WEBVTT

00:00:03.145 --> 00:00:04.690
Tayo'y nasa krisis ng plastik.

00:00:04.690 --> 00:00:07.839
Ngunit sino ang may pananagutan sa
kaguluhang ito? At paano natin ito maibalik?

00:00:07.839 --> 00:00:09.316
Hayaan nyo akong magbahagi ng 
ilang katotohanan sa inyo.

00:00:09.316 --> 00:00:13.070
Higit sa kalahati ng plastic kailanman 
ginawa ay nilikha sa huling dekada.

00:00:13.070 --> 00:00:16.559
At halos 9% lang ng plastic ang ginawa
ay na recycle na.

00:00:16.559 --> 00:00:18.680
Pero bago mo sisihin ang tamad 
mong kapitbahay

00:00:18.680 --> 00:00:20.197
para sa malungkot na rate ng pag-recycle

00:00:20.197 --> 00:00:21.736
siguro kailangan muna nating umatras

00:00:21.736 --> 00:00:23.769
at tingnan muna kung paano tayo 
umabot sa ganitong sitwasyon.

00:00:23.769 --> 00:00:25.209
At para sagutin ang katanungang iyan.

00:00:25.209 --> 00:00:28.800
Kailangan nating bumalik sa kung 
saan nagsisimula ang plastik.

00:00:28.800 --> 00:00:30.610
Hindi, hindi, hindi... hindi ganoon kalayo.

00:00:30.610 --> 00:00:31.840
Tama, yan nga.

00:00:31.840 --> 00:00:33.732
Ito ay mga balon ng fracking,

00:00:33.732 --> 00:00:35.621
na kung saan ay marami ng plastik (bleep)

00:00:35.621 --> 00:00:37.820
na iyong makikitang pakalat kalat 
sa kapaligiran ay nagsimula.

00:00:37.820 --> 00:00:38.991
Sa nakalipas na dekada,

00:00:38.991 --> 00:00:42.110
ang pamahalaan ay namigayng bilyun-bilyong
dolyar sa subsidiyo sa buwis

00:00:42.110 --> 00:00:44.340
at nasirang mga alituntunin sa kapaligiran

00:00:44.340 --> 00:00:46.790
upang hikayatin ang pagpapaunlad 
ng langis at natural na gas.

00:00:46.790 --> 00:00:49.465
Na lumikha ng maraming murang langis at gas

00:00:49.465 --> 00:00:52.920
na mga kumpanya tulad ng Dow at Exxon 
ay naging plastik din.

00:00:52.920 --> 00:00:57.469
Sa madaling salita, maraming murang langis at gas 
na ibig sabihin ay maraming murang plastic.

00:00:57.469 --> 00:01:01.171
Sa katunayan, ang plastik na ngayon ang pinakamabilis 
lumalagong pinagmumulan ng greenhouse gases

00:01:01.171 --> 00:01:02.503
gaya ng carbon dioxide at methane.

00:01:02.503 --> 00:01:03.935
Ang malalaking kumpanya ng consumer goods

00:01:03.935 --> 00:01:07.189
na ginagawang packaging o mga produkto 
ang mga murang plastic

00:01:07.189 --> 00:01:11.447
na madalas minsan lang nagagamit at pagkatapos 
ay hindi maaaring o hindi ma-recycle.

00:01:11.783 --> 00:01:12.829
At walang batas

00:01:12.829 --> 00:01:15.925
pananagutan ang mga prodyuser para sa mga 
basurang plastik na kanilang nilikha,

00:01:15.925 --> 00:01:18.457
hulaan mo kung sino ang sasalo ng bill 
para sa lahat ng basurang iyon?

00:01:18.457 --> 00:01:20.871
Tama yan, tayo. Ang mga nagbabayad ng buwis!

00:01:20.871 --> 00:01:23.365
Ang mga kumpanyang gumagawa at 
gumgamit ng single-use plastics

00:01:23.365 --> 00:01:26.530
na gusto kang paniwalain na ang 
pagrerecycle na ang bahala sa lahat.

00:01:26.530 --> 00:01:29.483
Ngunit lumalabas na ito ay madalas na mas 
mahal para mag-recycle ng isang bagay

00:01:29.483 --> 00:01:31.505
kaysa sa paggawa ng panibagong plastic.

00:01:31.688 --> 00:01:32.982
Ilang lungsod at bayan

00:01:32.982 --> 00:01:36.430
ay isinasaalang-alang ang pagtanggal
ng kanilang mga programa sa pag-recycle sa kabuuan.

