როგორც ქრისმა აღნიშნა, მე შევისწავლი ადამიანის ტვინს --

ადამიანის ტვინის ფუნქციებსა და სტრუქტურას.

და მე მინდა წუთიერად დაფიქრდეთ, თუ რას ნიშნავს ეს.

აი ეს ჟელეს მასაა - სამი ფუნტი ჟელე,

რომელიც შეგიძლიათ მოათავსოთ ხელისგულზე,

და მას ძალუძს გაიაზროს ვარსკვლავთშორისი სივრცის სიდიადე.

მას შეუძლია გაიაზროს უსასრულობის არსი

და მას შეუძლია გაათვითცნობიეროს საკუთარი თავი, რომელიც აცნობიერებს უსასრულობას.

და ეს უცნაური, რეკურსიული თვისებაა, რომელსაც ჩვენ თვითშეგნებას ვუწოდებთ,

რომელიც, ჩემი აზრით, არის წმინდა გრაალი ნეირობიოლოგიისა და ნევროლოგიისა,

და რომელსაც, იმედია, როდესმე ამოვხსნით.

კარგი, და როგორ უნდა შევისწავლოთ ეს იდუმალუ ორგანო?

ანუ, გვაქვს 100 მილიარდი ნერვული უჯრედი,

პროტოპლაზმის მცირე ფრაგმენტები, რომლებიც ურთიერთქმედებენ

და ამ ურთიერთქმედებიდან იბადება შესაძლებლობათა მთელი სპექტრი,

რომელსაც ჩვენ ადამიანის ბუნებას და ადამიანის ცნობიერებას ვუწოდებთ.

როგორ ხდება ეს ყველაფერი?

არსებობს ტვინის ფუნქციების შესწავლის მრავალი გზა.

ერთი გზა, რომელსაც ჩვენ უმეტესწილად მივმართავთ,

არის ტვინის მცირე მიდამოებზე მდგრადი დაზიანებების მქონე პაციენტების დაკვირვება,

იქ, სადაც მცირე მიდამოზე მოხდა გენეტიკური ცვლილება.

რის შემდეგაც მოხდება არა სრული დაქვეითება

ყველა თქვენი გონებრივი შესაძლებლობებისა -

ასე ვთქვათ, თქვენი კოგნიტიური შესაძლებლობების მოდუნება,

არამედ ერთი რომელიმე ფუნქციის ძალზე სელექტიური მოშლა

იმ დროს, როდესაც სხვა ფუნქციები ხელუხლებელი რჩება,

და ეს გვაძლევს საფუძველს ვივარაუდოთ,

რომ ტვინის ეს ნაწილი, რაღაცნაირად, შუამდგომლობს ამ ფუნქციის შესრულებას.

ასე რომ, შემდეგ თქვენ შეგიძლიათ მოახდინოთ ფუნქციის პროეცირება სტრუქტურაზე

და გამოიკვლიოთ, როგორ მოქმედებენ მისი ურთიერთკავშირები,

რომ შექმნან ეს მოცემული ფუნქცია.

სწორედ ამის გაკეთებას ვცდილობთ.

ნება მიბოძეთ წარმოგიდგინოთ ამის რამდენიმე გასაოცარი მაგალითი.

უფრო სწორედ, ამ ლექციაში მე გაჩვენებთ სამ ექვსწუთიან მაგალითს.

პირველი მაგალითი არის საოცარი სინდრომი სახელად კაპგრას (Capgra) სინდრომი.

თუ შეხედავთ პირველ სლაიდს,

დაინახავთ საფეთქლის, შუბლისა და თხემის წილებს -

წილებს, რომელთაგანაც შედგება ტვინი.

და შიგნით, თხემის წილის შიდა ზედაპირის ქვეშ --

აქ მას ვერ დაინახავთ --

არის მცირე სტრუქტურა სახელად ღერძისებრი ნაოჭი (Fusiform Gyrus).

რომელსაც უწოდეს ტვინის სახის არე,

რადგან როდესაც ის ზიანდება, თქვენ ვეღარ ცნობთ ხალხს სახეზე.

თქვენ ძველებურად იცნობთ მათ ხმაზე

და იტყვით, დიახ, ეს ჯოა,

მაგრამ თქვენ ვერ შეძლებთ შეხედოთ სახეზე და თქვათ ვინ არის.

თქვენ საკუთარ თავსაც კი ვერ იცნობთ სარკეში.

ანუ თქვენ გეცოდინებათ რომ ეს თქვენ ხართ, რადგან როდესაც თვალს ჩააპაჭუნებთ ისიც ჩააპაჭუნებს,

და თქვენ იცით, რომ სარკეში იყურებით,

მაგრამ თქვენ რეალურად თქვენს თავს ვერ იცნობთ.

ეს სინდრომი კარგად არის ცნობილი, როგორც შედეგი ღერძისებრი ნაოჭის დაზიანებისა.

მაგრამ არის სხვა, იშვიათი სინდრომიც; ისეთი იშვიათი,

რომ ძალიან ცოტა ექიმს სმენია მის შესახებ, ნევროლოგებს შორისაც კი.

მას ეწოდება კაპგრასის დელუზია (Capgras delusion)

და ეს არის პაციენტი, რომელიც სხვა მხრივ სრულიად ნორმალურია,

მან გადაიტანა თავის ტრავმა, გამოვიდა კომადან,

სხვამხრივ სრულიად ნორმალური, ის უყურებს დედამისს

და ამბობს, "ეს ქალი ზუსტად დედაჩემივით გამოიყურება,

მაგრამ ის მიმბაძველია --

ის ვიღაც სხვა ქალია, რომელიც თავს დედაჩემად ასაღებს."

რატომ ხდება ასეთი რამ?

