WEBVTT

00:00:07.034 --> 00:00:09.594
لە پێش ئیمپڕاتۆریەت و پاشایەتی،

00:00:09.594 --> 00:00:11.764
لە پێش گڵکاری و نوسین،

00:00:11.764 --> 00:00:14.304
لە پێش کەلوپەلە کانزاییەکان و چەکەکان -

00:00:14.304 --> 00:00:16.094
پەنیر هەبووە.

00:00:16.094 --> 00:00:18.974
هەر زوو، ٨٠٠٠ ساڵ پێش زایین

00:00:18.974 --> 00:00:23.044
جوتیارە یەکەمینەکانی چەرخی بەردینی 
نوێ کە لە مانگی بەپیت دەژیان

00:00:23.044 --> 00:00:25.474
میراتی پەنیر درووست کردن بەرهەم دەهێنن

00:00:25.474 --> 00:00:29.184
کە هێندەی شارستانیەتێک کۆنە.

00:00:29.184 --> 00:00:33.200
زیاد بوونی کشتوکاڵ سەری کێشا
بۆ ماڵی کردنی مەڕ و بزنەکان،

00:00:33.200 --> 00:00:36.110
کە جوتیارە کۆنەکان دەیاندۆشین 
بۆ شیرەکەیان.

00:00:36.110 --> 00:00:39.540
بەڵام کاتێک جێدەهێڵرا لە کەشێکی 
گەرمدا بۆ چەند کاتژمێرێک،

00:00:39.540 --> 00:00:42.160
شیرەکە دەترشا.

00:00:42.160 --> 00:00:47.740
ترشی شیرەکە دەبووە هۆی ئەوەی پڕۆتینەکان 
بمەیێن، پێکەوە بنوسێن و ببنە تۆپەڵی نەرم.

00:00:47.740 --> 00:00:50.520
لە سەرووی دۆزینەوەی
ئەم گۆڕانکارییە سەیرە،

00:00:50.520 --> 00:00:53.150
جوتیارەکان ئاوە ماوەکەیان
لێ بەتاڵ دەکرد -

00:00:53.150 --> 00:00:54.760
دواتر ناویاننا پەنیراو-

00:00:54.760 --> 00:01:01.510
بۆیان دەرکەوت کە تۆپەڵە زەردباوەکان دەکرێت
بخورێن بە تازەیی وەک ژەمێکی سوک و هەزمکراو.

00:01:01.512 --> 00:01:05.942
ئەم تۆپەڵانە یان هەوێنانە، بوون 
بە دەستپێکی دروست کردنی پەنیر،

00:01:05.942 --> 00:01:10.602
کە لە دواییدا دادەنرێت، دەپەستێورێت، 
پێدەگەیەنرێت، دەمڵێنرێت

00:01:10.602 --> 00:01:15.122
بۆ نێو شێوە جیاوازەکانی
شیرمەنییە بە لەزەتەکان

NOTE Paragraph

00:01:15.122 --> 00:01:19.728
دۆزینەوەی پەنیر سودێکی زۆری هەبوو بۆ
خەڵکی چەرخی بەردینی نوێ

00:01:19.728 --> 00:01:24.468
شیر دەوڵەمەندە بە پڕۆتینە پێویستەکان،
چەوری و کانزاکان

00:01:24.468 --> 00:01:28.148
بەڵام هەروەها ڕێژەیەکی زۆر
لە لاکتۆزی تێدایە -

00:01:28.148 --> 00:01:33.418
شەکرێکە کە قورسە بۆ هەزم کردن
بۆ زۆر لە گەدەکانی کۆن و نوێ.

00:01:33.418 --> 00:01:39.128
پەنیر، لەگەڵ ئەوەی،دەتوانێت هەموو سودەکانی
شیر ببەخشێت بە بوونی لاکتۆزێکی زۆر کەمتریش.

00:01:39.128 --> 00:01:42.088
و دەتوانرا بپارێزرێت و لە عەمبار بکریت

00:01:42.088 --> 00:01:44.478
ئەم پێداویستییە خۆراکییانە دەکرا بخورێن.

00:01:44.478 --> 00:01:48.428
لە قاتییە سەختەکان و زستانە
درێژەکاندا.

