WEBVTT

00:00:00.000 --> 00:00:02.000
TEDGlobalean gaudenez gero

00:00:02.000 --> 00:00:05.000
nork esan diezadake zelan deitzen den hau frantsesez?

00:00:06.000 --> 00:00:08.000
"hurdy-gurdy"aren historian interesatuta zaudetela ikusten dut.

00:00:08.000 --> 00:00:10.000
"Vielle à roue".

00:00:10.000 --> 00:00:12.000
Gasteleraz "zanfoña" da.

00:00:12.000 --> 00:00:14.000
Eta italieraz, "ghironda", ez da?

00:00:14.000 --> 00:00:17.000
Zarrabetea, edo "gurpil biola" da.

NOTE Paragraph

00:00:17.000 --> 00:00:20.000
Mota eta itxura ezberdinekoak daude.

00:00:20.000 --> 00:00:23.000
Zarrabetea musika-tresna bakarra da

00:00:23.000 --> 00:00:26.000
gurpil bati eragiteko biradera bat erabiltzen duena

00:00:26.000 --> 00:00:29.000
hariak igurtzitzeko, bibolinaren arkuak bezala,

00:00:29.000 --> 00:00:31.000
musika sortzeko.

00:00:31.000 --> 00:00:34.000
Hiru motatako hariak dauzka.

00:00:34.000 --> 00:00:37.000
Lehenengo mota pordoiak dira;

00:00:37.000 --> 00:00:40.000
hauek gaiten antzeko soinu jarraia igortzen dute.

00:00:42.000 --> 00:00:44.000
Bigarren mota hari melodikoak dira;

00:00:44.000 --> 00:00:47.000
hauek pianoa bezala afinatutako zurezko teklatu batekin jotzen dira.

00:00:53.000 --> 00:00:55.000
Hirugarren mota nahiko berriztatzailea da.

00:00:55.000 --> 00:00:57.000
Teknika hau erabiltzen duen gaur eguneko

00:00:57.000 --> 00:01:00.000
tresna bakarra da, bestalde.

00:01:00.000 --> 00:01:03.000
Burrunba-zubia edo txakurra deitzen dena aktibatzen du.

00:01:04.000 --> 00:01:07.000
Biraderari eragin eta presioa egiten diodanean

00:01:10.000 --> 00:01:13.000
txakur zaunkaren antzeko soinua egiten du, ezta?

00:01:14.000 --> 00:01:16.000
Hau guztia nahiko berriztatzailea da

00:01:16.000 --> 00:01:18.000
kontuan izanda

00:01:18.000 --> 00:01:20.000
zarrabetea duela milaka urte sortu zela

00:01:20.000 --> 00:01:22.000
eta jotzeko bi pertsona behar zirela:

00:01:22.000 --> 00:01:24.000
bata biraderari eragiteko

00:01:24.000 --> 00:01:26.000
eta bestea zurezko tekla handi batzuk

00:01:26.000 --> 00:01:29.000
sakatuz doinua jotzeko.

00:01:30.000 --> 00:01:33.000
Zorionez, hau guztia bi mende beranduago aldatu zen.

00:01:33.000 --> 00:01:35.000
Horrela, pertsona bakar batek jo dezake

00:01:35.000 --> 00:01:37.000
eta ia-ia... hau nahiko astuna da...

00:01:37.000 --> 00:01:40.000
zarrabetea eramatea.

NOTE Paragraph

00:01:40.000 --> 00:01:43.000
Zarrabetea, historikoki, mendeetan zehar, erabili izan da

00:01:43.000 --> 00:01:45.000
batez ere dantzarako musikan,

00:01:45.000 --> 00:01:48.000
bere doinuaren berezitasunagatik

00:01:48.000 --> 00:01:51.000
soinu-tresneria honekin konbinatuta.

00:01:51.000 --> 00:01:54.000
Gaur egun zarrabetea musika mota guztietan erabiltzen da:

00:01:54.000 --> 00:01:56.000
herri musika tradizionalean,

00:01:56.000 --> 00:01:58.000
musika garaikidean, dantzan

00:01:58.000 --> 00:02:01.000
eta munduko musikan.

00:02:01.000 --> 00:02:03.000
Erresuma Batuan, Frantzian, Espainian

00:02:03.000 --> 00:02:05.000
eta Italian.

00:02:05.000 --> 00:02:08.000
Mota honetako zarrabete bat egiteko 3 eta 5 urte bitartean behar dira.

00:02:08.000 --> 00:02:10.000
Luthier espezializatuek egiten dute,

00:02:10.000 --> 00:02:12.000
Europan ere.

00:02:13.000 --> 00:02:15.000
Eta oso zaila da afinatzea.

NOTE Paragraph

00:02:17.000 --> 00:02:19.000
Orduan, besterik gabe, entzutea gustatuko litzaizueke?

NOTE Paragraph

00:02:19.000 --> 00:02:21.000
(Entzuleak: Bai)

NOTE Paragraph

00:02:21.000 --> 00:02:23.000
Caroline Phillips: Ez dizuet entzuten. Entzutea gustatuko litzaizueke? (Entzuleak: Bai)

NOTE Paragraph

00:02:23.000 --> 00:02:25.000
Ondo

00:02:25.000 --> 00:02:27.000
Badoa.

00:02:28.000 --> 00:02:30.000
Tira, euskaraz abestea gustatuko litzaidake,

00:02:30.000 --> 00:02:33.000
Euskal Herriko hizkuntza da ta, bizi naizen lekua,

00:02:33.000 --> 00:02:35.000
Frantzia eta Espainiako herrialde bat.

NOTE Paragraph

00:02:36.000 --> 00:02:40.000
(Musika)

NOTE Paragraph

00:02:45.000 --> 00:02:50.000
[Euskara]

NOTE Paragraph

00:03:30.000 --> 00:03:35.000
(Musika)

NOTE Paragraph

00:04:21.000 --> 00:04:23.000
Eskerrik asko.

NOTE Paragraph

00:04:23.000 --> 00:04:25.000
(Txaloak)

NOTE Paragraph

00:04:25.000 --> 00:04:28.000
Abesti hau idatzi nuen

00:04:28.000 --> 00:04:31.000
euskal erritmoetan oinarrituta.

00:04:31.000 --> 00:04:34.000
Eta egia esan zeltiar musikaren kutsua dauka.

NOTE Paragraph

00:04:35.000 --> 00:04:45.000
(Musika)

NOTE Paragraph

00:05:15.000 --> 00:05:17.000
Eskerrik asko.

NOTE Paragraph

00:05:17.000 --> 00:05:19.000
(Txaloak)