WEBVTT

00:00:00.000 --> 00:00:04.000
როგორც ქრისმა აღნიშნა, მე შევისწავლი ადამიანის ტვინს --

00:00:04.000 --> 00:00:06.000
ადამიანის ტვინის ფუნქციებსა და სტრუქტურას.

00:00:06.000 --> 00:00:10.000
და მე მინდა წუთიერად დაფიქრდეთ, თუ რას ნიშნავს ეს.

00:00:10.000 --> 00:00:14.000
აი ეს ჟელეს მასაა - სამი ფუნტი ჟელე,

00:00:14.000 --> 00:00:17.000
რომელიც შეგიძლიათ მოათავსოთ ხელისგულზე,

00:00:17.000 --> 00:00:21.000
და მას ძალუძს გაიაზროს ვარსკვლავთშორისი სივრცის სიდიადე.

00:00:21.000 --> 00:00:23.000
მას შეუძლია გაიაზროს უსასრულობის არსი

00:00:23.000 --> 00:00:28.000
და მას შეუძლია გაათვითცნობიეროს საკუთარი თავი, რომელიც აცნობიერებს უსასრულობას.

00:00:28.000 --> 00:00:33.000
და ეს უცნაური, რეკურსიული თვისებაა, რომელსაც ჩვენ თვითშეგნებას ვუწოდებთ,

00:00:33.000 --> 00:00:37.000
რომელიც, ჩემი აზრით, არის წმინდა გრაალი ნეირობიოლოგიისა და ნევროლოგიისა,

00:00:37.000 --> 00:00:39.000
და რომელსაც, იმედია, როდესმე ამოვხსნით.

NOTE Paragraph

00:00:40.000 --> 00:00:43.000
კარგი, და როგორ უნდა შევისწავლოთ ეს იდუმალუ ორგანო?

00:00:43.000 --> 00:00:47.000
ანუ, გვაქვს 100 მილიარდი ნერვული უჯრედი,

00:00:47.000 --> 00:00:50.000
პროტოპლაზმის მცირე ფრაგმენტები, რომლებიც ურთიერთქმედებენ

00:00:50.000 --> 00:00:54.000
და ამ ურთიერთქმედებიდან იბადება შესაძლებლობათა მთელი სპექტრი,

00:00:54.000 --> 00:00:57.000
რომელსაც ჩვენ ადამიანის ბუნებას და ადამიანის ცნობიერებას ვუწოდებთ.

00:00:57.000 --> 00:00:58.000
როგორ ხდება ეს ყველაფერი?

00:00:58.000 --> 00:01:01.000
არსებობს ტვინის ფუნქციების შესწავლის მრავალი გზა.

00:01:01.000 --> 00:01:04.000
ერთი გზა, რომელსაც ჩვენ უმეტესწილად მივმართავთ,

00:01:04.000 --> 00:01:09.000
არის ტვინის მცირე მიდამოებზე მდგრადი დაზიანებების მქონე პაციენტების დაკვირვება,

00:01:09.000 --> 00:01:11.000
იქ, სადაც მცირე მიდამოზე მოხდა გენეტიკური ცვლილება.

00:01:11.000 --> 00:01:15.000
რის შემდეგაც მოხდება არა სრული დაქვეითება

00:01:15.000 --> 00:01:17.000
ყველა თქვენი გონებრივი შესაძლებლობებისა -

00:01:17.000 --> 00:01:20.000
ასე ვთქვათ, თქვენი კოგნიტიური შესაძლებლობების მოდუნება,

00:01:20.000 --> 00:01:23.000
არამედ ერთი რომელიმე ფუნქციის ძალზე სელექტიური მოშლა

00:01:23.000 --> 00:01:25.000
იმ დროს, როდესაც სხვა ფუნქციები ხელუხლებელი რჩება,

00:01:25.000 --> 00:01:27.000
და ეს გვაძლევს საფუძველს ვივარაუდოთ,

00:01:27.000 --> 00:01:31.000
რომ ტვინის ეს ნაწილი, რაღაცნაირად, შუამდგომლობს ამ ფუნქციის შესრულებას.

00:01:31.000 --> 00:01:33.000
ასე რომ, შემდეგ თქვენ შეგიძლიათ მოახდინოთ ფუნქციის პროეცირება სტრუქტურაზე

00:01:33.000 --> 00:01:36.000
და გამოიკვლიოთ, როგორ მოქმედებენ მისი ურთიერთკავშირები,

00:01:36.000 --> 00:01:38.000
რომ შექმნან ეს მოცემული ფუნქცია.

00:01:38.000 --> 00:01:40.000
სწორედ ამის გაკეთებას ვცდილობთ.

NOTE Paragraph

00:01:40.000 --> 00:01:43.000
ნება მიბოძეთ წარმოგიდგინოთ ამის რამდენიმე გასაოცარი მაგალითი.

00:01:43.000 --> 00:01:47.000
უფრო სწორედ, ამ ლექციაში მე გაჩვენებთ სამ ექვსწუთიან მაგალითს.

00:01:47.000 --> 00:01:51.000
პირველი მაგალითი არის საოცარი სინდრომი სახელად კაპგრას (Capgra) სინდრომი.

00:01:51.000 --> 00:01:53.000
თუ შეხედავთ პირველ სლაიდს,

00:01:53.000 --> 00:01:58.000
დაინახავთ საფეთქლის, შუბლისა და თხემის წილებს -

00:01:58.000 --> 00:02:00.000
წილებს, რომელთაგანაც შედგება ტვინი.

00:02:00.000 --> 00:02:04.000
და შიგნით, თხემის წილის შიდა ზედაპირის ქვეშ --

00:02:04.000 --> 00:02:06.000
აქ მას ვერ დაინახავთ --

00:02:06.000 --> 00:02:08.000
არის მცირე სტრუქტურა სახელად ღერძისებრი ნაოჭი (Fusiform Gyrus).

00:02:08.000 --> 00:02:11.000
რომელსაც უწოდეს ტვინის სახის არე,

00:02:11.000 --> 00:02:14.000
რადგან როდესაც ის ზიანდება, თქვენ ვეღარ ცნობთ ხალხს სახეზე.

00:02:14.000 --> 00:02:16.000
თქვენ ძველებურად იცნობთ მათ ხმაზე

00:02:16.000 --> 00:02:18.000
და იტყვით, დიახ, ეს ჯოა,

00:02:18.000 --> 00:02:21.000
მაგრამ თქვენ ვერ შეძლებთ შეხედოთ სახეზე და თქვათ ვინ არის.

00:02:21.000 --> 00:02:23.000
თქვენ საკუთარ თავსაც კი ვერ იცნობთ სარკეში.

00:02:23.000 --> 00:02:26.000
ანუ თქვენ გეცოდინებათ რომ ეს თქვენ ხართ, რადგან როდესაც თვალს ჩააპაჭუნებთ ისიც ჩააპაჭუნებს,

00:02:26.000 --> 00:02:28.000
და თქვენ იცით, რომ სარკეში იყურებით,

00:02:28.000 --> 00:02:31.000
მაგრამ თქვენ რეალურად თქვენს თავს ვერ იცნობთ.

NOTE Paragraph

00:02:31.000 --> 00:02:35.000
ეს სინდრომი კარგად არის ცნობილი, როგორც შედეგი ღერძისებრი ნაოჭის დაზიანებისა.

00:02:35.000 --> 00:02:38.000
მაგრამ არის სხვა, იშვიათი სინდრომიც; ისეთი იშვიათი,

00:02:38.000 --> 00:02:42.000
რომ ძალიან ცოტა ექიმს სმენია მის შესახებ, ნევროლოგებს შორისაც კი.

00:02:42.000 --> 00:02:44.000
მას ეწოდება კაპგრასის დელუზია (Capgras delusion)

00:02:44.000 --> 00:02:47.000
და ეს არის პაციენტი, რომელიც სხვა მხრივ სრულიად ნორმალურია,

00:02:47.000 --> 00:02:50.000
მან გადაიტანა თავის ტრავმა, გამოვიდა კომადან,

00:02:50.000 --> 00:02:53.000
სხვამხრივ სრულიად ნორმალური, ის უყურებს დედამისს

00:02:53.000 --> 00:02:56.000
და ამბობს, "ეს ქალი ზუსტად დედაჩემივით გამოიყურება,

00:02:56.000 --> 00:02:58.000
მაგრამ ის მიმბაძველია --

00:02:58.000 --> 00:03:00.000
ის ვიღაც სხვა ქალია, რომელიც თავს დედაჩემად ასაღებს."

00:03:00.000 --> 00:03:02.000
რატომ ხდება ასეთი რამ?