რატომ ემართება ეს ვინმეს -- და ეს პიროვნება სრულიად გონებანათელი და ინტელიგენტურია

ყველა სხვა მიმართებაში, მაგრამ როდესაც ხედავს დედამისს,

მას ეწყება ილუზია და იძახის, რომ ეს დედამისი არ არის.

ამის ყველაზე გავრცელებული ინტერპრეტაცია,

რომელსაც ყველა ფსიქიატრიულ სახელმძღვანელოში წააწყდებით,

არის ფრეიდისეული ახსნა, ანუ ეს ყმაწვილი --

და სხვათა შორის იგივე არგუმენტი ესადაგება ქალებსაც,

მაგრამ ბიჭებზე ვისაუბრებ --

როდესაც თქვენ იყავით პატარა ბავშვი,

თქვენ გქონდათ ძლიერი სექსუალური ლტოლვა დედათქვენის მიმართ.

ეს ეგრეთ წოდებული ფრეიდისეული ოიდიპოსის კომპლექსია.

მე არ ვამბობ, რომ ამის მჯერა,

მაგრამ ეს სტანდარტული ფრეიდისეული მიდგომაა.

შემდეგ, თქვენს ზრდასთან ერთად ვითარდება ტვინის ქერქი

და ახშობს ამ ლატენტურ სექსუალურ ლტოლვას დედისადმი.

მადლობა ღმერთს, თორემ დედის დანახვაზე ყველანი სექსუალურად აღვიგზნებოდით.

და ხდება შემდეგი --

ღებულობთ თავის ტრავმას და გიზიანდებათ ქერქი,

რის შედეგადაც ეს ლატენტური ლტოლვა გარეთ აღწევს,

და უეცრად და აუხსნელად

თქვენ გიჩნდებათ სექსუალური ლტოლვა თქვენი დედისადმი.

და თქვენ იძახით "ღმერთო ჩემო, ეს თუ დედაჩემია,

როგორ მაქვს სექსუალური ლტოლვა მის მიმართ?

ის ვიღაც სხვა ქალია. ის მიმბაძველია."

ეს ერთადერთი აზრიანი ახსნაა თქვენი დაზიანებული ტვინისთვის.

ამ არგუმენტს მე არასოდეს სერიოზულად არ აღვიქვამდი.

ის ძალიან გონებამახვილურია, როგორც ყველა ფრეიდისეული არგუმენტი --

(სიცილი)

-- მაგრამ დიდი აზრი მასში არ დევს, რადგან მე მინახავს მსგავსი დელუზია,

რომელსაც პაციენტი განიცდიდა მისი პუდელის მიმართ.

(სიცილი)

ის ამბობს, "ექიმო, ეს ფიფი არ არის, ის ზუსტად ფიფისავით გამოიყურება,

მაგრამ ვიღაც სხვა ძაღლია." გასაგებია?

ახლა თქვენ შეეცადეთ მოარგოთ ამას ფრეიდისეული ახსნა.

(სიცილი)

მაშინ უნდა დავიწყოთ საუბარი ფარულ ზოოფილიაზე ყოველ ადამიანში,

ან რაიმე მსგავსზე, რაც, რა თქმა უნდა, აბსურდია.

მაშ რა ხდება სინამდვილეში?

რომ ავხსნათ ეს საინტერესო დისფუნქცია,

ჩვენ ვაკვირდებით ტვინში ნორმალური ვიზუალური ბილიკების სტრუქტურასა და ფუნქციებს.

ჩვეულებრივ, ვიზუალური სიგნალები შედიან თვალში

და მიემართებიან ტვინის ვიზუალურ არეში.

თქვენი ტვინის უკანა ნაწილში არის 30 არე, დაკავებული მხოლოდ მხედველობით

და ამ ყველაფრის დამუშავების შემდეგ გზავნილი მიდის მცირე სტრუქტურაში,

სახელად ღერძისებრი ნაოჭი, სადაც თქვენ ანსხვავებთ სახეებს.

იქ მოთავსებულია ნეირონები, რომლებიც მგრძნობიარეები არიან სახეების მიმართ.

თქვენ მას შეიძლება ტვინის სახეების არე უწოდოთ.

ამაზე ადრე ვისაუბრე.

და როდესაც ეს არე ზიანდება, თქვენ კარგავთ სახეების გარჩევის უნარს.

მაგრამ ამ არედან გზავნილი მიემართება სტრუქტურაში

სტრუქტურაში, სახელად ამიგდალა, ლიმბურ სისტემაში,

ტვინის ემოციონალურ ბირთვში.

და ეს სტრუქტურა, სახელად ამიგდალა,

განსაზღვრავს ემოციონალურ დატვირთვას იმისა, რასაც ხედავთ.

ნადავლია? მტაცებელი? თუ სექსუალური პარტნიორი?

თუ არის აბსოლუტურად ტრივიალური რამ, როგორიცაა ძაფი?

ან ცარცი, ან არ ვიცი -- არ მინდა ამის თქმა, მაგრამ –

ფესხაცმელი ან რაიმე მსგავსი. გასაგებია?

რაიმე, რასაც შეგიძლიათ სრული იგნორირება გაუწიოთ.

და თუ ამიგდალა აღგზნებულია, და ეს რაღაც მნიშვნელოვანია,

გზავნილები მიემართებიან ავტონომიურ ნერვულ სისტემაში.

თქვენი გული იწყებს სწრაფად ცემას,

გეწყებათ ოფლიანობა, რათა გააბნიოთ სითბო,

რომელიც კუნთების დაძაბვის შედეგად გამოგეყოფათ.

და ეს ძალიან კარგია, რადგან ჩვენ შეგვიძლია მოვათავსოთ ორი ელექტროდი თქვენს ხელისგულზე

და გავზომოთ კანის წინღობის ცვლილება, გამოწვეული ოფლიანობით.

