1
00:00:06,255 --> 00:00:10,948
W 1996 roku 56 ochotników
wzięło udział w eksperymencie

2
00:00:10,948 --> 00:00:14,653
sprawdzającym działanie nowego
środka przeciwbólowego Trivaricaine.

3
00:00:14,653 --> 00:00:18,773
Każdemu z badanych zaaplikowano
nowy specyfik na jeden palec wskazujący.

4
00:00:18,773 --> 00:00:21,409
Drugi pozostał nietknięty.

5
00:00:21,409 --> 00:00:25,061
Następnie oba palce
boleśnie ściśnięto obcęgami.

6
00:00:25,061 --> 00:00:29,526
Badani twierdzili, że znieczulony palec
bolał mniej niż ten nietknięty.

7
00:00:29,526 --> 00:00:31,298
Nie byłoby to żadnym zaskoczeniem,


8
00:00:31,298 --> 00:00:34,710
gdyby nie fakt, że Trivaricaine
nie był środkiem przeciwbólowym,

9
00:00:34,710 --> 00:00:38,846
a zwykłą miksturą pozbawioną jakichkolwiek
właściwości uśmierzających ból.

10
00:00:38,846 --> 00:00:42,853
Co spowodowało, że pacjenci byli tak
bardzo pewni działania tego "leku"?

11
00:00:42,853 --> 00:00:45,632
Odpowiedź leży w efekcie placebo,

12
00:00:45,632 --> 00:00:47,896
niewyjaśnionym fenomenie
polegającym na tym,

13
00:00:47,896 --> 00:00:51,650
że specyfiki, zabiegi czy metody leczenia,
które nie powinny działać

14
00:00:51,650 --> 00:00:53,325
i często są fałszywe,

15
00:00:53,325 --> 00:00:56,405
powodują, że ludzie czują się lepiej.

16
00:00:56,405 --> 00:01:00,346
Lekarze terminu placebo
zaczęli używać w XVIII wieku,

17
00:01:00,346 --> 00:01:02,585
kiedy zdali sobie sprawę z wpływu,

18
00:01:02,585 --> 00:01:04,975
jaki placebo może mieć
na zdrowie człowieka.

19
00:01:04,975 --> 00:01:08,086
Placebo podawano, gdy prawdziwe leki
nie były dostępne

20
00:01:08,086 --> 00:01:11,341
lub gdy komuś wydawało się, że jest chory.

21
00:01:11,341 --> 00:01:15,462
Nazwa placebo, z łaciny "spodobam się",

22
00:01:15,462 --> 00:01:18,997
nawiązuje do chęci zaspokojenia
oczekiwań pacjentów.

23
00:01:18,997 --> 00:01:22,866
By działać, leki placebo musiały
wyglądać jak prawdziwe leki,

24
00:01:22,866 --> 00:01:24,980
dlatego przybierały formę drażetek,

25
00:01:24,980 --> 00:01:26,585
strzykawek wypełnionych wodą,

26
00:01:26,585 --> 00:01:29,492
a nawet operacji pozorowanych.

27
00:01:29,492 --> 00:01:32,551
Wkrótce lekarze zdali sobie sprawę,
że takie "oszukiwanie" ludzi

28
00:01:32,551 --> 00:01:35,583
może mieć zastosowanie
w badaniach klinicznych.

29
00:01:35,583 --> 00:01:39,564
W latach 50. naukowcy wykorzystywali
placebo jako standardowe narzędzie

30
00:01:39,564 --> 00:01:41,827
w pracy nad testowaniem
nowych metod leczenia.

31
00:01:41,827 --> 00:01:43,687
By zbadać działanie specyfiku,

32
00:01:43,687 --> 00:01:46,553
połowa pacjentów przyjmowała
prawdziwy lek,

33
00:01:46,553 --> 00:01:49,982
podczas gdy druga połowa otrzymywała
identycznie wyglądające placebo.

34
00:01:49,982 --> 00:01:54,213
Ponieważ pacjenci nie wiedzieli,
czy otrzymali lek prawdziwy czy placebo,

35
00:01:54,213 --> 00:01:57,492
naukowcy mogli być pewni,
że wyniki badań nie będą stronnicze.

36
00:01:57,492 --> 00:02:01,781
Jeśli działanie nowego leku znacząco
różniło się od działania placebo,

37
00:02:01,781 --> 00:02:04,488
to specyfik uznawano za skuteczny.

38
00:02:04,488 --> 00:02:09,501
Obecnie odchodzi się od takich
eksperymentów ze względów etycznych.

39
00:02:09,501 --> 00:02:12,938
Jeśli można porównać
nowy lek z jego starszą wersją

40
00:02:12,938 --> 00:02:14,848
albo innym istniejącym lekiem,

41
00:02:14,848 --> 00:02:18,475
to jest to lepsze niż zupełne
zaprzestanie leczenia pacjenta,

42
00:02:18,475 --> 00:02:21,040
szczególnie gdy jest on poważnie chory.