00:03:02.000 --> 00:03:05.000
რატომ ემართება ეს ვინმეს -- და ეს პიროვნება სრულიად გონებანათელი და ინტელიგენტურია

00:03:05.000 --> 00:03:07.000
ყველა სხვა მიმართებაში, მაგრამ როდესაც ხედავს დედამისს,

00:03:07.000 --> 00:03:10.000
მას ეწყება ილუზია და იძახის, რომ ეს დედამისი არ არის.

NOTE Paragraph

00:03:10.000 --> 00:03:12.000
ამის ყველაზე გავრცელებული ინტერპრეტაცია,

00:03:12.000 --> 00:03:14.000
რომელსაც ყველა ფსიქიატრიულ სახელმძღვანელოში წააწყდებით,

00:03:14.000 --> 00:03:18.000
არის ფრეიდისეული ახსნა, ანუ ეს ყმაწვილი --

00:03:18.000 --> 00:03:20.000
და სხვათა შორის იგივე არგუმენტი ესადაგება ქალებსაც,

00:03:20.000 --> 00:03:22.000
მაგრამ ბიჭებზე ვისაუბრებ --

00:03:22.000 --> 00:03:25.000
როდესაც თქვენ იყავით პატარა ბავშვი,

00:03:25.000 --> 00:03:27.000
თქვენ გქონდათ ძლიერი სექსუალური ლტოლვა დედათქვენის მიმართ.

00:03:27.000 --> 00:03:29.000
ეს ეგრეთ წოდებული ფრეიდისეული ოიდიპოსის კომპლექსია.

00:03:29.000 --> 00:03:31.000
მე არ ვამბობ, რომ ამის მჯერა,

00:03:31.000 --> 00:03:33.000
მაგრამ ეს სტანდარტული ფრეიდისეული მიდგომაა.

00:03:33.000 --> 00:03:36.000
შემდეგ, თქვენს ზრდასთან ერთად ვითარდება ტვინის ქერქი

00:03:36.000 --> 00:03:40.000
და ახშობს ამ ლატენტურ სექსუალურ ლტოლვას დედისადმი.

00:03:40.000 --> 00:03:44.000
მადლობა ღმერთს, თორემ დედის დანახვაზე ყველანი სექსუალურად აღვიგზნებოდით.

00:03:44.000 --> 00:03:46.000
და ხდება შემდეგი --

00:03:46.000 --> 00:03:48.000
ღებულობთ თავის ტრავმას და გიზიანდებათ ქერქი,

00:03:48.000 --> 00:03:52.000
რის შედეგადაც ეს ლატენტური ლტოლვა გარეთ აღწევს,

00:03:52.000 --> 00:03:55.000
და უეცრად და აუხსნელად

00:03:55.000 --> 00:03:58.000
თქვენ გიჩნდებათ სექსუალური ლტოლვა თქვენი დედისადმი.

00:03:58.000 --> 00:04:00.000
და თქვენ იძახით "ღმერთო ჩემო, ეს თუ დედაჩემია,

00:04:00.000 --> 00:04:02.000
როგორ მაქვს სექსუალური ლტოლვა მის მიმართ?

00:04:02.000 --> 00:04:04.000
ის ვიღაც სხვა ქალია. ის მიმბაძველია."

00:04:04.000 --> 00:04:08.000
ეს ერთადერთი აზრიანი ახსნაა თქვენი დაზიანებული ტვინისთვის.

NOTE Paragraph

00:04:08.000 --> 00:04:11.000
ამ არგუმენტს მე არასოდეს სერიოზულად არ აღვიქვამდი.

00:04:11.000 --> 00:04:14.000
ის ძალიან გონებამახვილურია, როგორც ყველა ფრეიდისეული არგუმენტი --

00:04:14.000 --> 00:04:16.000
(სიცილი)

00:04:16.000 --> 00:04:21.000
-- მაგრამ დიდი აზრი მასში არ დევს, რადგან მე მინახავს მსგავსი დელუზია,

00:04:21.000 --> 00:04:23.000
რომელსაც პაციენტი განიცდიდა მისი პუდელის მიმართ.

00:04:23.000 --> 00:04:24.000
(სიცილი)

00:04:24.000 --> 00:04:29.000
ის ამბობს, "ექიმო, ეს ფიფი არ არის, ის ზუსტად ფიფისავით გამოიყურება,

00:04:29.000 --> 00:04:31.000
მაგრამ ვიღაც სხვა ძაღლია." გასაგებია?

00:04:31.000 --> 00:04:33.000
ახლა თქვენ შეეცადეთ მოარგოთ ამას ფრეიდისეული ახსნა.

00:04:33.000 --> 00:04:34.000
(სიცილი)

00:04:34.000 --> 00:04:38.000
მაშინ უნდა დავიწყოთ საუბარი ფარულ ზოოფილიაზე ყოველ ადამიანში,

00:04:38.000 --> 00:04:41.000
ან რაიმე მსგავსზე, რაც, რა თქმა უნდა, აბსურდია.

NOTE Paragraph

00:04:41.000 --> 00:04:43.000
მაშ რა ხდება სინამდვილეში?

00:04:43.000 --> 00:04:45.000
რომ ავხსნათ ეს საინტერესო დისფუნქცია,

00:04:45.000 --> 00:04:49.000
ჩვენ ვაკვირდებით ტვინში ნორმალური ვიზუალური ბილიკების სტრუქტურასა და ფუნქციებს.

00:04:49.000 --> 00:04:52.000
ჩვეულებრივ, ვიზუალური სიგნალები შედიან თვალში

00:04:52.000 --> 00:04:54.000
და მიემართებიან ტვინის ვიზუალურ არეში.

00:04:54.000 --> 00:04:57.000
თქვენი ტვინის უკანა ნაწილში არის 30 არე, დაკავებული მხოლოდ მხედველობით

00:04:57.000 --> 00:05:00.000
და ამ ყველაფრის დამუშავების შემდეგ გზავნილი მიდის მცირე სტრუქტურაში,

00:05:00.000 --> 00:05:05.000
სახელად ღერძისებრი ნაოჭი, სადაც თქვენ ანსხვავებთ სახეებს.

00:05:05.000 --> 00:05:07.000
იქ მოთავსებულია ნეირონები, რომლებიც მგრძნობიარეები არიან სახეების მიმართ.

00:05:07.000 --> 00:05:10.000
თქვენ მას შეიძლება ტვინის სახეების არე უწოდოთ.

00:05:10.000 --> 00:05:12.000
ამაზე ადრე ვისაუბრე.

00:05:12.000 --> 00:05:16.000
და როდესაც ეს არე ზიანდება, თქვენ კარგავთ სახეების გარჩევის უნარს.

NOTE Paragraph

00:05:16.000 --> 00:05:19.000
მაგრამ ამ არედან გზავნილი მიემართება სტრუქტურაში

00:05:19.000 --> 00:05:22.000
სტრუქტურაში, სახელად ამიგდალა, ლიმბურ სისტემაში,

00:05:22.000 --> 00:05:24.000
ტვინის ემოციონალურ ბირთვში.

00:05:24.000 --> 00:05:26.000
და ეს სტრუქტურა, სახელად ამიგდალა,

00:05:26.000 --> 00:05:28.000
განსაზღვრავს ემოციონალურ დატვირთვას იმისა, რასაც ხედავთ.

00:05:28.000 --> 00:05:32.000
ნადავლია? მტაცებელი? თუ სექსუალური პარტნიორი?

00:05:32.000 --> 00:05:34.000
თუ არის აბსოლუტურად ტრივიალური რამ, როგორიცაა ძაფი?

00:05:34.000 --> 00:05:38.000
ან ცარცი, ან არ ვიცი -- არ მინდა ამის თქმა, მაგრამ –

00:05:38.000 --> 00:05:40.000
ფესხაცმელი ან რაიმე მსგავსი. გასაგებია?

00:05:40.000 --> 00:05:42.000
რაიმე, რასაც შეგიძლიათ სრული იგნორირება გაუწიოთ.

00:05:42.000 --> 00:05:45.000
და თუ ამიგდალა აღგზნებულია, და ეს რაღაც მნიშვნელოვანია,

00:05:45.000 --> 00:05:48.000
გზავნილები მიემართებიან ავტონომიურ ნერვულ სისტემაში.

00:05:48.000 --> 00:05:50.000
თქვენი გული იწყებს სწრაფად ცემას,

00:05:50.000 --> 00:05:53.000
გეწყებათ ოფლიანობა, რათა გააბნიოთ სითბო,

00:05:53.000 --> 00:05:55.000
რომელიც კუნთების დაძაბვის შედეგად გამოგეყოფათ.

00:05:55.000 --> 00:05:59.000
და ეს ძალიან კარგია, რადგან ჩვენ შეგვიძლია მოვათავსოთ ორი ელექტროდი თქვენს ხელისგულზე

00:05:59.000 --> 00:06:03.000
და გავზომოთ კანის წინღობის ცვლილება, გამოწვეული ოფლიანობით.

