0:00:01.190,0:00:05.718
Tôi xin giới thiệu một lĩnh vực[br]khoa học nổi bật,

0:00:05.742,0:00:09.685
chỉ mới hình thành ở mức độ lý thuyết[br]nhưng vô cùng gây phấn khích,

0:00:09.709,0:00:12.338
và chắc chắn là một[br]lĩnh vực đang lớn mạnh rất nhanh.

0:00:13.448,0:00:17.496
Đó là sinh học lượng tử[br]với câu hỏi rất đơn giản :

0:00:17.520,0:00:18.870
Có phải cơ học lượng tử --

0:00:18.894,0:00:22.196
một lý thuyết kỳ dị, tuyệt vời[br]và mạnh mẽ

0:00:22.220,0:00:24.908
về thế giới bên trong của[br]nguyên tử và phân tử

0:00:24.932,0:00:28.420
trở thành nền móng cho[br]vật lý và hóa học hiện đại --

0:00:28.444,0:00:31.856
cũng giữ vai trò bên trong tế bào sống?

0:00:31.880,0:00:35.959
Nói cách khác: có phải có những quy[br]trình, cơ chế, hiện tượng

0:00:35.983,0:00:39.971
trong các tổ chức sống[br]có thể được giải thích

0:00:39.995,0:00:42.738
với sự giúp đỡ của[br]cơ học lượng tử?

0:00:43.546,0:00:45.183
Nay, sinh lượng tử không còn mới;

0:00:45.207,0:00:47.608
nó đã có từ đầu thập niên 1930.

0:00:47.928,0:00:51.643
Nhưng chỉ khoảng thập niên trước hay[br]gần đó mới có thử nghiệm nghiêm túc--

0:00:51.667,0:00:55.131
trong các phòng thí nghiệm hóa sinh,[br]dùng quang phổ--

0:00:55.155,0:01:02.018
các thí nghiệm này cho bằng chứng[br]rõ ràng rằng có những cơ chế đặc biệt

0:01:02.042,0:01:04.553
cần sự giải thích nhờ vào cơ học lượng tử.

0:01:05.674,0:01:09.003
Ngành sinh lượng tử quy tụ các nhà[br]vật lý lượng tử, sinh học,

0:01:09.027,0:01:12.668
sinh học phân tử --[br]đó là một lĩnh vực đa chuyên môn.

0:01:12.692,0:01:16.621
Chuyên môn của tôi là vật lý lượng tử,[br]và tôi là nhà vật lý hạt nhân.

0:01:16.645,0:01:18.910
Tôi đã trải qua hơn 3 thập kỷ

0:01:18.934,0:01:21.863
để nghiên cứu về cơ học lượng tử.

0:01:21.887,0:01:24.380
Một trong những ông tổ [br]cơ học lượng tử, Neils Bohr,

0:01:24.404,0:01:27.754
nói : nếu bạn không ngạc nhiên[br]về lượng tử, đó là do bạn chưa hiểu.

0:01:28.237,0:01:31.080
Tôi cảm thấy hạnh phúc vì vẫn còn[br]ngạc nhiên về lượng tử.

0:01:31.104,0:01:32.849
Đó là dấu hiệu tốt.

0:01:32.873,0:01:39.758
Tôi vẫn ngạc nhiên khi được nghiên cứu về[br]chính cấu trúc nhỏ nhất trong vũ trụ--

0:01:39.782,0:01:41.857
đơn vị nhỏ nhất của vạn vật.

0:01:41.881,0:01:45.096
Nếu ta nghĩ về tỉ lệ độ lớn,

0:01:45.120,0:01:48.072
thì hãy bắt đầu với vật thường ngày[br]như quả bóng tennis,

0:01:48.096,0:01:50.997
và nhỏ dần xuống theo thang kích cỡ --

0:01:51.021,0:01:56.218
từ lỗ kim đến tế bào,[br]xuống đến vi khuẩn, rồi đến enzyme--

0:01:56.242,0:01:57.971
cuối cùng bạn đến thế giới nano.

