WEBVTT

00:00:08.717 --> 00:00:10.727
Βρισκόμαστε στο κέντρο της τεχνολογίας,

00:00:10.727 --> 00:00:13.817
και θα ήθελα να κάνω μια απλή ερώτηση.

00:00:14.027 --> 00:00:17.582
Ποια ήταν η μεγαλύτερη τεχνολογική 
ανακάλυψη που έγινε ποτέ,

00:00:17.582 --> 00:00:20.876
η βάση για όλη
τη μεταγενέστερη τεχνολογία,

00:00:20.876 --> 00:00:22.580
και πότε έγινε;

00:00:24.022 --> 00:00:28.252
Η μεγαλύτερη τεχνολογική ανακάλυψη
των ανθρώπων είναι η γλώσσα,

00:00:28.271 --> 00:00:30.544
που επινοήθηκε πριν 2 εκατομμύρια χρόνια

00:00:30.544 --> 00:00:33.459
στην πρώτη και σπουδαιότερη 
εποχή της πληροφορίας

00:00:33.689 --> 00:00:36.974
από τον Χόμο Ερέκτους, μάνα και πατέρα.

NOTE Paragraph

00:00:36.999 --> 00:00:38.519
(Γέλια)

NOTE Paragraph

00:00:38.784 --> 00:00:41.724
Ο Χόμο Ερέκτους ήταν ένα
από τα πιο επιτυχημένα πλάσματα

00:00:41.724 --> 00:00:43.100
που έζησε ποτέ στη Γη.

00:00:43.100 --> 00:00:46.692
Έζησαν σ' αυτόν τον πλανήτη 
για σχεδόν 2 εκατομμύρια χρόνια.

00:00:46.972 --> 00:00:49.213
Εμείς μέχρι στιγμής 
έχουμε ζήσει στον πλανήτη

00:00:49.213 --> 00:00:53.195
για τουλάχιστον 200.000 
και ίσως το πολύ 500.000 χρόνια.

00:00:53.295 --> 00:00:57.324
Οπότε δεν έχουμε ζήσει ούτε το ένα τέταρτο
του χρόνου που έζησε ο Χόμο Ερέκτους.

NOTE Paragraph

00:00:57.324 --> 00:00:59.481
Ο Χόμο Ερέκτους ήταν 
ένα αξιοθαύμαστο πλάσμα.

00:00:59.491 --> 00:01:03.223
Είχε τον μεγαλύτερο εγκέφαλο 
που είχε δει ποτέ ο πλανήτης,

00:01:03.223 --> 00:01:05.183
ίσως και το σύμπαν.

00:01:05.405 --> 00:01:10.256
Το εύρος μεγέθους του εγκεφάλου
του Χόμο Ερέκτους ήταν περίπου 950 κ.ε.

00:01:10.256 --> 00:01:16.079
75% του μεγέθους ενός ενήλικου
αρσενικού Χόμο Σάπιενς

00:01:16.079 --> 00:01:19.901
και περίπου το ίδιο 
με τις θηλυκές Χόμο Σάπιενς -

00:01:19.901 --> 00:01:23.288
απόδειξη ότι εν τέλει 
το μέγεθος δεν έχει σημασία.

NOTE Paragraph

00:01:23.288 --> 00:01:25.098
(Γέλια)

NOTE Paragraph

00:01:25.098 --> 00:01:29.975
Ο εγκέφαλος και το σώμα του Χόμο Ερέκτους
ήταν και τα δυο αξιοσημείωτα.

00:01:29.975 --> 00:01:31.193
Αυτό ήταν το πρώτο σώμα -

00:01:31.193 --> 00:01:33.573
Ο Χόμο Ερέκτους είχε
περίπου το ίδιο ύψος με εμάς.

00:01:33.573 --> 00:01:36.123
Ζύγιζαν πιθανόν γύρω στα 70 κιλά

00:01:36.123 --> 00:01:39.132
και ήταν τα πρώτα πλάσματα
στην ιστορία του σύμπαντος

00:01:39.132 --> 00:01:41.421
ικανά για κυνήγι καταδίωξης.

00:01:41.421 --> 00:01:46.588
Το δίποδο βάδισμα βοηθάει να μπορούμε
να τρέχουμε μεγάλες αποστάσεις

00:01:46.588 --> 00:01:49.611
και να δροσιζόμαστε πιο αποτελεσματικά 
από τα τετράποδα.

00:01:49.611 --> 00:01:52.999
Οπότε, ο Χόμο Ερέκτους
μπορούσε να καταδιώκει το θήραμά του

00:01:52.999 --> 00:01:55.900
ως ότου το θήραμα
ή πέθαινε από θερμοπληξία,

00:01:55.900 --> 00:01:57.948
ή ο Χόμο Ερέκτους
το χτυπούσε μέχρι θανάτου

00:01:57.948 --> 00:01:59.917
με ένα πέτρινο τσεκούρι ή ένα ρόπαλο.

NOTE Paragraph

00:01:59.917 --> 00:02:02.544
Ο Χόμο Ερέκτους ήταν
ένα αξιοθαύμαστο πλάσμα.

00:02:03.342 --> 00:02:05.173
Και είχε πολλά επιτεύγματα.

00:02:05.173 --> 00:02:07.719
Ο Χόμο Ερέκτους έφτιαξε 
μια ποικιλία εργαλείων

00:02:07.719 --> 00:02:10.265
ξεκινώντας με τα εργαλεία του Ολδοβάν,

00:02:10.265 --> 00:02:13.100
τα οποία συντηρούσαν, τα μετέφεραν,

00:02:13.100 --> 00:02:15.263
και τα βελτίωναν,

00:02:15.263 --> 00:02:18.271
ώστε να έχουν μια βελτιωμένη έκδοση,
τα Αχεούλια εργαλεία.

00:02:18.271 --> 00:02:21.794
Και αναβάθμισαν και αυτά 
στα εργαλεία του Λεβαλουά.