00:06:03.000 --> 00:06:05.000
ანუ მე შემიძლია დავადგინო, როდესაც უყურებთ რაიმეს,

00:06:05.000 --> 00:06:09.000
ხართ თქვენ აღელვებული, ხართ აღგზნებული თუ არა ხართ.

00:06:09.000 --> 00:06:11.000
და ამ თემას ერთ წუთში მივუბრუნდები.

NOTE Paragraph

00:06:11.000 --> 00:06:15.000
ჩემი იდეა იყო შემდეგი -- როდესაც ეს ყმაწვილი უყურებს საგანს,

00:06:15.000 --> 00:06:19.000
ნებისმიერ საგანს, ინფორმაცია მიდის ვიზუალურ არეში

00:06:19.000 --> 00:06:22.000
და მუშავდება ღერძისებღ ნაოჭში

00:06:22.000 --> 00:06:25.000
და თქვენ ამ საგანში ამოიცნობთ ლობიოს მარცვალს, ან მაგიდას,

00:06:25.000 --> 00:06:27.000
ან, ამ შემთხვევაში, დედათქვენს.

00:06:27.000 --> 00:06:30.000
და შემდეგ გზავნილი მიემართება ამიგდალასკენ,

00:06:30.000 --> 00:06:32.000
რის შემდეგაც მიდის ავტონომიურ ნერვულ სისტემაში.

00:06:32.000 --> 00:06:37.000
მაგრამ შესაძლოა ამ ყმაწვილის შემთხვევაში, ეს მავთული რომელიც მიდის ამიგდალადან ლიმბურ სისტემისკენ --

00:06:37.000 --> 00:06:40.000
ტვინის ემოციონალური ბირთვისკენ -- ტრამვის შედეგად არის გადაჭრილი.

00:06:40.000 --> 00:06:42.000
და რადგან ღერძისებრი ნაოჭი ხელუხლებელია,

00:06:42.000 --> 00:06:45.000
მას კვლავ შეუძლია ამოიცნოს დედამისი,

00:06:45.000 --> 00:06:47.000
და თქვას "დიახ, ის ზუსტად დედაჩემივით გამოიყურება",

00:06:47.000 --> 00:06:50.000
მაგრამ რადგან მავთული ემოციონალური ბირთვისკენ გადაჭრილია,

00:06:50.000 --> 00:06:54.000
ის ფიქრობს "მაგრამ თუ ის დედაჩემია, რატომ არ განვიცდი სითბოს?"

00:06:54.000 --> 00:06:56.000
ან შიშს, გამომდინარე გარემოებებიდან?

00:06:56.000 --> 00:06:57.000
(სიცილი)

00:06:57.000 --> 00:07:03.000
და შესაბამისად ის იძახის "რას მივაწერო ეს აუხსნელი ემოციათა არქონა?

00:07:03.000 --> 00:07:05.000
ეს არ შეიძლება დედაჩემი იყოს.

00:07:05.000 --> 00:07:07.000
ეს ვიღაც სხვა ქალია, რომელიც დედაჩემად მაჩვენებს თავს."

NOTE Paragraph

00:07:07.000 --> 00:07:09.000
როგორ შეიძლება ამის შემოწმება?

00:07:09.000 --> 00:07:11.000
თუ ეხლა ნებისმიერ თქვენთაგანს დავსვამთ ეკრანის წინ,

00:07:11.000 --> 00:07:14.000
გავზომავთ თქვენo კანის გალვანურ რეაქციას

00:07:14.000 --> 00:07:16.000
და ეკრანზე განახებთ სურათებს,

00:07:16.000 --> 00:07:19.000
მე შემეძლება გავზომო, რა დონეზე ოფლიანობთ როდესაც უყურებთ რაიმეს,

00:07:19.000 --> 00:07:22.000
მსგავსად მაგიდისა ან ქოლგისა -- რა თქმა უნდა, თქვენ არ იოფლიანებთ.

00:07:22.000 --> 00:07:27.000
მაგრამ თუ განახებთ ლომის ან ვეფხვის სურათს, თქვენ დაიწყებთ ოფლიანობას.

00:07:27.000 --> 00:07:30.000
და გინდ დაიჯერეთ გინდ არა, თუ მე თქვენ გაჩვენებთ დედათქვენის სურათს --

00:07:30.000 --> 00:07:32.000
მე ნორმალურ ადამიანებზე ვსაუბრობ -- თქვენ დაიწყებთ ოფლიანობას.

00:07:32.000 --> 00:07:34.000
ამისათვის ისიც კი არაა საჭირო, რომ ებრაელი იყოთ.

00:07:34.000 --> 00:07:36.000
(სიცილი)

NOTE Paragraph

00:07:36.000 --> 00:07:40.000
და რა მოხდება იმ შემთხვევაში,

00:07:40.000 --> 00:07:44.000
თუკი თქვენ ამ პაციენტს აჩვენებთ სურათებს

00:07:44.000 --> 00:07:46.000
და გაზომავთ მისი კანის გალვანურ რეაქციას.

00:07:46.000 --> 00:07:51.000
მაგიდებისა და სკამების შემთხვევაში არაფერი მოხდება, როგორც ნორმალურ ადამიანებში,

00:07:51.000 --> 00:07:53.000
მაგრამ როდესაც თქვენ მას აჩვენებთ დედამისის სურათს,

00:07:53.000 --> 00:07:55.000
კანის გალვანური რეაქცია არის ნულოვანი.

00:07:55.000 --> 00:07:57.000
მას არ აქვს არანაირი ემოციონალური რეაქცია დედამისზე,

00:07:57.000 --> 00:08:02.000
რადგან ის მავთული, რომელიც მიდიოდა ვიზუალური არედან ემოციონალური ცენტრისკენ, გადაჭრილია.

00:08:02.000 --> 00:08:05.000
ასე რომ, მისი მხედველობა ნორმაშია, რადგან ვიზუალური არე დაუზიანებელია,

00:08:05.000 --> 00:08:08.000
მისი ემოცები ნორმაშია -- ის გაიცინებს, იტირებს და ასე შემდეგ --

00:08:08.000 --> 00:08:11.000
მაგრამ მავთული მხედველობიდან ემოციებამდე გადაჭრილია

00:08:11.000 --> 00:08:14.000
და შესაბამისად მას აქვს დელუზია, რომ დედამისი მიმბაძველია.

00:08:14.000 --> 00:08:17.000
ეს მშვენიერი მაგალითია იმისა, რითიც ჩვენ ვართ დაკავებულები --

00:08:17.000 --> 00:08:21.000
ვიღებთ უცნაურ, ერთი შეხედვით აუხსნელ, ნეირო-ფსიქიატრიულ სინდრომს

00:08:21.000 --> 00:08:23.000
და ვამბობთ, რომ სტანდარტული ფრეიდისეული შეხედულება მცდარია,

00:08:23.000 --> 00:08:27.000
და რომ შეგიძლიათ წარმოადგინოთ ზუსტი ახსნა

00:08:27.000 --> 00:08:29.000
ტვინის ნეიროლოგიური ანატომიის ცნობილ ფარგლებში.

NOTE Paragraph

00:08:29.000 --> 00:08:31.000
სხვათა შორის, თუ ამ პაციენტს

00:08:31.000 --> 00:08:36.000
დედამისი დაურეკავს გვერდითა ოთახიდან,

00:08:36.000 --> 00:08:40.000
ის აიღებს ყურმილს და იტყვის "უი, დე, როგორ ხარ? სად ხარ ეხლა?"

00:08:40.000 --> 00:08:42.000
ტელეფონით დელუზიას ადგილი არ აქვს.

00:08:42.000 --> 00:08:44.000
და თუ შემდეგ დედამისი ნახავს მას ერთ საათში, ის კითხავს "ვინ ხარ?

00:08:44.000 --> 00:08:46.000
ზუსტად დედაჩემივით გამოიყურები."

00:08:46.000 --> 00:08:48.000
ამის მიზეზია ის, რომ არსებობს განსხვავებული გზა,

00:08:48.000 --> 00:08:52.000
მიმავალი ტვინის სმენითი ცენტრებიდან ემოციონალური ცენტრებისკენ

00:08:52.000 --> 00:08:54.000
და ის ხელუხლებელი დარჩა ტრავმის შედეგად.

00:08:54.000 --> 00:08:59.000
ამით აიხსნება, რატომ ცნობს ის დედამისს ტელეფონზე, უპრობლემოდ.

00:08:59.000 --> 00:09:02.000
იგი მიმბაძველი მაშინ გონია, როდესაც პირადად უყურებს მას.

NOTE Paragraph

00:09:02.000 --> 00:09:06.000
როგორ არის ეს რთული ქსელი გაბმული ტვინში?