ანუ მე შემიძლია დავადგინო, როდესაც უყურებთ რაიმეს,

ხართ თქვენ აღელვებული, ხართ აღგზნებული თუ არა ხართ.

და ამ თემას ერთ წუთში მივუბრუნდები.

ჩემი იდეა იყო შემდეგი -- როდესაც ეს ყმაწვილი უყურებს საგანს,

ნებისმიერ საგანს, ინფორმაცია მიდის ვიზუალურ არეში

და მუშავდება ღერძისებღ ნაოჭში

და თქვენ ამ საგანში ამოიცნობთ ლობიოს მარცვალს, ან მაგიდას,

ან, ამ შემთხვევაში, დედათქვენს.

და შემდეგ გზავნილი მიემართება ამიგდალასკენ,

რის შემდეგაც მიდის ავტონომიურ ნერვულ სისტემაში.

მაგრამ შესაძლოა ამ ყმაწვილის შემთხვევაში, ეს მავთული რომელიც მიდის ამიგდალადან ლიმბურ სისტემისკენ --

ტვინის ემოციონალური ბირთვისკენ -- ტრამვის შედეგად არის გადაჭრილი.

და რადგან ღერძისებრი ნაოჭი ხელუხლებელია,

მას კვლავ შეუძლია ამოიცნოს დედამისი,

და თქვას "დიახ, ის ზუსტად დედაჩემივით გამოიყურება",

მაგრამ რადგან მავთული ემოციონალური ბირთვისკენ გადაჭრილია,

ის ფიქრობს "მაგრამ თუ ის დედაჩემია, რატომ არ განვიცდი სითბოს?"

ან შიშს, გამომდინარე გარემოებებიდან?

(სიცილი)

და შესაბამისად ის იძახის "რას მივაწერო ეს აუხსნელი ემოციათა არქონა?

ეს არ შეიძლება დედაჩემი იყოს.

ეს ვიღაც სხვა ქალია, რომელიც დედაჩემად მაჩვენებს თავს."

როგორ შეიძლება ამის შემოწმება?

თუ ეხლა ნებისმიერ თქვენთაგანს დავსვამთ ეკრანის წინ,

გავზომავთ თქვენo კანის გალვანურ რეაქციას

და ეკრანზე განახებთ სურათებს,

მე შემეძლება გავზომო, რა დონეზე ოფლიანობთ როდესაც უყურებთ რაიმეს,

მსგავსად მაგიდისა ან ქოლგისა -- რა თქმა უნდა, თქვენ არ იოფლიანებთ.

მაგრამ თუ განახებთ ლომის ან ვეფხვის სურათს, თქვენ დაიწყებთ ოფლიანობას.

და გინდ დაიჯერეთ გინდ არა, თუ მე თქვენ გაჩვენებთ დედათქვენის სურათს --

მე ნორმალურ ადამიანებზე ვსაუბრობ -- თქვენ დაიწყებთ ოფლიანობას.

ამისათვის ისიც კი არაა საჭირო, რომ ებრაელი იყოთ.

(სიცილი)

და რა მოხდება იმ შემთხვევაში,

თუკი თქვენ ამ პაციენტს აჩვენებთ სურათებს

და გაზომავთ მისი კანის გალვანურ რეაქციას.

მაგიდებისა და სკამების შემთხვევაში არაფერი მოხდება, როგორც ნორმალურ ადამიანებში,

მაგრამ როდესაც თქვენ მას აჩვენებთ დედამისის სურათს,

კანის გალვანური რეაქცია არის ნულოვანი.

მას არ აქვს არანაირი ემოციონალური რეაქცია დედამისზე,

რადგან ის მავთული, რომელიც მიდიოდა ვიზუალური არედან ემოციონალური ცენტრისკენ, გადაჭრილია.

ასე რომ, მისი მხედველობა ნორმაშია, რადგან ვიზუალური არე დაუზიანებელია,

მისი ემოცები ნორმაშია -- ის გაიცინებს, იტირებს და ასე შემდეგ --

მაგრამ მავთული მხედველობიდან ემოციებამდე გადაჭრილია

და შესაბამისად მას აქვს დელუზია, რომ დედამისი მიმბაძველია.

ეს მშვენიერი მაგალითია იმისა, რითიც ჩვენ ვართ დაკავებულები --

ვიღებთ უცნაურ, ერთი შეხედვით აუხსნელ, ნეირო-ფსიქიატრიულ სინდრომს

და ვამბობთ, რომ სტანდარტული ფრეიდისეული შეხედულება მცდარია,

და რომ შეგიძლიათ წარმოადგინოთ ზუსტი ახსნა

ტვინის ნეიროლოგიური ანატომიის ცნობილ ფარგლებში.

სხვათა შორის, თუ ამ პაციენტს

დედამისი დაურეკავს გვერდითა ოთახიდან,

ის აიღებს ყურმილს და იტყვის "უი, დე, როგორ ხარ? სად ხარ ეხლა?"

ტელეფონით დელუზიას ადგილი არ აქვს.

და თუ შემდეგ დედამისი ნახავს მას ერთ საათში, ის კითხავს "ვინ ხარ?

ზუსტად დედაჩემივით გამოიყურები."

ამის მიზეზია ის, რომ არსებობს განსხვავებული გზა,

მიმავალი ტვინის სმენითი ცენტრებიდან ემოციონალური ცენტრებისკენ

და ის ხელუხლებელი დარჩა ტრავმის შედეგად.

ამით აიხსნება, რატომ ცნობს ის დედამისს ტელეფონზე, უპრობლემოდ.

იგი მიმბაძველი მაშინ გონია, როდესაც პირადად უყურებს მას.