00:02:21.794 --> 00:02:25.354
Και κάθε εργαλείο ήταν καλύτερο 
από το προηγούμενο.

00:02:25.354 --> 00:02:27.498
Αλλά δεν περιορίστηκαν
στα πέτρινα εργαλεία.

00:02:27.498 --> 00:02:29.993
Ο Χόμο Ερέκτους έφτιαξε και ακόντια,

00:02:29.993 --> 00:02:34.047
ξύλινα εργαλεία που βρήκαμε, 
ακόντια εκατοντάδων χιλιάδων χρόνων.

00:02:34.047 --> 00:02:35.695
Και έφτιαξαν δυο είδη ακοντίων.

00:02:35.695 --> 00:02:39.118
Έφτιαξαν ακόντια για ρίψη 
και ακόντια για λόγχιση.

00:02:39.142 --> 00:02:40.907
Τι σημαίνει ακόντια για λόγχιση;

00:02:40.907 --> 00:02:46.668
Σημαίνει ότι είσαι ένας αρσενικός Χόμο 
Ερέκτους ύψους περίπου 1,85μ. και 70 κιλά

00:02:46.668 --> 00:02:49.877
και τρέχεις και βυθίζεις το ακόντιο 
σε έναν μαστόδοντα.

00:02:50.447 --> 00:02:54.681
Ήταν αιμοβόρα πλάσματα,
ήταν γενναία πλάσματα,

00:02:54.681 --> 00:02:57.119
ήταν επίσης εξαιρετικά έξυπνα πλάσματα.

NOTE Paragraph

00:02:57.119 --> 00:02:59.563
Τα εργαλεία ήταν ένα
από τα μεγάλα τους επιτεύγματα

00:02:59.563 --> 00:03:02.611
που μας δείχνουν τι είδους 
εγκέφαλο ανέπτυσσαν.

00:03:02.901 --> 00:03:07.357
Είχαν επίσης και αναπαραστάσεις
της πραγματικότητας

00:03:08.157 --> 00:03:12.319
Αυτό είναι μια 250.000 ετών Αφροδίτη,

00:03:12.319 --> 00:03:16.676
εν μέρει φυσικά σχηματισμένη και
εν μέρει μορφοποιημένη από άνθρωπο -

00:03:16.676 --> 00:03:18.658
μια Αφροδίτη από τον Χόμο Ερέκτους.

00:03:18.658 --> 00:03:20.987
Λέγεται η Αφροδίτη του Μπέρεκχατ Ραμ,

00:03:20.987 --> 00:03:24.858
και υπάρχουν ενδείξεις ότι είχε βαφτεί
κόκκινη σε κάποια σημεία.

NOTE Paragraph

00:03:24.858 --> 00:03:28.069
Ένα κοχύλι βρέθηκε στο νησί της Ιάβας

00:03:28.069 --> 00:03:33.069
χαραγμένο από τον Χόμο Ερέκτους.

00:03:33.709 --> 00:03:37.270
Ο Χόμο Ερέκτους δεν ήταν απλά 
κατασκευαστής εργαλείων.

00:03:37.270 --> 00:03:38.992
Ήταν ναυπηγός.

00:03:38.992 --> 00:03:42.191
Ταξίδεψε τους ωκεανούς 
πριν 2 εκατομμύρια χρόνια.

00:03:42.391 --> 00:03:43.613
Πώς το ξέρουμε;

00:03:43.773 --> 00:03:46.590
Το πρώτο νησί στο οποίο 
βρίσκουμε ίχνη του Χόμο Ερέκτους

00:03:46.590 --> 00:03:49.386
είναι το νησί Φλόρες στην Ινδονησία,

00:03:49.386 --> 00:03:53.053
που θα απείχε περίπου μια διαδρομή
24 μιλίων με πλοίο, ορατή από τη στεριά,

00:03:53.053 --> 00:03:54.974
περίπου όσο το κανάλι της Μάγχης,

00:03:54.974 --> 00:03:58.318
μόνο που το Φλόρες ήταν τότε
και είναι ακόμη περικυκλωμένο

00:03:58.318 --> 00:04:02.745
από τα πιο επικίνδυνα και 
τα πιο δυνατά ωκεάνια ρεύματα στον κόσμο.

00:04:02.955 --> 00:04:06.413
Δεν γινόταν να φτάσουν 
κολυμπώντας στο Φλόρες.

00:04:07.433 --> 00:04:09.553
Πήγαν εκεί με βάρκες.

00:04:09.773 --> 00:04:13.354
Αυτό είναι το νησί του Φλόρες,

00:04:13.354 --> 00:04:16.561
και δεν νομίζω ότι ο Χόμο Ερέκτους 
ήταν κάπως έτσι, αλλά...

00:04:16.681 --> 00:04:18.535
(Γέλια)

00:04:18.875 --> 00:04:22.076
Οι αρχαιολόγοι προσπάθησαν 
να προσομοιώσουν

00:04:22.126 --> 00:04:25.595
τα ταξίδια του Χόμο Ερέκτους
φτιάχνοντας σχεδίες

00:04:25.635 --> 00:04:28.635
παρόμοιες με τις σχεδίες 
που θα μπορούσε να έχει φτιάξει.

00:04:28.705 --> 00:04:32.582
Το καταλαβαίνουμε από το πλήθος των νησιών
όπου βρήκαμε αποικίες του Χόμο Ερέκτους

00:04:32.582 --> 00:04:35.655
ότι ο ερχομός του σ' αυτά τα νησιά
δεν ήταν απλώς από σύμπτωση.

00:04:35.655 --> 00:04:40.582
Καταλαβαίνουμε από το μέγεθος 
των αποικιών που είχαν εκεί

00:04:40.582 --> 00:04:44.014
ότι πολλοί άνθρωποι
έπρεπε να φτάσουν ταυτόχρονα

00:04:44.014 --> 00:04:45.868
για να γίνουν αυτές οι αποικίες,

00:04:45.868 --> 00:04:48.866
και ξέρουμε επομένως ότι έπρεπε 
να το σχεδιάσουν από πριν.