0:01:57.995,0:02:00.490
'Công nghệ nano' có thể là một[br]thuật ngữ bạn đã nghe.

0:02:00.841,0:02:03.694
Một nanomet là một phần tỷ mét.

0:02:04.560,0:02:08.930
Lĩnh vực của tôi là hạt nhân nguyên tử,[br]đó là một chấm bé xíu trong một nguyên tử.

0:02:08.954,0:02:10.886
Nó nhỏ quá nên không có ở bảng xếp hạng.

0:02:10.910,0:02:12.828
Đó là một lĩnh vực của cơ học lượng tử,

0:02:12.852,0:02:15.368
và các nhà vật lý và hóa học[br]đã có một thời gian dài

0:02:15.392,0:02:16.693
để thử và làm quen với nó.

0:02:17.248,0:02:21.705
Thế mà, theo cách nhìn của tôi,[br]các nhà sinh vật học lại không quan tâm.

0:02:22.071,0:02:26.402
Hay là do họ quá hãnh diện về[br]các mô hình phân tử của họ.

0:02:26.426,0:02:27.508
(Cười)

0:02:27.532,0:02:30.730
Các viên bi là nguyên tử, các que nối[br]là liên kết các nguyên tử.

0:02:30.754,0:02:33.248
Khi không thể thiết kế chúng[br]ở phòng thí nghiệm,

0:02:33.272,0:02:35.664
thì ngày nay, họ có các máy[br]vi tính rất mạnh

0:02:35.688,0:02:37.655
để làm mô phỏng phân tử phức tạp.

0:02:37.679,0:02:41.343
Đây là một phân tử protein được hình thành[br]từ 100.000 nguyên tử.

0:02:42.003,0:02:46.338
Để giải thích về nó, người ta không[br]cần nhiều lý thuyết cơ lượng tử.

0:02:47.695,0:02:50.584
Cơ học lượng tử[br]đã phát triển vào thập niên 1920.

0:02:50.965,0:02:57.845
Nó là một bộ quy tắc toán rất đẹp[br]và mạnh mẽ và là những khái niệm

0:02:57.869,0:03:00.477
để giải thích thế giới vô cùng bé nhỏ.

0:03:00.501,0:03:03.873
Đó là một thế giới rất khác[br]với thế giới hàng ngày của chúng ta,

0:03:03.897,0:03:05.416
được làm từ tỷ tỷ nguyên tử.

0:03:05.440,0:03:08.997
Còn thế giới lượng tử thì được[br]xây dựng trên xác suất và sự may rủi.

0:03:09.818,0:03:11.120
Đó là một thế giới mơ hồ.

0:03:11.144,0:03:12.874
Đó là một thế giới ma quái,

0:03:12.898,0:03:16.246
nơi đó các hạt có thể vận hành[br]như sóng lan truyền.

0:03:18.157,0:03:21.019
Nếu chúng ta tưởng tượng cơ học[br]lượng tử hay vật lý lượng tử

0:03:21.043,0:03:26.257
như nền tảng căn bản của chính vạn vật,

0:03:26.281,0:03:28.011
thì sẽ không ngạc nhiên khi ta nói

0:03:28.035,0:03:30.455
vật lý lượng tử là trụ đỡ cho[br]hóa học hữu cơ.

0:03:30.479,0:03:32.599
Sau cùng, nó cho ta[br]quy luật để giải thích

0:03:32.623,0:03:35.264
cách các nguyên tử kết[br]với nhau để tạo phân tử hữu cơ.

0:03:35.288,0:03:38.527
Hóa học hữu cơ,[br]phát triển rất phức tạp,

0:03:38.551,0:03:41.873
cho chúng ta ngành sinh học phân tử,[br]chuyên nghiên cứu về sự sống.

0:03:42.174,0:03:44.151
Thật ra, nó không gây ngạc nhiên.

0:03:44.175,0:03:45.389
Nó bình thường đến mức

0:03:45.413,0:03:49.633
bạn nói, "Đương nhiên, sự sống[br]phải phụ thuộc vào cơ học lượng tử."

0:03:50.141,0:03:52.531
Nhưng mọi thứ khác cũng vậy.

