1
00:00:00,920 --> 00:00:02,604
Dakle, sve se začelo

2
00:00:02,628 --> 00:00:04,460
u mračnom baru u Madridu.

3
00:00:05,023 --> 00:00:09,247
Sreo sam kolegu sa Mekgila, Majkla Minija.

4
00:00:09,271 --> 00:00:11,576
Popili smo nekoliko piva,

5
00:00:11,600 --> 00:00:13,653
i, kao i svaki naučnik,

6
00:00:13,677 --> 00:00:15,123
ispričao mi je o svom radu.

7
00:00:16,304 --> 00:00:23,258
A rekao mi je da ga interesuje
kako majke pacovi ližu svoje mlade

8
00:00:23,282 --> 00:00:24,652
nakon što su rođeni.

9
00:00:25,656 --> 00:00:28,075
A ja sam sedeo tu i govorio:

10
00:00:28,099 --> 00:00:31,099
"Na to traćite moj novac od poreza -

11
00:00:31,123 --> 00:00:32,157
(Smeh)

12
00:00:32,181 --> 00:00:34,959
na ovaj vid meke nauke."

13
00:00:35,835 --> 00:00:38,332
A on je počeo da mi govori

14
00:00:38,356 --> 00:00:41,756
kako pacovi, poput ljudi,

15
00:00:41,780 --> 00:00:44,226
ližu svoje mlade
na veoma različite načine.

16
00:00:44,250 --> 00:00:46,985
Neke majke to često rade,

17
00:00:47,009 --> 00:00:49,214
neke majke veoma retko,

18
00:00:49,238 --> 00:00:51,208
a većina je negde između.

19
00:00:51,867 --> 00:00:53,768
Međutim, zanimljivo je to

20
00:00:53,792 --> 00:00:58,710
da kada prati te mlade,
nakon što postanu odrasli -

21
00:00:58,734 --> 00:01:02,913
godinama u ljudskom životu,
dugo nakon što im je majka uginula.

22
00:01:02,937 --> 00:01:05,005
To su potpuno različite životinje.

23
00:01:05,029 --> 00:01:09,402
Životinje koje su lizali i timarili često,

24
00:01:09,426 --> 00:01:11,178
visoko lizani i timareni,

25
00:01:12,059 --> 00:01:13,423
nisu pod stresom.

26
00:01:14,022 --> 00:01:16,271
Imaju drugačije seksualno ponašanje.

27
00:01:16,295 --> 00:01:19,250
Imaju drugačiji način života

28
00:01:19,274 --> 00:01:24,754
od onih koje majke
nisu tako snažno pazile.

29
00:01:25,934 --> 00:01:29,098
Potom sam pomislio u sebi:

30
00:01:29,122 --> 00:01:30,414
da li je ovo magija?

31
00:01:31,002 --> 00:01:32,371
Kako ovo funkcioniše?

32
00:01:32,395 --> 00:01:34,604
Genetičari bi vam rekli

33
00:01:35,390 --> 00:01:39,362
da je majka možda imala gen "loše majke"

34
00:01:39,386 --> 00:01:43,023
koji je uzrokovao da njeni mladi
budu pod stresom,

35
00:01:43,047 --> 00:01:45,594
a potom se preneo
s generacije na generaciju;

36
00:01:45,618 --> 00:01:48,318
sve je genetski predodređeno.

37
00:01:48,342 --> 00:01:51,836
Ili je moguće da se nešto drugo
ovde dešava?

38
00:01:51,860 --> 00:01:55,431
Kod pacova možemo da postavimo
i da odgovorimo na ovo pitanje.

39
00:01:55,455 --> 00:01:59,060
Pa smo napravili
eksperiment unakrsnog roditeljstva.

