WEBVTT 00:00:00.000 --> 00:00:04.000 Ik bestudeer het menselijk brein, 00:00:04.000 --> 00:00:06.000 de functies en de structuur van het menselijk brein. 00:00:06.000 --> 00:00:10.000 Om u een idee te geven wat dat precies inhoudt: 00:00:10.000 --> 00:00:14.000 We hebben het over drie pond geleiachtige massa 00:00:14.000 --> 00:00:17.000 die met gemak in de palm van je hand past 00:00:17.000 --> 00:00:21.000 maar ook in staat is tot beschouwingen over de interstellaire ruimte. 00:00:21.000 --> 00:00:23.000 Het brein denkt na over oneindigheid 00:00:23.000 --> 00:00:28.000 maar ook over het feit dat het gedachten heeft over oneindigheid. 00:00:28.000 --> 00:00:33.000 Dit merkwaardige recursieve proces noemen we het zelfbewustzijn, 00:00:33.000 --> 00:00:37.000 de Heilige Graal van de neurowetenschap of neurologie. 00:00:37.000 --> 00:00:39.000 We hopen ooit te begrijpen hoe dit proces in elkaar steekt. NOTE Paragraph 00:00:40.000 --> 00:00:43.000 Hoe bestudeer je dit mysterieuze orgaan? 00:00:43.000 --> 00:00:47.000 Er zijn wel 100 miljard zenuwcellen -- 00:00:47.000 --> 00:00:50.000 hoopjes protoplasma die voortdurend op elkaar reageren. 00:00:50.000 --> 00:00:54.000 Uit die activiteit komen de talloze vermogens voort 00:00:54.000 --> 00:00:57.000 die tezamen de menselijke aard ofwel het bewustzijn vormen. 00:00:57.000 --> 00:00:58.000 Hoe gaat dat in zijn werk? 00:00:58.000 --> 00:01:01.000 We kunnen de functies van het menselijk brein op vele manieren bestuderen. 00:01:01.000 --> 00:01:04.000 Vaak kijken we naar patiënten 00:01:04.000 --> 00:01:09.000 met beschadigingen in een klein deel van de hersenen, 00:01:09.000 --> 00:01:11.000 waardoor er een genetische verschuiving heeft plaatsgevonden. 00:01:11.000 --> 00:01:15.000 Er is dan niet zozeer sprake van algehele teloorgang 00:01:15.000 --> 00:01:17.000 van het verstandelijk vermogen -- 00:01:17.000 --> 00:01:20.000 de cognitieve vaardigheden zijn niet afgestompt. 00:01:20.000 --> 00:01:23.000 Er is sprake van selectief verlies van één functie, 00:01:23.000 --> 00:01:25.000 terwijl de overige functies intact blijven. 00:01:25.000 --> 00:01:27.000 Dat geeft voldoende zekerheid om vast te stellen 00:01:27.000 --> 00:01:31.000 dat dat deel van het brein betrokken is bij die functie. 00:01:31.000 --> 00:01:33.000 We plaatsen de functie binnen de structuur van het brein 00:01:33.000 --> 00:01:36.000 en gaan dan na hoe er verbindingen worden gemaakt 00:01:36.000 --> 00:01:38.000 om die specifieke functie te genereren. 00:01:38.000 --> 00:01:40.000 Zo gaan wij te werk. NOTE Paragraph 00:01:40.000 --> 00:01:43.000 Ik zal u nu drie interessante voorbeelden geven. 00:01:43.000 --> 00:01:47.000 Voor ieder voorbeeld trek ik zes minuten uit. 00:01:47.000 --> 00:01:51.000 Allereerst het eigenaardige syndroom van Capgras. 00:01:51.000 --> 00:01:53.000 Op de eerste dia ziet u 00:01:53.000 --> 00:01:58.000 de temporale kwabben, de frontale kwabben en de pariëtale kwabben, 00:01:58.000 --> 00:02:00.000 alle hersenkwabben bij elkaar. 00:02:00.000 --> 00:02:04.000 Aan de binnenzijde van de temporale kwabben -- 00:02:04.000 --> 00:02:06.000 hier niet te zien -- 00:02:06.000 --> 00:02:08.000 bevindt zich de gyrus fusiformis. 00:02:08.000 --> 00:02:11.000 Daar zit de gezichtsherkenning in verstopt. 00:02:11.000 --> 00:02:14.000 Als dat gebied beschadigd is, herken je geen gezichten meer. 00:02:14.000 --> 00:02:16.000 Aan de stem kun je nog wel horen 00:02:16.000 --> 00:02:18.000 dat het Joe is, bijvoorbeeld, 00:02:18.000 --> 00:02:21.000 maar aan het gezicht kun je dat niet meer zien. 00:02:21.000 --> 00:02:23.000 Je kunt jezelf niet eens meer herkennen in de spiegel. 00:02:23.000 --> 00:02:26.000 Je knipoogt, het gezicht knipoogt terug. 00:02:26.000 --> 00:02:28.000 Je weet dat het een spiegel is. 00:02:28.000 --> 00:02:31.000 Toch herken je jezelf niet als zodanig. NOTE Paragraph 00:02:31.000 --> 00:02:35.000 Dit syndroom ontstaat door schade aan de gyrus fusiformus. 00:02:35.000 --> 00:02:38.000 Er is echter nog een ander syndroom, dat zó zeldzaam is 00:02:38.000 --> 00:02:42.000 dat slechts een handjevol artsen en neurologen het kent: 00:02:42.000 --> 00:02:44.000 Capgras-waan. 00:02:44.000 --> 00:02:47.000 Een patiënt die verder volstrekt normaal is, 00:02:47.000 --> 00:02:50.000 komt na hoofdletsel uit een coma, 00:02:50.000 --> 00:02:53.000 oogt en handelt volstrekt normaal, maar ziet zijn moeder 00:02:53.000 --> 00:02:56.000 en zegt: "Deze vrouw ziet eruit als mijn moeder, 00:02:56.000 --> 00:02:58.000 maar ze is een bedriegster. 