როგორ არის ეს რთული ქსელი გაბმული ტვინში?

არის ეს ადამიანის ბუნება, გენეტიკა თუ აღზრდა?

და ჩვენ შეგვიძლია მივუდგეთ ამ პრობლემას,

თუ განვიხილავთ სხვა უცნაურ სინდრომს სახელად მოჩვენებითი, ფანტომური კიდური.

და თქვენ ყველას მოგეხსენებათ, რას წარმოადგენს ფანტომური კიდური.

როდესაც ხდება ხელისა ან ფეხის ამპუტაცია, განგრენის მიზეზით,

ან, მაგალითად, ომში კარგავთ მათ, მაგალითად ერაყის ომში --

ეს დღესდღეობით სერიოზულ პრობლემას წარმოადგენს --

თქვენ ძველებურად მკაფიოდ შეიგრძნობთ ამ ნაკლული ხელის თავის ადგილზე ყოფნას,

და ამას ეწოდება მოჩვენებითი (ფანტომური) ხელი ან მოჩვენებითი ფეხი.

ფაქტიურად ფანტომის ეფექტი შესაძლოა გავრცელდეს სხეულის ნებისმიერ ნაწილზე.

და გინდ დაიჯერეთ, გინდ - არა, შინაგან ორგანოებზეც კი.

მე მყოლია პაციენტები ამოჭრილი საშვილოსნოთი -- ჰისტერექტომიით --

რომლებსაც ქონდათ მოჩვენებითი საშვილოსნო, მოჩვენებითი მენსტრუალური სპაზმებით

თვის შესაბამის რიცხვებში.

და ერთხელ ერთმა სტუდენტმა მკითხა,

თუ უვითარდებათ მათ მოჩვენებითი პმს?

(სიცილი)

სამეცნიერო კვლევის კიდევ ერთი საგანი, რომლითაც ჯერ არ დავკავებულვართ.

მაშ ასე, შემდეგი შეკითხვა ასეთია --

რა შეიძლება ვისწავლოთ მოჩვენებითი კიდურების შესახებ ექსპერიმენტების გზით?

ერთი რამ, რაც აღმოვაჩინეთ,

მოჩვენებითი კიდურების მქონე პაციენტთა მიახლოებით ნახევარი

ამტკიცებს, რომ მათ ძალუძთ ამოძრაონ ფანტომი.

ის მოუთათუნებს მის ძმას მხარზე,

ის უპასუხებს ტელეფონს, დაუქნევს ხელს დასამშვიდობებლად.

და ეს ძალზე დამაჯერებელი და ცხადი შეგრძნებებია.

პაციენტი არ განიცდის დელუზიას.

მან იცის, რომ ხელი ადგილზე არ არის,

მაგრამ, მიუხედავად ამისა, ეს ძალზე დამაჯერებელი სენსორული შეგრძნებაა მისთვის.

მაგრამ პაციენტთა დაახლოებით ნახევარ შემთხვევაში ამას ადგილი არ აქვს.

ისინი ამბობენ "ექიმო, ჩემი მოჩვენებითი კიდური პარალიზებულია.

ის გაშეშებულია სპაზმში და მტანჯველად მტკივნეულია.

მისი განძრევა რომ შემეძლოს, შესაძლოა ტკივილი გაივლიდა.

მაშ, რატომ შეიძლება მოჩვენებითი კიდური იყოს პარალიზებული?

ეს ოკზუმორონივით ჟღერს.

მაგრამ როდესაც ვეცნობოდით მათ ისტორიებს, აღმოვაჩინეთ,

რომ ეს ხალხი პარალიზებული მოჩვენებითი კიდურებით,

ნამდვილი კიდური პარალიზებული იყო პერიფერული ნერვის დაზიანების შედეგად,

ნამდვილი ნერვი იყო გაწყვეტილი,

მაგალითად გადაჭრილი მოტოციკლზე უბედური შემთხვევისას.

და პაციენტს ნამდვილი ხელი ჰქონდა მარყუჟში

რამოდენიმე თვით, ან წლით და შემდეგ,

ტკივილის შეწყვეტის უშედეგო ცდაში,

ქირურგი ახდენს ხელის ამპუტირებას,

რის შედეგადაც ვიღებთ მოჩვენებით ხელს იგივე ტკივილებით.

და ეს სერიოზული კლინიკური პრობლემაა.

პაციენტები ვარდებიან დეპრესიაში.

ზოგიერთი მათგანი თვითმკვლელობამდეც კი მიდის.

მაშ, როგორ ვუმკურნალოთ ამ სინდრომს?

უპირველესად, რატომ ვღებულობთ პარალიზებულ მოჩვენებით კიდურს?

როდესაც ისტორიები შევისწავლე, აღმოვაჩინე, რომ მათ ქონდათ ნამდვილი ხელი

და ხელის უზრუნველმყოფი ნერვები იყო გადაჭრილი,

ნამდვილი ხელი ხდებოდა პარალიზებული,

და ამპუტირებამდე რამდენიმე თვე არტაშანში ყოფნის შედეგად,

ეს ტკივილი გადაეცემოდა მოჩვენებით ხელს.

რატომ ხდება ეს?

როდესაც კიდური იყო ხელუხლებელი, მაგრამ პარალიზებული,

ტვინი უგზავნიდა ბრძანებებს ხელს, ტვინის წინა ნაწილი, იძახდა "გაინძერი",

მაგრამ ღებულობდა ვიზუალურ გამოხმაურებას – "არა".

გაინძერი. არა. გაინძერი. არა. გაინძერი. არა.

და ეს აღიბეჭდებოდა ტვინის კავშირების ქსელში

და ჩვენ ამას ვუწოდებთ ნასწავლ დამბლას.