0:03:52.555,0:03:56.170
Các chất vô cơ cũng vậy,[br]được làm từ tỷ tỷ nguyên tử.

0:03:56.501,0:04:01.379
Vậy có một môi trường lượng tử

0:04:01.403,0:04:03.586
ở đó ta phải tìm hiểu[br]đặc tính kỳ lạ này.

0:04:03.610,0:04:06.026
Nhưng thường ngày,[br]ta hay quên thế giới lượng tử.

0:04:06.404,0:04:09.603
Vì một khi bạn kết nối[br]tỷ tỷ nguyên tử lại,

0:04:09.627,0:04:12.242
thì tính kỳ lạ của lượng tử[br]liền biến mất.

0:04:15.288,0:04:17.857
Sinh học lượng tử không[br]liên quan đến điều đó.

0:04:17.881,0:04:20.437
Sinh học lượng tử không[br]rõ ràng như vậy.

0:04:20.461,0:04:24.690
Đương nhiên cơ học lượng tử là trụ cột[br]của sự sống ở mức độ phân tử.

0:04:25.254,0:04:31.258
Sinh học lượng tử tìm[br]kiếm cái không bình thường --

0:04:31.282,0:04:35.758
ý tưởng chống trực giác[br]trong cơ học lượng tử--

0:04:35.782,0:04:38.797
để xem liệu chúng có thực sự[br]giữ một vai trò quan trọng

0:04:38.821,0:04:41.273
trong việc mô tả các quy trình sự sống.

0:04:42.653,0:04:47.873
Đây là ví dụ hoàn hảo của tôi[br]về việc chống lại trực giác

0:04:47.897,0:04:49.343
của thế giới lượng tử.

0:04:49.367,0:04:50.618
Gã lượng tử trượt tuyết.

0:04:50.642,0:04:53.282
Anh ta có vẻ còn nguyên,[br]hoàn toàn bình an,

0:04:53.306,0:04:57.433
dù ta thấy hai vết đường trượt[br]của hai chân anh ta đi hai bên cây.

0:04:57.457,0:04:59.120
Nếu bạn thấy vết trượt như thế

0:04:59.144,0:05:01.453
dĩ nhiên, bạn sẽ nói đó là[br]trò kỹ xảo.

0:05:01.477,0:05:04.068
Nhưng trong thế giới lượng tử,[br]điều đó luôn xảy ra.

0:05:04.864,0:05:07.890
Các hạt có thể có đa chức năng,[br]chúng có thể ở hai nơi cùng lúc.

0:05:07.914,0:05:10.242
Chúng có thể làm nhiều việc[br]tại cùng thời điểm.

0:05:10.266,0:05:12.909
Các hạt có thể vận hành[br]như là sóng lan truyền.

0:05:13.298,0:05:14.897
Thật là ma thuật.

0:05:15.538,0:05:18.287
Các nhà vật lý và nhà hóa học[br]đã có gần một thế kỷ

0:05:18.311,0:05:20.957
để tập quen với tính kỳ lạ này.

0:05:21.445,0:05:22.795
Tôi không trách nhà sinh học

0:05:22.819,0:05:25.454
khi họ không muốn học[br]cơ học lượng tử.

0:05:25.478,0:05:28.676
Bạn thấy đó, tính kỳ lạ này rất khó giữ;

0:05:28.700,0:05:33.150
với chúng tôi, nhà vật lý, không dễ để giữ[br]được nó trong các phòng thí nghiệm.

0:05:33.174,0:05:37.378
Chúng tôi làm lạnh hệ thống[br]đến nhiệt độ zero tuyệt đối,

0:05:37.402,0:05:39.347
chúng tôi để trong chân không,

0:05:39.371,0:05:42.898
chúng tôi thử và tách biệt nó[br]khỏi mọi nhiễu loạn bên ngoài.

0:05:43.602,0:05:48.680
Nó không chấp nhận môi trường ấm,[br]lộn xộn, ồn ào của tế bào sống.