00:02:58.000 --> 00:03:00.000 Dit is een vrouw die doet alsof ze mijn moeder is." 00:03:00.000 --> 00:03:02.000 Hoe kan dat? 00:03:02.000 --> 00:03:05.000 Waarom zou een verder volkomen normale man 00:03:05.000 --> 00:03:07.000 op het moment dat hij zijn moeder ziet 00:03:07.000 --> 00:03:10.000 in een waanidee roepen dat het niet zijn moeder is? NOTE Paragraph 00:03:10.000 --> 00:03:12.000 De gangbare verklaring hiervoor, 00:03:12.000 --> 00:03:14.000 die ook in alle psychiatrische handboeken terug te vinden is, 00:03:14.000 --> 00:03:18.000 heeft een Freudiaanse inslag. De man -- 00:03:18.000 --> 00:03:20.000 overigens geldt de redenatie ook voor vrouwen, 00:03:20.000 --> 00:03:22.000 maar ik beperk me hier tot mannen -- 00:03:22.000 --> 00:03:25.000 voelde zich in zijn jongste jaren 00:03:25.000 --> 00:03:27.000 seksueel aangetrokken tot zijn moeder. 00:03:27.000 --> 00:03:29.000 Het zogenaamde Oedipus-complex van Freud. 00:03:29.000 --> 00:03:31.000 Niet dat ik er zo over denk, 00:03:31.000 --> 00:03:33.000 maar de aanhangers van Freud interpreteren het zo. 00:03:33.000 --> 00:03:36.000 Naarmate je ouder wordt, ontwikkelt de cortex zich. 00:03:36.000 --> 00:03:40.000 De latente seksuele gevoelens voor je moeder worden onderdrukt. 00:03:40.000 --> 00:03:44.000 Gelukkig maar, anders werd iedereen opgewonden bij de aanblik van hun moeder. 00:03:44.000 --> 00:03:46.000 Maar dan: 00:03:46.000 --> 00:03:48.000 Je krijgt een klap op je hoofd. De cortex raakt beschadigd. 00:03:48.000 --> 00:03:52.000 Alle latente seksuele gevoelens komen bovendrijven. 00:03:52.000 --> 00:03:55.000 Vreemd genoeg raak je plotseling 00:03:55.000 --> 00:03:58.000 seksueel opgewonden door je eigen moeder. 00:03:58.000 --> 00:04:00.000 En je zegt: "Hemel, als dit mijn moeder is, 00:04:00.000 --> 00:04:02.000 waarom raak ik dan opgewonden? 00:04:02.000 --> 00:04:04.000 Nee, het is een andere vrouw. Dit is een bedriegster." 00:04:04.000 --> 00:04:08.000 Dat is de enige redenering die hout snijdt voor je beschadigde brein. NOTE Paragraph 00:04:08.000 --> 00:04:11.000 Persoonlijk heb ik hier dus nooit wat in gezien. 00:04:11.000 --> 00:04:14.000 Het is heel vindingrijk, zoals alles wat uit Freuds koker komt -- 00:04:14.000 --> 00:04:16.000 (publiek lacht) 00:04:16.000 --> 00:04:21.000 maar toch slaat het nergens op. Ditzelfde waanidee 00:04:21.000 --> 00:04:23.000 heb ik bij een andere patiënt gezien over zijn poedel. 00:04:23.000 --> 00:04:24.000 (publiek lacht) 00:04:24.000 --> 00:04:29.000 "Dokter, dit is niet Fifi. Hij lijkt wel precies op Fifi, 00:04:29.000 --> 00:04:31.000 maar het is een andere hond." 00:04:31.000 --> 00:04:33.000 Probeer daar maar eens een Freudiaanse draai aan te geven. 00:04:33.000 --> 00:04:34.000 (publiek lacht) 00:04:34.000 --> 00:04:38.000 Dan kom je uit op de latente bestialiteit in de mens. 00:04:38.000 --> 00:04:41.000 Dat is van de zotte natuurlijk. NOTE Paragraph 00:04:41.000 --> 00:04:43.000 Wat is er dan wel aan de hand? 00:04:43.000 --> 00:04:45.000 Een verklaring voor deze aandoening 00:04:45.000 --> 00:04:49.000 vinden we in de structuur en functies van de normale gezichtsbanen in de hersenen. 00:04:49.000 --> 00:04:52.000 Gewoonlijk komen visuele signalen via de oogballen 00:04:52.000 --> 00:04:54.000 binnen in het visuele deel van de hersenen. 00:04:54.000 --> 00:04:57.000 Er zijn in het achterhoofd wel 30 delen uitsluitend bezig met het gezichtsvermogen. 00:04:57.000 --> 00:05:00.000 Als alles daar is verwerkt, gaat de informatie naar een structuur 00:05:00.000 --> 00:05:05.000 genaamd de gyrus fusiformus. Daar bevinden zich neuronen 00:05:05.000 --> 00:05:07.000 die gevoelig zijn voor de vorm van gezichten. 00:05:07.000 --> 00:05:10.000 Daar zit dus de gezichtsherkenning verstopt 00:05:10.000 --> 00:05:12.000 waar ik het eerder al over had. 00:05:12.000 --> 00:05:16.000 Als dat deel van de hersenen beschadigd is, zie je gezichten niet meer. NOTE Paragraph 00:05:16.000 --> 00:05:19.000 Vanuit dat deel gaat de informatie 00:05:19.000 --> 00:05:22.000 door naar de amygdala, in het limbisch systeem. 00:05:22.000 --> 00:05:24.000 Dat is de emotionele kern van de hersenen. 00:05:24.000 --> 00:05:26.000 De amygdala bepaalt 00:05:26.000 --> 00:05:28.000 het emotionele belang van datgene waar je naar kijkt. 00:05:28.000 --> 00:05:32.000 Is het een prooi? Is het een roofdier? Is het een partner? 00:05:32.000 --> 00:05:34.000 Of is het iets totaal onbelangrijks, zoals een pluisje, 00:05:34.000 --> 00:05:38.000 een krijtje, een -- dat wil ik niet als voorbeeld -- 00:05:38.000 --> 00:05:40.000 een schoen, enzovoorts. 00:05:40.000 --> 00:05:42.000 Iets wat je geheel kunt negeren. 00:05:42.000 --> 00:05:45.000 Belangrijk is dat informatie bij stimulering van de amygdala 00:05:45.000 --> 00:05:48.000 wordt doorgestuurd naar het autonome zenuwstelsel. 00:05:48.000 --> 00:05:50.000 Je hartslag gaat omhoog, 00:05:50.000 --> 00:05:53.000 je begint te zweten om de warmte kwijt te raken 00:05:53.000 --> 00:05:55.000 die vrijkomt bij lichamelijke inspanning. 