ტვინი სწავლობს ამას ჰების (Hebb) ასოციატიური ჯაჭვის გამო,

რომ უბრალო ბრძანებაც კი ხელის ასამოძრავებლად,

იწვევს პარალიზებული ხელის შეგრძნებას.

და მას შემდეგ, რაც მოახდენთ ხელის ამპუტირებას,

ნასწავლი დამბლა ვრცელდება თქვენს – თქვენი სხეულის გამოსახულებაში

და შედეგად თქვენს ფანტომში.

მაშ, როგორ ვუშველოთ ამ პაციენტებს?

როგორ დავავიწყებინოთ ნასწავლი დამბლა,

რომ მოვაშოროთ ეს მტანჯველი, მოკრუნჩხული სპაზმი

ამ მოჩვენებითი ხელიდან?

ჩვენ ვიფიქრეთ, რა მოხდება, თუ პაციენტი გაუგზავნის ბრძანებას მის ფანტომს,

მაგრამ მას მიეწოდება ვიზუალური გამოხმაურებას, თითქოს ეს ბრძანება სრულდება?

იქნებ ამით შეწყდეს ფანტომური ტკივილი, ფანტომური კრუნჩხვა.

როგორ მოვახერხოთ ეს? ვირტუალური რეალობით.

მაგრამ ეს მილიონობით დოლარი ღირს.

ამიტომ მივაგენი გზას, როგორ გამეკეთებინა ეს სამ დოლარად,

ოღონდ არ უთხრათ ეს ჩემს დამფინანსებელ სააგენტოებს.

(სიცილი)

ამისათვის ვაკეთებთ, როგორც მე მას ვუწოდებ, სარკისებრ ყუთს.

ვიღებთ კარტონის ყუთს, შუაში სარკით,

და ათავსებთ ფანტომს – მაშ ასე, შემოვიდა ჩემი პირველი პაციენტი, დერეკი.

მას ხელის ამპუტირება 10 წლის წინ ჩაუტარეს.

მას მხრის ავულსიის შედეგად ნერვები გადაჭრილი ჰქონდა

და ხელი იყო პარალიზებული, მოთავსებული არტაშანში ერთი წლით და შემდეგ ამპუტირებული.

მას ჰქონდა მოჩვენებითი ხელი, მტანჯველი ტკივილით და მას არ შეეძლო მისი ამოძრავება.

ეს იყო პარალიზებული მოჩვენებითი ხელი.

მაშ ასე, ის შემოვიდა და მე მას მივაწოდე ასეთი სარკე ყუთში,

რასაც მე სარკისებრ ყუთს ვუწოდებ, ხომ?

პაციენტი ათავსებს მოჩვენებით მარცხენა ხელს,

რომელიც არის მოკრუნჩხული და სპაზმში, სარკის მარცხენა მხარეს,

და ნორმალურ ხელს სარკის მარჯვენა მხარეს

და იჭერს იგივე პოზას, მოკრუნჩხულ პოზას,

იყურება სარკეში და რას შეიგრძნობს?

ის ხედავს, რომ ფანტომი აღდგენილია,

რადგან ის უყურებს ნორმალური ხელის ანარეკლს სარკეში

და ეს გამოიყურება ისე, თითქოს მოჩვენებით ხელი აღდგენილია

"ახლა", ვუთხარი, "ახლა აათამაშე შენი მოჩენებითი –

ან გაამოძრავე ისინი და თან უყურე სარკეს."

ის მიიღებს ვიზუალურ შთაბეჭდილებას, რომ ფანტომი მოძრაობს.

ეს აშკარაა, მაგრამ გამაოგნებელი ისაა,

რომ პაციენტი იძახის "ღმერთო ჩემო, ჩემი ფანტომი კვლავ ინძრევა

და ტკივილი, ეს მოკრუნჩხული სპაზმი გაქრა."

და გახსოვდეთ, ჩემი პირველი პაციენტი --

(აპლოდისმენტები)

- გმადლობთ. (აპლოდისმენტები)

როდესაც მოვიდა ჩემი პირველი პაციენტი და ჩაიხედა ყუთში,

და მე მას ვუთხარი "შეხედე შენი ფანტომის ანარეკლს."

მან ხითხითი დაიწყო და იძახდა "მე ვხედავ ჩემს ფანტომს."

მაგრამ ის არ იყო სულელი. მან იცოდა, რომ ეს არ იყო რეალური.

იცოდა, რომ ეს სარკის ანარეკლი იყო,

მაგრამ ეს ნათელი სენსორული შეგრძნებაა.

ახლა, მე ვუთხარი, "აამოძრავე შენი ნორმალური და მოჩვენებითი ხელები."

მან მიპასუხა "მე არ შემიძლია ვამოძრავო ფანტომი. ხომ იცით. ეს მტკივნეულია."

მე მას ვუთხარი "აამოძრავე ნორმალური ხელი."

და მან მიპასუხა, "ღმერთო ჩემო, ჩემი ფანტომი კვლავ ინძრევა, თვალებს ვერ ვუჯერებ!

და ტკივილმაც გამიარა"

და შემდეგ ვუთხარი "დახუჭე თვალები."

მან დახუჭა თვალები.

"და აამოძრავე შენი ნორმალური ხელი."

"ოჰ, არაფერი -- ის კვლავ მოკრუნჩხულია."

"კარგი, ახლა გაახილე თვალები."

"ღმერთო ჩემო, ღმერთო ჩემო, ის კვლავ მოძრაობს!"

ის იქცეოდა ბავშვივით, ტკბილეულობის მაღაზიაში.

მე მას ვუთხარი, ეს ადასტურებს ჩემს თეორიას ნასწავლი დამბლის შესახებ

და ვიზუალური მონაცემების კრიტიკულ როლს,

მაგრამ მე ვერ მივიღებ ნობელის პრემიას იმაში,

რომ ვიღაცას შევაძლებინე მოჩვენებითი კიდურის ამოძრავება.