00:09:06.000 --> 00:09:09.000
არის ეს ადამიანის ბუნება, გენეტიკა თუ აღზრდა?

00:09:09.000 --> 00:09:11.000
და ჩვენ შეგვიძლია მივუდგეთ ამ პრობლემას,

00:09:11.000 --> 00:09:15.000
თუ განვიხილავთ სხვა უცნაურ სინდრომს სახელად მოჩვენებითი, ფანტომური კიდური.

00:09:15.000 --> 00:09:17.000
და თქვენ ყველას მოგეხსენებათ, რას წარმოადგენს ფანტომური კიდური.

00:09:17.000 --> 00:09:20.000
როდესაც ხდება ხელისა ან ფეხის ამპუტაცია, განგრენის მიზეზით,

00:09:20.000 --> 00:09:22.000
ან, მაგალითად, ომში კარგავთ მათ, მაგალითად ერაყის ომში --

00:09:22.000 --> 00:09:24.000
ეს დღესდღეობით სერიოზულ პრობლემას წარმოადგენს --

00:09:24.000 --> 00:09:28.000
თქვენ ძველებურად მკაფიოდ შეიგრძნობთ ამ ნაკლული ხელის თავის ადგილზე ყოფნას,

00:09:28.000 --> 00:09:31.000
და ამას ეწოდება მოჩვენებითი (ფანტომური) ხელი ან მოჩვენებითი ფეხი.

00:09:31.000 --> 00:09:33.000
ფაქტიურად ფანტომის ეფექტი შესაძლოა გავრცელდეს სხეულის ნებისმიერ ნაწილზე.

00:09:33.000 --> 00:09:36.000
და გინდ დაიჯერეთ, გინდ - არა, შინაგან ორგანოებზეც კი.

00:09:36.000 --> 00:09:40.000
მე მყოლია პაციენტები ამოჭრილი საშვილოსნოთი -- ჰისტერექტომიით --

00:09:40.000 --> 00:09:45.000
რომლებსაც ქონდათ მოჩვენებითი საშვილოსნო, მოჩვენებითი მენსტრუალური სპაზმებით

00:09:45.000 --> 00:09:47.000
თვის შესაბამის რიცხვებში.

00:09:47.000 --> 00:09:49.000
და ერთხელ ერთმა სტუდენტმა მკითხა,

00:09:49.000 --> 00:09:51.000
თუ უვითარდებათ მათ მოჩვენებითი პმს?

00:09:51.000 --> 00:09:52.000
(სიცილი)

00:09:52.000 --> 00:09:56.000
სამეცნიერო კვლევის კიდევ ერთი საგანი, რომლითაც ჯერ არ დავკავებულვართ.

NOTE Paragraph

00:09:56.000 --> 00:09:59.000
მაშ ასე, შემდეგი შეკითხვა ასეთია --

00:09:59.000 --> 00:10:02.000
რა შეიძლება ვისწავლოთ მოჩვენებითი კიდურების შესახებ ექსპერიმენტების გზით?

00:10:02.000 --> 00:10:04.000
ერთი რამ, რაც აღმოვაჩინეთ,

00:10:04.000 --> 00:10:06.000
მოჩვენებითი კიდურების მქონე პაციენტთა მიახლოებით ნახევარი

00:10:06.000 --> 00:10:08.000
ამტკიცებს, რომ მათ ძალუძთ ამოძრაონ ფანტომი.

00:10:08.000 --> 00:10:10.000
ის მოუთათუნებს მის ძმას მხარზე,

00:10:10.000 --> 00:10:12.000
ის უპასუხებს ტელეფონს, დაუქნევს ხელს დასამშვიდობებლად.

00:10:12.000 --> 00:10:15.000
და ეს ძალზე დამაჯერებელი და ცხადი შეგრძნებებია.

00:10:15.000 --> 00:10:17.000
პაციენტი არ განიცდის დელუზიას.

00:10:17.000 --> 00:10:19.000
მან იცის, რომ ხელი ადგილზე არ არის,

00:10:19.000 --> 00:10:22.000
მაგრამ, მიუხედავად ამისა, ეს ძალზე დამაჯერებელი სენსორული შეგრძნებაა მისთვის.

00:10:22.000 --> 00:10:25.000
მაგრამ პაციენტთა დაახლოებით ნახევარ შემთხვევაში ამას ადგილი არ აქვს.

00:10:25.000 --> 00:10:29.000
ისინი ამბობენ "ექიმო, ჩემი მოჩვენებითი კიდური პარალიზებულია.

00:10:29.000 --> 00:10:32.000
ის გაშეშებულია სპაზმში და მტანჯველად მტკივნეულია.

00:10:32.000 --> 00:10:35.000
მისი განძრევა რომ შემეძლოს, შესაძლოა ტკივილი გაივლიდა.

NOTE Paragraph

00:10:35.000 --> 00:10:38.000
მაშ, რატომ შეიძლება მოჩვენებითი კიდური იყოს პარალიზებული?

00:10:38.000 --> 00:10:40.000
ეს ოკზუმორონივით ჟღერს.

00:10:40.000 --> 00:10:43.000
მაგრამ როდესაც ვეცნობოდით მათ ისტორიებს, აღმოვაჩინეთ,

00:10:43.000 --> 00:10:45.000
რომ ეს ხალხი პარალიზებული მოჩვენებითი კიდურებით,

00:10:45.000 --> 00:10:49.000
ნამდვილი კიდური პარალიზებული იყო პერიფერული ნერვის დაზიანების შედეგად,

00:10:49.000 --> 00:10:52.000
ნამდვილი ნერვი იყო გაწყვეტილი,

00:10:52.000 --> 00:10:54.000
მაგალითად გადაჭრილი მოტოციკლზე უბედური შემთხვევისას.

00:10:54.000 --> 00:10:57.000
და პაციენტს ნამდვილი ხელი ჰქონდა მარყუჟში

00:10:57.000 --> 00:11:01.000
რამოდენიმე თვით, ან წლით და შემდეგ,

00:11:01.000 --> 00:11:04.000
ტკივილის შეწყვეტის უშედეგო ცდაში,

00:11:04.000 --> 00:11:06.000
ქირურგი ახდენს ხელის ამპუტირებას,

00:11:06.000 --> 00:11:10.000
რის შედეგადაც ვიღებთ მოჩვენებით ხელს იგივე ტკივილებით.

00:11:10.000 --> 00:11:12.000
და ეს სერიოზული კლინიკური პრობლემაა.

00:11:12.000 --> 00:11:14.000
პაციენტები ვარდებიან დეპრესიაში.

00:11:14.000 --> 00:11:16.000
ზოგიერთი მათგანი თვითმკვლელობამდეც კი მიდის.

NOTE Paragraph

00:11:16.000 --> 00:11:18.000
მაშ, როგორ ვუმკურნალოთ ამ სინდრომს?

00:11:18.000 --> 00:11:20.000
უპირველესად, რატომ ვღებულობთ პარალიზებულ მოჩვენებით კიდურს?

00:11:20.000 --> 00:11:24.000
როდესაც ისტორიები შევისწავლე, აღმოვაჩინე, რომ მათ ქონდათ ნამდვილი ხელი

00:11:24.000 --> 00:11:27.000
და ხელის უზრუნველმყოფი ნერვები იყო გადაჭრილი,

00:11:27.000 --> 00:11:30.000
ნამდვილი ხელი ხდებოდა პარალიზებული,

00:11:30.000 --> 00:11:34.000
და ამპუტირებამდე რამდენიმე თვე არტაშანში ყოფნის შედეგად,

00:11:34.000 --> 00:11:40.000
ეს ტკივილი გადაეცემოდა მოჩვენებით ხელს.

NOTE Paragraph

00:11:40.000 --> 00:11:42.000
რატომ ხდება ეს?

00:11:42.000 --> 00:11:44.000
როდესაც კიდური იყო ხელუხლებელი, მაგრამ პარალიზებული,

00:11:44.000 --> 00:11:47.000
ტვინი უგზავნიდა ბრძანებებს ხელს, ტვინის წინა ნაწილი, იძახდა "გაინძერი",

00:11:47.000 --> 00:11:49.000
მაგრამ ღებულობდა ვიზუალურ გამოხმაურებას – "არა".

00:11:49.000 --> 00:11:53.000
გაინძერი. არა. გაინძერი. არა. გაინძერი. არა.

00:11:53.000 --> 00:11:56.000
და ეს აღიბეჭდებოდა ტვინის კავშირების ქსელში

00:11:56.000 --> 00:11:59.000
და ჩვენ ამას ვუწოდებთ ნასწავლ დამბლას.

00:11:59.000 --> 00:12:03.000
ტვინი სწავლობს ამას ჰების (Hebb) ასოციატიური ჯაჭვის გამო,

00:12:03.000 --> 00:12:06.000
რომ უბრალო ბრძანებაც კი ხელის ასამოძრავებლად,

00:12:06.000 --> 00:12:08.000
იწვევს პარალიზებული ხელის შეგრძნებას.