40
00:01:59,084 --> 00:02:03,839
U suštini razdvojite leglo,
mlade ovog pacova po rođenju,

41
00:02:03,863 --> 00:02:05,730
kod dve vrste majki starateljki -

42
00:02:05,754 --> 00:02:09,082
ne stvarnih majki,
već majki koje će o njima da brinu:

43
00:02:09,106 --> 00:02:11,360
majki koje često ližu
majki koje retko ližu.

44
00:02:11,384 --> 00:02:15,262
I možete da uradite suprotno
sa mladima koji retko ližu.

45
00:02:15,708 --> 00:02:18,081
A izvanredan rezultat je bio:

46
00:02:18,105 --> 00:02:22,144
nije bilo važno koje ste gene
dobili od vaše majke.

47
00:02:22,168 --> 00:02:27,916
Nije biološka majka
određivala ovo svojstvo kod pacova.

48
00:02:27,940 --> 00:02:31,946
Već majka koja se brinula o mladima.

49
00:02:32,771 --> 00:02:35,596
Pa, kako je ovo moguće?

50
00:02:36,921 --> 00:02:38,724
Ja sam epigenetičar.

51
00:02:38,748 --> 00:02:42,420
Zanima me kako se geni obeležavaju

52
00:02:42,444 --> 00:02:44,160
hemijskim obeležjima

53
00:02:44,184 --> 00:02:48,989
tokom embriogeneze, tokom vremena
dok smo u utrobi naših majki,

54
00:02:49,013 --> 00:02:51,492
i kako se donosi odluka
koji geni će se manifestovati

55
00:02:51,516 --> 00:02:52,698
u kom tkivu.

56
00:02:52,722 --> 00:02:56,892
Različiti geni se manifestuju
u mozgu nego u jetri i oku.

57
00:02:57,718 --> 00:03:00,557
Pa smo pomislili: da li je moguće

58
00:03:00,581 --> 00:03:07,528
da majka nekako reprogramira
gen svog potomka

59
00:03:07,552 --> 00:03:09,101
svojim ponašanjem?

60
00:03:09,125 --> 00:03:10,736
Pa smo proveli 10 godina

61
00:03:10,760 --> 00:03:14,801
i otkrili smo da postoji obilje
biohemijskih događaja

62
00:03:14,825 --> 00:03:18,268
kojima lizanje i timarenje
majke, briga majke,

63
00:03:18,292 --> 00:03:20,775
se prevodi u biohemijske signale

64
00:03:20,799 --> 00:03:24,110
koji idu do jedra i u DNK

65
00:03:24,134 --> 00:03:26,212
i drugačije ga programiraju.

66
00:03:26,236 --> 00:03:31,132
Dakle, sada životinja
može da se pripremi za život:

67
00:03:31,156 --> 00:03:33,777
da li će život da bude težak?

68
00:03:33,801 --> 00:03:35,563
Da li će da bude mnogo hrane?

69
00:03:35,587 --> 00:03:38,112
Da li će da bude mnogo mačaka
i zmija u blizini

70
00:03:38,136 --> 00:03:40,459
ili ću da živim u komšiluku više klase

71
00:03:40,483 --> 00:03:43,190
gde samo treba da se ponašam
lepo i pristojno

72
00:03:43,214 --> 00:03:46,349
i to će da mi obezbedi
društvenu prihvaćenost?

73
00:03:46,978 --> 00:03:52,569
I sad neko može da pomisli
koliko je ovaj proces važan

74
00:03:52,593 --> 00:03:53,768
u našim životima.

75
00:03:53,792 --> 00:03:56,704
Nasleđujemo našu DNK od naših predaka.

76
00:03:57,411 --> 00:03:59,340
DNK je stara.

77
00:03:59,364 --> 00:04:01,432
Evoluirala je tokom evolucije.

78
00:04:01,938 --> 00:04:06,271
Ali nam ne saopštava
da li ćemo se roditi u Stokholmu,

79
00:04:06,295 --> 00:04:09,681
gde su dani tokom leta dugi,
a kratki tokom zime

80
00:04:09,705 --> 00:04:11,010
ili u Ekvadoru,

81
00:04:11,034 --> 00:04:14,567
gde dan i noć imaju
jednak broj sati tokom čitave godine.

