WEBVTT

00:00:06.605 --> 00:00:11.018
لە 1996دا، 56 خۆبەخش بەشداری
توێژینەوەیەکیان کرد

00:00:11.018 --> 00:00:14.653
بۆ تاقی کردنەوەی ئازار شکێنێک
بە ناو "ترایڤاریکێن"

00:00:14.653 --> 00:00:18.773
ئازارشکێنەکە خرایە سەر پەنجەی
هەر یەک لە خۆبەخشەکان

00:00:18.773 --> 00:00:21.569
پەنجەکەی تریش وەک خۆی مایەوە.

00:00:21.569 --> 00:00:25.211
دواتر هەردوو پەنجەکە
بە کڵپەیەک گوشران.

00:00:25.211 --> 00:00:29.596
خۆبەخشەکان ڕایانگەیاند کە پەنجە
چارەسەرکراوەکە ئازاری کەمترە لەوەی تریان.

00:00:29.596 --> 00:00:31.386
ئەمە شتێکی نامۆ نییە،

00:00:31.386 --> 00:00:34.843
هەرچەندە "ترایڤاریکێن"
بەراستی ئازارشکێن نییە،

00:00:34.843 --> 00:00:39.066
تەنها تێکەڵەیەکی ساختەیە
کە هیچ ئازارشکێنی تێدا نییە.

00:00:39.066 --> 00:00:43.073
چی وای کرد ئەم قوتابیانە دڵنیابن
کە ئەم تێکەڵەیە کاریگەری هەبوو؟

00:00:43.073 --> 00:00:45.952
وەڵامەکەی بەهۆی کاریگەری
"دەرمانی دڵخۆشکەر"،

00:00:45.952 --> 00:00:47.286
دیاردەیەکی ناڕوونە

00:00:47.286 --> 00:00:51.840
کە وادەکات ئەو دەرمان وچارەسەرانەی
کە هیچ کاریگەریەکیان نییە،

00:00:51.840 --> 00:00:53.405
و زۆربەی کاتیش ساختەن،

00:00:53.405 --> 00:00:56.465
بەشێوەیەکی سەیر وا لەخەڵک دەکات
هەست بە باشی بکەن.

00:00:56.465 --> 00:01:00.496
پزیشکەکان لە سەدەی هەژدەوە
ئەم دیاردەیان بەکارهێناوە

00:01:00.496 --> 00:01:05.065
کاتێک کاریگەری چارەسەری ساختەیان
بینی بۆ چارەسەری نەخۆشەکان.

00:01:05.065 --> 00:01:08.086
ئەمە لەکاتێک بەکاردەهێنرا
کە چارەسەری گونجاو بەردەست نەبوو،

00:01:08.086 --> 00:01:11.371
یاخود گەر کەسێک
وا بیری کردبایەوە کە نەخۆشە.

00:01:11.371 --> 00:01:15.522
لە ڕاستیدا، وشەی placebo (دەرمانی ساختە)
بە لاتینی واتا "دڵخۆش دەکەم"،

00:01:15.522 --> 00:01:19.127
ئاماژەیەک بۆ مێژووی
دلخۆشکردنی نەخۆشەکان.

00:01:19.127 --> 00:01:23.026
بۆ ئەوەی قایلکەر بێت، دەرمانی دڵخۆشکەر
دەبێت وەک دەرمانی ڕاستی وابێت،

00:01:23.026 --> 00:01:25.270
بۆیە وەک دەنکە حەبی شەکرە،

00:01:25.270 --> 00:01:26.625
یاخود سرنجی ئاو،

00:01:26.625 --> 00:01:29.492
تەنانەت نەشتەرگەری ساختەش،

00:01:29.492 --> 00:01:33.871
دواتر، پزیشکەکان هەستیان کرد کە
خەڵەتاندنی خەلک بەم شێوەیە سوودی تری هەیە

00:01:33.871 --> 00:01:35.743
لە چارەسەری کلینیکی،

00:01:35.743 --> 00:01:39.894
سەرەتاکانی 1950, توێژەران
دەرمانی ساختەیان وەک پێوەرێک بەکاردەهێنا

00:01:39.894 --> 00:01:41.767
بۆ تاقیکردنەوەی دەرمانی نوێ.