0:05:49.960,0:05:52.747
Chính ngành sinh học, nếu bạn nghĩ về[br]sinh học phân tử,

0:05:52.771,0:05:56.228
dường như đã làm rất tốt trong[br]việc mô tả tất cả quy trình cuộc sống

0:05:56.252,0:05:58.738
theo cách nói của hóa học--[br]đó là phản ứng hóa học.

0:05:58.762,0:06:03.612
Đây là những phản ứng hóa học[br]không thể khác được và đơn giản hóa,

0:06:03.636,0:06:08.750
chúng chỉ ra rằng, về cơ bản, sự sống được[br]làm từ cùng chất liệu như mọi thứ khác,

0:06:08.774,0:06:11.834
và nếu ta có thể quên cơ học[br]lượng tử ở thế giới vật lý vĩ mô

0:06:11.858,0:06:15.104
thì ta cũng nên quên nó[br]trong ngành sinh học.

0:06:15.706,0:06:19.070
Một người phản đối ý tưởng này.

0:06:20.062,0:06:23.531
Erwin Schrödinger, tác giả ý tưởng[br]"con mèo của Schrödinger" nổi tiếng,

0:06:23.555,0:06:24.872
là một nhà vật lý người Úc.

0:06:24.896,0:06:28.079
Ông là một trong những vị sáng[br]lập cơ học lượng tử thập niên 1920.

0:06:28.663,0:06:31.370
Năm 1944, ông viết quyển sách[br]tựa đề "Sự sống là gì?"

0:06:31.839,0:06:33.570
Sách có ảnh hưởng rất lớn.

0:06:33.594,0:06:36.475
Nó ảnh hưởng Francis Crick[br]và James Watson,

0:06:36.499,0:06:39.022
những người tìm ra cấu trúc[br]chuỗi xoắn kép của ADN.

0:06:39.343,0:06:43.011
Để diễn giải một mô tả[br]trong quyển sách, ông viết:

0:06:43.035,0:06:48.821
Ở mức độ phân tử,[br]các cơ thể sống có một trật tự nhất định,

0:06:48.845,0:06:52.077
một cấu trúc rất khác biệt

0:06:52.101,0:06:56.837
so với sự hỗn loạn ngẫu nhiên do nhiệt[br]của nguyên tử và phân tử

0:06:56.861,0:07:00.567
trong vật không sự sống[br]có cùng mức độ phức tạp.

0:07:01.504,0:07:06.518
Thật vậy, cơ thể sống dường như[br]vận hành theo trật tự này, trong cấu trúc,

0:07:06.542,0:07:10.376
chỉ giống vật thể không sự sống[br]ở việc lạnh dần đến độ 0 tuyệt đối,

0:07:10.400,0:07:13.433
nơi các ảnh hưởng lượng tử[br]giữ vai trò rất lớn.

0:07:14.280,0:07:18.440
Có vài thứ đặc biệt về cấu trúc--trật tự--

0:07:18.464,0:07:20.024
bên trong tế bào sống.

0:07:20.048,0:07:25.341
Schrödinger cho rằng có thể cơ học[br]lượng tử giữ một vai trò trong sự sống.

0:07:26.096,0:07:29.521
Đó là một ý tưởng táo bạo và[br]có ảnh hưởng rộng lớn,

0:07:29.545,0:07:32.418
và nó không đi được xa.

0:07:33.536,0:07:35.069
Nhưng như tôi trình bày lúc đầu,

0:07:35.093,0:07:37.892
trong 10 năm vừa qua, đã có những[br]thử nghiệm nổi bật,

0:07:37.916,0:07:41.971
chỉ ra nơi mà ở đó một số hiện[br]tượng trong sinh học

0:07:41.995,0:07:43.758
dường như cần đến cơ học lượng tử.

0:07:43.782,0:07:46.905
Tôi muốn chia sẻ với bạn[br]một vài trường hợp thú vị.

0:07:48.215,0:07:51.922
Đây là một trong những hiện tượng nổi[br]tiếng nhất trong thế giới lượng tử :

0:07:51.946,0:07:53.647
đường hầm lượng tử.