00:12:08.000 --> 00:12:10.000
და მას შემდეგ, რაც მოახდენთ ხელის ამპუტირებას,

00:12:10.000 --> 00:12:14.000
ნასწავლი დამბლა ვრცელდება თქვენს – თქვენი სხეულის გამოსახულებაში

00:12:14.000 --> 00:12:17.000
და შედეგად თქვენს ფანტომში.

NOTE Paragraph

00:12:17.000 --> 00:12:19.000
მაშ, როგორ ვუშველოთ ამ პაციენტებს?

00:12:19.000 --> 00:12:21.000
როგორ დავავიწყებინოთ ნასწავლი დამბლა,

00:12:21.000 --> 00:12:25.000
რომ მოვაშოროთ ეს მტანჯველი, მოკრუნჩხული სპაზმი

00:12:25.000 --> 00:12:27.000
ამ მოჩვენებითი ხელიდან?

00:12:27.000 --> 00:12:32.000
ჩვენ ვიფიქრეთ, რა მოხდება, თუ პაციენტი გაუგზავნის ბრძანებას მის ფანტომს,

00:12:32.000 --> 00:12:36.000
მაგრამ მას მიეწოდება ვიზუალური გამოხმაურებას, თითქოს ეს ბრძანება სრულდება?

00:12:36.000 --> 00:12:39.000
იქნებ ამით შეწყდეს ფანტომური ტკივილი, ფანტომური კრუნჩხვა.

00:12:39.000 --> 00:12:41.000
როგორ მოვახერხოთ ეს? ვირტუალური რეალობით.

00:12:41.000 --> 00:12:43.000
მაგრამ ეს მილიონობით დოლარი ღირს.

00:12:43.000 --> 00:12:46.000
ამიტომ მივაგენი გზას, როგორ გამეკეთებინა ეს სამ დოლარად,

00:12:46.000 --> 00:12:48.000
ოღონდ არ უთხრათ ეს ჩემს დამფინანსებელ სააგენტოებს.

00:12:48.000 --> 00:12:49.000
(სიცილი)

NOTE Paragraph

00:12:49.000 --> 00:12:53.000
ამისათვის ვაკეთებთ, როგორც მე მას ვუწოდებ, სარკისებრ ყუთს.

00:12:53.000 --> 00:12:55.000
ვიღებთ კარტონის ყუთს, შუაში სარკით,

00:12:55.000 --> 00:12:59.000
და ათავსებთ ფანტომს – მაშ ასე, შემოვიდა ჩემი პირველი პაციენტი, დერეკი.

00:12:59.000 --> 00:13:02.000
მას ხელის ამპუტირება 10 წლის წინ ჩაუტარეს.

00:13:02.000 --> 00:13:05.000
მას მხრის ავულსიის შედეგად ნერვები გადაჭრილი ჰქონდა

00:13:05.000 --> 00:13:09.000
და ხელი იყო პარალიზებული, მოთავსებული არტაშანში ერთი წლით და შემდეგ ამპუტირებული.

00:13:09.000 --> 00:13:11.000
მას ჰქონდა მოჩვენებითი ხელი, მტანჯველი ტკივილით და მას არ შეეძლო მისი ამოძრავება.

00:13:11.000 --> 00:13:13.000
ეს იყო პარალიზებული მოჩვენებითი ხელი.

NOTE Paragraph

00:13:13.000 --> 00:13:17.000
მაშ ასე, ის შემოვიდა და მე მას მივაწოდე ასეთი სარკე ყუთში,

00:13:17.000 --> 00:13:20.000
რასაც მე სარკისებრ ყუთს ვუწოდებ, ხომ?

00:13:20.000 --> 00:13:23.000
პაციენტი ათავსებს მოჩვენებით მარცხენა ხელს,

00:13:23.000 --> 00:13:25.000
რომელიც არის მოკრუნჩხული და სპაზმში, სარკის მარცხენა მხარეს,

00:13:25.000 --> 00:13:27.000
და ნორმალურ ხელს სარკის მარჯვენა მხარეს

00:13:27.000 --> 00:13:31.000
და იჭერს იგივე პოზას, მოკრუნჩხულ პოზას,

00:13:31.000 --> 00:13:34.000
იყურება სარკეში და რას შეიგრძნობს?

00:13:34.000 --> 00:13:37.000
ის ხედავს, რომ ფანტომი აღდგენილია,

00:13:37.000 --> 00:13:41.000
რადგან ის უყურებს ნორმალური ხელის ანარეკლს სარკეში

00:13:41.000 --> 00:13:43.000
და ეს გამოიყურება ისე, თითქოს მოჩვენებით ხელი აღდგენილია

00:13:43.000 --> 00:13:46.000
"ახლა", ვუთხარი, "ახლა აათამაშე შენი მოჩენებითი –

00:13:46.000 --> 00:13:50.000
ან გაამოძრავე ისინი და თან უყურე სარკეს."

00:13:50.000 --> 00:13:54.000
ის მიიღებს ვიზუალურ შთაბეჭდილებას, რომ ფანტომი მოძრაობს.

00:13:54.000 --> 00:13:56.000
ეს აშკარაა, მაგრამ გამაოგნებელი ისაა,

00:13:56.000 --> 00:13:59.000
რომ პაციენტი იძახის "ღმერთო ჩემო, ჩემი ფანტომი კვლავ ინძრევა

00:13:59.000 --> 00:14:01.000
და ტკივილი, ეს მოკრუნჩხული სპაზმი გაქრა."

NOTE Paragraph

00:14:01.000 --> 00:14:04.000
და გახსოვდეთ, ჩემი პირველი პაციენტი --

00:14:04.000 --> 00:14:05.000
(აპლოდისმენტები)

00:14:05.000 --> 00:14:09.000
- გმადლობთ. (აპლოდისმენტები)

00:14:09.000 --> 00:14:12.000
როდესაც მოვიდა ჩემი პირველი პაციენტი და ჩაიხედა ყუთში,

00:14:12.000 --> 00:14:15.000
და მე მას ვუთხარი "შეხედე შენი ფანტომის ანარეკლს."

00:14:15.000 --> 00:14:17.000
მან ხითხითი დაიწყო და იძახდა "მე ვხედავ ჩემს ფანტომს."

00:14:17.000 --> 00:14:19.000
მაგრამ ის არ იყო სულელი. მან იცოდა, რომ ეს არ იყო რეალური.

00:14:19.000 --> 00:14:21.000
იცოდა, რომ ეს სარკის ანარეკლი იყო,

00:14:21.000 --> 00:14:23.000
მაგრამ ეს ნათელი სენსორული შეგრძნებაა.

00:14:23.000 --> 00:14:26.000
ახლა, მე ვუთხარი, "აამოძრავე შენი ნორმალური და მოჩვენებითი ხელები."

00:14:26.000 --> 00:14:28.000
მან მიპასუხა "მე არ შემიძლია ვამოძრავო ფანტომი. ხომ იცით. ეს მტკივნეულია."

00:14:28.000 --> 00:14:30.000
მე მას ვუთხარი "აამოძრავე ნორმალური ხელი."

00:14:30.000 --> 00:14:32.000
და მან მიპასუხა, "ღმერთო ჩემო, ჩემი ფანტომი კვლავ ინძრევა, თვალებს ვერ ვუჯერებ!

00:14:32.000 --> 00:14:35.000
და ტკივილმაც გამიარა"

00:14:35.000 --> 00:14:36.000
და შემდეგ ვუთხარი "დახუჭე თვალები."

00:14:36.000 --> 00:14:38.000
მან დახუჭა თვალები.

00:14:38.000 --> 00:14:39.000
"და აამოძრავე შენი ნორმალური ხელი."

00:14:39.000 --> 00:14:40.000
"ოჰ, არაფერი -- ის კვლავ მოკრუნჩხულია."

00:14:40.000 --> 00:14:42.000
"კარგი, ახლა გაახილე თვალები."

00:14:42.000 --> 00:14:43.000
"ღმერთო ჩემო, ღმერთო ჩემო, ის კვლავ მოძრაობს!"

00:14:43.000 --> 00:14:45.000
ის იქცეოდა ბავშვივით, ტკბილეულობის მაღაზიაში.

NOTE Paragraph

00:14:45.000 --> 00:14:50.000
მე მას ვუთხარი, ეს ადასტურებს ჩემს თეორიას ნასწავლი დამბლის შესახებ

00:14:50.000 --> 00:14:52.000
და ვიზუალური მონაცემების კრიტიკულ როლს,

00:14:52.000 --> 00:14:54.000
მაგრამ მე ვერ მივიღებ ნობელის პრემიას იმაში,

00:14:54.000 --> 00:14:56.000
რომ ვიღაცას შევაძლებინე მოჩვენებითი კიდურის ამოძრავება.