00:01:41.767 --> 00:01:43.687
بۆ نموونە، هەڵسەنگاندنی دەرمانێکی نوێ،

00:01:43.687 --> 00:01:46.553
نیوەی نەخۆشەکان
دەرمانی ڕاستەقینەیان وەردەگرت.

00:01:46.553 --> 00:01:50.262
نیوەکەی تر دەرمانی دڵخۆشکەری پێ دەدرا
لە شێوەی دەرمانە ڕاستییەکە.

00:01:50.262 --> 00:01:54.213
و لەبەر ئەوەی نەخۆشەکان نازانن 
کام دەرمانیان وەرگرتووە،

00:01:54.213 --> 00:01:56.242
توێژەران پێیان وایە،

00:01:56.242 --> 00:01:57.879
ئەنجامەکان جیاواز نابن.

00:01:57.879 --> 00:02:02.001
دواتر کەر دەرمانە تازەکە کاریگەری
بەسوودی دەرخست لەچاو دەرمانە دڵخۆشکەرەکە،

00:02:02.001 --> 00:02:03.998
ئەوە بە کاریگەر هەژمار دەکرێت.

00:02:03.998 --> 00:02:09.501
بەکارهێنانی دەرمانی دڵخۆشکەر لە ئێستادا
کەمترە بەهۆی ترسی کێشەی ڕەوشتی.

00:02:09.501 --> 00:02:13.038
گەر بکرێت جیاوازی نێوان یەک دەرمانێکی
کۆن و نوێ بکرێت،

00:02:13.038 --> 00:02:14.908
یاخود دەرمانێکی جیاواز،

00:02:14.908 --> 00:02:18.645
ئەوکات ئەمە باشترە لەوەی هیچ
دەرمانێک نەدەیت بە نەخۆشەکە،

00:02:18.645 --> 00:02:21.190
بەتایبەتی ئەگەر نەخۆشی کوشندەی هەبێت.

00:02:21.190 --> 00:02:26.243
لەم دۆخانەدا، دەرمانی دڵخۆشکەر زۆر جار
وەک کۆنترۆڵ کەرێک بەکاردێت

00:02:26.243 --> 00:02:30.021
تاکو بتوانرێ جیاوازی کاریگەری دەرمانە
نوێیەکە بە دەرمانە کۆنەکە

00:02:30.021 --> 00:02:33.096
یاخود جێگرەوەکە بکرێت.

00:02:33.096 --> 00:02:37.503
بەڵام بێگومان دەزانین کە دەرمانی دڵخۆشکەر
خودی خۆی سوودی هەیە.

00:02:37.503 --> 00:02:38.952
بەهۆی ئەم دەرمانانە،

00:02:38.952 --> 00:02:41.954
نەخۆشەکان توانیان هەست بە ئارامی
بکەن لە زۆرێک لە نەخۆشییەکان،

00:02:41.954 --> 00:02:43.273
وەک نەخۆشییەکانی دڵ،

00:02:43.273 --> 00:02:44.422
ڕەبۆ

00:02:44.422 --> 00:02:46.130
و ئازاری سەخت،

00:02:46.130 --> 00:02:50.126
هەرچەندە هەموو ئەوەی وەریانکرتبوو
دەرمان و نەشتەرگەری ساختە بوو.

00:02:50.126 --> 00:02:52.766
هێشتا دەمانەوێت لەوە تێبگەین.

00:02:52.766 --> 00:02:54.765
هەندێک پێیان وایە جگە لەوەی کە ڕاستییە،

00:02:54.765 --> 00:02:58.625
کاریگەری دەرمانی دڵخۆشکەر تەنها
پەیوەستە بە چەند هۆکارێک،

00:02:58.625 --> 00:03:03.129
بۆ نموونە نەخۆشەکان واپیشان بدەن
کە باش بوونە تاکو پزیشکەکان قایل بکەن.