0:07:53.671,0:07:58.060
Hộp bên trái cho thấy[br]sự truyền dạng sóng và lan rộng

0:07:58.084,0:08:00.845
của một thực thể lượng tử --[br]một hạt, như là hạt electron,

0:08:00.869,0:08:04.506
hạt này không như quả bóng[br]dội lên tường.

0:08:04.530,0:08:09.269
Nó là một dạng sóng với một xác suất[br]nào đó có khả năng thẩm thấu

0:08:09.293,0:08:12.699
xuyên qua bức tường rắn, như một[br]bóng ma xuyên qua phía bên kia tường.

0:08:12.723,0:08:16.821
Bạn có thể thấy một vệt ánh sáng mờ[br]bên hộp phải.

0:08:17.773,0:08:22.385
Đường hầm lượng tử gợi ý rằng một hạt[br]có thể đập một rào chắn không thể xuyên,

0:08:22.409,0:08:24.869
và theo cách nào đó, như là ảo thuật,

0:08:24.893,0:08:27.337
nó biến mất khỏi bên này[br]và xuất hiện ở bên kia.

0:08:27.658,0:08:31.909
Cách giải thích thú vị nhất là[br]nếu bạn muốn ném quả bóng qua tường,

0:08:31.933,0:08:35.510
bạn phải cho nó đủ năng lượng[br]để vượt qua mép trên của tường.

0:08:35.534,0:08:38.592
Trong thế giới lượng tử,bạn[br]không cần phải ném nó cao hơn tường

0:08:38.616,0:08:42.023
bạn có thể ném nó vào tường,[br]khi đó có một xác suất khác không

0:08:42.047,0:08:45.370
để nó biến mất ở phía của bạn,[br]và xuất hiện ở phía bên kia.

0:08:45.394,0:08:47.072
Đây không phải là suy đoán.

0:08:47.096,0:08:50.492
Đây là niềm hạnh phúc -- À không, [br]từ "hạnh phúc" không dùng đúng--

0:08:50.516,0:08:52.561
(Cười)

0:08:52.585,0:08:54.203
Chúng ta quen miệng nói từ này.

0:08:54.227,0:08:56.972
(Cười)

0:08:56.996,0:08:59.290
Hầm lượng tử luôn hiện hữu;

0:08:59.314,0:09:01.981
thực ra, nó tạo nguồn sáng trong mặt trời.

0:09:02.655,0:09:04.164
Các hạt hợp nhất lại,

0:09:04.188,0:09:07.886
và mặt trời chuyển hydro[br]thành hêli thông qua hầm lượng tử.

0:09:09.464,0:09:14.684
Quay lại thập niên 70 và 80, người ta[br]phát hiện hầm lượng tử cũng xảy ra

0:09:14.708,0:09:15.900
trong tế bào sống.

0:09:16.290,0:09:22.556
Các enzyme, nhân tố giữ sự sống,[br]chất xúc tác của phản ứng hóa học --

0:09:22.580,0:09:26.746
chúng là phân tử sinh học thúc đẩy[br]các phản ứng hóa học trong tế bào sống,

0:09:26.770,0:09:28.473
bằng rất nhiều lệnh quan trọng.

0:09:28.497,0:09:31.281
Và đó luôn là một bí ẩn[br]để hiểu chúng làm điều đó thế nào.

0:09:31.650,0:09:32.839
Điều đó đã được tìm thấy:

0:09:32.863,0:09:37.715
một trong những chiêu mà enzyme[br]phát triển để dùng,

0:09:37.739,0:09:42.967
là chuyển các hạt hạ nguyên tử,[br]như hạt electron và nhất là hạt proton,

0:09:42.991,0:09:47.652
từ một phần của phân tử[br]đến một phần khác thông qua hầm lượng tử.

0:09:48.333,0:09:51.184
Nó rất hiệu quả và nhanh,[br]nó có thể biến mất --

0:09:51.208,0:09:54.319
hạt proton có thể biến mất khỏi nơi[br]này, và xuất hiện ở nơi khác.

0:09:54.343,0:09:55.972
Enzyme giúp cho điều đó xảy ra.