82
00:04:14,591 --> 00:04:18,386
A to ima ogroman uticaj
na našu fiziologiju.

83
00:04:19,489 --> 00:04:23,725
Mi pretpostavljamo da možda,
rano u životu,

84
00:04:23,749 --> 00:04:25,916
ti signali koji se prenose preko majke,

85
00:04:25,940 --> 00:04:30,455
saopštavaju detetu u kakvom
društvenom svetu će da živi.

86
00:04:30,479 --> 00:04:33,879
Ako će da bude težak,
bolje je biti anksiozan i pod stresom

87
00:04:33,903 --> 00:04:37,026
ili će da bude lagodan svet
i morate da budete drugačiji.

88
00:04:37,050 --> 00:04:40,240
Da li će to da bude svet
s mnogo ili malo svetla?

89
00:04:40,264 --> 00:04:44,249
Da li će da bude svet
s mnogo ili malo hrane?

90
00:04:44,273 --> 00:04:45,797
Ako nema hrane u blizini,

91
00:04:45,821 --> 00:04:50,437
bolje da vam se razvije mozak
koji navaljuje svaki put kad vidi obrok

92
00:04:50,461 --> 00:04:55,217
ili koji skladišti u vidu masti svu hranu
koja vam je dostupna.

93
00:04:56,819 --> 00:04:58,249
Dakle, ovo je dobro.

94
00:04:58,273 --> 00:05:00,130
Evolucija je odabrala ovo

95
00:05:00,154 --> 00:05:05,050
kako bi omogućila našoj fiksiranoj,
staroj DNK da funkcioniše dinamično

96
00:05:05,074 --> 00:05:06,923
u novim sredinama.

97
00:05:07,377 --> 00:05:09,960
Međutim, ponekad stvari krenu po zlu;

98
00:05:10,706 --> 00:05:14,568
na primer, ako ste rođeni
u siromašnoj porodici

99
00:05:14,592 --> 00:05:17,521
a signali su: "Bolje navalite,

100
00:05:17,545 --> 00:05:20,760
bolje bi vam bilo da pojedete
svu hranu na koju naletite."

101
00:05:20,784 --> 00:05:23,036
Međutim, nama ljudima
su evoluirali mozgovi

102
00:05:23,060 --> 00:05:25,156
i to je čak i brže izmenilo evoluciju.

103
00:05:25,180 --> 00:05:28,544
Sad možete da jedete
u Mekdonaldsu za jedan dolar.

104
00:05:28,568 --> 00:05:34,978
I, stoga, pripreme
koje smo dobili od majki

105
00:05:35,002 --> 00:05:37,594
postaju loše prilagođene.

106
00:05:38,351 --> 00:05:42,564
Ista spremnost koja je trebalo
da nas zaštiti od gladovanja i gladi

107
00:05:42,588 --> 00:05:45,045
će da uzrokuje gojaznost,

108
00:05:45,069 --> 00:05:48,039
kardiovaskularne probleme
i oboljenja metabolizma.

109
00:05:48,666 --> 00:05:52,138
Dakle, ovaj koncept da naša iskustva
mogu da obeleže gene,

110
00:05:52,162 --> 00:05:54,463
a naročito rana iskustva,

111
00:05:54,487 --> 00:05:57,301
može da nam obezbedi
objedinjujuće objašnjenje

112
00:05:57,325 --> 00:05:59,668
i za zdravlje i za bolest.

113
00:06:00,612 --> 00:06:02,970
Međutim, da li je istinito
samo kod pacova?

114
00:06:02,994 --> 00:06:05,946
Problem je što ovo ne možemo
da testiramo na ljudima

115
00:06:05,970 --> 00:06:10,082
jer etički ne možemo da izazivamo
dečje nedaće nasumično.