00:03:03.129 --> 00:03:04.123
لە لایەکی تریشەوە،

00:03:04.123 --> 00:03:07.539
توێژەران پێیان وایە گەر کەسێک
بڕوای بە چارەسەری دەرمانی ساختە هەبێت،

00:03:07.539 --> 00:03:12.208
ئەوا پێشبینی چارەسەر بوونیان
گۆڕانکاری فسیۆلۆجی دەردەخات

00:03:12.208 --> 00:03:14.241
کەوا نیشانەکانی نەخۆشییەکە کەم دەکاتەوە.

00:03:14.241 --> 00:03:18.487
پێدەچێت دەرمانی دڵخۆشکەر تووشی چەندین
گۆڕانکاری بکات لە پەستانی خوێن،

00:03:18.487 --> 00:03:19.361
لێدانی دڵ،

00:03:19.361 --> 00:03:23.280
لەگەڵ دەردانی هۆرمۆنی ئازار شکێن
وەک ئەندۆفرین.

00:03:23.280 --> 00:03:28.914
ئەمەش ئەوە ڕووندەکاتەوە بۆچی بەشداربووان
دەڵین دەرمانی دڵخۆشکەر ئازار کەم دەکاتەوە.

00:03:28.914 --> 00:03:31.493
هەروها دەکرێت ڕێژەی دەردانی
هۆرمۆنی تەنگژە کەم بکاتەوە،

00:03:31.493 --> 00:03:32.974
وەک ئەدرینالین،

00:03:32.974 --> 00:03:35.995
کەوا ڕێژەی ئازاری نەخۆشییەکە
کەم دەکاتەوە.

00:03:35.995 --> 00:03:39.954
کەواتە نابێت دڵمان خۆشببێت
بە سوودەکانی دەرمانی دڵخۆشکەر؟

00:03:39.954 --> 00:03:41.439
مەرج نییە.

00:03:41.439 --> 00:03:43.975
گەر کەسێک پێی وابێت
دەرمانی ساختە چارەسەری کرد،

00:03:43.975 --> 00:03:48.586
ئەوکات دوور دەکەونەوە
لە چارەسەرە کاریگەر و ڕاستەقینەکان.

00:03:48.586 --> 00:03:51.774
هەروەها، کاریگەری دەرمانە ساختەکە
بە پێی کات نامێنیت،

00:03:51.774 --> 00:03:53.503
زۆربەی کاتیش وایە.

00:03:53.503 --> 00:03:55.735
هەروەها کاریگەری لەسەر
ئەنجامی پزیشکیش هەیە،

00:03:55.735 --> 00:03:58.821
بۆیە زاناکان هان دەدات کە
پرسیار بکەن

00:03:58.821 --> 00:04:01.491
چۆن ئەم دەرمانانە
دەسەڵاتیان بەسەرمان هەیە.

00:04:01.491 --> 00:04:04.424
سەرەرای هەموو ئەو شتانەی
دەیزانین دەربارەی جەستەی مرۆڤ،

00:04:04.424 --> 00:04:07.450
هێشتا چەندین شتی شاراوە و
نامۆ هەیە،

00:04:07.450 --> 00:04:09.184
وەک کاریگەری دەرمانی ساختە.

00:04:09.184 --> 00:04:13.404
بۆیە، دەبێت چەندین شتی نامۆ
لە جەستەمان هەبێت کە نەدۆزراوەتەوە؟

00:04:13.404 --> 00:04:15.622
شتێكی ئاسانە بەدوای جیهانی
دەورو بەرمان بگەڕێین

00:04:15.622 --> 00:04:18.746
و لەبیری بکەین کە ناوازترین
شتی ئەم جیهانە،

00:04:18.746 --> 00:04:21.026
لەپشت چاومانەوەیە.