0:09:56.548,0:09:59.231
Đây là nghiên cứu được thực hiện[br]lại vào thập niên 80,

0:09:59.255,0:10:03.292
bởi một nhóm ở Berkeley, nhóm[br]của Judith Klinman.

0:10:03.316,0:10:05.521
Các nhóm khác ở Anh cũng[br]đã xác nhận

0:10:05.545,0:10:06.956
hiện tượng này ở các enzyme.

0:10:09.048,0:10:11.597
Nghiên cứu thực hiện bởi nhóm của tôi --

0:10:11.621,0:10:14.055
như tôi đã trình bày,[br]tôi là nhà vật lý nguyên tử,

0:10:14.079,0:10:17.134
nhưng tôi nghĩ tôi có những công cụ[br]để sử dụng cơ học lượng tử

0:10:17.158,0:10:22.243
trong nhân nguyên tử, và như vậy tôi[br]cũng có thể áp dụng cho các lĩnh vực khác.

0:10:23.404,0:10:25.214
Một câu hỏi chúng tôi đặt ra

0:10:25.238,0:10:29.536
là liệu hầm lượng tử[br]có vai trò trong sự biến đổi của ADN.

0:10:29.843,0:10:33.503
một lần nữa, đây không phải là[br]ý tưởng mới; mà quay lại đầu thập niên 60.

0:10:33.527,0:10:36.488
Hai bờ mép của ADN,[br]cấu trúc xoắn kép,

0:10:36.512,0:10:39.335
được giữ với nhau bởi các thanh ngang;[br]như một thang xoắn.

0:10:39.359,0:10:42.866
Và các thanh ngang của thang xoắn này[br]là các liên kết hydro --

0:10:42.890,0:10:46.680
proton, có chức năng kết[br]nối hai đường dài hai bên.

0:10:46.704,0:10:51.454
Vậy nếu bạn phóng lớn, bạn sẽ thấy chúng[br]giữ các phân tử lớn --

0:10:51.478,0:10:53.085
nucleotide -- lại với nhau.

0:10:54.130,0:10:55.280
Hãy phóng lớn tí nữa.

0:10:55.304,0:10:57.220
Vậy, đây là mô phỏng trên máy tính.

0:10:57.855,0:11:01.397
Hai viên bi trắng[br]ở giữa là hạt proton,

0:11:01.421,0:11:03.720
và bạn có thể thấy[br]đó là liên kết hydro kép.

0:11:03.744,0:11:07.058
Gốc của liên kết này đặt ở một bên;[br]liên kết kia có gốc ở phía kia

0:11:07.082,0:11:11.640
của hai mép dài của đường thẳng[br]đứng hướng xuống mà bạn không thấy.

0:11:12.410,0:11:15.805
Đôi khi hai proton này nhảy lên.

0:11:15.829,0:11:17.265
Hãy nhìn hai viên bi trắng.

0:11:17.748,0:11:19.746
Chúng có thể nhảy đến phía kia.

0:11:20.239,0:11:25.885
Nếu hai đường bên của ADN tách ra,[br]dẫn đến quá trình tái tạo,

0:11:25.909,0:11:29.108
và hai proton rơi sai vị trí,

0:11:29.132,0:11:30.895
điều đó có thể dẫn đến đột biến.

0:11:31.204,0:11:33.076
Điều này được biết đến nửa thế kỷ nay.

0:11:33.100,0:11:35.443
Câu hỏi là : làm sao mà [br]điều đó xảy ra được,

0:11:35.467,0:11:37.845
nếu xảy ra, chúng xảy ra như thế nào?

0:11:37.869,0:11:40.888
Chúng nhảy ngang qua,[br]như là bóng nhảy qua tường?

0:11:40.912,0:11:44.414
Hay chúng đi ngang qua hầm lượng tử,[br]ngay cả khi không có đủ năng lượng?

0:11:45.089,0:11:49.341
Dấu hiệu ban đầu cho thấy[br]hầm lượng tử có thể giữ vai trò ở đây.

0:11:49.365,0:11:51.489
Chúng tôi chưa biết nó[br]quan trọng mức nào;

0:11:51.513,0:11:53.305
đó vẫn là câu hỏi chưa có lời đáp.