00:05:55.000 --> 00:05:59.000 Wij profiteren daarvan. Met twee elektroden op de handpalmen 00:05:59.000 --> 00:06:03.000 meten we het verschil in de huidweerstand als gevolg van de zweetproductie. 00:06:03.000 --> 00:06:05.000 Zo gaan we na of je van visuele stimuli 00:06:05.000 --> 00:06:09.000 opgewonden raakt, of iets je prikkelt of niet. 00:06:09.000 --> 00:06:11.000 Ik kom daar straks op terug. NOTE Paragraph 00:06:11.000 --> 00:06:15.000 Als deze man zijn blik richt op een willekeurig object, 00:06:15.000 --> 00:06:19.000 gaat de informatie naar het visuele gedeelte 00:06:19.000 --> 00:06:22.000 en vervolgens naar de gyrus fusiformus. 00:06:22.000 --> 00:06:25.000 Het beeld wordt herkend: Een plant, een tafel, 00:06:25.000 --> 00:06:27.000 je moeder. 00:06:27.000 --> 00:06:30.000 Die informatie wordt doorgegeven aan de amygdala 00:06:30.000 --> 00:06:32.000 en vervolgt dan zijn weg naar het autonome zenuwstelsel. 00:06:32.000 --> 00:06:37.000 Bij deze man is het draadje van de amygdala naar het limbisch systeem -- 00:06:37.000 --> 00:06:40.000 de emotionele kern van het brein -- misschien wel stuk. 00:06:40.000 --> 00:06:42.000 De gyrus fusiformus is intact 00:06:42.000 --> 00:06:45.000 en dus herkent de man zijn moeder wel. 00:06:45.000 --> 00:06:47.000 "O ja, ze ziet eruit als mijn moeder." 00:06:47.000 --> 00:06:50.000 Maar omdat de verbinding met de emoties er niet is, 00:06:50.000 --> 00:06:54.000 zegt hij: "Maar als dat mijn moeder is, waarom voel ik dan geen warmte?" 00:06:54.000 --> 00:06:56.000 Of doodsangst, dat zou natuurlijk ook kunnen. 00:06:56.000 --> 00:06:57.000 (publiek lacht) 00:06:57.000 --> 00:07:03.000 "Hoe kan ik dit rare gebrek aan emoties verklaren? 00:07:03.000 --> 00:07:05.000 Dit kan mijn moeder niet zijn. 00:07:05.000 --> 00:07:07.000 Het is een onbekende die zich als mijn moeder voordoet." NOTE Paragraph 00:07:07.000 --> 00:07:09.000 Hoe kun je daarop testen? 00:07:09.000 --> 00:07:11.000 Ik laat een van de mensen hier uit de zaal plaatsnemen voor een scherm. 00:07:11.000 --> 00:07:14.000 Vervolgens meet ik de galvanische huidreactie 00:07:14.000 --> 00:07:16.000 terwijl ik afbeeldingen op het scherm laat zien. 00:07:16.000 --> 00:07:19.000 Ik kan meten hoeveel u zweet bij het zien van een object. 00:07:19.000 --> 00:07:22.000 Bij een foto van een tafel of paraplu zweet u natuurlijk niet. 00:07:22.000 --> 00:07:27.000 Maar bij een foto van een leeuw, tijger of pin-up zweet u wel. 00:07:27.000 --> 00:07:30.000 En geloof het of niet, bij een foto van hun moeder 00:07:30.000 --> 00:07:32.000 beginnen mensen doorgaans ook te zweten. 00:07:32.000 --> 00:07:34.000 Daar hoef je niet per se Joods voor te zijn. 00:07:34.000 --> 00:07:36.000 (publiek lacht) NOTE Paragraph 00:07:36.000 --> 00:07:40.000 Wat zou er gebeuren als we dat doen met deze patiënt? 00:07:40.000 --> 00:07:44.000 Je zet de patiënt voor het scherm en laat hem de foto's zien. 00:07:44.000 --> 00:07:46.000 Dan meet je zijn galvanische huidreactie. 00:07:46.000 --> 00:07:51.000 Tafels, stoelen, stof -- er gebeurt niets. Heel normaal. 00:07:51.000 --> 00:07:53.000 Maar dan laat je hem een foto van zijn moeder zien. 00:07:53.000 --> 00:07:55.000 De galvanische huidreactie is nihil. 00:07:55.000 --> 00:07:57.000 Er is geen emotionele reactie op zijn moeder, 00:07:57.000 --> 00:08:02.000 omdat het draadje van het visuele gedeelte naar het emotionele centrum stuk is. 00:08:02.000 --> 00:08:05.000 Zijn gezichtsvermogen is intact. 00:08:05.000 --> 00:08:08.000 Emotioneel is ook alles in orde. Hij lacht, hij huilt, enzovoorts. 00:08:08.000 --> 00:08:11.000 Tussen gezichtsvermogen en emoties is geen verbinding. 00:08:11.000 --> 00:08:14.000 Daarom leeft hij in de waan dat zijn moeder een bedriegster is. 00:08:14.000 --> 00:08:17.000 Dit is een prachtig voorbeeld van ons werk. 00:08:17.000 --> 00:08:21.000 Na bestudering van een bizar, ogenschijnlijk onbegrijpelijk neuro-psychiatrisch syndroom 00:08:21.000 --> 00:08:23.000 verwerpen wij de reguliere Freudiaanse interpretatie 00:08:23.000 --> 00:08:27.000 en geven een exacte verklaring 00:08:27.000 --> 00:08:29.000 op basis van de ons bekende neurale anatomie van het brein. NOTE Paragraph 00:08:29.000 --> 00:08:31.000 Overigens: Als de patiënt door zijn moeder 00:08:31.000 --> 00:08:36.000 wordt gebeld vanuit een andere kamer, 00:08:36.000 --> 00:08:40.000 zal hij heel normaal reageren: "Hoi, mam, hoe is het? Waar ben je?" 00:08:40.000 --> 00:08:42.000 Telefonisch is er geen waanbeeld. 00:08:42.000 --> 00:08:44.000 Wel als ze later naar hem toe komt: "Wie bent u? 00:08:44.000 --> 00:08:46.000 U lijkt als twee druppels water op mijn moeder." 