00:04:48.866 --> 00:04:50.147
Ένα ήταν το Φλόρες.

00:04:50.147 --> 00:04:52.337
Ένα άλλο η Σοκότρα,

00:04:52.337 --> 00:04:57.366
τότε και τώρα απέχει 150 μίλια
από την κοντινότερη στεριά,

00:04:57.366 --> 00:04:59.577
όπου βρίσκουμε αποικίες Χόμο Ερέκτους.

00:04:59.577 --> 00:05:01.960
Χρειάζεται φαντασία

00:05:01.960 --> 00:05:05.167
αυτή η πλεύση προς κάτι για εξερεύνηση,

00:05:05.167 --> 00:05:07.527
και ο Χόμο Ερέκτους 
φαίνεται ότι το έκανε αυτό.

00:05:07.527 --> 00:05:12.301
Επίσης υπάρχουν στοιχεία
ότι ο Χόμο Ερέκτους αποίκισε την Κρήτη.

00:05:12.331 --> 00:05:14.506
Άρα ο Χόμο Ερέκτους ήταν θαλασσοπόρος,

00:05:14.506 --> 00:05:16.723
ο Χόμο Ερέκτους ήταν 
κατασκευαστής εργαλείων,

00:05:16.723 --> 00:05:20.479
ο Χόμο Ερέκτους ήταν 
ένα πολύ ευφυές άτομο

00:05:20.479 --> 00:05:22.611
αλλά δεν έκανε μόνο αυτά.

NOTE Paragraph

00:05:22.611 --> 00:05:27.535
Ο Χόμο Ερέκτους ταξίδεψε 
επίσης στη στεριά.

00:05:27.535 --> 00:05:30.396
Ο Χόμο Ερέκτους εξελίχτηκε 
1,9 εκατομμύρια χρόνια πριν.

00:05:30.396 --> 00:05:33.680
Πριν από 1,7 εκατομμύρια χρόνια 
-που δεν είναι πολύ αργότερα-

00:05:33.680 --> 00:05:35.368
είχε φτάσει ήδη στο Πεκίνο,

00:05:35.368 --> 00:05:36.763
είχε φτάσει στην Ινδονησία,

00:05:36.763 --> 00:05:38.258
στη Μέση Ανατολή,

00:05:38.258 --> 00:05:39.819
είχε φτάσει και στην Ευρώπη.

00:05:39.819 --> 00:05:41.061
Ο Χόμο Ερέκτους ταξίδεψε -

00:05:41.061 --> 00:05:44.030
δεν θα εκπλαγώ όταν τελικά 
οι εφημερίδες θα ανακοινώσουν

00:05:44.030 --> 00:05:47.303
ότι έχουμε ενδεικτικά της ύπαρξης
του Χόμο Ερέκτους στην Καλιφόρνια,

00:05:47.303 --> 00:05:52.092
επειδή αν μπόρεσαν να περπατήσουν 
ως το Πεκίνο σε μικρό χρονικό διάστημα,

00:05:52.092 --> 00:05:55.776
θα ήταν σαν ένα απλό πηδηματάκι
πάνω από τον Βερίγγειο πορθμό

00:05:55.776 --> 00:05:57.761
και μετά θα κατέβαιναν στον Νέο Κόσμο.

00:05:57.761 --> 00:05:59.505
Μπορεί να το έκαναν, μπορεί και όχι.

NOTE Paragraph

00:05:59.505 --> 00:06:04.005
Αλλά οι ικανότητές τους δείχνουν 
ότι ήταν πάρα πολύ ικανοί.

00:06:04.795 --> 00:06:08.990
Δεν έχουμε όμως μόνο καλά νέα,
υπήρχαν και κάποιες ελλείψεις.

00:06:08.990 --> 00:06:12.642
Ο Χόμο Ερέκτους είχε
τα φωνητικά όργανα ενός γορίλα.

00:06:13.042 --> 00:06:15.738
Δεν μπορούσαν να παράγουν
τους ήχους που παράγουμε εμείς.

00:06:15.738 --> 00:06:19.695
Θα είχαν ένα εύρος ήχων 
ίδιο με του γορίλα.

00:06:20.305 --> 00:06:23.535
Τόσο σπουδαίο είναι αυτό 
όσον αφορά τη γλώσσα; Όχι, δεν είναι.

00:06:23.765 --> 00:06:27.853
Υπάρχουν πολλές γλώσσες σήμερα 
που έχουν λιγότερους από 12 ήχους,

00:06:27.853 --> 00:06:29.012
ακούστε μια:

00:06:29.012 --> 00:06:34.082
(Μιλάει Πιραχαά)

00:06:34.082 --> 00:06:37.954
Αυτή είναι μια γλώσσα που έχω μελετήσει 
στον Αμαζόνιο τα τελευταία 40 χρόνια,

00:06:37.954 --> 00:06:42.005
η γλώσσα Πιραχαά, που έχει 
μόνο 10 ήχους αν είσαι γυναίκα

00:06:42.005 --> 00:06:44.647
και 11 ήχους αν είσαι άνδρας.

00:06:44.927 --> 00:06:48.945
Και με 11 ήχους μπορείς να παράγεις 
μια πλήρως λειτουργική ανθρώπινη γλώσσα.

00:06:49.025 --> 00:06:51.869
Μπορούσε άραγε ο Ερέκτους 
να παράγει 11 ήχους;

00:06:51.869 --> 00:06:54.647
Βασικά, δεν χρειαζόταν
να είναι ικανοί ούτε για 11 ήχους.

00:06:54.647 --> 00:06:58.952
Μπορείς να πληκτρολογήσεις στον υπολογιστή
στα αγγλικά οτιδήποτε επικοινωνείται.