00:14:56.000 --> 00:14:57.000
(სიცილი)

00:14:57.000 --> 00:14:58.000
(აპლოდისმენტები)

00:14:58.000 --> 00:15:01.000
ეს სრულიად გამოუყენებელი უნარია, თუ დაუფიქრდებით.

00:15:01.000 --> 00:15:02.000
(სიცილი)

00:15:02.000 --> 00:15:06.000
მაგრამ შემდეგ მივხვდი, შესაძლოა სხვა სახის დამბლებში,

00:15:06.000 --> 00:15:11.000
რომლებსაც ნევროლოგიაში ვაწყდებით, როგორიცაა ინსულტი, ფოკალური დისტონია --

00:15:11.000 --> 00:15:13.000
შესაძლოა აქაც იყოს ნასწავლი კომპონენტი

00:15:13.000 --> 00:15:16.000
რომელსაც მოაშორებთ უბრალო სარკიანი მოწყობილობის დახმარებით.

NOTE Paragraph

00:15:16.000 --> 00:15:18.000
მაშ ასე, მე ვთქვი, "მომისმინე, დერეკ --

00:15:18.000 --> 00:15:21.000
უპირველეს ყოვლისა, ადამიანი ვერ ივლის ყველგან სარკით, ტკივილის შესამსუბუქებლად --

00:15:21.000 --> 00:15:25.000
მე ვუთხარი, "მისმინე, დერეკ, წაიღე ეს ყუთი სახლში და ივარჯიშე ერთი -ორი კვირა.

00:15:25.000 --> 00:15:27.000
შესაძლოა, პრაქტიკის შედეგად,

00:15:27.000 --> 00:15:29.000
შენ განთავისუფლდე სარკისაგან, დაავიწყო ტვინს პარალიჩი

00:15:29.000 --> 00:15:31.000
დაიწყო პარალიზებული ხელის მოძრაობა

00:15:31.000 --> 00:15:33.000
და შემდეგ განთავისუფლდე ტკივილისგან."

00:15:33.000 --> 00:15:35.000
ის დამთანხმდა და წაიღო ყუთი სახლში.

00:15:35.000 --> 00:15:37.000
მე ვუთხარი, "ბოლოს და ბოლოს ეს ორი დოლარი ღირს. წაიღე სახლში."

NOTE Paragraph

00:15:37.000 --> 00:15:40.000
მან ყუთი სახლში წაიღო და ორ კვირაში მირეკავს

00:15:40.000 --> 00:15:42.000
და მეუბნება, "ექიმო, თქვენ ვერ დაიჯერებთ."

00:15:42.000 --> 00:15:43.000
მე ვკითხე, "რას?"

00:15:43.000 --> 00:15:45.000
მან მიპასუხა, "ის გაქრა."

00:15:45.000 --> 00:15:46.000
"რა გაქრა?"

00:15:46.000 --> 00:15:48.000
მე ვიფიქრე, სარკისებრი ყუთი ხომ არ გაქრა.

00:15:48.000 --> 00:15:49.000
(სიცილი)

00:15:49.000 --> 00:15:52.000
მან მიპასუხა, "არა, არა, არა, ხომ გახსოვთ ეს ფანტომი, რომელიც 10 წელი მქონდა?

00:15:52.000 --> 00:15:54.000
ის გაქრა."

00:15:54.000 --> 00:15:56.000
და მე ვუპასუხე -- მე ვღელავდი, ვიფიქრე, ღმერთო ჩემო,

00:15:56.000 --> 00:15:58.000
მე ამ ადამიანის სხეულის სურათი შევცვალე,

00:15:58.000 --> 00:16:01.000
რა ვუყოთ ადამიანურ ფაქტორს, ეთიკას და მსგავს რაღაცეებს?

00:16:01.000 --> 00:16:03.000
და მე მას ვკითხე, "დერეკ, შენ ეს გაწუხებს?"

00:16:03.000 --> 00:16:06.000
მან მიპასუხა "არა, უკანასკნელი სამი დღის განმავლობაში არ მქონია მოჩვენებით ხელი

00:16:06.000 --> 00:16:09.000
და შესაბამისად, არც მოჩვენებითი იდაყვის ტკივილი, ან კრუნჩხვა,

00:16:09.000 --> 00:16:12.000
არავითარი მოჩვენებითი მაჯის ტკივილი, ყველა ეს ტკივილი გაქრა.

00:16:12.000 --> 00:16:16.000
მაგრამ ერთადერთი პრობლემაა ისაა, რომ მე კვლავინდებურად მაქვს მოჩვენებითი თითები, მხრიდან გამომავალი

00:16:16.000 --> 00:16:18.000
და თქვენი ყუთი იქამდე ვერ წვდება."

00:16:18.000 --> 00:16:19.000
(სიცილი)

00:16:19.000 --> 00:16:22.000
"შეგიძლიათ გადააკეთოთ ყუთი და მოათავსოთ ის ჩემს შუბლზე

00:16:22.000 --> 00:16:25.000
რომ მე შევძლო იგივეს გამეორება და ჩემი მოჩვენებითი თითების გაქრობა?"

00:16:25.000 --> 00:16:27.000
მას მე ვიღაც ჯადოქარი ვეგონე.

NOTE Paragraph

00:16:27.000 --> 00:16:28.000
მაშ, რატომ ხდება ეს?

00:16:28.000 --> 00:16:31.000
იმიტომ, რომ ტვინი დგება უზარმაზარი სენსორული კონფლიქტის წინაშე.

00:16:31.000 --> 00:16:34.000
ის ღებულობს სიგნალებს მხედველობისგან, რომ ფანტომი დაბრუნდა.

00:16:34.000 --> 00:16:36.000
მეორეს მხრივ, არ არის არანაირი შესაბამისი შეგრძნება,

00:16:36.000 --> 00:16:40.000
კუნთები აგზავნიან სიგნალს, რომ ხელი ადგილზე არ არის.

00:16:40.000 --> 00:16:42.000
თქვენი მოტორული ფუნქცია იძახის, რომ ხელი ადგილზეა,

00:16:42.000 --> 00:16:45.000
და ამ კონფლიქტის შემყურე ტვინი იძახის, ჯანდაბას,

00:16:45.000 --> 00:16:48.000
არ არის ფანტონი, არ არის ხელი.

00:16:48.000 --> 00:16:50.000
ის მიმართავს ერთგვარ უარყოფას -- უგულვებელყოფს სიგნალებს.

00:16:50.000 --> 00:16:54.000
და როდესაც ხელი ქრება, ბონუსად მას ტკივილიც მიყვება,

00:16:54.000 --> 00:16:58.000
რადგან არ შეიძლება გქონდეთ ტკივილი სადღაც ჰაერში, კიდურის გარეშე.

00:16:58.000 --> 00:17:00.000
ასე რომ, ეს ბონუსია.

NOTE Paragraph

00:17:00.000 --> 00:17:02.000
ეს ტექნოლოგია უკვე გამოცდილ იქნა ათეულობით პაციენტზე

00:17:02.000 --> 00:17:04.000
სხვა ჯგუფების მიერ ჰელსინკში,

00:17:04.000 --> 00:17:07.000
ასე რომ, შესაძლოა იგი სასარგებლო აღმოჩნდეს მოჩვენებითი ტკივილების გასაქრობად,

00:17:07.000 --> 00:17:09.000
და მართლაც, ზოგიერთი ამას იყენებს ინსულტისგან რეაბილიტაციისთვის.

00:17:09.000 --> 00:17:12.000
ინსულტი, ჩვეულებრივ თქვენ ფიქრობთ მასზე, როგორც ბოჭკოს დაზიანებაზე,

00:17:12.000 --> 00:17:14.000
რასაც ვერაფერს მოუხერხებთ.

00:17:14.000 --> 00:17:19.000
მაგრამ აღმოჩნდა, რომ ინსულტის დამბლის ზოგიერთი კომპონენტი არის ნასწავლი დამბლა

00:17:19.000 --> 00:17:22.000
და, შესაძლოა, მოვახერხოთ ამ კომპონენტების მოშორება სარკის გამოყენებით.

00:17:22.000 --> 00:17:24.000
ამ მიდგომამაც გაიარა კლინიკური გამოცდები

00:17:24.000 --> 00:17:26.000
და დაეხმარა მრავალ, მრავალ პაციენტს.

NOTE Paragraph

00:17:26.000 --> 00:17:30.000
კარგი, ახლა ნება მიბოძეთ გადავერთო ჩემი მოხსენების მესამე ნაწილზე,

00:17:30.000 --> 00:17:34.000
რომელიც შეეხება კიდევ ერთ საინტერესო ფენომენს სახელად სინესთეზია.