00:08:46.000 --> 00:08:48.000 Er is namelijk een aparte verbinding 00:08:48.000 --> 00:08:52.000 tussen het gehoorcentrum en het emotionele centrum, 00:08:52.000 --> 00:08:54.000 en die is nog intact. 00:08:54.000 --> 00:08:59.000 Dat verklaart waarom hij over de telefoon zijn moeder herkent, 00:08:59.000 --> 00:09:02.000 maar haar bij een persoonlijke ontmoeting tot bedriegster bestempelt. NOTE Paragraph 00:09:02.000 --> 00:09:06.000 Hoe is die ingewikkelde bedrading in onze hersenen ontstaan? 00:09:06.000 --> 00:09:09.000 Is dat genetisch bepaald, of door de omgeving bepaald? 00:09:09.000 --> 00:09:11.000 Met die vraag in ons achterhoofd 00:09:11.000 --> 00:09:15.000 bestuderen we een ander curieus syndroom: Het fantoomledemaat. 00:09:15.000 --> 00:09:17.000 U weet vast wel wat dat is. 00:09:17.000 --> 00:09:20.000 Als je arm of been wordt geamputeerd vanwege gangreen, 00:09:20.000 --> 00:09:22.000 of bijvoorbeeld is afgerukt door oorlogsgeweld, 00:09:22.000 --> 00:09:24.000 zoals nu in Irak veel gebeurt, 00:09:24.000 --> 00:09:28.000 voel je het ontbrekende ledemaat nog heel sterk. 00:09:28.000 --> 00:09:31.000 Dat is dan een fantoomarm of fantoombeen. 00:09:31.000 --> 00:09:33.000 Dit kan gebeuren met vrijwel alle delen van het lichaam, 00:09:33.000 --> 00:09:36.000 zelfs met inwendige organen. 00:09:36.000 --> 00:09:40.000 Na een hysterectomie hebben sommige patiënten 00:09:40.000 --> 00:09:45.000 een fantoombaarmoeder, met bijbehorende menstruatieklachten 00:09:45.000 --> 00:09:47.000 zo rond die tijd van de maand. 00:09:47.000 --> 00:09:49.000 Een student vroeg me laatst 00:09:49.000 --> 00:09:51.000 of ze ook fantoom-PMS hebben. 00:09:51.000 --> 00:09:52.000 (publiek lacht) 00:09:52.000 --> 00:09:56.000 Dat lijkt me wel een wetenschappelijk onderzoek waard. NOTE Paragraph 00:09:56.000 --> 00:09:59.000 De vraag is: 00:09:59.000 --> 00:10:02.000 Wat kunnen we met experimenten vaststellen over fantoompijnen? 00:10:02.000 --> 00:10:04.000 We hebben onder meer ontdekt 00:10:04.000 --> 00:10:06.000 dat de helft van de patiënten met fantoomledematen 00:10:06.000 --> 00:10:08.000 zegt het ledemaat te kunnen bewegen. 00:10:08.000 --> 00:10:10.000 De verdwenen arm geeft een schouderklopje, 00:10:10.000 --> 00:10:12.000 pakt de telefoon op, zwaait mensen uit. 00:10:12.000 --> 00:10:15.000 De patiënt ervaart deze handelingen als heel reëel. 00:10:15.000 --> 00:10:17.000 Dat is geen waanidee. 00:10:17.000 --> 00:10:19.000 De patiënt weet dat de arm weg is, 00:10:19.000 --> 00:10:22.000 maar voelt toch heel sterk de beweging ervan. 00:10:22.000 --> 00:10:25.000 Ongeveer de helft van de patiënten heeft heel andere ervaringen. 00:10:25.000 --> 00:10:29.000 Zij zeggen: "Dokter, mijn fantoomledemaat is verlamd. 00:10:29.000 --> 00:10:32.000 Mijn arm of been is permanent verkrampt en doet waanzinnig veel pijn. 00:10:32.000 --> 00:10:35.000 Kon ik maar bewegen, dan zou de pijn weggaan." NOTE Paragraph 00:10:35.000 --> 00:10:38.000 Waarom voelt een fantoomledemaat verlamd? 00:10:38.000 --> 00:10:40.000 Dat lijkt een oxymoron. 00:10:40.000 --> 00:10:43.000 Bij bestudering van de medische gegevens van 00:10:43.000 --> 00:10:45.000 patiënten met verlamde fantoomledematen 00:10:45.000 --> 00:10:49.000 bleek dat de echte arm door zenuwletsel verlamd was. 00:10:49.000 --> 00:10:52.000 De zenuw naar de arm was beschadigd, 00:10:52.000 --> 00:10:54.000 doorgesneden, bij een motorongeluk bijvoorbeeld. 00:10:54.000 --> 00:10:57.000 De patiënt had een zeer pijnlijke arm, 00:10:57.000 --> 00:11:01.000 droeg die maandenlang in een mitella, 00:11:01.000 --> 00:11:04.000 en in een ondoordachte poging om de pijn weg te nemen, 00:11:04.000 --> 00:11:06.000 ging zijn arts over tot amputatie. 00:11:06.000 --> 00:11:10.000 Gevolg is een fantoomarm, met dezelfde pijn. 00:11:10.000 --> 00:11:12.000 Dit is een ernstig klinisch probleem. 00:11:12.000 --> 00:11:14.000 Patiënten worden er depressief van. 00:11:14.000 --> 00:11:16.000 Soms plegen ze zelfmoord. NOTE Paragraph 00:11:16.000 --> 00:11:18.000 Hoe behandel je dit syndroom? 00:11:18.000 --> 00:11:20.000 Waar komt de verlamming vandaan? 00:11:20.000 --> 00:11:24.000 Uit de gegevens van de patiënt kon ik opmaken 00:11:24.000 --> 00:11:27.000 dat de zenuwen naar de echte arm waren doorgesneden. 00:11:27.000 --> 00:11:30.000 De echte arm was verlamd, 00:11:30.000 --> 00:11:34.000 en werd na enkele maanden geamputeerd. 00:11:34.000 --> 00:11:40.000 De pijn werd echter overgedragen op de fantoomarm. NOTE Paragraph 00:11:40.000 --> 00:11:42.000 Waarom? 00:11:42.000 --> 00:11:44.000 Toen de arm er nog was, verlamd en al, 00:11:44.000 --> 00:11:47.000 stuurden de hersenen opdrachten naar de arm. "Beweeg." 