116
00:06:10,106 --> 00:06:13,410
Pa, ako siromašno dete
razvije određeno svojstvo,

117
00:06:13,434 --> 00:06:17,173
ne znamo da li je siromaštvo to uzrokovalo

118
00:06:17,197 --> 00:06:20,021
ili siromašni ljudi imaju loše gene.

119
00:06:20,045 --> 00:06:23,160
Pa će genetičari pokušati da vam kažu
kako siromašni su siromašni

120
00:06:23,184 --> 00:06:25,240
jer im geni uzrokuju siromaštvo.

121
00:06:25,264 --> 00:06:27,224
Epigenetičari će da vam kažu

122
00:06:27,248 --> 00:06:31,358
da su siromašni u lošem okruženju
ili u osiromašenom okruženju

123
00:06:31,382 --> 00:06:34,346
koje stvara taj fenotip, to svojstvo.

124
00:06:35,576 --> 00:06:41,418
Pa smo krenuli da proverimo
kod naših rođaka majmuna.

125
00:06:42,087 --> 00:06:45,781
Moj kolega Stiven Sumi uzgaja majmune

126
00:06:45,805 --> 00:06:46,966
na dva različita načina:

127
00:06:46,990 --> 00:06:49,891
nasumično razdvaja majmuna od majke

128
00:06:49,915 --> 00:06:52,507
i podiže ga uz pomoć negovateljice

129
00:06:52,531 --> 00:06:55,474
u uslovima surogat majke.

130
00:06:55,474 --> 00:06:58,205
Ovi majmuni nisu imali majku;
imali su negovateljicu.

131
00:06:58,209 --> 00:07:02,829
A druge majmune su podizale
njihove normalne, prirodne majke.

132
00:07:02,853 --> 00:07:07,549
A kad su ostarili,
bili su potpuno različite životinje.

133
00:07:07,573 --> 00:07:10,666
Majmuni koji su imali majku
nisu marili za alkohol,

134
00:07:10,690 --> 00:07:12,369
nisu bili seksualno agresivni.

135
00:07:12,393 --> 00:07:16,160
Majmuni koji nisu imali majku
su bili agresivni, pod stresom

136
00:07:16,184 --> 00:07:17,798
i bili su alkoholičari.

137
00:07:18,482 --> 00:07:23,964
Pa smo pogledali njihovu DNK
rano po rođenju kako bismo videli:

138
00:07:23,988 --> 00:07:26,755
da li je moguće da majka obeležava?

139
00:07:26,779 --> 00:07:32,137
Da li postoji potpis majčin u DNK potomka?

140
00:07:32,161 --> 00:07:34,413
Ovo su majmuni Dan-14,

141
00:07:34,437 --> 00:07:38,513
i ovde vidite savremeni način
na koji izučavamo epigenetiku.

142
00:07:38,537 --> 00:07:41,234
Sad možemo da mapiramo
ova hemijska obeležja,

143
00:07:41,234 --> 00:07:43,224
koje nazivamo metilacionim obeležjima,

144
00:07:43,224 --> 00:07:46,482
na DNK u rezoluciji jednog nukleotida.

145
00:07:46,506 --> 00:07:48,383
Možemo da mapiramo čitav genom.

146
00:07:48,407 --> 00:07:51,474
Sad možemo da uporedimo majmuna
koji je imao majku ili nije.

147
00:07:51,498 --> 00:07:53,452
A ovo je vizuelna prezentacija toga.

148
00:07:53,476 --> 00:07:58,213
Vidite da su crveni oni geni
koji su više metilizovani.

149
00:07:58,237 --> 00:08:01,251
Geni koji su manje metilizovani su zeleni.