00:17:34.000 --> 00:17:37.000
ის აღმოჩენილი იქნა ფრანსის გალტონის (Francis Galton) მიერ, მე-19 საუკუნეში.

00:17:37.000 --> 00:17:39.000
ის იყო ჩარლზ დარვინის ნათესავი.

00:17:39.000 --> 00:17:41.000
მან შეამჩნია, რომ ზოგიერთ ადამიანს,

00:17:41.000 --> 00:17:45.000
რომელიც სხვა მხრივ სრულიად ნორმალურია, სჭირს ერთი უცნაურობა --

00:17:45.000 --> 00:17:48.000
ყოველთვის, როდესაც ისინი ხედავენ ციფრს, ის არის ფერადი.

00:17:48.000 --> 00:17:52.000
ხუთი არის ლურჯი, შვიდი არის ყვითელი, რვა არის მომწვანო-ყვითელი,

00:17:52.000 --> 00:17:54.000
ცხრა არის ინდიგო, ხომ გასაგებია?

00:17:54.000 --> 00:17:57.000
იქონიეთ მხედველობაში, ეს ხალხი სრულიად ნორმალურები არიან სხვა მხრივ.

00:17:57.000 --> 00:18:00.000
ან დო-დიეზი. ზოგჯერ ნოტა იწვევს ფერს.

00:18:00.000 --> 00:18:03.000
დო-დიეზი არის ლურჯი, ფა-დიეზი მწვანეა,

00:18:03.000 --> 00:18:06.000
სხვა ნოტა შეიძლება იყოს ყვითელი, ხომ გასაგებია?

NOTE Paragraph

00:18:06.000 --> 00:18:08.000
რატომ ხდება ეს?

00:18:08.000 --> 00:18:10.000
ამას ეწოდება სინესთეზია -- გალტონმა მას სინესთეზია უწოდა,

00:18:10.000 --> 00:18:12.000
შეგრძნებათა შერევა.

00:18:12.000 --> 00:18:14.000
ჩვენს შიგნით, ყველა შეგრძნება არის განცალკევებული.

00:18:14.000 --> 00:18:16.000
ეს ხალხი ერთმანეთში რევს თავის შეგრძნებებს.

00:18:16.000 --> 00:18:17.000
რატომ ხდება ეს?

00:18:17.000 --> 00:18:19.000
ამ პრობლემის ორი ასპექტიდან ერთ-ერთი ძალზე დამაინტრიგებელია.

00:18:19.000 --> 00:18:21.000
სინესთეზია გვხვდება ოჯახების შიგნით,

00:18:21.000 --> 00:18:24.000
და გალტონმაც განაცხადა, რომ ამას აქვს შთამომავლობითი, გენეტიკური საფუძველი.

00:18:24.000 --> 00:18:28.000
მეორე ასპექტი, სინესთეზია შეეხება -- და აქ ვუახლოვდები ჩემს აზრს,

00:18:28.000 --> 00:18:31.000
ამ ლექციის მთავარ თემას, რომელიც ეხება შემოქმედებას --

00:18:31.000 --> 00:18:36.000
სინესთეზია რვაჯერ უფრო ხშირად გვხვდება მხატვრებს, პოეტებს, მწერლებს

00:18:36.000 --> 00:18:39.000
და სხვა შემოქმედებით ადამიანებს შორის, ვიდრე ჩვეულებრივ მოსახლეობაში.

00:18:39.000 --> 00:18:40.000
რატომ უნდა იყოს ეს ასე?

00:18:40.000 --> 00:18:42.000
მე ვუპახუხებ ამ შეკითხვას.

00:18:42.000 --> 00:18:44.000
აქამდე ამას პასუხი არ ქონია.

NOTE Paragraph

00:18:44.000 --> 00:18:45.000
მაშ, რა არის სინესთეზია? რა იწვევს მას?

00:18:45.000 --> 00:18:46.000
არსებობს მრავალი თეორია.

00:18:46.000 --> 00:18:48.000
ერთ-ერთი თეორიის მიხედვით, ისინი უბრალოდ გიჟები არიან.

00:18:48.000 --> 00:18:51.000
ეს არც თუ ისე მეცნიერული თეორიაა, ასე რომ დავივიწყოთ მის შესახებ.

00:18:51.000 --> 00:18:55.000
სხვა თეორიის მიხედვით, ისინი მარიხუანის მწეველები და ნარკომანები არიან.

00:18:55.000 --> 00:18:57.000
ამაში შეიძლება ერიოს სიმართლის მარცვალი

00:18:57.000 --> 00:18:59.000
რადგან ეს ბევრად ხშირად გვხვდება აქ, ყურეს რაიონში, ვიდრე სან დიეგოში.

00:18:59.000 --> 00:19:00.000
(სიცილი)

00:19:00.000 --> 00:19:03.000
მესამე თეორია შემდეგია --

00:19:03.000 --> 00:19:08.000
მოდით ვკითხოთ ჩვენს თავს, სინამდვილეში რა ხდება სინესთეზიის დროს? კარგით?

NOTE Paragraph

00:19:08.000 --> 00:19:11.000
და აღმოვაჩინეთ, რომ ფერის არე და რიცხვების არე

00:19:11.000 --> 00:19:14.000
ტვინში გვერდი-გვერდ არიან, ღერძისებრ ნაოჭში.

00:19:14.000 --> 00:19:16.000
და ჩვენ ვთქვით, ადგილი აქვს რაიმე შემთხვევით გადახლართვას

00:19:16.000 --> 00:19:19.000
ფერებსა და რიცხვებს შორის ტვინის შიგნით.

00:19:19.000 --> 00:19:22.000
და ყოველთვის, როდესაც ხედავთ ციფრს, ხედავთ მის შესაბამის ფერს

00:19:22.000 --> 00:19:24.000
და ამიტომ ღებულობთ სინესთეზიას.

00:19:24.000 --> 00:19:26.000
ახლა კი გაიხსენეთ -- რატომ ხდება ეს?

00:19:26.000 --> 00:19:28.000
რატომ ემართება ზოგიერთს ასეთი გადახლართვა?

00:19:28.000 --> 00:19:30.000
გახსოვთ რომ გითხარით, რომ ეს ოჯახების შიგნით გვხვდება?

00:19:30.000 --> 00:19:32.000
ეს მინიშნებას გაძლევთ.

00:19:32.000 --> 00:19:34.000
რაც არის ის, რომ არსებობს ანომალური გენი,

00:19:34.000 --> 00:19:37.000
მუტაცია გენში, რაც იწვევს ამ ანომალურ გადახლართვას.

NOTE Paragraph

00:19:37.000 --> 00:19:39.000
აღმოჩნდა, რომ ყოველ ჩვენთაგანში

00:19:39.000 --> 00:19:43.000
ყველაფერი გადაბმულია ერთმანეთში, დაბადებიდან.

00:19:43.000 --> 00:19:46.000
ტვინის ყოველი არე გადაბმულია ყოველ დანარჩენ არესთან

00:19:46.000 --> 00:19:48.000
და ეს გადაბმები იკვეცება, რათა შექმნან

00:19:48.000 --> 00:19:51.000
ზრდასრული ტვინისათვის დამახასიათებელი მოდულარული არქიტექტურა.

00:19:51.000 --> 00:19:53.000
და თუ არსებობს გენი, რომელიც იწვევს ამ შეკვეცას

00:19:53.000 --> 00:19:55.000
და ეს გენი განიცდის მუტაციას,

00:19:55.000 --> 00:19:58.000
თქვენ ღებულობთ არასრულ შეკვეცას ტვინის მეზობელ არეებს შორის

00:19:58.000 --> 00:20:01.000
და თუ ეს ხდება ციფრებსა და ფერებს შორის, თქვენ ღებულობთ ციფრულ-ფერად სინესთეზიას.

00:20:01.000 --> 00:20:04.000
თუ ეს ხდება ნოტებსა და ფერებს შორის, ღებულობთ ტონალურ-ფერად სინესთეზიას.

00:20:04.000 --> 00:20:06.000
ჯერ-ჯერობით ყველაფერი ნათელია.

NOTE Paragraph

00:20:06.000 --> 00:20:08.000
ახლა, რა იქნება, თუ ეს გენი გამოხატულებას პოულობს ყველგან, ტვინის შიგნით

00:20:08.000 --> 00:20:09.000
და ყველაფერი გადაბმულია?

00:20:09.000 --> 00:20:15.000
დაფიქრდით, რა საერთო აქვთ ყველა მხატვარს, მწერალს, პოეტს --

00:20:15.000 --> 00:20:18.000
მეტაფორული აზროვნების უნარი,

00:20:18.000 --> 00:20:20.000
რომელიც, ერთმანეთთან აკავშირებს ერთი შეხედვით განსხვავებულ იდეებს,

00:20:20.000 --> 00:20:23.000
როგორიცაა, "ეს აღმოსავლეთია და ჯულიეტა მასში მზეა."

