[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:00.00,0:00:02.00,Default,,0000,0000,0000,,Dit is TEDGlobal,
Dialogue: 0,0:00:02.00,0:00:05.00,Default,,0000,0000,0000,,dus wie weet hoe dit in het Frans wordt genoemd?
Dialogue: 0,0:00:06.00,0:00:08.00,Default,,0000,0000,0000,,Zo te zien zijn jullie allemaal gefascineerd door de geschiedenis van de draailier.
Dialogue: 0,0:00:08.00,0:00:10.00,Default,,0000,0000,0000,,"Vielle à roue."
Dialogue: 0,0:00:10.00,0:00:12.00,Default,,0000,0000,0000,,En in het Spaans, "zanfoña."
Dialogue: 0,0:00:12.00,0:00:14.00,Default,,0000,0000,0000,,En in het Italiaans, "ghironda."
Dialogue: 0,0:00:14.00,0:00:17.00,Default,,0000,0000,0000,,Hurdy-gurdy, oftewel draailier.
Dialogue: 0,0:00:17.00,0:00:20.00,Default,,0000,0000,0000,,Dit zijn verschillende soorten en vormen van de draailier.
Dialogue: 0,0:00:20.00,0:00:23.00,Default,,0000,0000,0000,,De draailier is het enige muziekinstrument
Dialogue: 0,0:00:23.00,0:00:26.00,Default,,0000,0000,0000,,dat met een hendel een wiel laat draaien
Dialogue: 0,0:00:26.00,0:00:29.00,Default,,0000,0000,0000,,om snaren aan te strijken, zoals de boog van een viool,
Dialogue: 0,0:00:29.00,0:00:31.00,Default,,0000,0000,0000,,om muziek te maken.
Dialogue: 0,0:00:31.00,0:00:34.00,Default,,0000,0000,0000,,Er zijn drie soorten snaren.
Dialogue: 0,0:00:34.00,0:00:37.00,Default,,0000,0000,0000,,De eerste snaar is de bourdonsnaar,
Dialogue: 0,0:00:37.00,0:00:40.00,Default,,0000,0000,0000,,die maakt een onafgebroken geluid als een doedelzak.
Dialogue: 0,0:00:42.00,0:00:44.00,Default,,0000,0000,0000,,De tweede snaar is een melodiesnaar,
Dialogue: 0,0:00:44.00,0:00:47.00,Default,,0000,0000,0000,,die je bespeelt met een houten klavier dat werkt als een piano.
Dialogue: 0,0:00:53.00,0:00:55.00,Default,,0000,0000,0000,,En de derde is nogal vernieuwend.
Dialogue: 0,0:00:55.00,0:00:57.00,Default,,0000,0000,0000,,Dit is ook het enige instrument
Dialogue: 0,0:00:57.00,0:01:00.00,Default,,0000,0000,0000,,dat deze techniek gebruikt.
Dialogue: 0,0:01:00.00,0:01:03.00,Default,,0000,0000,0000,,Nu hoor je de trompetkam in actie, in het Engels 'dog' genoemd.
Dialogue: 0,0:01:04.00,0:01:07.00,Default,,0000,0000,0000,,Als ik aan de hendel draai en kracht zet,
Dialogue: 0,0:01:10.00,0:01:13.00,Default,,0000,0000,0000,,klinkt het als een blaffend hondje.
Dialogue: 0,0:01:14.00,0:01:16.00,Default,,0000,0000,0000,,Dit is allemaal best ver ontwikkeld
Dialogue: 0,0:01:16.00,0:01:18.00,Default,,0000,0000,0000,,als je bedenkt
Dialogue: 0,0:01:18.00,0:01:20.00,Default,,0000,0000,0000,,dat de draailier zo'n duizend jaar geleden werd uitgevonden.
Dialogue: 0,0:01:20.00,0:01:22.00,Default,,0000,0000,0000,,Je moest hem met z'n tweeën bespelen:
Dialogue: 0,0:01:22.00,0:01:24.00,Default,,0000,0000,0000,,één draaide aan de hendel,
Dialogue: 0,0:01:24.00,0:01:26.00,Default,,0000,0000,0000,,en de ander speelde, inderdaad, de melodie
Dialogue: 0,0:01:26.00,0:01:29.00,Default,,0000,0000,0000,,door met de hand grote houten pinnen aan te trekken.
Dialogue: 0,0:01:30.00,0:01:33.00,Default,,0000,0000,0000,,Enkele eeuwen later was dit gelukkig allemaal anders.