00:11:47.000 --> 00:11:49.000 De visuele feedback was: "Nee." 00:11:49.000 --> 00:11:53.000 Beweeg. Nee. Beweeg. Nee. Beweeg. Nee. 00:11:53.000 --> 00:11:56.000 Dit wordt in de bedrading van de hersenen ingebed. 00:11:56.000 --> 00:11:59.000 We noemen dat aangeleerde verlamming. 00:11:59.000 --> 00:12:03.000 Door deze associatie, Hebbian learning genoemd, 00:12:03.000 --> 00:12:06.000 leert het brein dat de opdracht "Bewegen" 00:12:06.000 --> 00:12:08.000 een gevoel van verlamming geeft in de arm. 00:12:08.000 --> 00:12:10.000 Na amputatie wordt de aangeleerde verlamming 00:12:10.000 --> 00:12:14.000 in het lichaamsbeeld opgenomen, 00:12:14.000 --> 00:12:17.000 in de fantoomarm. NOTE Paragraph 00:12:17.000 --> 00:12:19.000 Hoe kunnen we zo'n patiënt helpen? 00:12:19.000 --> 00:12:21.000 Hoe kun je aangeleerde verlamming afleren 00:12:21.000 --> 00:12:25.000 en de gruwelijke pijn wegnemen uit de verkrampte 00:12:25.000 --> 00:12:27.000 fantoomarm? 00:12:27.000 --> 00:12:32.000 Ons idee was om de fantoomarm een opdracht te geven, 00:12:32.000 --> 00:12:36.000 met visuele feedback waaruit blijkt dat die opdracht wordt opgevolgd. 00:12:36.000 --> 00:12:39.000 Misschien dat dan de fantoompijn, de vermeende verkramping, verdwijnt. 00:12:39.000 --> 00:12:41.000 Hoe? Met virtuele realiteit. 00:12:41.000 --> 00:12:43.000 Dat kost echter miljoenen dollars. 00:12:43.000 --> 00:12:46.000 Ik vond een oplossing die maar drie dollar heeft gekost. 00:12:46.000 --> 00:12:48.000 De sponsor blijft geheim. 00:12:48.000 --> 00:12:49.000 (publiek lacht) NOTE Paragraph 00:12:49.000 --> 00:12:53.000 Mijn oplossing was een spiegeldoos. 00:12:53.000 --> 00:12:55.000 Dat is een kartonnen doos met in het midden een spiegel. 00:12:55.000 --> 00:12:59.000 Voor die spiegel plaatste ik de fantoomarm van mijn patiënt Derek. 00:12:59.000 --> 00:13:02.000 Zijn arm was tien jaar ervoor geamputeerd. 00:13:02.000 --> 00:13:05.000 De hoofdzenuw van zijn bovenarm was doorgescheurd. 00:13:05.000 --> 00:13:09.000 Een jaar lang had hij met een mitella rondgelopen. Toen is de arm geamputeerd. 00:13:09.000 --> 00:13:11.000 Hij had een hele pijnlijke fantoomarm die hij niet kon bewegen. 00:13:11.000 --> 00:13:13.000 Een verlamde fantoomarm. NOTE Paragraph 00:13:13.000 --> 00:13:17.000 Ik gaf hem dus mijn contraptie, 00:13:17.000 --> 00:13:20.000 de spiegeldoos. 00:13:20.000 --> 00:13:23.000 De patiënt legt er zijn linkerarm in, 00:13:23.000 --> 00:13:25.000 de verlamde fantoomarm, links van de spiegel. 00:13:25.000 --> 00:13:27.000 De normale hand legt hij rechts van de spiegel, 00:13:27.000 --> 00:13:31.000 in dezelfde verkrampte houding. 00:13:31.000 --> 00:13:34.000 Wat blijkt als hij vervolgens in de spiegel kijkt? 00:13:34.000 --> 00:13:37.000 Zijn fantoomarm is er weer. 00:13:37.000 --> 00:13:41.000 Het spiegelbeeld van de normale arm 00:13:41.000 --> 00:13:43.000 geeft hem immers die indruk. 00:13:43.000 --> 00:13:46.000 Ik zeg: "Kijk naar je fantoomarm en beweeg je vingers. 00:13:46.000 --> 00:13:50.000 Of kijk in de spiegel en beweeg je echte vingers." 00:13:50.000 --> 00:13:54.000 Zo krijgt hij een beeld van een bewegende fantoomarm. 00:13:54.000 --> 00:13:56.000 Heel logisch allemaal. Verbazend is 00:13:56.000 --> 00:13:59.000 de reactie van de patiënt: "Mijn fantoomarm beweegt weer, 00:13:59.000 --> 00:14:01.000 de pijn en de verkramping zijn weg." NOTE Paragraph 00:14:01.000 --> 00:14:04.000 Mijn eerste patiënt kwam dus binnen-- 00:14:04.000 --> 00:14:05.000 (applaus) 00:14:05.000 --> 00:14:09.000 Dank u. 00:14:09.000 --> 00:14:12.000 Mijn eerste patiënt kwam binnen, keek in de spiegel, 00:14:12.000 --> 00:14:15.000 en ik zei: "Kijk naar het spiegelbeeld van je arm." 00:14:15.000 --> 00:14:17.000 Hij begon te giechelen: "Ik kan mijn fantoomarm zien." 00:14:17.000 --> 00:14:19.000 Die jongen is niet gek. 00:14:19.000 --> 00:14:21.000 Hij weet dat het een spiegelbeeld is. 00:14:21.000 --> 00:14:23.000 Maar het gevoel is levensecht. 00:14:23.000 --> 00:14:26.000 Ik: "Beweeg je normale hand en je fantoomhand." 00:14:26.000 --> 00:14:28.000 Hij: "Mijn fantoomhand doet pijn. Die kan ik niet bewegen." 00:14:28.000 --> 00:14:30.000 Ik: "Beweeg je normale hand." 00:14:30.000 --> 00:14:32.000 Hij: "Nu beweegt mijn fantoomarm weer. Ongelooflijk! 00:14:32.000 --> 00:14:35.000 En mijn pijn ebt weg." 00:14:35.000 --> 00:14:36.000 Ik zei: "Sluit je ogen." 00:14:36.000 --> 00:14:38.000 Dat deed hij. 00:14:38.000 --> 00:14:39.000 "Beweeg je normale hand." 00:14:39.000 --> 00:14:40.000 "Nee, niets. Weer die kramp." 00:14:40.000 --> 00:14:42.000 "Open je ogen." 00:14:42.000 --> 00:14:43.000 "Mijn fantoomhand beweegt weer!" 00:14:43.000 --> 00:14:45.000 Als een kind zo blij was hij. NOTE Paragraph 00:14:45.000 --> 00:14:50.000 En daarmee is mijn theorie over aangeleerde verlamming 00:14:50.000 --> 00:14:52.000 en de kritieke rol van visuele input bewezen. 