43
00:02:21,040 --> 00:02:23,503
W takich przypadkach
placebo często wykorzystuje się

44
00:02:23,503 --> 00:02:26,963
jako środek porównawczy w badaniach
nad podwyższeniem jakości leczenia,

45
00:02:26,963 --> 00:02:32,761
dzięki czemu można dokładnie sprawdzić
różnice w działaniu obu specyfików.

46
00:02:32,761 --> 00:02:37,303
Wiadomo, że samo placebo też może
wywierać określony wpływ na stan zdrowia.

47
00:02:37,303 --> 00:02:38,952
Dzięki efektowi placebo

48
00:02:38,952 --> 00:02:41,954
pacjenci odczuli ulgę
w różnych dolegliwościach:

49
00:02:41,954 --> 00:02:43,303
problemach kardiologicznych,

50
00:02:43,303 --> 00:02:44,422
astmie,

51
00:02:44,422 --> 00:02:45,920
czy silnych bólach,

52
00:02:45,920 --> 00:02:49,906
mimo że jedyną terapią, jaką otrzymali,
było placebo lub operacja pozorowana.

53
00:02:49,906 --> 00:02:52,696
Ludzkość wciąż próbuje zrozumieć,
jak to możliwe.

54
00:02:52,696 --> 00:02:54,885
Niektórzy kwestionują istnienie placebo,

55
00:02:54,885 --> 00:02:58,425
twierdząc, że jest on po prostu
mylony z działaniem innych czynników,

56
00:02:58,425 --> 00:03:00,653
na przykład kiedy pacjent,
nie chcąc zawieść lekarza,

57
00:03:00,653 --> 00:03:02,743
wyolbrzymia symptomy
świadczące o poprawie.

58
00:03:02,743 --> 00:03:03,969
Z drugiej strony,

59
00:03:03,969 --> 00:03:07,539
naukowcy sądzą, że jeśli pacjent
wierzy, że lek jest prawdziwy,

60
00:03:07,539 --> 00:03:12,208
to jego oczekiwania naprawdę
wywołają zmiany fizjologiczne,

61
00:03:12,208 --> 00:03:14,241
które poprawią jego stan zdrowia.

62
00:03:14,241 --> 00:03:18,477
Okazuje się, że placebo powoduje
wymierne zmiany w ciśnieniu krwi,

63
00:03:18,477 --> 00:03:19,431
rytmie serca

64
00:03:19,431 --> 00:03:23,010
i produkcji hormonów o działaniu
przeciwbólowym, takich jak endomorfiny.

65
00:03:23,010 --> 00:03:26,394
To wyjaśnia, dlaczego badani
w eksperymentach często mówią,

66
00:03:26,394 --> 00:03:28,914
że placebo złagodziło ich dyskomfort.

67
00:03:28,914 --> 00:03:31,493
Placebo może również obniżać
poziom hormonów stresu,

68
00:03:31,493 --> 00:03:32,974
takich jak adrenalina,

69
00:03:32,974 --> 00:03:36,175
co łagodzi symptomy choroby.

70
00:03:36,175 --> 00:03:39,884
Czy nie powinniśmy więc zacząć doceniać
cudownych efektów placebo?

71
00:03:39,884 --> 00:03:41,439
Nie do końca.

72
00:03:41,439 --> 00:03:43,975
Jeśli ktoś wierzy,
że fałszywe lekarstwo mu pomoga,

73
00:03:43,975 --> 00:03:48,466
może przeoczyć lekarstwa czy terapie
o potwierdzonym działaniu.

74
00:03:48,466 --> 00:03:51,614
Poza tym pozytywne efekty mogą
z czasem przestać działać,

75
00:03:51,614 --> 00:03:53,513
co często ma miejsce.

76
00:03:53,513 --> 00:03:55,735
Placebo wypacza wyniki
badań klinicznych,

77
00:03:55,735 --> 00:03:58,821
jeszcze bardziej motywując
naukowców do odkrycia,

78
00:03:58,821 --> 00:04:01,641
czemu placebo ma nad nami taką władzę.

79
00:04:01,641 --> 00:04:04,161
Chociaż tak wiele wiemy o ludzkim ciele,

80
00:04:04,161 --> 00:04:05,894
to wciąż niektóre kwestie,

81
00:04:05,894 --> 00:04:07,480
jak efekt placebo,

82
00:04:07,480 --> 00:04:09,434
pozostają dla nas tajemnicą.

83
00:04:09,434 --> 00:04:13,224
Jakie jeszcze tajemnice kryje nasze ciało?

84
00:04:13,224 --> 00:04:15,622
Łatwo jest badać otaczający nas świat,

85
00:04:15,622 --> 00:04:18,746
zapominając, że jeden
z najciekawszych obiektów badań

86
00:04:18,746 --> 00:04:21,346
leży wprost za naszymi oczami.