00:06:59.008 --> 00:07:02.511
Μπορείς να πληκτρολογήσεις στο Word 
ή οποιοδήποτε άλλο πρόγραμμα,

00:07:02.511 --> 00:07:06.067
και όταν το κάνεις,
πόσα γράμματα χρησιμοποιεί ο υπολογιστής;

00:07:06.457 --> 00:07:11.804
Στην ουσία, ο υπολογιστής χρησιμοποιεί 
μόνο δυο γράμματα, δυο ήχους: 0 και 1,

00:07:12.804 --> 00:07:15.759
και μ' αυτούς τους ήχους, 
μπορείς να επικοινωνήσεις οτιδήποτε.

00:07:15.759 --> 00:07:17.707
Οπότε ο Ερέκτους, θεωρητικά,

00:07:17.707 --> 00:07:20.877
χρειαζόταν μόνο να μπορεί να κάνει 
δυο ήχους για να επικοινωνήσει.

00:07:22.127 --> 00:07:26.689
Οι πρόγονοί μας ήταν οι πρώτοι 
και μοναδικοί ομιλούντες γορίλες,

00:07:27.849 --> 00:07:30.035
με τη ανατομία που διέθεταν.

00:07:30.265 --> 00:07:32.679
Οι εγκέφαλοί τους 
δεν ήταν μόνο μικρότεροι,

00:07:32.679 --> 00:07:35.564
σύμφωνα με στοιχεία ήταν 
και πιο αργοί από τους δικούς μας,

00:07:35.564 --> 00:07:38.273
η παιδική τους ανάπτυξη 
ήταν γρηγορότερη από τη δική μας,

00:07:38.273 --> 00:07:40.146
το οποίο γνωστικά είναι ελάττωμα

00:07:40.146 --> 00:07:43.529
επειδή τα παιδιά μας έχουν 
περισσότερο χρόνο να αναπτυχθούν -

NOTE Paragraph

00:07:43.529 --> 00:07:46.069
Νομίζω είναι περίπου 30 χρόνια τώρα -

NOTE Paragraph

00:07:46.069 --> 00:07:47.746
(Γέλια)

00:07:47.746 --> 00:07:51.499
και μπορούν να τοποθετήσουν σωστά πολλούς 
διαφορετικούς γνωστικούς μηχανισμούς.

00:07:51.499 --> 00:07:54.982
Όταν λέω αυτό το αστείο στο κολέγιο 
δεν γελάει κανείς, αλλά ...

NOTE Paragraph

00:07:54.982 --> 00:07:56.525
(Γέλια)

NOTE Paragraph

00:07:56.525 --> 00:07:58.122
Αλλά εμείς ξέρουμε.

00:07:58.292 --> 00:08:01.755
Οπότε ο Χόμο Ερέκτους είχε 
πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα,

00:08:01.755 --> 00:08:04.710
αλλά το πιο σημαντικό ήταν 
ότι κανένα από τα μειονεκτήματά του

00:08:04.710 --> 00:08:08.394
δεν θα τον είχε αποτρέψει από τη γλώσσα 
και τα επιτεύγματα που βλέπουμε.

00:08:08.394 --> 00:08:11.733
Αυτή τη στιγμή (2017) επιστήμονες 
ανασκάπτουν ένα χωριό Χόμο Ερέκτους,

00:08:11.733 --> 00:08:13.461
περίπου 750.000 χρόνια παλιό,

00:08:13.461 --> 00:08:17.247
στο Γκέσερ Μπενότ Γιάακοβ 
στο σύγχρονο Ισραήλ.

00:08:17.247 --> 00:08:21.047
Και βρίσκουμε ότι αυτό το χωριό 
είναι οργανωμένο ιεραρχικά.

00:08:21.047 --> 00:08:24.068
Υπάρχει τομέας του χωριού 
για την επεξεργασία ζωικών προϊόντων,

00:08:24.068 --> 00:08:26.919
ένας τομέας του χωριού
για την επεξεργασία φυτικών προϊόντων,

00:08:26.919 --> 00:08:30.634
άλλος ένας τομέας
όπου βρίσκουμε ίχνη κατοίκησης.

00:08:30.764 --> 00:08:35.026
Άρα, όχι μόνο έχτιζαν χωριά,
αλλά τα έχτιζαν και δομημένα.

00:08:35.226 --> 00:08:37.402
Επομένως ήταν ικανοί για ιεραρχική σκέψη,

00:08:37.402 --> 00:08:40.550
ήταν ικανοί για σχεδιασμό,
ήταν ικανοί για φαντασία.

NOTE Paragraph

00:08:41.550 --> 00:08:42.972
Από τι αποτελείται η γλώσσα;

00:08:42.972 --> 00:08:45.003
Τι τους έλειπε για να έχουν γλώσσα;

00:08:45.003 --> 00:08:48.486
Στην ουσία, η γλώσσα 
είναι μόνο δύο πράγματα:

00:08:48.486 --> 00:08:50.570
σύμβολα και γραμματική.

00:08:50.770 --> 00:08:53.920
Και πόσα σύμβολα χρειάζεσαι,
και πόση γραμματική χρειάζεσαι;

00:08:54.080 --> 00:08:55.849
Καταρχάς, τι είναι σύμβολο;

00:08:55.849 --> 00:08:57.310
Ο Τσαρλς Σάντερς Πήρς,

00:08:57.310 --> 00:09:00.690
ένας φιλόσοφος από τις ΗΠΑ
που έζησε πάνω από 100 χρόνια πριν,

00:09:00.690 --> 00:09:02.497
όρισε τρία είδη σημάτων:

00:09:02.497 --> 00:09:04.447
Τους δείκτες, που είναι σήματα

00:09:04.447 --> 00:09:06.936
που συνδέονται υλικά
μ' αυτό που αντιπροσωπεύουν.