150
00:08:01,275 --> 00:08:03,759
Možete da vidite da se mnogi geni menjaju

151
00:08:03,783 --> 00:08:06,497
jer nemati majku nije prosta stvar -

152
00:08:06,521 --> 00:08:08,052
utiče na sve;

153
00:08:08,076 --> 00:08:11,584
šalje signale o čitavom načinu
na koji će vaš svet da izgleda

154
00:08:11,608 --> 00:08:13,367
kada odrastete.

155
00:08:13,391 --> 00:08:15,812
I možete da vidite dve grupe majmuna

156
00:08:15,836 --> 00:08:18,556
izuzetno razdvojene jedne od drugih.

157
00:08:19,392 --> 00:08:21,521
Koliko rano se ovo razvije?

158
00:08:22,078 --> 00:08:24,291
Ovi majmuni već nisu videli svoje majke,

159
00:08:24,315 --> 00:08:26,014
dakle imali su društveno iskustvo.

160
00:08:26,038 --> 00:08:30,303
Da li osećamo naš društveni status
čak i u trenutku rođenja?

161
00:08:31,131 --> 00:08:35,180
Pa smo u ovom eksperimentu
uzeli posteljice majmuna

162
00:08:35,204 --> 00:08:37,161
koji su imali različit društveni status.

163
00:08:37,698 --> 00:08:43,072
Zanimljivo kod društvenog ranga
je da će sva živa bića

164
00:08:43,096 --> 00:08:45,714
da se organizuju prema hijerarhiji.

165
00:08:46,345 --> 00:08:48,533
Majmun broj jedan je šef;

166
00:08:48,557 --> 00:08:50,895
majmun broj četiri je pion.

167
00:08:50,919 --> 00:08:53,358
Stavite četiri majmuna u kavez,

168
00:08:53,382 --> 00:08:56,393
uvek ćete da imate šefa i piona.

169
00:08:57,448 --> 00:09:01,296
A zanimljivo je da je majmun broj jedan

170
00:09:01,320 --> 00:09:04,752
daleko zdraviji od majmuna broj četiri.

171
00:09:04,776 --> 00:09:06,580
A ako ih stavite u kavez,

172
00:09:06,604 --> 00:09:11,301
majmun broj jedan neće da jede mnogo.

173
00:09:11,325 --> 00:09:13,162
Majmun broj četiri će da jede mnogo.

174
00:09:14,129 --> 00:09:18,402
A ovde vidite kod mapiranja metilacije,

175
00:09:18,426 --> 00:09:21,201
drastično razdvajanje po rođenju

176
00:09:21,225 --> 00:09:23,939
životinja koje su imale
visok društveni status

177
00:09:23,963 --> 00:09:26,637
nasuprot životinjama
koje nisu imale visok status.

178
00:09:27,349 --> 00:09:31,580
Dakle, rođeni smo unapred znajući
društvene informacije,

179
00:09:31,604 --> 00:09:34,657
a te društvene informacije
nisu loše ili dobre,

180
00:09:34,681 --> 00:09:36,130
prosto nas pripremaju za život

181
00:09:36,130 --> 00:09:40,365
jer moramo da programiramo
našu biologiju drugačije,

182
00:09:40,389 --> 00:09:43,470
ukoliko smo visokog
ili niskog društvenog statusa.

183
00:09:44,326 --> 00:09:46,207
Ali kako da ovo izučavate kod ljudi?

184
00:09:46,710 --> 00:09:50,158
Ne možemo da vršimo eksperimente,
ne možemo da ljude izlažemo nedaćama.

185
00:09:50,182 --> 00:09:52,775
Ali bog vrši eksperimente nad ljudima

186
00:09:52,799 --> 00:09:55,087
i oni se nazivaju prirodnim katastrofama.

187
00:09:55,111 --> 00:09:59,371
Jedna od najtežih prirodnih katastrofa
u istoriji Kanade

188
00:09:59,395 --> 00:10:01,805
se desila u mojoj provinciji Kvebek.