00:14:52.000 --> 00:14:54.000 Niet dat ik nu de Nobel-prijs krijg 00:14:54.000 --> 00:14:56.000 omdat iemand zijn fantoomarm weer aan de praat heeft gekregen. 00:14:56.000 --> 00:14:57.000 (publiek lacht) 00:14:57.000 --> 00:14:58.000 (applaus) 00:14:58.000 --> 00:15:01.000 Wat ik bereikt heb, is hartstikke nutteloos. 00:15:01.000 --> 00:15:02.000 (publiek lacht) 00:15:02.000 --> 00:15:06.000 Toen dacht ik aan andere soorten verlamming 00:15:06.000 --> 00:15:11.000 waar neurologen zich over buigen, na beroertes, bij focale dystonie. 00:15:11.000 --> 00:15:13.000 Misschien zit daar ook een aangeleerde component in. 00:15:13.000 --> 00:15:16.000 Misschien kan ook dat met een spiegel worden verholpen. NOTE Paragraph 00:15:16.000 --> 00:15:18.000 Ik zei tegen Derek, 00:15:18.000 --> 00:15:21.000 die natuurlijk voor pijnverlichting niet eeuwig met die spiegel kon rondzeulen: 00:15:21.000 --> 00:15:25.000 "Neem dat ding mee naar huis en oefen er een tijdje mee. 00:15:25.000 --> 00:15:27.000 Misschien dat je dan 00:15:27.000 --> 00:15:29.000 ook zonder spiegel 00:15:29.000 --> 00:15:31.000 je verlamde arm weer kunt bewegen. 00:15:31.000 --> 00:15:33.000 Dan is de pijn voorgoed voorbij." 00:15:33.000 --> 00:15:35.000 Hij nam die spiegel mee naar huis. 00:15:35.000 --> 00:15:37.000 Tja, wat geeft het ook, het ding kostte maar een paar dollar. NOTE Paragraph 00:15:37.000 --> 00:15:40.000 Na twee weken belt hij me op. 00:15:40.000 --> 00:15:42.000 "Dokter, dit geloof je niet." 00:15:42.000 --> 00:15:43.000 Ik: "Wat?" 00:15:43.000 --> 00:15:45.000 Hij: "Ik ben het kwijt." 00:15:45.000 --> 00:15:46.000 Ik: "Wat ben je kwijt?" 00:15:46.000 --> 00:15:48.000 Ik dacht, misschien is hij de spiegeldoos kwijt. 00:15:48.000 --> 00:15:49.000 (publiek lacht) 00:15:49.000 --> 00:15:52.000 Hij: "Nee, de fantoomarm waar ik al tien jaar mee rondloop. 00:15:52.000 --> 00:15:54.000 Die is verdwenen." 00:15:54.000 --> 00:15:56.000 Bezorgd vroeg ik me af 00:15:56.000 --> 00:15:58.000 wat deze verandering van zijn lichaamsbeeld 00:15:58.000 --> 00:16:01.000 voor gevolgen had, ethisch gezien. 00:16:01.000 --> 00:16:03.000 Dus ik zei: "Vind je het erg?" 00:16:03.000 --> 00:16:06.000 Hij: "Nee, de laatste drie dagen zit ik zonder fantoomarm 00:16:06.000 --> 00:16:09.000 en dus zonder pijnlijke elleboog, zonder verkramping, 00:16:09.000 --> 00:16:12.000 zonder pijnlijke onderarm. Alle pijn is verdwenen. 00:16:12.000 --> 00:16:16.000 Probleem is wel dat mijn fantoomvingers nog aan mijn schouder hangen. 00:16:16.000 --> 00:16:18.000 De doos is niet groot genoeg." 00:16:18.000 --> 00:16:19.000 (publiek lacht) 00:16:19.000 --> 00:16:22.000 "Kun je het ontwerp aanpassen en op mijn voorhoofd plakken 00:16:22.000 --> 00:16:25.000 zodat ik ook mijn fantoomvingers kan laten verdwijnen?" 00:16:25.000 --> 00:16:27.000 Hij dacht dat ik een soort tovenaar was. NOTE Paragraph 00:16:27.000 --> 00:16:28.000 Hoe kan dit? 00:16:28.000 --> 00:16:31.000 De hersenen kampen met grote zintuiglijke tegenstellingen. 00:16:31.000 --> 00:16:34.000 Het gezichtsvermogen geeft aan dat de fantoomarm er weer is. 00:16:34.000 --> 00:16:36.000 Maar er is geen signaal van de spieren. 00:16:36.000 --> 00:16:40.000 De spieren geven juist aan dat er géén arm is. 00:16:40.000 --> 00:16:42.000 Het motorische gedeelte zegt weer dat er wél een arm is. 00:16:42.000 --> 00:16:45.000 Na al die conflicterende input neemt het brein 00:16:45.000 --> 00:16:48.000 een besluit: Er is geen fantoomarm. Punt. 00:16:48.000 --> 00:16:50.000 De hersenen negeren de tegenstrijdige signalen. 00:16:50.000 --> 00:16:54.000 Met de arm verdwijnt gelukkig ook de pijn. 00:16:54.000 --> 00:16:58.000 Zonder bijbehorend lichaamsdeel kun je geen pijn voelen. 00:16:58.000 --> 00:17:00.000 Dat is het mooie ervan. NOTE Paragraph 00:17:00.000 --> 00:17:02.000 De spiegeldoos is op talloze patiënten uitgeprobeerd, 00:17:02.000 --> 00:17:04.000 door andere groepen in Helsinki. 00:17:04.000 --> 00:17:07.000 Mogelijk is het een goede behandeling van fantoompijn. 00:17:07.000 --> 00:17:09.000 Ook is de doos gebruikt bij revalidatie na een beroerte. 00:17:09.000 --> 00:17:12.000 Meestal denken we bij een beroerte aan onherstelbare 00:17:12.000 --> 00:17:14.000 schade aan hersenweefsel. 00:17:14.000 --> 00:17:19.000 Een deel van de verlamming na beroertes blijkt echter aangeleerd. 00:17:19.000 --> 00:17:22.000 Misschien dat we met de spiegeldoos daar wat aan kunnen doen. 00:17:22.000 --> 00:17:24.000 Inmiddels zijn er in klinische proeven 00:17:24.000 --> 00:17:26.000 al vele patiënten geholpen. NOTE Paragraph 00:17:26.000 --> 00:17:30.000 Nu wil ik het hebben over het derde en laatste voorbeeld. 