00:09:06.936 --> 00:09:09.918
Πας έξω, μυρίζεις καπνό,
ξέρεις ότι υπάρχει φωτιά.

00:09:09.918 --> 00:09:11.755
Ο καπνός είναι ενδεικτικό της φωτιάς.

00:09:11.755 --> 00:09:14.129
Βλέπεις ένα αποτύπωμα, αυτό είναι δείκτης.

00:09:15.409 --> 00:09:16.490
Και το επόμενο σήμα -

00:09:16.490 --> 00:09:18.160
Όλα τα ζώα χρειάζονται σήματα.

00:09:18.160 --> 00:09:22.062
Οι πέντε αισθήσεις εξελίχτηκαν 
για να μπορούμε να διαβάζουμε δείκτες.

00:09:22.062 --> 00:09:24.488
Χωρίς δείκτες και την ικανότητα 
να τους διαβάζουμε,

00:09:24.488 --> 00:09:26.520
δεν μπορούμε να λειτουργήσουμε στον κόσμο.

00:09:26.520 --> 00:09:29.001
Το επόμενο σήμα είναι η εικόνα -

00:09:29.001 --> 00:09:32.109
δεν υπάρχει υλική σύνδεση 
αλλά υπάρχει υλική ομοιότητα.

00:09:32.379 --> 00:09:37.521
Η φιγούρα του Μπέρεκχατ Ραμ, η Αφροδίτη 
που σας έδειξα πριν, είναι μια εικόνα.

00:09:37.521 --> 00:09:40.098
Η Μόνα Λίζα είναι εικόνα.

00:09:40.588 --> 00:09:46.861
Ο σταυρός στον Χριστιανισμό 
άρχισε σαν εικόνα και έγινε σύμβολο.

00:09:46.861 --> 00:09:48.068
Δηλαδή το καταλαβαίνετε.

00:09:48.068 --> 00:09:49.502
Οπότε, τι είναι σύμβολο;

00:09:49.841 --> 00:09:52.599
Το σύμβολο είναι συμβατικά

00:09:52.599 --> 00:09:57.182
ένα σήμα που συμβατικά ή πολιτισμικά 
συνδέεται με το νόημά του.

00:09:57.182 --> 00:10:01.741
Ας πάρουμε τον αριθμό 4: τ-έ-σ-σ-ε-ρ-α,
ή κρατώ σηκωμένα τα δάχτυλά μου «4».

00:10:01.741 --> 00:10:02.749
Τι σημαίνει αυτό;

00:10:02.749 --> 00:10:06.531
Σημαίνει το πλήθος του τέσσερα,
πρέπει να μιλάμε στα Αγγλικά,

00:10:07.271 --> 00:10:12.307
αλλά το τέσσερα είναι
ένας πολιτισμικά καθορισμένος όρος

00:10:12.307 --> 00:10:14.137
και ένα πολιτισμικά καθορισμένο νόημα.

00:10:14.137 --> 00:10:16.391
Δεν έχουν όλες οι γλώσσες μαθηματικά.

00:10:16.391 --> 00:10:19.094
Η Πιραχαά, για παράδειγμα,
δεν έχει τον αριθμό ένα.

00:10:19.094 --> 00:10:22.272
Δεν υπάρχουν μαθηματικές έννοιες
σ' αυτή τη γλώσσα καθόλου.

00:10:22.272 --> 00:10:25.245
Τα μαθηματικά είναι 
μια πολιτισμική ανακάλυψη,

00:10:25.245 --> 00:10:27.199
ίσως και ένα πολιτιστικό κατασκεύασμα,

00:10:27.199 --> 00:10:31.879
και δεν έχουν όλοι μαθηματικά 
υπ' αυτή την έννοια.

00:10:31.879 --> 00:10:35.101
Επομένως τα μαθηματικά σύμβολα 
είναι πολιτιστικά καθορισμένα.

00:10:35.101 --> 00:10:37.055
Τα σύμβολα είναι 
πολιτιστικά καθορισμένα.

00:10:37.055 --> 00:10:39.670
Το επόμενο που χρειαζόμαστε 
για να έχουμε μια γλώσσα -

00:10:39.670 --> 00:10:41.716
και αυτό είναι συναρπαστικό -

00:10:41.716 --> 00:10:46.048
Όταν ο Πηρς είπε ότι πρώτα είναι οι
δείκτες, ή πιο απλά, και μετά οι εικόνες,

00:10:46.048 --> 00:10:47.369
και μετά τα σύμβολα,

00:10:47.369 --> 00:10:51.771
ακούσια, έμμεσα πρόβλεψε 
ακριβώς ό,τι βρίσκουμε

00:10:51.771 --> 00:10:53.736
στα αρχαιολογικά αρχεία.

00:10:53.736 --> 00:10:55.683
Άρα, όλα τα ζώα έχουν δείκτες.

00:10:55.683 --> 00:10:58.844
Αυτοί είναι 5 δισεκατομμύρια χρόνια παλιοί
ή όσο υπήρχε ζωή στη Γη,

00:10:58.844 --> 00:11:00.318
πιο κοντά στα 4 δισεκατομμύρια.

00:11:00.318 --> 00:11:02.130
Αλλά, πότε εμφανίστηκε η πρώτη εικόνα,

00:11:02.130 --> 00:11:03.280
η πρώτη απεικόνιση,

00:11:03.280 --> 00:11:05.421
στις αρχαιολογικές καταγραφές;

00:11:05.421 --> 00:11:07.521
Πρέπει να πάμε πίσω 3 εκατομμύρια χρόνια,

00:11:07.521 --> 00:11:09.514
που δεν είναι και τόσο πολύ,

00:11:09.514 --> 00:11:11.615
στον Αυστραλοπίθηκους αφρικάνους.