(სიცილი)

(აპლოდისმენტები)

ეს სრულიად გამოუყენებელი უნარია, თუ დაუფიქრდებით.

(სიცილი)

მაგრამ შემდეგ მივხვდი, შესაძლოა სხვა სახის დამბლებში,

რომლებსაც ნევროლოგიაში ვაწყდებით, როგორიცაა ინსულტი, ფოკალური დისტონია --

შესაძლოა აქაც იყოს ნასწავლი კომპონენტი

რომელსაც მოაშორებთ უბრალო სარკიანი მოწყობილობის დახმარებით.

მაშ ასე, მე ვთქვი, "მომისმინე, დერეკ --

უპირველეს ყოვლისა, ადამიანი ვერ ივლის ყველგან სარკით, ტკივილის შესამსუბუქებლად --

მე ვუთხარი, "მისმინე, დერეკ, წაიღე ეს ყუთი სახლში და ივარჯიშე ერთი -ორი კვირა.

შესაძლოა, პრაქტიკის შედეგად,

შენ განთავისუფლდე სარკისაგან, დაავიწყო ტვინს პარალიჩი

დაიწყო პარალიზებული ხელის მოძრაობა

და შემდეგ განთავისუფლდე ტკივილისგან."

ის დამთანხმდა და წაიღო ყუთი სახლში.

მე ვუთხარი, "ბოლოს და ბოლოს ეს ორი დოლარი ღირს. წაიღე სახლში."

მან ყუთი სახლში წაიღო და ორ კვირაში მირეკავს

და მეუბნება, "ექიმო, თქვენ ვერ დაიჯერებთ."

მე ვკითხე, "რას?"

მან მიპასუხა, "ის გაქრა."

"რა გაქრა?"

მე ვიფიქრე, სარკისებრი ყუთი ხომ არ გაქრა.

(სიცილი)

მან მიპასუხა, "არა, არა, არა, ხომ გახსოვთ ეს ფანტომი, რომელიც 10 წელი მქონდა?

ის გაქრა."

და მე ვუპასუხე -- მე ვღელავდი, ვიფიქრე, ღმერთო ჩემო,

მე ამ ადამიანის სხეულის სურათი შევცვალე,

რა ვუყოთ ადამიანურ ფაქტორს, ეთიკას და მსგავს რაღაცეებს?

და მე მას ვკითხე, "დერეკ, შენ ეს გაწუხებს?"

მან მიპასუხა "არა, უკანასკნელი სამი დღის განმავლობაში არ მქონია მოჩვენებით ხელი

და შესაბამისად, არც მოჩვენებითი იდაყვის ტკივილი, ან კრუნჩხვა,

არავითარი მოჩვენებითი მაჯის ტკივილი, ყველა ეს ტკივილი გაქრა.

მაგრამ ერთადერთი პრობლემაა ისაა, რომ მე კვლავინდებურად მაქვს მოჩვენებითი თითები, მხრიდან გამომავალი

და თქვენი ყუთი იქამდე ვერ წვდება."

(სიცილი)

"შეგიძლიათ გადააკეთოთ ყუთი და მოათავსოთ ის ჩემს შუბლზე

რომ მე შევძლო იგივეს გამეორება და ჩემი მოჩვენებითი თითების გაქრობა?"

მას მე ვიღაც ჯადოქარი ვეგონე.

მაშ, რატომ ხდება ეს?

იმიტომ, რომ ტვინი დგება უზარმაზარი სენსორული კონფლიქტის წინაშე.

ის ღებულობს სიგნალებს მხედველობისგან, რომ ფანტომი დაბრუნდა.

მეორეს მხრივ, არ არის არანაირი შესაბამისი შეგრძნება,

კუნთები აგზავნიან სიგნალს, რომ ხელი ადგილზე არ არის.

თქვენი მოტორული ფუნქცია იძახის, რომ ხელი ადგილზეა,

და ამ კონფლიქტის შემყურე ტვინი იძახის, ჯანდაბას,

არ არის ფანტონი, არ არის ხელი.

ის მიმართავს ერთგვარ უარყოფას -- უგულვებელყოფს სიგნალებს.

და როდესაც ხელი ქრება, ბონუსად მას ტკივილიც მიყვება,

რადგან არ შეიძლება გქონდეთ ტკივილი სადღაც ჰაერში, კიდურის გარეშე.

ასე რომ, ეს ბონუსია.

ეს ტექნოლოგია უკვე გამოცდილ იქნა ათეულობით პაციენტზე

სხვა ჯგუფების მიერ ჰელსინკში,

ასე რომ, შესაძლოა იგი სასარგებლო აღმოჩნდეს მოჩვენებითი ტკივილების გასაქრობად,

და მართლაც, ზოგიერთი ამას იყენებს ინსულტისგან რეაბილიტაციისთვის.

ინსულტი, ჩვეულებრივ თქვენ ფიქრობთ მასზე, როგორც ბოჭკოს დაზიანებაზე,

რასაც ვერაფერს მოუხერხებთ.

მაგრამ აღმოჩნდა, რომ ინსულტის დამბლის ზოგიერთი კომპონენტი არის ნასწავლი დამბლა

და, შესაძლოა, მოვახერხოთ ამ კომპონენტების მოშორება სარკის გამოყენებით.

ამ მიდგომამაც გაიარა კლინიკური გამოცდები

და დაეხმარა მრავალ, მრავალ პაციენტს.

კარგი, ახლა ნება მიბოძეთ გადავერთო ჩემი მოხსენების მესამე ნაწილზე,

რომელიც შეეხება კიდევ ერთ საინტერესო ფენომენს სახელად სინესთეზია.