00:17:30.000 --> 00:17:34.000 Dit betreft het curieuse fenomeen synesthesie, 00:17:34.000 --> 00:17:37.000 door Francis Galton ontdekt in de negentiende eeuw. 00:17:37.000 --> 00:17:39.000 Deze neef van Charles Darwin 00:17:39.000 --> 00:17:41.000 ontdekte dat verder hele normale mensen 00:17:41.000 --> 00:17:45.000 beschikten over een eigenaardig trekje: 00:17:45.000 --> 00:17:48.000 Bij cijfers zagen ze kleuren. 00:17:48.000 --> 00:17:52.000 Vijf is blauw, zeven is geel, acht is geelgroen, 00:17:52.000 --> 00:17:54.000 negen is indigo. 00:17:54.000 --> 00:17:57.000 Verder was er aan deze mensen niets bijzonders te ontdekken. 00:17:57.000 --> 00:18:00.000 Soms horen ze bij muzieknoten ook kleuren. 00:18:00.000 --> 00:18:03.000 C grote terts is blauw, F grote terts is groen. 00:18:03.000 --> 00:18:06.000 Weer een andere noot is geel. NOTE Paragraph 00:18:06.000 --> 00:18:08.000 Wat is hier aan de hand? 00:18:08.000 --> 00:18:10.000 We noemen dit fenomeen synesthesie. 00:18:10.000 --> 00:18:12.000 Galton beschrijft het als een vermenging van de zintuigen. 00:18:12.000 --> 00:18:14.000 Bij de meesten van ons zijn alle zintuigen gescheiden. 00:18:14.000 --> 00:18:16.000 Bij deze mensen zijn ze vermengd. 00:18:16.000 --> 00:18:17.000 Waarom? 00:18:17.000 --> 00:18:19.000 Er zijn twee interessante aspecten aan dit fenomeen. 00:18:19.000 --> 00:18:21.000 Ten eerste is synesthesie een familietrekje. 00:18:21.000 --> 00:18:24.000 Galton stelde dat het een erfelijke aandoening was. 00:18:24.000 --> 00:18:28.000 Het tweede punt brengt me bij het hoofdthema 00:18:28.000 --> 00:18:31.000 van deze lezing, creativiteit: 00:18:31.000 --> 00:18:36.000 Synesthesie komt acht keer vaker voor bij artiesten, dichters, schrijvers 00:18:36.000 --> 00:18:39.000 en andere creatieve mensen. 00:18:39.000 --> 00:18:40.000 Hoe zit dat? 00:18:40.000 --> 00:18:42.000 Die vraag is nog nooit beantwoord. 00:18:42.000 --> 00:18:44.000 Vanavond geef ik echter uitsluitsel. NOTE Paragraph 00:18:44.000 --> 00:18:45.000 Wat is synesthesie? Hoe ontstaat het? 00:18:45.000 --> 00:18:46.000 Er zijn veel theorieën in omloop. 00:18:46.000 --> 00:18:48.000 Een theorie is dat die mensen gek zijn. 00:18:48.000 --> 00:18:51.000 Niet echt wetenschappelijk onderbouwd, dus die slaan we over. 00:18:51.000 --> 00:18:55.000 Een andere theorie is dat het allemaal door LSD en wiet komt. 00:18:55.000 --> 00:18:57.000 Daar zit wel wat in. 00:18:57.000 --> 00:18:59.000 Het komt namelijk veel vaker voor in San Francisco dan in San Diego. 00:18:59.000 --> 00:19:00.000 (publiek lacht) 00:19:00.000 --> 00:19:03.000 Dan nu de derde theorie. 00:19:03.000 --> 00:19:08.000 Eerst vertel ik u wat er daadwerkelijk gebeurt bij synesthesie. NOTE Paragraph 00:19:08.000 --> 00:19:11.000 We hebben ontdekt dat kleuren en cijfers 00:19:11.000 --> 00:19:14.000 in de hersenen naast elkaar worden opgeslagen, in de gyrus fusiformis. 00:19:14.000 --> 00:19:16.000 Daarom denken we dat de verbindingen naar 00:19:16.000 --> 00:19:19.000 kleuren en cijfers elkaar daar kruisen. 00:19:19.000 --> 00:19:22.000 Telkens als je een cijfer ziet, zie je ook een kleur. 00:19:22.000 --> 00:19:24.000 Zo ontstaat synesthesie. 00:19:24.000 --> 00:19:26.000 Waarom gebeurt dit? 00:19:26.000 --> 00:19:28.000 Waarom kruisen de verbindingen elkaar bij sommige mensen? 00:19:28.000 --> 00:19:30.000 Ik heb al gezegd dat het een familietrekje is. 00:19:30.000 --> 00:19:32.000 Dat is een belangrijk aanknopingspunt. 00:19:32.000 --> 00:19:34.000 Ook weten we dat er een abnormaal gen is, 00:19:34.000 --> 00:19:37.000 een gemuteerd gen, waardoor de kruising ontstaat. NOTE Paragraph 00:19:37.000 --> 00:19:39.000 Het blijkt dat iedereen 00:19:39.000 --> 00:19:43.000 wordt geboren met alles aan elkaar verbonden. 00:19:43.000 --> 00:19:46.000 Alle delen van het brein zijn met alle andere delen verbonden. 00:19:46.000 --> 00:19:48.000 Het aantal verbindingen neemt na de geboorte af 00:19:48.000 --> 00:19:51.000 en uiteindelijk ontstaat de modulaire structuur van het volwassen brein. 00:19:51.000 --> 00:19:53.000 Stel dat het afnemen voortkomt uit een gen. 00:19:53.000 --> 00:19:55.000 Als dat gen muteert, 00:19:55.000 --> 00:19:58.000 nemen de verbindingen tussen aanpalende delen niet altijd af. 00:19:58.000 --> 00:20:01.000 Blijft er een verbinding tussen cijfers en kleur: Cijfer-kleur synesthesie. 00:20:01.000 --> 00:20:04.000 Blijft er een verbinding tussen geluid en kleur: Geluid-kleur synesthesie. 00:20:04.000 --> 00:20:06.000 Heel duidelijk. NOTE Paragraph 00:20:06.000 --> 00:20:08.000 Wat nu als het gen overal in de hersenen verstek laat gaan 00:20:08.000 --> 00:20:09.000 en alles met elkaar verbonden blijft? 00:20:09.000 --> 00:20:15.000 Denk maar aan het gemeenschappelijke vermogen van kunstenaars, schrijvers en dichters: 00:20:15.000 --> 00:20:18.000 Het denken in metaforen. 