00:01:48.428 --> 00:01:52.560
هەندێک پارچە گڵینەی بچووکی حەوتەمین
هەزارەی پێش زایین لە تورکیا دۆزراوەتەوە

00:01:52.560 --> 00:01:57.290
هێشتا پاشماوەی پەنیر و کەرەکەی 
لەسەرە کە تێیدا بووە

NOTE Paragraph

00:01:57.290 --> 00:01:58.990
لە کۆتایی چەرخی زیویدا،

00:01:58.990 --> 00:02:02.050
پەنیر بەرهەمێکی بەربڵاو بوو
لە بازرگانی دەریاییدا

00:02:02.050 --> 00:02:04.480
بە درێژایی گەلانی
خۆرهەڵاتی دەریایی ناوەڕاست.

00:02:04.480 --> 00:02:07.700
لە شارە دانیشتووە چڕەکانی
دەوڵەتی میزۆپۆتامیا،

00:02:07.700 --> 00:02:11.250
پەنیر بوو بە خۆراکێکی سەرەکی 
لە چێشتخانە و لە ژیانی دینییەکاندا

00:02:11.250 --> 00:02:13.250
هەندێک لە زووترین ئەوانەی 
کە دەیانزانی بنووسن

00:02:13.250 --> 00:02:16.340
وەکو بەڕێوەبەرایەتی تۆماری
بەشی پەنیرەکان،

00:02:16.340 --> 00:02:20.440
پەنیری هەمەجۆرە، بۆ نەریت و خەڵکی
جیاوازی ڕیز کردووە

00:02:20.440 --> 00:02:22.215
بە درێژایی میزۆپۆتامیا.

00:02:22.215 --> 00:02:27.345
تۆمارەکان لەلایەن شارستانیەتە 
نزیکەکان لە تورکیا،

00:02:27.345 --> 00:02:31.340
بەرهەمی لاوەکی ئەم ئاژەڵە، دروست دەبێت
لە گەدەی هەندێک شیردەری تایبەتدا،

00:02:31.340 --> 00:02:35.505
دەتوانێت تاو بدات و کۆنتڕۆڵی مەیاندن بکات

00:02:35.505 --> 00:02:40.225
لە کۆتاییدا ئەم ئامێرە ئاڵۆزەی دروست کردنی
پەنیرە بڵاو بوویەوە بە دەوری زەویدا،

00:02:40.225 --> 00:02:44.185
بووە هۆی دروست بوونی فراونی
هەمەجۆری و پەنیری توندتر.

00:02:44.185 --> 00:02:48.245
و هەر چەندە هەندێک لە پارێزەری خواردنە
کلتورییەکان شیرەمەنییە خۆشەکەیان ڕەتکردەوە

00:02:48.245 --> 00:02:54.105
زۆرێکی دیکەیان پەنیریان لە خۆیان گرت،
بە خێرایی تامی خۆماڵی خۆیان بۆ زیاد کرد.

NOTE Paragraph

00:02:54.105 --> 00:03:00.882
کۆچەرییە مەغۆلەکان شیری،گای تبتیان بەکار دەهێنا،بۆ 
دروست کرنی قەراغی توند و وشک بووە.

00:03:00.882 --> 00:03:07.293
میسڕییەکان حەزیان لە پەنیری،کۆتجی شیری بزن بوو،
پەنیراوەکەیان لێدەچۆڕاند بە حەسیرێکی قامیش.

00:03:07.293 --> 00:03:11.623
لە باشوری ئاسیا، شیر لەگەڵ جۆری جیاوازی
ترشی خواردندا دەمەیێنرا،

00:03:11.623 --> 00:03:14.633
وەکو ئاوی لیمۆ، سرکە، یان ماستاو

00:03:14.633 --> 00:03:18.303
لە پاشان هەڵیاندەخست بۆ ئەوەی وشک بێتەوە و
ببێت بە سەمونی پەنیر.

00:03:18.303 --> 00:03:22.223
ئەم پەنیرە نەرمانە دەکرا 
زیاد بکرێت بۆ بەهارات و ساسەکان،

00:03:22.223 --> 00:03:25.903
یان بە سادەیی سوور بکرایەتەوە 
وەکو ژەمێکی خێرا بۆ گۆشت نەخۆر.