189
00:10:01,829 --> 00:10:04,232
Radi se o ledenoj oluji iz 1998.

190
00:10:04,256 --> 00:10:08,056
Izgubili smo kompletnu elektromrežu
zbog ledene oluje,

191
00:10:08,080 --> 00:10:11,077
kada su temperature bile,
u sred zime u Kvebeku,

192
00:10:11,101 --> 00:10:13,050
minus 20 do minus 30.

193
00:10:13,074 --> 00:10:15,606
A tokom tog perioda bilo je trudnih majki.

194
00:10:16,082 --> 00:10:22,114
A moja koleginica Suzan King
je pratila decu tih majki

195
00:10:22,138 --> 00:10:23,852
15 godina.

196
00:10:24,565 --> 00:10:28,811
A dešavalo se to
da dok se stres povećavao -

197
00:10:28,835 --> 00:10:31,443
a ovde smo imali objektivna
merenja stresa:

198
00:10:31,467 --> 00:10:35,905
koliko dugo ste bili bez struje?
Gde ste provodili vreme?

199
00:10:35,929 --> 00:10:40,932
Da li je to bilo u stanu vaše svekrve
ili u nekom otmenom seoskom domu?

200
00:10:40,956 --> 00:10:43,614
Dakle, sve ovo je dodato
na društvenu lestvicu stresa,

201
00:10:43,638 --> 00:10:45,020
i možete da upitate:

202
00:10:45,044 --> 00:10:48,088
kako su deca izgledala?

203
00:10:48,112 --> 00:10:50,746
A izgleda da kako se stres povećava,

204
00:10:50,770 --> 00:10:52,828
kod dece se više razvija autizam,

205
00:10:52,852 --> 00:10:55,391
više se razvijaju bolesti metabolizma

206
00:10:55,415 --> 00:10:58,247
i više se razvijaju autoimune bolesti.

207
00:10:58,787 --> 00:11:01,211
Mapirali bismo stanje metilacije

208
00:11:01,235 --> 00:11:06,773
i, opet, vidite kako zeleni geni
postaju crveni kako se stres povećava,

209
00:11:06,797 --> 00:11:10,289
crveni geni postaju zeleni
kako se stres povećava,

210
00:11:10,313 --> 00:11:14,863
celokupno preuređenje genoma
kao odgovor na stres.

211
00:11:17,442 --> 00:11:20,651
Pa, ako možemo da programiramo gene,

212
00:11:20,675 --> 00:11:24,648
ako nismo puki robovi istorije naših gena,

213
00:11:24,672 --> 00:11:27,530
ako mogu da se programiraju,
možemo li da ih otprogramiramo?

214
00:11:28,093 --> 00:11:32,675
Zato što epigenetski uzroci
mogu da uzrokuju bolesti poput raka,

215
00:11:33,659 --> 00:11:35,462
bolesti metabolizma

216
00:11:35,486 --> 00:11:37,589
i mentalna oboljenja.

217
00:11:38,120 --> 00:11:40,813
Razgovarajmo o zavisnosti od kokaina.

218
00:11:41,575 --> 00:11:44,631
Kokainska zavisnost je grozna situacija

219
00:11:44,655 --> 00:11:48,422
koja može da dovede do smrti
i gubitka ljudskog života.

220
00:11:49,545 --> 00:11:51,470
Postavili smo pitanje:

221
00:11:51,494 --> 00:11:54,733
možemo li da reprogramiramo
mozak zavisnika

222
00:11:54,757 --> 00:11:59,681
kako životinja ne bi više bila zavisnik?

223
00:12:00,377 --> 00:12:04,657
Koristili smo model kokainske zavisnosti

224
00:12:04,681 --> 00:12:06,770
koji simulira šta se dešava kod ljudi.

225
00:12:06,794 --> 00:12:09,426
Kod ljudi, u srednjoj ste školi,

226
00:12:09,426 --> 00:12:11,586
neki prijatelji vam predlože
da uzmete kokain,

227
00:12:11,590 --> 00:12:13,396
uzmete kokain, ništa se ne desi.