ის აღმოჩენილი იქნა ფრანსის გალტონის (Francis Galton) მიერ, მე-19 საუკუნეში.

ის იყო ჩარლზ დარვინის ნათესავი.

მან შეამჩნია, რომ ზოგიერთ ადამიანს,

რომელიც სხვა მხრივ სრულიად ნორმალურია, სჭირს ერთი უცნაურობა --

ყოველთვის, როდესაც ისინი ხედავენ ციფრს, ის არის ფერადი.

ხუთი არის ლურჯი, შვიდი არის ყვითელი, რვა არის მომწვანო-ყვითელი,

ცხრა არის ინდიგო, ხომ გასაგებია?

იქონიეთ მხედველობაში, ეს ხალხი სრულიად ნორმალურები არიან სხვა მხრივ.

ან დო-დიეზი. ზოგჯერ ნოტა იწვევს ფერს.

დო-დიეზი არის ლურჯი, ფა-დიეზი მწვანეა,

სხვა ნოტა შეიძლება იყოს ყვითელი, ხომ გასაგებია?

რატომ ხდება ეს?

ამას ეწოდება სინესთეზია -- გალტონმა მას სინესთეზია უწოდა,

შეგრძნებათა შერევა.

ჩვენს შიგნით, ყველა შეგრძნება არის განცალკევებული.

ეს ხალხი ერთმანეთში რევს თავის შეგრძნებებს.

რატომ ხდება ეს?

ამ პრობლემის ორი ასპექტიდან ერთ-ერთი ძალზე დამაინტრიგებელია.

სინესთეზია გვხვდება ოჯახების შიგნით,

და გალტონმაც განაცხადა, რომ ამას აქვს შთამომავლობითი, გენეტიკური საფუძველი.

მეორე ასპექტი, სინესთეზია შეეხება -- და აქ ვუახლოვდები ჩემს აზრს,

ამ ლექციის მთავარ თემას, რომელიც ეხება შემოქმედებას --

სინესთეზია რვაჯერ უფრო ხშირად გვხვდება მხატვრებს, პოეტებს, მწერლებს

და სხვა შემოქმედებით ადამიანებს შორის, ვიდრე ჩვეულებრივ მოსახლეობაში.

რატომ უნდა იყოს ეს ასე?

მე ვუპახუხებ ამ შეკითხვას.

აქამდე ამას პასუხი არ ქონია.

მაშ, რა არის სინესთეზია? რა იწვევს მას?

არსებობს მრავალი თეორია.

ერთ-ერთი თეორიის მიხედვით, ისინი უბრალოდ გიჟები არიან.

ეს არც თუ ისე მეცნიერული თეორიაა, ასე რომ დავივიწყოთ მის შესახებ.

სხვა თეორიის მიხედვით, ისინი მარიხუანის მწეველები და ნარკომანები არიან.

ამაში შეიძლება ერიოს სიმართლის მარცვალი

რადგან ეს ბევრად ხშირად გვხვდება აქ, ყურეს რაიონში, ვიდრე სან დიეგოში.

(სიცილი)

მესამე თეორია შემდეგია --

მოდით ვკითხოთ ჩვენს თავს, სინამდვილეში რა ხდება სინესთეზიის დროს? კარგით?

და აღმოვაჩინეთ, რომ ფერის არე და რიცხვების არე

ტვინში გვერდი-გვერდ არიან, ღერძისებრ ნაოჭში.

და ჩვენ ვთქვით, ადგილი აქვს რაიმე შემთხვევით გადახლართვას

ფერებსა და რიცხვებს შორის ტვინის შიგნით.

და ყოველთვის, როდესაც ხედავთ ციფრს, ხედავთ მის შესაბამის ფერს

და ამიტომ ღებულობთ სინესთეზიას.

ახლა კი გაიხსენეთ -- რატომ ხდება ეს?

რატომ ემართება ზოგიერთს ასეთი გადახლართვა?

გახსოვთ რომ გითხარით, რომ ეს ოჯახების შიგნით გვხვდება?

ეს მინიშნებას გაძლევთ.

რაც არის ის, რომ არსებობს ანომალური გენი,

მუტაცია გენში, რაც იწვევს ამ ანომალურ გადახლართვას.

აღმოჩნდა, რომ ყოველ ჩვენთაგანში

ყველაფერი გადაბმულია ერთმანეთში, დაბადებიდან.

ტვინის ყოველი არე გადაბმულია ყოველ დანარჩენ არესთან

და ეს გადაბმები იკვეცება, რათა შექმნან

ზრდასრული ტვინისათვის დამახასიათებელი მოდულარული არქიტექტურა.

და თუ არსებობს გენი, რომელიც იწვევს ამ შეკვეცას

და ეს გენი განიცდის მუტაციას,

თქვენ ღებულობთ არასრულ შეკვეცას ტვინის მეზობელ არეებს შორის

და თუ ეს ხდება ციფრებსა და ფერებს შორის, თქვენ ღებულობთ ციფრულ-ფერად სინესთეზიას.

თუ ეს ხდება ნოტებსა და ფერებს შორის, ღებულობთ ტონალურ-ფერად სინესთეზიას.

ჯერ-ჯერობით ყველაფერი ნათელია.

ახლა, რა იქნება, თუ ეს გენი გამოხატულებას პოულობს ყველგან, ტვინის შიგნით

და ყველაფერი გადაბმულია?

დაფიქრდით, რა საერთო აქვთ ყველა მხატვარს, მწერალს, პოეტს --

მეტაფორული აზროვნების უნარი,

რომელიც, ერთმანეთთან აკავშირებს ერთი შეხედვით განსხვავებულ იდეებს,

როგორიცაა, "ეს აღმოსავლეთია და ჯულიეტა მასში მზეა."