00:11:11.615 --> 00:11:14.284
Και βρίσκουμε σε μια σπηλιά
του Αυστραλοπίθηκους,

00:11:14.284 --> 00:11:18.447
το σπήλαιο Μακαπανσγκάτ στη Νότιο Αφρική,

00:11:18.447 --> 00:11:23.133
μια μικρή πέτρα 5 επί 7,5 εκατοστά 
που λέγεται το βότσαλο Μακαπανσγκάτ,

00:11:23.133 --> 00:11:26.232
και το οποίο μεταφέρθηκε
σε εκείνο το σπήλαιο,

00:11:26.232 --> 00:11:30.759
και κάποιος Αυστραλοπίθηκους αναγνώρισε
σε αυτή την πέτρα ένα ανθρώπινο πρόσωπο,

00:11:30.767 --> 00:11:33.827
μοιάζει με το πρώτο μπλουζάκι 
με χαμογελαστό πρόσωπο.

00:11:34.507 --> 00:11:38.011
Ο Αυστραλοπίθηκους ενθουσιάστηκε με αυτό.

00:11:38.261 --> 00:11:41.201
Το ξέρουμε επειδή το μετέφεραν
από μίλια μακριά

00:11:41.201 --> 00:11:44.654
και το πήγαν στη σπηλιά τους 
και το κράτησαν εκεί.

00:11:44.654 --> 00:11:46.450
Μπορεί βέβαια να ήταν σύμπτωση,

00:11:46.450 --> 00:11:48.777
ίσως κόλλησε ανάμεσα
στα δάχτυλα των ποδιών τους.

00:11:48.777 --> 00:11:50.600
Αλλά 5 επί 7,5 εκατοστά

00:11:50.600 --> 00:11:53.550
είναι λίγο μεγάλο ακόμα και 
για τα πόδια του Αυστραλοπίθηκους.

00:11:53.550 --> 00:11:56.674
Άρα πρέπει να το μετέφεραν εκεί 
λόγω αυτού που αντιπροσώπευε.

00:11:56.674 --> 00:11:58.535
Οπότε πρώτα, βλέπουμε εικόνες -

00:11:58.535 --> 00:12:00.759
πρώτα, βλέπουμε δείκτες,
μετά βλέπουμε εικόνες,

00:12:00.759 --> 00:12:02.722
και μετά βλέπουμε σύμβολα.

00:12:02.722 --> 00:12:04.750
Τι μπορεί λοιπόν να είναι ένα σύμβολο;

00:12:05.190 --> 00:12:06.206
Σκεφτείτε ένα φτυάρι.

00:12:06.206 --> 00:12:09.637
Συχνά όταν οι άνθρωποι μιλάνε για σύμβολα
σκέφτονται την αφηρημένη τέχνη,

00:12:09.637 --> 00:12:12.515
αλλά η αφηρημένη τέχνη
δεν απεικονίζει απαραιτήτως σύμβολα.

00:12:12.515 --> 00:12:13.828
Σκεφτείτε ένα φτυάρι.

00:12:13.828 --> 00:12:16.729
Το φτυάρι είναι ένα εργαλείο,
αλλά όταν βλέπουμε ένα φτυάρι,

00:12:16.729 --> 00:12:18.402
σκεφτόμαστε τη δουλειά,

00:12:18.402 --> 00:12:19.746
σκεφτόμαστε τους κάλους,

00:12:19.746 --> 00:12:21.080
σκεφτόμαστε την κηπουρική,

00:12:21.080 --> 00:12:22.850
σκεφτόμαστε την οικογένειά μας -

00:12:22.850 --> 00:12:24.560
διάφορες αναμνήσεις.

00:12:24.560 --> 00:12:29.130
Το φτυάρι γίνεται σύμβολο
για μια σειρά από πολιτισμικές αξίες.

00:12:29.370 --> 00:12:34.886
Τα εργαλεία του ερέκτους
εύκολα γίνονταν κατανοητά σαν σύμβολα.

00:12:35.096 --> 00:12:38.001
Από τον τρόπο που τα φρόντιζαν, 
που τα αντιπροσώπευαν.

00:12:38.001 --> 00:12:41.622
Πράγματι, βρίσκουμε ένα ειδικό 
τσεκούρι χειρός, το Εξκάλιμπερ,

00:12:41.622 --> 00:12:46.668
ένα χρωματισμένο με χαλαζία τσεκούρι 
χειρός θαμμένο σε ένα νεκροταφείο ερέκτους

00:12:46.668 --> 00:12:50.501
που δείχνει ότι σ΄αυτό 
το εργαλείο έβλεπαν,

00:12:50.501 --> 00:12:53.531
όπως σας λέω, κάτι συμβολικό.

00:12:53.861 --> 00:12:57.593
Οπότε, είχαν σύμβολα,
είχαν την ικανότητα για σύμβολα,

00:12:57.593 --> 00:13:00.264
είχαν σχεδιασμό,
είχαν ιεραρχική λογική,

00:13:00.264 --> 00:13:02.321
είχαν οργανωμένη σκέψη.

00:13:02.531 --> 00:13:04.108
Οπότε χρειάζονταν μια γραμματική.

00:13:04.108 --> 00:13:05.772
Τι γραμματικές υπάρχουν;

00:13:05.772 --> 00:13:08.595
Υπάρχει μια δημοφιλής θεωρία γραμματικής

00:13:08.595 --> 00:13:10.735
από κάποιον που δεν θα αναφέρω,

00:13:10.735 --> 00:13:16.075
αλλά αυτή η θεωρία γραμματικής είναι 
λίγο πιο εξεζητημένη από όσο χρειαζόμαστε.

00:13:17.278 --> 00:13:19.382
Έχω αναγνωρίσει τρία είδη γραμματικής

00:13:19.382 --> 00:13:21.509
κατά την έρευνά μου
τα τελευταία 40 χρόνια.

00:13:21.509 --> 00:13:26.617
Το ένα θα το λέω Γ1, το επόμενο Γ2, 
και το τελευταίο -για πρωτοτυπία- Γ3.