0:11:54.199,0:11:55.349
Đó là là suy đoán,

0:11:55.373,0:11:58.016
nhưng đó là một trong những câu hỏi[br]rất quan trọng

0:11:58.040,0:12:00.486
mà nếu cơ học lượng tử[br]giữ vai trò trong đột biến,

0:12:00.510,0:12:02.809
thì chắc chắn sẽ có[br]những hệ quả lớn lao,

0:12:02.833,0:12:05.527
để hiểu những dạng của đột biến,

0:12:05.551,0:12:09.307
thậm chí có thể tác động đến[br]tế bào ung thư.

0:12:10.803,0:12:16.102
Một ví dụ khác của cơ học lượng tử[br]trong sinh học là cố kết lượng tử,

0:12:16.126,0:12:18.479
một trong các quy trình[br]sinh học quan trọng nhất,

0:12:18.503,0:12:22.444
là quan hợp: cây và vi khuẩn[br]hấp thu ánh sáng,

0:12:22.468,0:12:25.422
và dùng năng lượng đó để tạo sinh khối.

0:12:26.215,0:12:30.367
Cố kết lượng tử là ý tưởng về[br]các thực thể lượng tử đa nhiệm.

0:12:30.912,0:12:32.516
Người lượng tử trượt tuyết.

0:12:32.540,0:12:35.492
Đó là một khách thể có tính chất như sóng,

0:12:35.516,0:12:38.418
nó không chỉ di chuyển[br]trong hướng này hay hướng khác,

0:12:38.442,0:12:41.762
nó còn có thể theo nhiều hướng khác nhau[br]tại một thời điểm.

0:12:42.708,0:12:46.624
Cách đây vài năm,[br]giới khoa học bị sốc

0:12:46.648,0:12:50.232
khi một bài báo được đăng[br]về một bằng chứng thực nghiệm

0:12:50.256,0:12:54.032
rằng cố kết lượng tử[br]xảy ra trong vi khuẩn,

0:12:54.056,0:12:55.742
lúc thực hiện quan hợp.

0:12:55.766,0:12:58.830
Ý tưởng này : photon,[br]hạt ánh sáng, ánh sáng mặt trời,

0:12:58.854,0:13:02.198
lượng tử của ánh sáng[br]được hấp thu bởi phân tử diệp lục,

0:13:02.222,0:13:04.813
rồi được giải phóng đến nơi gọi[br]là trung tâm phản ứng,

0:13:04.837,0:13:06.901
ở đó nó được biến đổi[br]ra năng lượng hóa học.

0:13:06.925,0:13:09.573
Và khi đến đó,[br]nó không chỉ đi theo một đường;

0:13:09.597,0:13:11.812
nó đi theo nhiều đường cùng một lúc,

0:13:11.836,0:13:16.173
để tối ưu hóa cách[br]đến được trung tâm phản ứng

0:13:16.197,0:13:17.918
mà không lãng phí năng lượng nhiệt.

0:13:19.228,0:13:22.537
Cố kết lượng tử xảy ra trong[br]tế bào sống.

0:13:22.561,0:13:24.681
Một ý tưởng đáng chú ý,

0:13:24.705,0:13:30.940
và bằng chứng đang tăng theo tuần,[br]với những bài báo mới được xuất bản,

0:13:30.964,0:13:33.176
khẳng định cố kết[br]lượng tử thật sự tồn tại.

0:13:33.555,0:13:38.294
Ví dụ thứ 3 và là cuối cùng của tôi:[br]ý tưởng đẹp nhất và tuyệt vời nhất.

0:13:38.318,0:13:42.381
Đó cũng là phỏng đoán,[br]nhưng tôi phải chia sẻ với bạn.

0:13:42.405,0:13:47.017
Loài chim robin châu Âu[br]từ Scandinavia

0:13:47.041,0:13:49.676
xuống tới Địa Trung Hải, vào mùa thu,

0:13:49.700,0:13:53.073
và rất thích ăn sinh vật biển[br]và cả côn trùng,

0:13:53.097,0:13:57.397
chúng định hướng bay nhờ cảm được[br]từ trường của Trái Đất.

