WEBVTT

00:00:06.255 --> 00:00:10.948
W 1996 roku 56 ochotników
wzięło udział w eksperymencie

00:00:10.948 --> 00:00:14.653
sprawdzającym działanie nowego
środka przeciwbólowego Trivaricaine.

00:00:14.653 --> 00:00:18.773
Każdemu z badanych zaaplikowano
nowy specyfik na jeden palec wskazujący.

00:00:18.773 --> 00:00:21.409
Drugi pozostał nietknięty.

00:00:21.409 --> 00:00:25.061
Następnie oba palce
boleśnie ściśnięto obcęgami.

00:00:25.061 --> 00:00:29.526
Badani twierdzili, że znieczulony palec
bolał mniej niż ten nietknięty.

00:00:29.526 --> 00:00:31.298
Nie byłoby to żadnym zaskoczeniem,


00:00:31.298 --> 00:00:34.710
gdyby nie fakt, że Trivaricaine
nie był środkiem przeciwbólowym,

00:00:34.710 --> 00:00:38.846
a zwykłą miksturą pozbawioną jakichkolwiek
właściwości uśmierzających ból.

00:00:38.846 --> 00:00:42.853
Co spowodowało, że pacjenci byli tak
bardzo pewni działania tego "leku"?

00:00:42.853 --> 00:00:45.632
Odpowiedź leży w efekcie placebo,

00:00:45.632 --> 00:00:47.896
niewyjaśnionym fenomenie
polegającym na tym,

00:00:47.896 --> 00:00:51.650
że specyfiki, zabiegi czy metody leczenia,
które nie powinny działać

00:00:51.650 --> 00:00:53.325
i często są fałszywe,

00:00:53.325 --> 00:00:56.405
powodują, że ludzie czują się lepiej.

00:00:56.405 --> 00:01:00.346
Lekarze terminu placebo
zaczęli używać w XVIII wieku,

00:01:00.346 --> 00:01:02.585
kiedy zdali sobie sprawę z wpływu,

00:01:02.585 --> 00:01:04.975
jaki placebo może mieć
na zdrowie człowieka.

00:01:04.975 --> 00:01:08.086
Placebo podawano, gdy prawdziwe leki
nie były dostępne

00:01:08.086 --> 00:01:11.341
lub gdy komuś wydawało się, że jest chory.

00:01:11.341 --> 00:01:15.462
Nazwa placebo, z łaciny "spodobam się",

00:01:15.462 --> 00:01:18.997
nawiązuje do chęci zaspokojenia
oczekiwań pacjentów.

00:01:18.997 --> 00:01:22.866
By działać, leki placebo musiały
wyglądać jak prawdziwe leki,

00:01:22.866 --> 00:01:24.980
dlatego przybierały formę drażetek,

00:01:24.980 --> 00:01:26.585
strzykawek wypełnionych wodą,

00:01:26.585 --> 00:01:29.492
a nawet operacji pozorowanych.

00:01:29.492 --> 00:01:32.551
Wkrótce lekarze zdali sobie sprawę,
że takie "oszukiwanie" ludzi

00:01:32.551 --> 00:01:35.583
może mieć zastosowanie
w badaniach klinicznych.

00:01:35.583 --> 00:01:39.564
W latach 50. naukowcy wykorzystywali
placebo jako standardowe narzędzie

00:01:39.564 --> 00:01:41.827
w pracy nad testowaniem
nowych metod leczenia.

00:01:41.827 --> 00:01:43.687
By zbadać działanie specyfiku,

00:01:43.687 --> 00:01:46.553
połowa pacjentów przyjmowała
prawdziwy lek,

00:01:46.553 --> 00:01:49.982
podczas gdy druga połowa otrzymywała
identycznie wyglądające placebo.

00:01:49.982 --> 00:01:54.213
Ponieważ pacjenci nie wiedzieli,
czy otrzymali lek prawdziwy czy placebo,

00:01:54.213 --> 00:01:57.492
naukowcy mogli być pewni,
że wyniki badań nie będą stronnicze.

00:01:57.492 --> 00:02:01.781
Jeśli działanie nowego leku znacząco
różniło się od działania placebo,

00:02:01.781 --> 00:02:04.488
to specyfik uznawano za skuteczny.

00:02:04.488 --> 00:02:09.501
Obecnie odchodzi się od takich
eksperymentów ze względów etycznych.

00:02:09.501 --> 00:02:12.938
Jeśli można porównać
nowy lek z jego starszą wersją

00:02:12.938 --> 00:02:14.848
albo innym istniejącym lekiem,

00:02:14.848 --> 00:02:18.475
to jest to lepsze niż zupełne
zaprzestanie leczenia pacjenta,

00:02:18.475 --> 00:02:21.040
szczególnie gdy jest on poważnie chory.