00:01:36.430 --> 00:01:37.864
Isang halimbawa ay ang Maine.

00:01:37.864 --> 00:01:39.800
Nais ng mga Mainers na gawin ang tama,

00:01:39.799 --> 00:01:43.030
ngunit ang mga produkto ay patuloy 
na nakabalot sa aksayadong paraan

00:01:43.030 --> 00:01:45.387
at ang mga bayan ay nahihirapan sa 
kung ano ang gagawin sa kanila

00:01:45.387 --> 00:01:46.635
pagdating nila sa tambakan.

00:01:46.635 --> 00:01:49.137
Kita mo, kapag ang mga tao na 
gumagawa ng plastic packaging

00:01:49.137 --> 00:01:52.809
ay walang pananagutan sa pamamahala at pagbabayad para 
sa kanilang pag-aaksaya, hindi maganda ang nangyayari.

00:01:52.809 --> 00:01:54.900
Talagang masamang bagay.

00:01:54.900 --> 00:01:59.000
Kaya naman marami ang nagsisimulang mag-isip muli 
na ang packaging at ang paraan ng paghawak ng basura.

00:01:59.000 --> 00:01:59.937
Isang paraan para maisagawa yon

00:01:59.937 --> 00:02:03.202
ay sa pamamagitan ng sistemang tinatawag 
na Extended Producer Responsibility (EPR).

00:02:03.202 --> 00:02:06.429
Maaari mo ring tawagin itong polluter 
pays o 'isang magandang ideya'.

00:02:06.429 --> 00:02:08.914
EPR para sa packaging ay inilalagay 
ang mga kumpanya sa kawit

00:02:08.914 --> 00:02:11.960
sa pamamagitan ng pagpapanagot sa kanila para sa 
mga bagay na inilalagay nila sa ating mga istante.

00:02:11.960 --> 00:02:14.670
Tulad ng pagbabayad ng higit pa para 
sa mga hindi nare-recycle na materyales.

00:02:14.670 --> 00:02:18.800
Habang ang US ay hindi nangangailangan ng mga tagagawa
upang makatulong na pamahalaan ang kanilang basura sa packaging,

00:02:18.800 --> 00:02:20.070
ang ibang mga lugar ay oo,

00:02:20.070 --> 00:02:23.521
kabilang ang ilang mga lalawigan sa 
Canada at lahat ng bansa sa EU.

00:02:23.521 --> 00:02:26.070
Ilan sa mga batas na ito ay nasa 
lugar sa loob ng 30 taon

00:02:26.070 --> 00:02:29.683
at marami sa mga lugar na ito ang nakikita na ngayon 
ang rate ng pag-recycle na hanggang 80%.

00:02:29.683 --> 00:02:30.670
At, mas mabuti pa,

00:02:30.670 --> 00:02:34.346
kapag naging responsable ang mga kumpanya para sa 
kanilang pag-aaksaya, ang totoong mahika ang mangyayari.

00:02:34.346 --> 00:02:37.404
Napagtanto nila na ito ay talagang mas mura 
upang mabawasan ang kanilang packaging

00:02:37.404 --> 00:02:38.689
kaysa magbayad para linisin ito.

00:02:38.689 --> 00:02:42.269
Iyan ang kagandahan ng pagpapahaba ang 
responsibilidad sa mga tunay na nagpaparumi.

00:02:42.269 --> 00:02:44.634
Makakatulong ito na mabawasan ang 
mga basurang plastik sa harap na dulo,

00:02:44.634 --> 00:02:47.360
pagbutihin ang pag-recycle sa pamamagitan ng 
paglikha isang mas malinis na daloy ng basura,

00:02:47.360 --> 00:02:48.060
at, oo,

00:02:48.060 --> 00:02:50.158
harapin din ang bagay na 
tinatawag na climate change.

00:02:50.158 --> 00:02:53.437
Kasama sa ibang paraan upang mabawasan 
ang mga hindi kinakailangang plastik,

00:02:53.437 --> 00:02:55.093
tulad ng mga bag at foam bans,

00:02:55.093 --> 00:02:57.596
pagsasagawa ng recycling sa pamamagitan
ng EPR para sa packaging

00:02:57.596 --> 00:02:59.302
ang kailangan ng mundo.

00:02:59.302 --> 00:03:02.000
Ano ang iyong pananaw sa EPR? Sabihin 
sa amin sa mga komento sa ibaba.

00:03:02.000 --> 00:03:02.964
Salamat sa panonood.

00:03:02.964 --> 00:03:05.519
Kung gusto mo ang video na ito, paki like at subscribe.