00:03:25.903 --> 00:03:29.903
یۆنانییەکان خشتە پەنیری فێتای
ناو خوێیاویان بەرهەم هێنا،

00:03:29.903 --> 00:03:34.563
لە هەمان شێوەی، جۆری توندتری 
پەنیری پیکۆرینۆ ڕۆمانۆی ئەمڕۆ دەچێت

00:03:34.563 --> 00:03:37.178
ئەم پەنیرە لە ڕنە دراوە
لە سیسیلی بەرهەم هێنراوە

00:03:37.178 --> 00:03:41.158
لە خۆراکەکاندا بەکار د‌ەهێنرا لە هەموو
ناوچەکانی گەلانی دەریای سپی ناوەڕاست

00:03:41.158 --> 00:03:45.297
لە ژێر یاسای ڕۆمدا، "پەنیری وشک"

00:03:45.297 --> 00:03:46.857
بوو بە بەشێکی پێویست

00:03:46.857 --> 00:03:53.397
بۆ نزیکەی ٥٠٠،٠٠٠ سەرباز کە پاسەوانی سنورە
گەورەکانی ئیمپڕاتۆریەتی ڕۆمانییان دەکرد.

NOTE Paragraph

00:03:53.397 --> 00:03:56.238
و کاتێک ئیمپڕاتۆریەتی ڕۆژئاوای
ڕۆمییەکان ڕووخا،

00:03:56.238 --> 00:03:58.308
دروست کردنی پەنیر بەردەوام
بوو لە گەشە کردن

00:03:58.308 --> 00:04:02.388
لە زەوی و زاری دەربەگاکاندا کە دەسەڵاتییان
هەبوو،بەسەر لادێکانی سەدەی ناوەڕاستی ئەوروپا

00:04:02.388 --> 00:04:06.362
لە سەدەکاندا کە پەرستگای دێرەکان
بەربڵاو بوون لە تەواوی ئەوروپا،

00:04:06.362 --> 00:04:10.872
پیاوانی ئاینی سەدەکانی ناوەڕاست،هەمیشە لە سەرجۆرە جیاوازەکانی شیر،
تاقیکردنەوەیان دەکرد

00:04:10.872 --> 00:04:12.222
مەشق کردنی دروست کردنی پەنیر،

00:04:12.222 --> 00:04:17.202
بە سەر داچوونی ئەو قۆناغە کە هۆکار بوو
بۆ دروست بوونی زۆرێک لە پەنیرە بەناوبانگەکانی ئەمڕۆ

00:04:17.202 --> 00:04:20.955
پارمەزان، رۆکیفۆرت، مۆنتیسەر،
و هەندێک لە جۆرەکانی سویسرا

00:04:20.955 --> 00:04:26.085
کە هەموویان پوختە و بێخەوش کراو، لە لایەن پیاوە ئاینییە پەنیر
دروستکەرەکانەوەی گاورەکان

00:04:26.085 --> 00:04:29.815
لە ئاڵپ، بە تایبەتی دروست کردنی
پەنیری سویسی سەرکەوتوو بوو -

00:04:29.815 --> 00:04:32.897
بەرهەمهێنانی ژمارەیەکی زۆری
پەنیری شیری مانگا.

00:04:32.897 --> 00:04:34.737
لە کۆتایی سەدەی چواردەهەمدا،

00:04:34.737 --> 00:04:39.727
پەنیری ئەلبی لە ناوچەی گرییەری
سویسرا زۆر قازانجکەر دەبوو

00:04:39.727 --> 00:04:43.097
بە شێوەیەک کە دەوڵەتەکانی دراوسێ
بەرزاییەکانی گرییەرییان گرت

00:04:43.097 --> 00:04:46.507
بۆ ئەوەی کۆنتڕۆڵی گەشەی
بازرگانی پەنیر بکەن.

NOTE Paragraph

00:04:46.507 --> 00:04:49.237
پەنیر بە بەناوبانگی مایەوە لە ژیانیدا،

00:04:49.237 --> 00:04:52.977
پەرەسەندنی پیشەسازی بەرهەمەم هێنانی
لە دەستی پیاوە ئاینییەکان دەرهێنا

00:04:52.977 --> 00:04:54.587
و گۆڕی بۆ مەکینەکان.

00:04:54.587 --> 00:04:59.647
ئەمڕۆ، جیهان بە نزیکەیی ٢٢ ملیار
کیلۆگرام پەنیر بەرهەم دەهێنێت لە ساڵێکدا،

00:04:59.647 --> 00:05:02.327
دەگوازرێتەوە و بەکار دەهێنرێت
بە دەوری زەویدا.

00:05:02.327 --> 00:05:05.097
بەڵام ١٠،٠٠٠ ساڵ دوای ئەم داهێنانە،

00:05:05.097 --> 00:05:10.377
کێڵگە خۆماڵییەکان هێشتا جێپێی باوباپیرانی
چەرخی بەردینی نوێ دەگرن،

00:05:10.377 --> 00:05:14.457
بەرهەمی دەستەکان یەکێکە لە کۆنترین
و بەلەزەتترین خواردنەکان.