0:13:58.968,0:14:01.395
Nhưng từ trường của Trái Đất[br]thì rất yếu;

0:14:01.419,0:14:03.499
nó kém 100 lần so với[br]nam châm gắn tủ lạnh

0:14:03.523,0:14:09.124
nhưng bằng cách nào đó lại ảnh hưởng[br]trên các chất bên trong một tổ chức sống.

0:14:09.932,0:14:13.738
Đó không còn là nghi ngờ --[br]hai nhà khoa học Đức về loài chim,

0:14:13.762,0:14:18.022
Wolfgang and Roswitha Wiltschko,[br]vào thập niên 1970, đã khẳng định,

0:14:18.046,0:14:22.023
chim robin tìm thấy đường của chúng bằng[br]cách cảm nhận từ trường của Trái Đất,

0:14:22.047,0:14:25.374
để có thông tin về hướng bay --[br]như có một la bàn bên trong.

0:14:25.398,0:14:27.647
Bài toán hóc búa :[br]Làm sao chúng làm được?

0:14:28.351,0:14:31.381
Lý thuyết chủ đạo --

0:14:31.405,0:14:34.841
chúng ta không biết liệu đó có phải là[br]lý thuyết đúng, nhưng nó chủ đạo--

0:14:34.865,0:14:37.849
là chúng làm việc đó qua cái[br]được gọi là tương đồng lượng tử.

0:14:38.567,0:14:40.941
Bên trong võng mạc của chim robin --

0:14:40.965,0:14:45.197
tôi không lừa bạn - trong võng mạc của[br]robin, là một protein gọi là cryptochrome,

0:14:45.221,0:14:46.601
nhạy với ánh sáng.

0:14:46.625,0:14:50.564
Trong cryptochrome, có một cặp electron[br]có sự tương đồng lượng tử.

0:14:50.588,0:14:53.820
Tương đồng lượng tử là[br]khi hai hạt xa nhau,

0:14:53.844,0:14:56.678
nhưng cách nào đó chúng[br]vẫn giữ liên lạc được với nhau.

0:14:56.991,0:14:58.437
Einstein ghét khái niệm này;

0:14:58.461,0:15:00.500
ông gọi là "hành động[br]ma quỷ ở cách xa."

0:15:00.524,0:15:02.405
(Cười)

0:15:02.429,0:15:05.872
Einstein không thích nó, ta có thể[br]cũng không thấy thoải mái với nó.

0:15:05.896,0:15:08.749
Hai electron có tương đồng lượng tử[br]trong một phân tử đơn

0:15:08.773,0:15:10.244
nhảy một điệu tinh tế

0:15:10.268,0:15:12.809
và tạo được cảm giác để định hướng[br]bay của chim

0:15:12.833,0:15:14.364
trong từ trường Trái Đất.

0:15:14.848,0:15:17.458
Ta không biết liệu đó[br]là một giải thích chính xác,

0:15:17.482,0:15:22.026
nhưng, có lẽ sẽ rất thú vị[br]nếu cơ học lượng tử giúp chim di chuyển?

0:15:23.069,0:15:25.790
Sinh học lượng tử vẫn còn non trẻ.

0:15:25.814,0:15:29.298
Đó vẫn còn là ước đoán.

0:15:29.742,0:15:33.591
Nhưng tôi tin nó được xây dựng trên[br]khoa học vững chắc.

0:15:33.917,0:15:37.726
Tôi cũng nghĩ trong thập niên tới[br]hay gần đó,

0:15:37.750,0:15:42.591
ta sẽ thấy nó thực sự [br]lan khắp mọi nơi trong cuộc sống --

0:15:42.615,0:15:47.211
sự sống có những tuyệt chiêu[br]ở đó lượng tử được dùng đến.

0:15:48.026,0:15:49.454
Hãy nhìn không gian.

0:15:49.478,0:15:50.635
Cảm ơn.

0:15:50.659,0:15:52.861
(Vỗ tay)