00:20:23.000 --> 00:20:25.000
თქვენ ხომ არ თვლით, რომ ჯულიეტა მზეა --

00:20:25.000 --> 00:20:27.000
იმ გაგებით, რომ ის მანათობელი ცეცხლოვანი ბურთია?

00:20:27.000 --> 00:20:30.000
ანუ, შიზოფრენიკები ასე ფიქრობენ, მაგრამ ეს სხვა ისტორიაა, არა?

00:20:30.000 --> 00:20:33.000
ნორმალური ადამიანები იტყვიან, რომ ის მზესავით თბილია,

00:20:33.000 --> 00:20:35.000
მზესავით განსხივოსნებულია, მზესავით მზრუნველია.

00:20:35.000 --> 00:20:37.000
თქვენ მყისიერად მოძებნეთ კავშირები.

NOTE Paragraph

00:20:37.000 --> 00:20:40.000
და თუ თქვენ ახლა იგულისხმებთ, რომ ეს უფრო დიდი გადახლართვები

00:20:40.000 --> 00:20:43.000
და კონცეფციები ტვინის სხვა არეებშიც გვხვდება,

00:20:43.000 --> 00:20:46.000
ეს შექმნის უფრო მეტ მიდრეკილებას

00:20:46.000 --> 00:20:49.000
მეტაფორული აზროვნებისა და შემოქმედებისკენ

00:20:49.000 --> 00:20:51.000
სინესთეზიის მქონე ადამიანებში.

00:20:51.000 --> 00:20:54.000
და შედეგად, სინესთეზიის რვაჯერ მეტად გავრცელებულ შემთხვევებს

00:20:54.000 --> 00:20:56.000
პოეტებს, მხატვრებსა და მწერლებს შორის.

00:20:56.000 --> 00:20:59.000
ეს სინესთეზიის ძალიან ფრენოლოგიური ხედვაა.

00:20:59.000 --> 00:21:01.000
ბოლო დემონსტრაცია -- შეიძლება კიდევ ერთი წუთი ავიღო?

00:21:01.000 --> 00:21:03.000
(აპლოდისმენტები)

NOTE Paragraph

00:21:03.000 --> 00:21:08.000
მაშ ასე. მე გაჩვენებთ, რომ თქვენ ყველანი სინესთეთიკები ხართ, მაგრამ არაფერი იცით ამის შესახებ.

00:21:08.000 --> 00:21:12.000
აი, ამას მე ვუწოდებ მარსიანულ ანბანს. ის ჩვეულებრივი ანბანივითაა,

00:21:12.000 --> 00:21:15.000
A არის ა, B არის ბ, C არის ს,

00:21:15.000 --> 00:21:18.000
განსხვავებული ფორმა განსხვავებული ფონემისთვის, ხომ გასაგებია?

00:21:18.000 --> 00:21:20.000
და აი თქვენ გაქვთ ეს მარსიანული ანბანი.

00:21:20.000 --> 00:21:22.000
ერთ-ერთი მათგანი არის კიკი, ერთ-ერთი - ბუბა.

00:21:22.000 --> 00:21:24.000
რომელია კიკი და რომელია ბუბა?

00:21:24.000 --> 00:21:26.000
რამდენი თქვენგანი თვლის რომ ეს კიკია და ეს ბუბა? აწიეთ ხელები.

00:21:26.000 --> 00:21:28.000
ჰმ, ერთი თუ ორი მუტანტი გვყოლია.

00:21:28.000 --> 00:21:29.000
(სიცილი)

00:21:29.000 --> 00:21:31.000
რამდენი თქვენგანი თვლის რომ ეს ბუბაა, ეს კი - კიკი? აწიეთ ხელები.

00:21:31.000 --> 00:21:33.000
99 პროცენტი.

NOTE Paragraph

00:21:33.000 --> 00:21:35.000
მაგრამ, არც ერთი თქვენგანი არ არის მარსიდან, როგორ შესძელით ეს?

00:21:35.000 --> 00:21:40.000
ეს იმიტომ, რომ თქვენ ყველანი ახდენთ ჯვარედინ მოდელირებას - სინესთეზიურ აბსტრაქციას -

00:21:40.000 --> 00:21:44.000
რაც ნიშნავს, რომ თქვენ იძახით, რომ ეს ბასრი კუთხეები, კიკი,

00:21:44.000 --> 00:21:49.000
თქვენს სმენით ქერქში თმის უჯრედები აღიგზნება, კიკი,

00:21:49.000 --> 00:21:52.000
ბაძავენ ვიზუალურ მოხაზულობებს - უცაბედ ტეხილებს - ამ დაკბილულ ფორმაში.

00:21:52.000 --> 00:21:55.000
ეს ძალზედ მნიშვნელოვანია, რადგან ეს გვეუბნება,

00:21:55.000 --> 00:21:57.000
რომ თქვენი ტვინი მისდევს პრიმიტივს --

00:21:57.000 --> 00:21:59.000
ეს უბრალოდ სულელურ ილუზიას გავს,

00:21:59.000 --> 00:22:03.000
მაგრამ ფოტონები თქვენს თვალში ხაზავენ ამ ფორმას

00:22:03.000 --> 00:22:06.000
და თმის უჯრედები თქვენს ყურში აღაგზნებენ სმენით მიმდევრობებს,

00:22:06.000 --> 00:22:11.000
და აქედან ტვინს გამოაქვს საერთო გამყოფი.

00:22:11.000 --> 00:22:13.000
ეს აბსტრაქციის პრიმიტიული ფორმაა

00:22:13.000 --> 00:22:18.000
და ჩვენ ვიცით, რომ ამას ადგილი აქვს ტვინის ღერძისებრ ნაოჭში,

00:22:18.000 --> 00:22:19.000
რადგან მაშინ, როდესაც ის დაზიანებულია,

00:22:19.000 --> 00:22:23.000
ეს ხალხი კარგავს შესაძლებლობას შეასრულოს ბუბა-კიკის ამოცანა.

00:22:23.000 --> 00:22:25.000
და ამასთან ერთად კარგავენ მეტაფორების აღქმის შესაძლებლობას.

NOTE Paragraph

00:22:25.000 --> 00:22:29.000
თუ თქვენ კითხავთ ასეთ ადამიანს, რას ნიშნავს გამოთქმა

00:22:29.000 --> 00:22:31.000
"ყველაფერი, რაც ბზინავს, ოქრო არაა?"

00:22:31.000 --> 00:22:33.000
პაციენტი გიპასუხებთ, "თუ ეს მეტალისაა და ბზინავს, არ ნიშნავს რომ ეს ოქროა.

00:22:33.000 --> 00:22:36.000
საჭიროა, ასევე გაიზომოს მისი ხვედრითი წონა.

00:22:36.000 --> 00:22:39.000
ანუ ისინი სრულიად ვერ ამჩნევენ მეტაფორულ მნიშვნელობას.

00:22:39.000 --> 00:22:42.000
და ეს არე დაახლოებით რვაჯერ დიდია უმაღლეს --

00:22:42.000 --> 00:22:45.000
განსაკუთრებით კი ადამიანებში, ვიდრე უმდაბლეს პრიმატებში.

00:22:45.000 --> 00:22:48.000
რაღაც ძალზე საინტერესო ხდება აქ, კუთხოვან ნაოჭში,

00:22:48.000 --> 00:22:51.000
რადგან ეს გზაჯვარედინია სმენას, მხედველობას და შეხებას შორის

00:22:51.000 --> 00:22:55.000
და ის უზარმაზარი გახდა ადამიანებში -- და ხდება რაღაც ძალზე საინტერესო.

00:22:55.000 --> 00:22:58.000
და ვფიქრობ, ეს საფუძველია მრავალი ექსკლუზიურად ადამიანური შესაძლებლობის --

00:22:58.000 --> 00:23:01.000
როგორიცაა აბსტრაქცია, მეტაფორა და შემოქმედება.

00:23:01.000 --> 00:23:04.000
ყველა ის საკითხი, რომლებსაც ფილოსოფოსები ათასწლეულების მანძილზე სწავლობდნენ,

00:23:04.000 --> 00:23:08.000
ჩვენ, მეცნიერებს, შეგვიძლია შევისწავლოთ, ტვინის სურათების მეშვეობით,

00:23:08.000 --> 00:23:10.000
და ასევე პაციენტების შესწავლითა და სწორი კითხვების დასმით.

00:23:10.000 --> 00:23:12.000
გმადლობთ.

00:23:12.000 --> 00:23:13.000
(აპლოდისმენტები)

00:23:13.000 --> 00:23:14.000
მომიტევეთ.

00:23:14.000 --> 00:23:15.000
(სიცილი)