00:13:27.128 --> 00:13:29.769
Οι Γ1 είναι απλώς γραμματικές 
με σειριακή τάξη.

00:13:29.889 --> 00:13:31.910
Έχουμε τέτοια παραδείγματα στα Αγγλικά:

00:13:31.910 --> 00:13:34.574
«Πίνεις, οδηγείς, πας φυλακή»,

00:13:34.574 --> 00:13:37.146
«Χωρίς πουκάμισο, χωρίς παπούτσια, 
χωρίς εξυπηρέτηση».

00:13:37.146 --> 00:13:38.820
Απλώς λέξεις στη σειρά.

00:13:38.990 --> 00:13:41.734
Το επόμενο είδος γραμματικής, η Γ2 -

00:13:41.734 --> 00:13:42.773
να τονίσω ότι

00:13:42.773 --> 00:13:46.807
υπάρχουν μοντέρνες γλώσσες, 
όπως η Ριάου της Ινδονησίας και η Πιραχαά,

00:13:46.807 --> 00:13:51.868
που σοβαροί ψυχογλωσσολόγοι είπαν
ότι οι γραμματικές τους είναι τύπου Γ1,

00:13:51.868 --> 00:13:53.852
ήτοι απλώς λέξεις στη σειρά.

00:13:53.852 --> 00:13:56.652
Μια γραμματική Γ2 έχει ιεραρχία,

00:13:56.652 --> 00:13:59.597
δηλαδή «Αν πίνεις και οδηγείς 
τότε πηγαίνεις φυλακή».

00:13:59.757 --> 00:14:02.509
Παίρνεις τις λέξεις και 
φτιάχνεις μεγαλύτερες προτάσεις.

00:14:02.509 --> 00:14:05.230
Μια γραμματική Γ3 έχει 
ιεραρχία και αναδρομή:

00:14:05.230 --> 00:14:08.277
«Αν πίνεις και οδηγείς και ξέρεις 
δεν θα 'πρεπε να το κάνεις,

00:14:08.277 --> 00:14:09.948
επειδή η γυναίκα σου θα ανησυχήσει

00:14:09.948 --> 00:14:12.243
επειδή ο πατέρας σου 
σου είπε την τελευταία φορά

00:14:12.243 --> 00:14:14.858
ότι δεν θα σου ξαναδώσει λεφτά 
για την εγγύηση ξανά».

00:14:14.858 --> 00:14:16.309
και απλώς συνεχίζεις.

NOTE Paragraph

00:14:16.489 --> 00:14:20.286
Αυτά τα είδη της γραμματικής βρίσκονται 
συνήθως στις γλώσσες του κόσμου,

00:14:20.286 --> 00:14:24.611
αλλά μπορείς να εκφράσεις οτιδήποτε από 
μια γραμματική Γ3 σε μια γραμματική Γ1 -

00:14:24.611 --> 00:14:26.727
από μαθηματική άποψη 
όλες είναι ισοδύναμες.

00:14:26.727 --> 00:14:29.334
Οπότε εφόσον έχεις σύμβολα 
και μια γραμματική Γ1,

00:14:29.334 --> 00:14:31.965
έχεις γλώσσα,
πλήρους δυναμικής ανθρώπινη γλώσσα.

00:14:31.965 --> 00:14:33.803
Σαν τις γλώσσες που έχουμε σήμερα.

00:14:33.803 --> 00:14:35.970
Ήταν ο Χόμο ερέκτους 
ικανός για κάτι τέτοιο;

00:14:35.970 --> 00:14:37.110
Ναι, ήταν.

00:14:37.110 --> 00:14:40.569
Ανέδειξαν τα είδη της επικοινωνίας,

00:14:40.569 --> 00:14:43.329
διόρθωσης, συνεργασίας, σχεδιασμού,

00:14:43.329 --> 00:14:45.464
που θα χρειαζόταν μια ανθρώπινη γλώσσα;

00:14:45.464 --> 00:14:46.927
Ναι, το έκαναν.

00:14:47.077 --> 00:14:48.516
Όλα τα ζώα επικοινωνούν -

00:14:48.516 --> 00:14:50.852
δεν υπάρχει κανένα ζώο στα ζωικά είδη

00:14:50.852 --> 00:14:52.093
που δεν επικοινωνεί -

00:14:52.093 --> 00:14:55.975
αλλά από ό,τι φαίνεται μόνο οι άνθρωποι
επικοινωνούν μέσω της γλώσσας.

NOTE Paragraph

00:14:56.105 --> 00:15:00.131
Μόνο οι άνθρωποι έχουν εξελιγμένα
συμβολικά, γραμματικά συστήματα

00:15:00.131 --> 00:15:02.321
που μας δίνουν τη δυνατότητα 
να επικοινωνούμε.

00:15:02.321 --> 00:15:04.392
Αλλά υπάρχει τίποτα σ' αυτά που είπα

00:15:04.392 --> 00:15:08.850
που αναγκάζει τις γραμματικές 
να είναι μια μετάλλαξη;

00:15:09.200 --> 00:15:11.424
Ή τις γραμματικές να είναι εγγενείς;

00:15:11.424 --> 00:15:13.738
Ή τις γραμματικές να είναι ένα ένστικτο;

00:15:13.848 --> 00:15:17.467
Φαίνεται σαν κάτι περισσότερο από 
το να υπάρχει ένα ένστικτο για την Χημεία,

00:15:17.467 --> 00:15:20.297
ή ένα ένστικτο να φτιάχνεις αυτοκίνητα,

00:15:20.297 --> 00:15:22.503
ή ένα ένστικτο να φτιάχνεις μπουρίτος;

00:15:22.503 --> 00:15:25.229
Μπορώ να βρω πού φτιάχνω 
μπουρίτος κάπου στο μυαλό μου,

00:15:25.229 --> 00:15:26.819
αν εξετάσεις την ανατομία,

00:15:26.819 --> 00:15:29.818
μπορείς να εντοπίσεις πού φτιάχνονται
μπουρίτος στο μυαλό μου,

00:15:29.818 --> 00:15:31.102
πού βρίσκεται αυτή η γνώση,

00:15:31.102 --> 00:15:33.435
αλλά αυτό δεν σημαίνει 
ότι είναι εκ γενετής εκεί.