00:20:18.000 --> 00:20:20.000 Ogenschijnlijk niet-gerelateerde ideeën 00:20:20.000 --> 00:20:23.000 zoals "Het is het oosten, en Julia is de zon." 00:20:23.000 --> 00:20:25.000 Als je Julia tot zon bestempeld 00:20:25.000 --> 00:20:27.000 dan is ze nog geen gloeiende vuurbal. 00:20:27.000 --> 00:20:30.000 Alleen schizofrenen zouden dat wellicht denken. 00:20:30.000 --> 00:20:33.000 Voor normale mensen is ze warm als de zon, 00:20:33.000 --> 00:20:35.000 stralend als de zon, voedend als de zon. 00:20:35.000 --> 00:20:37.000 Die verbindingen pik je direct op. NOTE Paragraph 00:20:37.000 --> 00:20:40.000 Als we uitgaan van een bredere koppeling 00:20:40.000 --> 00:20:43.000 tussen concepten in verschillende delen van de hersenen 00:20:43.000 --> 00:20:46.000 dan voedt dat als vanzelf de neiging 00:20:46.000 --> 00:20:49.000 tot metaforisch en creatief denken 00:20:49.000 --> 00:20:51.000 bij mensen met synesthesie. 00:20:51.000 --> 00:20:54.000 Vandaar dat synesthesie acht maal vaker voorkomt 00:20:54.000 --> 00:20:56.000 bij dichters, kunstenaars en schrijvers. 00:20:56.000 --> 00:20:59.000 Dit is een heel frenologische visie op synesthesie. 00:20:59.000 --> 00:21:01.000 Heb ik nog tijd voor een kleine demonstratie? 00:21:01.000 --> 00:21:03.000 (applaus) NOTE Paragraph 00:21:03.000 --> 00:21:08.000 Ik ga aantonen dat ook jullie onbewust synesthesie ervaren. 00:21:08.000 --> 00:21:12.000 Dit is de taal van de Marsmannetjes. Een alfabet: 00:21:12.000 --> 00:21:15.000 A is A, B is B, C is C. 00:21:15.000 --> 00:21:18.000 Er zijn verschillende vormen voor verschillende fonemen. 00:21:18.000 --> 00:21:20.000 In de taal van de Marsmannetjes 00:21:20.000 --> 00:21:22.000 is een van deze twee Kiki en de andere Buba. 00:21:22.000 --> 00:21:24.000 Welke is Kiki en welke is Buba? 00:21:24.000 --> 00:21:26.000 Steek je hand op als je denkt dat links Kiki is, en rechts Buba. 00:21:26.000 --> 00:21:28.000 Goed, er zijn een paar mutanten. 00:21:28.000 --> 00:21:29.000 (publiek lacht) 00:21:29.000 --> 00:21:31.000 Steek je hand op als je denkt dat links Buba is, en rechts Kiki. 00:21:31.000 --> 00:21:33.000 99 procent denkt dat. NOTE Paragraph 00:21:33.000 --> 00:21:35.000 Hoe kan dat? 00:21:35.000 --> 00:21:40.000 Jullie hanteren allemaal een synesthetische abstractie. 00:21:40.000 --> 00:21:44.000 De scherpe klanken van het woord Kiki 00:21:44.000 --> 00:21:49.000 stimuleren via de gehoorcellen de auditieve cortex. 00:21:49.000 --> 00:21:52.000 Het woord Kiki imiteert de scherpe hoeken van de vorm. 00:21:52.000 --> 00:21:55.000 Dit is een belangrijk gegeven. 00:21:55.000 --> 00:21:57.000 Op primitieve wijze manipuleert het brein 00:21:57.000 --> 00:21:59.000 een ogenschijnlijk eenvoudige illusie. 00:21:59.000 --> 00:22:03.000 De fotonen in je ogen herkennen een vorm, 00:22:03.000 --> 00:22:06.000 en de gehoorcellen in je oren prikkelen een auditief patroon. 00:22:06.000 --> 00:22:11.000 Daarin vinden de hersenen een gemeenschappelijke noemer. 00:22:11.000 --> 00:22:13.000 Bekend is dat deze primitieve vorm van abstractie 00:22:13.000 --> 00:22:18.000 plaatsvindt in de gyrus fusiformis. 00:22:18.000 --> 00:22:19.000 Mensen blijken bij beschadiging van dat deel 00:22:19.000 --> 00:22:23.000 niet meer in staat om Buba en Kiki te plaatsen. 00:22:23.000 --> 00:22:25.000 Zij herkennen ook geen metaforen meer. NOTE Paragraph 00:22:25.000 --> 00:22:29.000 "Het is niet al goud wat er blinkt". Als je zo'n patiënt vraagt: 00:22:29.000 --> 00:22:31.000 "Wat betekent dat?" 00:22:31.000 --> 00:22:33.000 Zegt hij: "Iets dat metaalachtig glimt, hoeft nog geen goud te zijn. 00:22:33.000 --> 00:22:36.000 Je moet het soortelijk gewicht bepalen." 00:22:36.000 --> 00:22:39.000 Hij mist de metafoor van dit gezegde. 00:22:39.000 --> 00:22:42.000 Bij mensen is dit gebied acht maal groter 00:22:42.000 --> 00:22:45.000 dan bij lagere primaten. 00:22:45.000 --> 00:22:48.000 Met name interessant is dit deel, de gyrus angularis. 00:22:48.000 --> 00:22:51.000 Daar komen gehoor, gezichtsvermogen en tastzin bij elkaar. 00:22:51.000 --> 00:22:55.000 Dit gebied heeft zich bij mensen heel sterk ontwikkeld. 00:22:55.000 --> 00:22:58.000 Het is de basis van veel unieke menselijke eigenschappen, 00:22:58.000 --> 00:23:01.000 zoals abstractie, metaforen, creativiteit. 00:23:01.000 --> 00:23:04.000 Alle mysteries waar filosofen zich al eeuwen over buigen, 00:23:04.000 --> 00:23:08.000 kunnen wij wetenschappers nu met hersenscans 00:23:08.000 --> 00:23:10.000 en onderzoeken proberen te ontrafelen. 00:23:10.000 --> 00:23:12.000 Dank u. 00:23:12.000 --> 00:23:13.000 (applaus) 00:23:13.000 --> 00:23:14.000 Mijn excuses. 00:23:14.000 --> 00:23:15.000 (publiek lacht)