WEBVTT 00:00:00.000 --> 00:00:02.000 Jako, że jest to TEDGlobal, 00:00:02.000 --> 00:00:05.000 kto mi powie jak nazywamy to po francusku? 00:00:06.000 --> 00:00:08.000 Widzę, że wszyscy są w temacie liry korbowej. 00:00:08.000 --> 00:00:10.000 "Vielle à roue." 00:00:10.000 --> 00:00:12.000 Po hiszpańsku: "zanfona", 00:00:12.000 --> 00:00:14.000 a po włosku: "ghironda". 00:00:14.000 --> 00:00:17.000 Lira korbowa. NOTE Paragraph 00:00:17.000 --> 00:00:20.000 Mamy tu rożne rodzaje i kształty liry korbowej. 00:00:20.000 --> 00:00:23.000 Lira korbowa to jedyny instrument, 00:00:23.000 --> 00:00:26.000 który ma korbę do obracania koła, 00:00:26.000 --> 00:00:29.000 które pociera struny jak smyczek w skrzypcach. 00:00:29.000 --> 00:00:31.000 Tak produkuje dźwięk. 00:00:31.000 --> 00:00:34.000 Ma 3 rodzaje strun. 00:00:34.000 --> 00:00:37.000 Pierwsza z nich to: struna burdonowa, 00:00:37.000 --> 00:00:40.000 która wytwarza dźwięk ciągły, podobnie jak dudy. 00:00:42.000 --> 00:00:44.000 Druga strona to: struna melodyjna, 00:00:44.000 --> 00:00:47.000 na której gra się drewnianą klawiaturą nastrojoną jak fortepian. 00:00:53.000 --> 00:00:55.000 Trzecia struna jest nieco innowacyjna. 00:00:55.000 --> 00:00:57.000 Jest to jedyny (obecnie używany) instrument, 00:00:57.000 --> 00:01:00.000 który wykorzystuje tego typu technikę. 00:01:00.000 --> 00:01:03.000 Zostaje tu uruchomiony tzw. brzęczący mostek lub "pies". 00:01:04.000 --> 00:01:07.000 Kiedy kręcę korbą i wywieram nacisk, 00:01:10.000 --> 00:01:13.000 wytwarzany jest dźwięk podobny do szczekania psa. 00:01:14.000 --> 00:01:16.000 Wszystko to jest całkiem innowacyjne, 00:01:16.000 --> 00:01:18.000 biorąc pod uwagę to, 00:01:18.000 --> 00:01:20.000 że lira korbowa powstawała około 1000 lat temu, 00:01:20.000 --> 00:01:22.000 i wymagała 2 osób do grania: 00:01:22.000 --> 00:01:24.000 jedna osoba kręciła korbą, 00:01:24.000 --> 00:01:26.000 a druga grała melodię 00:01:26.000 --> 00:01:29.000 fizycznie pociągając za duże drewniane kołki. 00:01:30.000 --> 00:01:33.000 Na szczęście, to wszystko zmieniło się kilka wieków później. 00:01:33.000 --> 00:01:35.000 Tak więc, jedna osoba mogła grać 00:01:35.000 --> 00:01:37.000 i jednocześnie - to jest całkiem ciężkie - 00:01:37.000 --> 00:01:40.000 trzymać lirę korbową. NOTE Paragraph 00:01:40.000 --> 00:01:43.000 W historii, lira korbowa była używana przez wieki 00:01:43.000 --> 00:01:45.000 głównie w muzyce tanecznej, 00:01:45.000 --> 00:01:48.000 To dzięki wyjątkowej melodii 00:01:48.000 --> 00:01:51.000 połączonej tu z akustycznym boomboxem. 00:01:51.000 --> 00:01:54.000 Dźiś lira korbowa jest używana we wszystkich rodzajach muzyki: 00:01:54.000 --> 00:01:56.000 muzyce ludowej, 00:01:56.000 --> 00:01:58.000 muzyce współczesnej 00:01:58.000 --> 00:02:01.000 i muzyce swiatowej, 00:02:01.000 --> 00:02:03.000 w Wielkiej Brytanii, Francji, Hiszpanii 00:02:03.000 --> 00:02:05.000 i we Włoszech. 00:02:05.000 --> 00:02:08.000 Zamówienie gdziekolwiek i otrzymanie takiej liry trwa od 3 do 5 lat. 00:02:08.000 --> 00:02:10.000 Jest produkowana przez wyspecjalizowanych lutników, 00:02:10.000 --> 00:02:12.000 również w Europie. 00:02:13.000 --> 00:02:15.000 Bardzo trudno ją nastroić. NOTE Paragraph 00:02:17.000 --> 00:02:19.000 Tak więc, bez dalszych ceregieli, chcecie posłuchać? NOTE Paragraph 00:02:19.000 --> 00:02:21.000 (publiczność: "tak!") NOTE Paragraph 00:02:21.000 --> 00:02:23.000 -Caroline Phillips: "nie słyszę was. Chcecie posłuchać?" -Publiczność: "tak!" NOTE Paragraph 00:02:23.000 --> 00:02:25.000 -Caroline Phillips: "ok" 00:02:25.000 --> 00:02:27.000 Do dzieła! 00:02:28.000 --> 00:02:30.000 Zaśpiewam po baskijsku, 00:02:30.000 --> 00:02:33.000 języku używanego w kraju, w którym żyję - w Kraju Basków, 00:02:33.000 --> 00:02:35.000 w regionie na terenie Francji i Hiszpanii NOTE Paragraph 00:02:36.000 --> 00:02:40.000 ♪♪ ♪♪ NOTE Paragraph 00:02:45.000 --> 00:02:50.000 [słowa w języku baskijskim] NOTE Paragraph 00:03:30.000 --> 00:03:35.000 ♫ ♫ ♫ NOTE Paragraph 00:04:21.000 --> 00:04:23.000 Dziekuję NOTE Paragraph 00:04:23.000 --> 00:04:25.000 (oklaski) NOTE Paragraph 00:04:25.000 --> 00:04:28.000 To jest utwór, który napisałam 00:04:28.000 --> 00:04:31.000 na bazie tradycyjnego rytmu baskijskiego. 00:04:31.000 --> 00:04:34.000 Ten utwór ma nastrój celtycki NOTE Paragraph 00:04:35.000 --> 00:04:45.000 ♪♪ ♪♪ NOTE Paragraph 00:05:15.000 --> 00:05:17.000 Dziękuję NOTE Paragraph 00:05:17.000 --> 00:05:19.000 (oklaski)