00:15:33.435 --> 00:15:36.093
απλώς σημαίνει ότι εκεί πηγαίνει 
όταν την μαθαίνω,

00:15:36.103 --> 00:15:37.337
για διάφορους λόγους.

00:15:38.117 --> 00:15:40.768
Οπότε η γλώσσα, απ' ό,τι ξέρουμε,

00:15:40.768 --> 00:15:44.710
έχει επινοηθεί, έχει εξελιχθεί 
με το πέρασμα του χρόνου.

00:15:44.996 --> 00:15:48.609
Οπότε εφόσον μια κουλτούρα αναλαμβάνει 
μια γλώσσα, αρχίζει να τη αλλάζει.

00:15:48.609 --> 00:15:50.739
Οι γλώσσες αλλάζουν συνέχεια.

00:15:50.919 --> 00:15:54.432
Μερικές φορές γίνονται πιο εξεζητημένες,
κάποιες φορές γίνονται πιο απλές.

NOTE Paragraph

00:15:55.762 --> 00:15:59.646
Ο Χόμο ερέκτους άρχισε 
τη γλωσσική διαδικασία

00:15:59.646 --> 00:16:02.437
με τα επιτεύγματα που κατόρθωσε να κάνει,

00:16:02.437 --> 00:16:05.483
και από όσα ξέρουμε
για την ικανότητά του για λογική σκέψη,

00:16:05.483 --> 00:16:09.054
και μέσα από τα τεχνουργήματα 
και τα χωριά

00:16:09.054 --> 00:16:13.870
και από στοιχεία ταξιδιών
που βρίσκονται στα αρχαιολογικά αρχεία.

00:16:14.100 --> 00:16:17.017
Η γλώσσα άρχισε, αν είναι όλα σωστά,

00:16:17.017 --> 00:16:19.553
-σας παροτρύνω την άποψη ότι είναι-

00:16:19.553 --> 00:16:23.775
αν όλα αυτά είναι σωστά, 
η γλώσσα άρχισε 60.000 γενιές πριν.

00:16:23.775 --> 00:16:25.823
Είναι μια από τις 
μεγαλύτερες ανακαλύψεις,

00:16:25.823 --> 00:16:28.627
η αρχή της εποχής της πληροφορίας 
για την ανθρωπότητα,

00:16:28.627 --> 00:16:32.305
επέτρεψε κάθε άλλο επίτευγμα 
του είδους μας.

00:16:32.305 --> 00:16:35.880
Και αν γυρίσουμε πίσω σ' αυτόν τον τύπο,
τον Τζόνι Ερέκτους,

00:16:36.550 --> 00:16:39.669
με τη έννοια του όρθιου
σε αντίθεση με τις άλλες έννοιες.

NOTE Paragraph

00:16:39.669 --> 00:16:40.745
Και είναι

NOTE Paragraph

00:16:40.745 --> 00:16:42.502
(Γέλια)

00:16:42.502 --> 00:16:47.167
το άτομο που πρωτομίλησε.

00:16:47.527 --> 00:16:50.487
Το πρώτο άτομο που πιθανόν 
είπε σε κάποιον άλλον,

00:16:50.487 --> 00:16:51.519
«Σ' αγαπώ».

00:16:51.519 --> 00:16:53.495
Ή που είπε, «Πάμε».

00:16:53.495 --> 00:16:55.776
'Η, «Το θέλω αυτό».

00:16:57.286 --> 00:17:00.167
Φανταστείτε τις πιθανότητες 
και τις διεργασίες -

00:17:00.167 --> 00:17:02.484
60.000 γενιές γλώσσας.

00:17:02.484 --> 00:17:05.228
Οι ομιλίες TED είναι ένα παράδειγμα

00:17:05.228 --> 00:17:08.867
μιας προσπάθειας να δαμάσουμε 
τη δύναμη της ανθρώπινης γλώσσας.

00:17:08.977 --> 00:17:11.934
Δεν υπάρχει τίποτα πιο ισχυρό στη Γη 
από την ανθρώπινη γλώσσα.

00:17:11.934 --> 00:17:14.075
Ακόμα δεν καταλαβαίνουμε 
τα πάντα γι' αυτήν,

00:17:14.075 --> 00:17:17.397
αλλά ξέρουμε ότι μας κάνει 
αυτό που είμαστε -

00:17:17.397 --> 00:17:20.848
την ικανότητα να μιλάμε και 
να επικοινωνούμε ο ένας με τον άλλο.

00:17:20.954 --> 00:17:24.486
Καθώς θα φεύγετε από το TED απόψε,

00:17:24.486 --> 00:17:28.194
καθώς θα αφήνετε αυτές τις ομιλίες 
και τη μέρα που περάσαμε μαζί,

00:17:28.314 --> 00:17:30.645
χρησιμοποιείστε τη γλώσσα, 
μιλήστε, και ακούστε,

00:17:30.645 --> 00:17:34.074
και εκτιμήστε την αξία 
αυτής της θαυμάσιας εφεύρεσης

00:17:34.074 --> 00:17:38.048
που αυτοί οι ομιλούντες γορίλες,
οι Χόμο ερέκτους, οι πρόγονοί μας,

00:17:38.048 --> 00:17:39.998
οι πρώτοι άνθρωποι που περπάτησαν στη Γη,

00:17:39.998 --> 00:17:41.026
μας έδωσαν.

NOTE Paragraph

00:17:41.026 --> 00:17:42.060
Ευχαριστώ.

NOTE Paragraph

00:17:42.060 --> 00:17:45.051
(Χειροκρότημα)