228
00:12:13,420 --> 00:12:17,621
Meseci prođu, nešto vas podseti
šta se desilo prvi put,

229
00:12:17,645 --> 00:12:19,285
nametljivac vam nametne kokain

230
00:12:19,309 --> 00:12:22,141
i postajete zavisni i vaš se život menja.

231
00:12:22,165 --> 00:12:23,811
Kod pacova radimo to isto.

232
00:12:23,835 --> 00:12:25,410
Moj kolega, Gal Jadid,

233
00:12:25,434 --> 00:12:28,434
dresira životinje da se naviknu na kokain,

234
00:12:28,458 --> 00:12:31,586
onda jedan mesec nema kokaina.

235
00:12:31,610 --> 00:12:35,286
Onda ih podseća na zabavu
na kojoj su prvi put videli kokain

236
00:12:35,310 --> 00:12:38,126
nagoveštajem, bojom kaveza
kad su videli kokain.

237
00:12:38,150 --> 00:12:39,802
I oni polude.

238
00:12:39,826 --> 00:12:42,273
Pritiskaće polugu da dobiju kokain

239
00:12:42,297 --> 00:12:43,556
dok umru.

240
00:12:44,047 --> 00:12:48,490
Prvo smo utvrdii da je razlika
između ovih životinja

241
00:12:48,514 --> 00:12:51,215
ta da tokom perioda
kad se ništa ne dešava,

242
00:12:51,239 --> 00:12:53,011
kad nema kokaina,

243
00:12:53,035 --> 00:12:54,956
njihov epigenom se preuređuje.

244
00:12:54,980 --> 00:12:57,869
Njihovi geni su nanovo obeleženi
na drugačiji način,

245
00:12:57,893 --> 00:13:01,635
a kad dođe do nagoveštaja,
njihov genom je spreman

246
00:13:01,659 --> 00:13:03,948
da razvije ovaj fenotip zavisnosti.

247
00:13:04,565 --> 00:13:11,199
Pa smo tretirali ove žvotinje lekovima
koji uvećavaju DNK metilaciju,

248
00:13:11,199 --> 00:13:13,673
to je bio epigenetski
obeleživač koji smo posmatrali,

249
00:13:13,673 --> 00:13:17,090
ili smo umanjivali epigenetska obeležja.

250
00:13:17,114 --> 00:13:20,369
A otkrili smo da ako povećamo metilaciju,

251
00:13:20,393 --> 00:13:22,276
ove životinje još više polude.

252
00:13:22,300 --> 00:13:24,784
Još su željnije kokaina.

253
00:13:24,808 --> 00:13:28,234
Međutim, ako umanjimo DNK metilaciju,

254
00:13:28,258 --> 00:13:30,362
životinje više nisu zavisne.

255
00:13:30,386 --> 00:13:32,005
Reprogramirali smo ih.

256
00:13:32,029 --> 00:13:35,335
A temeljna razlika
između epigenetskog leka

257
00:13:35,359 --> 00:13:36,665
i bilo kog drugog leka

258
00:13:36,689 --> 00:13:38,861
je da kod epigenetskih lekova

259
00:13:38,885 --> 00:13:43,017
u suštini uklanjamo znakove iskustva,

260
00:13:43,041 --> 00:13:45,168
i čim oni nestanu,

261
00:13:45,192 --> 00:13:48,213
neće se vraćati,
ukoliko ne ponovite isto iskustvo.

262
00:13:48,237 --> 00:13:49,891
Sada je životinja reprogramirana.

263
00:13:49,915 --> 00:13:54,136
Pa, kad smo posetili životinje
30 dana, 60 dana kasnije,

264
00:13:54,160 --> 00:13:57,079
to je u ljudskom okviru
mnogo godina života,

265
00:13:57,103 --> 00:14:02,409
i dalje nisu bile zavisne -
zbog samo jednog epigenetskog tretmana.