Dialogue: 0,0:01:33.00,0:01:35.00,Default,,0000,0000,0000,,Nu kon één iemand draailier spelen
Dialogue: 0,0:01:35.00,0:01:37.00,Default,,0000,0000,0000,,en bijna -- 't is best zwaar --
Dialogue: 0,0:01:37.00,0:01:40.00,Default,,0000,0000,0000,,de draailier ook dragen.
Dialogue: 0,0:01:40.00,0:01:43.00,Default,,0000,0000,0000,,In de loop van de geschiedenis werd de draailier vooral gebruikt
Dialogue: 0,0:01:43.00,0:01:45.00,Default,,0000,0000,0000,,in dansmuziek
Dialogue: 0,0:01:45.00,0:01:48.00,Default,,0000,0000,0000,,vanwege zijn unieke melodie
Dialogue: 0,0:01:48.00,0:01:51.00,Default,,0000,0000,0000,,in combinatie met de akoestische galmkast hier.
Dialogue: 0,0:01:51.00,0:01:54.00,Default,,0000,0000,0000,,Tegenwoordig wordt de draailier gebruikt in allerlei muziekstijlen --
Dialogue: 0,0:01:54.00,0:01:56.00,Default,,0000,0000,0000,,traditionele volksmuziek
Dialogue: 0,0:01:56.00,0:01:58.00,Default,,0000,0000,0000,,dans, hedendaagse
Dialogue: 0,0:01:58.00,0:02:01.00,Default,,0000,0000,0000,,en wereldmuziek --
Dialogue: 0,0:02:01.00,0:02:03.00,Default,,0000,0000,0000,,in het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Spanje
Dialogue: 0,0:02:03.00,0:02:05.00,Default,,0000,0000,0000,,en in Italië.
Dialogue: 0,0:02:05.00,0:02:08.00,Default,,0000,0000,0000,,Een draailier als deze kost zo'n drie tot vijf jaar [van bestelling tot levering].
Dialogue: 0,0:02:08.00,0:02:10.00,Default,,0000,0000,0000,,Ze worden gemaakt door speciale bouwers,
Dialogue: 0,0:02:10.00,0:02:12.00,Default,,0000,0000,0000,,ook in Europa.
Dialogue: 0,0:02:13.00,0:02:15.00,Default,,0000,0000,0000,,En het is erg lastig om ze te stemmen.
Dialogue: 0,0:02:17.00,0:02:19.00,Default,,0000,0000,0000,,Zijn jullie er klaar voor om een stukje te horen?
Dialogue: 0,0:02:19.00,0:02:21.00,Default,,0000,0000,0000,,(Publiek: Ja.)
Dialogue: 0,0:02:21.00,0:02:23.00,Default,,0000,0000,0000,,Caroline Phillips: Ik hoorde jullie niet. Willen jullie wat horen? (Publiek: Ja!)
Dialogue: 0,0:02:23.00,0:02:25.00,Default,,0000,0000,0000,,OK.
Dialogue: 0,0:02:25.00,0:02:27.00,Default,,0000,0000,0000,,Daar gaat 'ie.
Dialogue: 0,0:02:28.00,0:02:30.00,Default,,0000,0000,0000,,Ik wil graag iets zingen in het Baskisch,
Dialogue: 0,0:02:30.00,0:02:33.00,Default,,0000,0000,0000,,de taal van het Baskenland, waar ik woon,
Dialogue: 0,0:02:33.00,0:02:35.00,Default,,0000,0000,0000,,een regio in Frankrijk en Spanje.
Dialogue: 0,0:02:36.00,0:02:40.00,Default,,0000,0000,0000,,(Muziek)
Dialogue: 0,0:02:45.00,0:02:50.00,Default,,0000,0000,0000,,[Baskisch]
Dialogue: 0,0:03:30.00,0:03:35.00,Default,,0000,0000,0000,,(Muziek)
Dialogue: 0,0:04:21.00,0:04:23.00,Default,,0000,0000,0000,,Dank u.
Dialogue: 0,0:04:23.00,0:04:25.00,Default,,0000,0000,0000,,(Applaus)
Dialogue: 0,0:04:25.00,0:04:28.00,Default,,0000,0000,0000,,Dit liedje heb ik geschreven
Dialogue: 0,0:04:28.00,0:04:31.00,Default,,0000,0000,0000,,op basis van traditionele Baskische ritmes.
Dialogue: 0,0:04:31.00,0:04:34.00,Default,,0000,0000,0000,,Het heeft een soort Keltische sfeer.
Dialogue: 0,0:04:35.00,0:04:45.00,Default,,0000,0000,0000,,(Muziek)
Dialogue: 0,0:05:15.00,0:05:17.00,Default,,0000,0000,0000,,Dank u.
Dialogue: 0,0:05:17.00,0:05:19.00,Default,,0000,0000,0000,,(Applaus)