00:02:21.040 --> 00:02:23.503
W takich przypadkach
placebo często wykorzystuje się

00:02:23.503 --> 00:02:26.963
jako środek porównawczy w badaniach
nad podwyższeniem jakości leczenia,

00:02:26.963 --> 00:02:32.761
dzięki czemu można dokładnie sprawdzić
różnice w działaniu obu specyfików.

00:02:32.761 --> 00:02:37.303
Wiadomo, że samo placebo też może
wywierać określony wpływ na stan zdrowia.

00:02:37.303 --> 00:02:38.952
Dzięki efektowi placebo

00:02:38.952 --> 00:02:41.954
pacjenci odczuli ulgę
w różnych dolegliwościach:

00:02:41.954 --> 00:02:43.303
problemach kardiologicznych,

00:02:43.303 --> 00:02:44.422
astmie,

00:02:44.422 --> 00:02:45.920
czy silnych bólach,

00:02:45.920 --> 00:02:49.906
mimo że jedyną terapią, jaką otrzymali,
było placebo lub operacja pozorowana.

00:02:49.906 --> 00:02:52.696
Ludzkość wciąż próbuje zrozumieć,
jak to możliwe.

00:02:52.696 --> 00:02:54.885
Niektórzy kwestionują istnienie placebo,

00:02:54.885 --> 00:02:58.425
twierdząc, że jest on po prostu
mylony z działaniem innych czynników,

00:02:58.425 --> 00:03:00.653
na przykład kiedy pacjent,
nie chcąc zawieść lekarza,

00:03:00.653 --> 00:03:02.743
wyolbrzymia symptomy
świadczące o poprawie.

00:03:02.743 --> 00:03:03.969
Z drugiej strony,

00:03:03.969 --> 00:03:07.539
naukowcy sądzą, że jeśli pacjent
wierzy, że lek jest prawdziwy,

00:03:07.539 --> 00:03:12.208
to jego oczekiwania naprawdę
wywołają zmiany fizjologiczne,

00:03:12.208 --> 00:03:14.241
które poprawią jego stan zdrowia.

00:03:14.241 --> 00:03:18.477
Okazuje się, że placebo powoduje
wymierne zmiany w ciśnieniu krwi,

00:03:18.477 --> 00:03:19.431
rytmie serca

00:03:19.431 --> 00:03:23.010
i produkcji hormonów o działaniu
przeciwbólowym, takich jak endomorfiny.

00:03:23.010 --> 00:03:26.394
To wyjaśnia, dlaczego badani
w eksperymentach często mówią,

00:03:26.394 --> 00:03:28.914
że placebo złagodziło ich dyskomfort.

00:03:28.914 --> 00:03:31.493
Placebo może również obniżać
poziom hormonów stresu,

00:03:31.493 --> 00:03:32.974
takich jak adrenalina,

00:03:32.974 --> 00:03:36.175
co łagodzi symptomy choroby.

00:03:36.175 --> 00:03:39.884
Czy nie powinniśmy więc zacząć doceniać
cudownych efektów placebo?

00:03:39.884 --> 00:03:41.439
Nie do końca.

00:03:41.439 --> 00:03:43.975
Jeśli ktoś wierzy,
że fałszywe lekarstwo mu pomoga,

00:03:43.975 --> 00:03:48.466
może przeoczyć lekarstwa czy terapie
o potwierdzonym działaniu.

00:03:48.466 --> 00:03:51.614
Poza tym pozytywne efekty mogą
z czasem przestać działać,

00:03:51.614 --> 00:03:53.513
co często ma miejsce.

00:03:53.513 --> 00:03:55.735
Placebo wypacza wyniki
badań klinicznych,

00:03:55.735 --> 00:03:58.821
jeszcze bardziej motywując
naukowców do odkrycia,

00:03:58.821 --> 00:04:01.641
czemu placebo ma nad nami taką władzę.

00:04:01.641 --> 00:04:04.161
Chociaż tak wiele wiemy o ludzkim ciele,

00:04:04.161 --> 00:04:05.894
to wciąż niektóre kwestie,

00:04:05.894 --> 00:04:07.480
jak efekt placebo,

00:04:07.480 --> 00:04:09.434
pozostają dla nas tajemnicą.

00:04:09.434 --> 00:04:13.224
Jakie jeszcze tajemnice kryje nasze ciało?

00:04:13.224 --> 00:04:15.622
Łatwo jest badać otaczający nas świat,

00:04:15.622 --> 00:04:18.746
zapominając, że jeden
z najciekawszych obiektów badań

00:04:18.746 --> 00:04:21.346
leży wprost za naszymi oczami.