džuliet je Sunce."

448
00:20:23,000 --> 00:20:25,000
E, ne kaže se da je Džuliet sunce -

449
00:20:25,000 --> 00:20:27,000
je l' to znači da je ona sjajna kugla vatre?

450
00:20:27,000 --> 00:20:30,000
Mislim, šizofreničari to rade, ali to je druga priča, je l' tako?

451
00:20:30,000 --> 00:20:33,000
Normalni ljudi kažu da je topla poput sunca,

452
00:20:33,000 --> 00:20:35,000
da je sjajna kao sunce, da je blagorodna kao sunce.

453
00:20:35,000 --> 00:20:37,000
Odmah ste našli veze.

454
00:20:37,000 --> 00:20:40,000
Sad, ako pretpostavite da je ovo veće prespajanje

455
00:20:40,000 --> 00:20:43,000
zajedno s konceptima takođe u različitim delovima mozga,

456
00:20:43,000 --> 00:20:46,000
onda će to stvoriti veću naklonjenost

457
00:20:46,000 --> 00:20:49,000
ka metaforičkom razmišljanju i kreativnosti

458
00:20:49,000 --> 00:20:51,000
u ljudima koji imaju sinesteziju.

459
00:20:51,000 --> 00:20:54,000
I odatle osam puta češće pojavljivanje sinestezije

460
00:20:54,000 --> 00:20:56,000
među pesnicima, umetnicima i piscima.

461
00:20:56,000 --> 00:20:59,000
OK - to je izuzetno frenološki pogled na sinesteziju.

462
00:20:59,000 --> 00:21:01,000
Poslednja demonstracija - mogu li da dobijem minut?

463
00:21:01,000 --> 00:21:03,000
(Aplauz)

464
00:21:03,000 --> 00:21:08,000
OK. Pokazaću vam da ste svi sinestete, ali da to poričete.

465
00:21:08,000 --> 00:21:12,000
Evo nečega što ja zovem marsovska abeceda, baš kao vaša abeceda,

466
00:21:12,000 --> 00:21:15,000
A je A, B je B, C je C,

467
00:21:15,000 --> 00:21:18,000
različiti oblici, različite foneme, je l' tako?

468
00:21:18,000 --> 00:21:20,000
Evo marsovske abecede.

469
00:21:20,000 --> 00:21:22,000
Jedno je Kiki, drugo je Buba.

470
00:21:22,000 --> 00:21:24,000
Koje je Kiki a koje Buba?

471
00:21:24,000 --> 00:21:26,000
Koliko vas misli da je ovo Kiki a ovo Buba? Podignite ruke.

472
00:21:26,000 --> 00:21:28,000
Pa, jedan ili dvoje mutanata.

473
00:21:28,000 --> 00:21:29,000
(Smeh)

474
00:21:29,000 --> 00:21:31,000
Koliko vas misli da je ovo Buba, a ovo Kiki? Podignite ruke.

475
00:21:31,000 --> 00:21:33,000
99 posto.

476
00:21:33,000 --> 00:21:35,000
E sad, niko od vas nije Marsovac, kako ste to uradili?

477
00:21:35,000 --> 00:21:40,000
Zato što ste svi izveli poprečno modeliranje - sinestezijsko apstrahovanje -

478
00:21:40,000 --> 00:21:44,000
što znači da mislite da je ova oštra infleksija, Kiki,

479
00:21:44,000 --> 00:21:49,000
u vašem zvučnom korteksu, trepljaste ćelije vam se ježe, Kiki,

480
00:21:49,000 --> 00:21:52,000
podražavajući vizuelnu infleksiju - iznenadnu infleksiju - tog iskrzanog oblika.

481
00:21:52,000 --> 00:21:55,000
E, ovo je vrlo važno, jer to vam govori

482
00:21:55,000 --> 00:21:57,000
da se vaš mozak prepustio primitivnoj -

483
00:21:57,000 --> 00:21:59,000
to je prosto - izgleda kao blesava iluzija,

484
00:21:59,000 --> 00:22:03,000
ali ti fotoni u vašim očima obrađuju taj oblik

485
00:22:03,000 --> 00:22:06,000
i trepljaste ćelije u ušima aktiviraju zvučni obrazac

486
00:22:06,000 --> 00:22:11,000
ali mozak je u stanju da izvuče zajedničkog sadržaoca.

487
00:22:11,000 --> 00:22:13,000
To je primitivan oblik apstrahovanja,

488
00:22:13,000 --> 00:22:18,000
i sada znamo da se on odvija u fusiform gyrusu u mozgu

489
00:22:18,000 --> 00:22:19,000
zato što, kada je on oštećen,

490
00:22:19,000 --> 00:22:23,000
ovi ljudi gube sposobnost da izvedu Buba Kiki,

491
00:22:23,000 --> 00:22:25,000
ali takođe gube sposobnost za metaforu.

492
00:22:25,000 --> 00:22:29,000
Ako upitate tog čoveka, šta znači "Nije zlato sve što sija,

493
00:22:29,000 --> 00:22:31,000
šta to znači?"

494
00:22:31,000 --> 00:22:33,000
Pacijent na to kaže, "Pa, ako je metalno i svetlucavo, ne znači da je zlato.

495
00:22:33,000 --> 00:22:36,000
Morate da mu izmerite specifičnu težinu, OK?"

496
00:22:36,000 --> 00:22:39,000
Tako da im metaforičko značenje potpuno izmiče.

497
00:22:39,000 --> 00:22:42,000
Ta oblast je oko osam puta veća kod viših -

498
00:22:42,000 --> 00:22:45,000
naročito kod ljudi, nego kod nižih primata.

499
00:22:45,000 --> 00:22:48,000
Nešto veoma interesantno se događa ovde u angularnom gyrusu

500
00:22:48,000 --> 00:22:51,000
pošto se tu nalazi raskršće između sluha, vida i dodira,

501
00:22:51,000 --> 00:22:55,000
i on je postao ogroman kod ljudi - i nešto vrlo interesantno se događa.

502
00:22:55,000 --> 00:22:58,000
I ja mislim da je to osnova mnogih jedinstveno ljudskih sposobnosti

503
00:22:58,000 --> 00:23:01,000
kao što su apstrakcija, metafora i kreativnost.

504
00:23:01,000 --> 00:23:04,000
Sva ova pitanja koja su filozofi proučavali milenijumima,

505
00:23:04,000 --> 00:23:08,000
mi naučnici možemo da započnemo da istražujemo slikanjem mozga

506
00:23:08,000 --> 00:23:10,000
i kroz proučavanje pacijenata i postavljanje pravih pitanja.

507
00:23:10,000 --> 00:23:12,000
Hvala vam.

508
00:23:12,000 --> 00:23:13,000
(Aplauz)

509
00:23:13,000 --> 00:23:14,000
Izvinite.

510
00:23:14,000 --> 00:23:15,000
(Smeh)