1
00:00:00,000 --> 00:00:02,000
TEDGlobalean gaudenez gero

2
00:00:02,000 --> 00:00:05,000
nork esan diezadake zelan deitzen den hau frantsesez?

3
00:00:06,000 --> 00:00:08,000
"hurdy-gurdy"aren historian interesatuta zaudetela ikusten dut.

4
00:00:08,000 --> 00:00:10,000
"Vielle à roue".

5
00:00:10,000 --> 00:00:12,000
Gasteleraz "zanfoña" da.

6
00:00:12,000 --> 00:00:14,000
Eta italieraz, "ghironda", ez da?

7
00:00:14,000 --> 00:00:17,000
Zarrabetea, edo "gurpil biola" da.

8
00:00:17,000 --> 00:00:20,000
Mota eta itxura ezberdinekoak daude.

9
00:00:20,000 --> 00:00:23,000
Zarrabetea musika-tresna bakarra da

10
00:00:23,000 --> 00:00:26,000
gurpil bati eragiteko biradera bat erabiltzen duena

11
00:00:26,000 --> 00:00:29,000
hariak igurtzitzeko, bibolinaren arkuak bezala,

12
00:00:29,000 --> 00:00:31,000
musika sortzeko.

13
00:00:31,000 --> 00:00:34,000
Hiru motatako hariak dauzka.

14
00:00:34,000 --> 00:00:37,000
Lehenengo mota pordoiak dira;

15
00:00:37,000 --> 00:00:40,000
hauek gaiten antzeko soinu jarraia igortzen dute.

16
00:00:42,000 --> 00:00:44,000
Bigarren mota hari melodikoak dira;

17
00:00:44,000 --> 00:00:47,000
hauek pianoa bezala afinatutako zurezko teklatu batekin jotzen dira.

18
00:00:53,000 --> 00:00:55,000
Hirugarren mota nahiko berriztatzailea da.

19
00:00:55,000 --> 00:00:57,000
Teknika hau erabiltzen duen gaur eguneko

20
00:00:57,000 --> 00:01:00,000
tresna bakarra da, bestalde.

21
00:01:00,000 --> 00:01:03,000
Burrunba-zubia edo txakurra deitzen dena aktibatzen du.

22
00:01:04,000 --> 00:01:07,000
Biraderari eragin eta presioa egiten diodanean

23
00:01:10,000 --> 00:01:13,000
txakur zaunkaren antzeko soinua egiten du, ezta?

24
00:01:14,000 --> 00:01:16,000
Hau guztia nahiko berriztatzailea da

25
00:01:16,000 --> 00:01:18,000
kontuan izanda

26
00:01:18,000 --> 00:01:20,000
zarrabetea duela milaka urte sortu zela

27
00:01:20,000 --> 00:01:22,000
eta jotzeko bi pertsona behar zirela:

28
00:01:22,000 --> 00:01:24,000
bata biraderari eragiteko

29
00:01:24,000 --> 00:01:26,000
eta bestea zurezko tekla handi batzuk

30
00:01:26,000 --> 00:01:29,000
sakatuz doinua jotzeko.

31
00:01:30,000 --> 00:01:33,000
Zorionez, hau guztia bi mende beranduago aldatu zen.

32
00:01:33,000 --> 00:01:35,000
Horrela, pertsona bakar batek jo dezake

33
00:01:35,000 --> 00:01:37,000
eta ia-ia... hau nahiko astuna da...

34
00:01:37,000 --> 00:01:40,000
zarrabetea eramatea.

35
00:01:40,000 --> 00:01:43,000
Zarrabetea, historikoki, mendeetan zehar, erabili izan da

36
00:01:43,000 --> 00:01:45,000
batez ere dantzarako musikan,

37
00:01:45,000 --> 00:01:48,000
bere doinuaren berezitasunagatik

38
00:01:48,000 --> 00:01:51,000
soinu-tresneria honekin konbinatuta.

39
00:01:51,000 --> 00:01:54,000
Gaur egun zarrabetea musika mota guztietan erabiltzen da:

40
00:01:54,000 --> 00:01:56,000
herri musika tradizionalean,

41
00:01:56,000 --> 00:01:58,000
musika garaikidean, dantzan

42
00:01:58,000 --> 00:02:01,000
eta munduko musikan.

43
00:02:01,000 --> 00:02:03,000
Erresuma Batuan, Frantzian, Espainian

44
00:02:03,000 --> 00:02:05,000
eta Italian.

45
00:02:05,000 --> 00:02:08,000
Mota honetako zarrabete bat egiteko 3 eta 5 urte bitartean behar dira.

46
00:02:08,000 --> 00:02:10,000
Luthier espezializatuek egiten dute,

47
00:02:10,000 --> 00:02:12,000
Europan ere.

48
00:02:13,000 --> 00:02:15,000
Eta oso zaila da afinatzea.

49
00:02:17,000 --> 00:02:19,000
Orduan, besterik gabe, entzutea gustatuko litzaizueke?

50
00:02:19,000 --> 00:02:21,000
(Entzuleak: Bai)

51
00:02:21,000 --> 00:02:23,000
Caroline Phillips: Ez dizuet entzuten. Entzutea gustatuko litzaizueke? (Entzuleak: Bai)

52
00:02:23,000 --> 00:02:25,000
Ondo

53
00:02:25,000 --> 00:02:27,000
Badoa.

54
00:02:28,000 --> 00:02:30,000
Tira, euskaraz abestea gustatuko litzaidake,

55
00:02:30,000 --> 00:02:33,000
Euskal Herriko hizkuntza da ta, bizi naizen lekua,

56
00:02:33,000 --> 00:02:35,000
Frantzia eta Espainiako herrialde bat.

57
00:02:36,000 --> 00:02:40,000
(Musika)

58
00:02:45,000 --> 00:02:50,000
[Euskara]

59
00:03:30,000 --> 00:03:35,000
(Musika)

60
00:04:21,000 --> 00:04:23,000
Eskerrik asko.

61
00:04:23,000 --> 00:04:25,000
(Txaloak)

62
00:04:25,000 --> 00:04:28,000
Abesti hau idatzi nuen

63
00:04:28,000 --> 00:04:31,000
euskal erritmoetan oinarrituta.

64
00:04:31,000 --> 00:04:34,000
Eta egia esan zeltiar musikaren kutsua dauka.

65
00:04:35,000 --> 00:04:45,000
(Musika)

66
00:05:15,000 --> 00:05:17,000
Eskerrik asko.

67
00:05:17,000 --> 00:05:19,000
(Txaloak)