266
00:14:04,472 --> 00:14:07,743
Pa, šta smo naučili o DNK?

267
00:14:07,767 --> 00:14:10,892
DNK nije puki niz slova;

268
00:14:10,916 --> 00:14:13,035
nije puki scenario.

269
00:14:13,059 --> 00:14:15,430
DNK je dinamičan film.

270
00:14:16,367 --> 00:14:21,278
Naša iskustva se ispisuju
na ovom filmu, koji je interaktivan.

271
00:14:21,302 --> 00:14:24,855
Vi kao da gledate film
o svom životu, sa DNK,

272
00:14:24,879 --> 00:14:26,661
uz svoj daljniski upravljač.

273
00:14:26,685 --> 00:14:30,074
Možete da uklonite glumca
i da dodate glumca.

274
00:14:30,872 --> 00:14:36,767
Te imate, uprkos determinističkoj
prirodi genetike,

275
00:14:36,791 --> 00:14:40,480
imate kontrolu nad time
kako vaši geni izgledaju,

276
00:14:40,504 --> 00:14:43,774
a to nosi krajnje optimističnu poruku

277
00:14:43,798 --> 00:14:47,306
zbog mogućnosti da se sada suočimo
sa nekim smrtonosnim bolestima

278
00:14:47,330 --> 00:14:50,234
poput raka, mentalnih bolesti,

279
00:14:50,258 --> 00:14:53,186
novim pristupom,

280
00:14:53,210 --> 00:14:55,744
posmatrajući ih kao lošu adaptaciju.

281
00:14:55,768 --> 00:14:58,842
A ako možemo da epigenetski intervenišemo,

282
00:14:58,866 --> 00:15:02,362
možemo da preokrenemo film,
uklanjajući glumca

283
00:15:02,386 --> 00:15:05,243
i podešavajući novi narativ.

284
00:15:06,028 --> 00:15:08,525
Dakle, danas sam vam saopštio

285
00:15:08,549 --> 00:15:13,641
da je naša DNK uistinu sačinjena
od dve komponente,

286
00:15:13,665 --> 00:15:15,490
dva sloja informacija.

287
00:15:16,106 --> 00:15:19,781
Jedan sloj informacija je star,

288
00:15:19,805 --> 00:15:23,310
evoluirao je milionima godina evolucije.

289
00:15:23,334 --> 00:15:26,510
Okoštao je i veoma teško ga je promeniti.

290
00:15:27,411 --> 00:15:31,261
Drugi sloj informacija
je epigenetski sloj,

291
00:15:31,285 --> 00:15:35,180
koji je otvoren i dinamičan

292
00:15:35,204 --> 00:15:39,796
i podešava narativ koji je interaktivan,

293
00:15:39,820 --> 00:15:46,608
koji nam omogućuje da kontrolišemo,
u velikoj meri, našu sudbinu,

294
00:15:47,695 --> 00:15:51,151
kako bismo unapredili sudbinu naše dece

295
00:15:51,175 --> 00:15:55,330
i uspeli, nadamo se, da pobedimo bolesti

296
00:15:55,354 --> 00:15:59,770
i ozbiljne zdravstvene izazove

297
00:15:59,794 --> 00:16:03,405
koji haraju čovečanstvom već dugo vremena.

298
00:16:03,429 --> 00:16:06,822
Dakle, iako smo određeni

299
00:16:06,846 --> 00:16:08,601
našim genima,

300
00:16:08,625 --> 00:16:11,692
imamo stepen slobode

301
00:16:11,716 --> 00:16:15,849
koji može da podesi naš život
da bude odgovoran život.

302
00:16:15,873 --> 00:16:17,093
Havala vam.

303
00:16:17,117 --> 00:16:22,072
(Aplauz)