თქვენ ხომ არ თვლით, რომ ჯულიეტა მზეა --

იმ გაგებით, რომ ის მანათობელი ცეცხლოვანი ბურთია?

ანუ, შიზოფრენიკები ასე ფიქრობენ, მაგრამ ეს სხვა ისტორიაა, არა?

ნორმალური ადამიანები იტყვიან, რომ ის მზესავით თბილია,

მზესავით განსხივოსნებულია, მზესავით მზრუნველია.

თქვენ მყისიერად მოძებნეთ კავშირები.

და თუ თქვენ ახლა იგულისხმებთ, რომ ეს უფრო დიდი გადახლართვები

და კონცეფციები ტვინის სხვა არეებშიც გვხვდება,

ეს შექმნის უფრო მეტ მიდრეკილებას

მეტაფორული აზროვნებისა და შემოქმედებისკენ

სინესთეზიის მქონე ადამიანებში.

და შედეგად, სინესთეზიის რვაჯერ მეტად გავრცელებულ შემთხვევებს

პოეტებს, მხატვრებსა და მწერლებს შორის.

ეს სინესთეზიის ძალიან ფრენოლოგიური ხედვაა.

ბოლო დემონსტრაცია -- შეიძლება კიდევ ერთი წუთი ავიღო?

(აპლოდისმენტები)

მაშ ასე. მე გაჩვენებთ, რომ თქვენ ყველანი სინესთეთიკები ხართ, მაგრამ არაფერი იცით ამის შესახებ.

აი, ამას მე ვუწოდებ მარსიანულ ანბანს. ის ჩვეულებრივი ანბანივითაა,

A არის ა, B არის ბ, C არის ს,

განსხვავებული ფორმა განსხვავებული ფონემისთვის, ხომ გასაგებია?

და აი თქვენ გაქვთ ეს მარსიანული ანბანი.

ერთ-ერთი მათგანი არის კიკი, ერთ-ერთი - ბუბა.

რომელია კიკი და რომელია ბუბა?

რამდენი თქვენგანი თვლის რომ ეს კიკია და ეს ბუბა? აწიეთ ხელები.

ჰმ, ერთი თუ ორი მუტანტი გვყოლია.

(სიცილი)

რამდენი თქვენგანი თვლის რომ ეს ბუბაა, ეს კი - კიკი? აწიეთ ხელები.

99 პროცენტი.

მაგრამ, არც ერთი თქვენგანი არ არის მარსიდან, როგორ შესძელით ეს?

ეს იმიტომ, რომ თქვენ ყველანი ახდენთ ჯვარედინ მოდელირებას - სინესთეზიურ აბსტრაქციას -

რაც ნიშნავს, რომ თქვენ იძახით, რომ ეს ბასრი კუთხეები, კიკი,

თქვენს სმენით ქერქში თმის უჯრედები აღიგზნება, კიკი,

ბაძავენ ვიზუალურ მოხაზულობებს - უცაბედ ტეხილებს - ამ დაკბილულ ფორმაში.

ეს ძალზედ მნიშვნელოვანია, რადგან ეს გვეუბნება,

რომ თქვენი ტვინი მისდევს პრიმიტივს --

ეს უბრალოდ სულელურ ილუზიას გავს,

მაგრამ ფოტონები თქვენს თვალში ხაზავენ ამ ფორმას

და თმის უჯრედები თქვენს ყურში აღაგზნებენ სმენით მიმდევრობებს,

და აქედან ტვინს გამოაქვს საერთო გამყოფი.

ეს აბსტრაქციის პრიმიტიული ფორმაა

და ჩვენ ვიცით, რომ ამას ადგილი აქვს ტვინის ღერძისებრ ნაოჭში,

რადგან მაშინ, როდესაც ის დაზიანებულია,

ეს ხალხი კარგავს შესაძლებლობას შეასრულოს ბუბა-კიკის ამოცანა.

და ამასთან ერთად კარგავენ მეტაფორების აღქმის შესაძლებლობას.

თუ თქვენ კითხავთ ასეთ ადამიანს, რას ნიშნავს გამოთქმა

"ყველაფერი, რაც ბზინავს, ოქრო არაა?"

პაციენტი გიპასუხებთ, "თუ ეს მეტალისაა და ბზინავს, არ ნიშნავს რომ ეს ოქროა.

საჭიროა, ასევე გაიზომოს მისი ხვედრითი წონა.

ანუ ისინი სრულიად ვერ ამჩნევენ მეტაფორულ მნიშვნელობას.

და ეს არე დაახლოებით რვაჯერ დიდია უმაღლეს --

განსაკუთრებით კი ადამიანებში, ვიდრე უმდაბლეს პრიმატებში.

რაღაც ძალზე საინტერესო ხდება აქ, კუთხოვან ნაოჭში,

რადგან ეს გზაჯვარედინია სმენას, მხედველობას და შეხებას შორის

და ის უზარმაზარი გახდა ადამიანებში -- და ხდება რაღაც ძალზე საინტერესო.

და ვფიქრობ, ეს საფუძველია მრავალი ექსკლუზიურად ადამიანური შესაძლებლობის --

როგორიცაა აბსტრაქცია, მეტაფორა და შემოქმედება.

ყველა ის საკითხი, რომლებსაც ფილოსოფოსები ათასწლეულების მანძილზე სწავლობდნენ,

ჩვენ, მეცნიერებს, შეგვიძლია შევისწავლოთ, ტვინის სურათების მეშვეობით,

და ასევე პაციენტების შესწავლითა და სწორი კითხვების დასმით.

გმადლობთ.

(აპლოდისმენტები)

მომიტევეთ.

(სიცილი)