0:00:01.190,0:00:05.718
Bugün sizlere yükselişte olan,[br]tartışmalara açık

0:00:05.742,0:00:09.685
ama bir o kadar da heyecan[br]verici, hızla büyüyen

0:00:09.709,0:00:12.338
bir bilim alanından bahsetmek istiyorum.

0:00:13.448,0:00:17.496
Kuantum biyolojisi çok basit[br]bir soru sorar:

0:00:17.520,0:00:18.870
Kuantum mekaniği ---

0:00:18.894,0:00:22.196
modern fizik ve kimyanın [br]çoğuna zemin teşkil eden,

0:00:22.220,0:00:24.908
atom ve moleküllerin atomaltı dünyasının,

0:00:24.932,0:00:28.420
o tuhaf, mükemmel ve[br]güçlü teorisi ---

0:00:28.444,0:00:31.856
aynı zamanda canlı hücrelerde [br]rol oynuyor olabilir mi?

0:00:31.880,0:00:35.959
Yani, yaşayan organizmalarda[br]sadece kuantum mekaniği

0:00:35.983,0:00:39.971
yardımıyla açıklanabilecek süreçler,

0:00:39.995,0:00:42.738
mekanizmalar ya da fenomen var mı?

0:00:43.546,0:00:45.183
Kuantum biyolojisi yeni değil;

0:00:45.207,0:00:47.608
1930'ların başından beri ortalarda.

0:00:47.928,0:00:51.643
Ama sadece son 10 yılda yapılan[br]titiz deneyler --

0:00:51.667,0:00:55.131
biyokimya laboratuvarlarında[br]spektroskopi kullanılarak --[br]

0:00:55.155,0:01:01.872
kuantum mekaniğinin açıklamasını[br]gerektirecek, belli başlı

0:01:01.872,0:01:04.813
mekanizmalarda oldukça temiz[br]ve güçlü bulgular göstermektedir.

0:01:05.474,0:01:09.313
Kuantum biyolojisi; kuantum fizikçileri,[br]biyokimyacıları, moleküler biyologları

0:01:09.313,0:01:12.668
bir araya getirmektedir[br]-- oldukça disiplinler arası bir alan.

0:01:12.692,0:01:16.621
Ben kuantum fiziğinden geliyorum,[br]bu yüzden nükleer fizikçiyim.

0:01:16.645,0:01:18.910
Kuantum mekaniğini anlamak için[br]

0:01:18.934,0:01:21.627
30 yıldan fazla harcadım.

0:01:21.627,0:01:24.354
Kuantum mekaniği kurucularından [br]olan Niels Bohr diyor ki;

0:01:24.354,0:01:28.184
Kuantum fiziği kafanızı karıştırmadıysa [br]onu tam olarak anlamamışsınız demektir.

0:01:28.237,0:01:31.080
Bu yüzden bir bakıma mutluyum[br]hâlâ beni şaşırttığı için.

0:01:31.104,0:01:32.849
Bu iyi bir şey.

0:01:32.873,0:01:39.758
Ama evrendeki en küçük yapıları [br]inceliyorum demek bu --

0:01:39.782,0:01:41.857
gerçekliği oluşturan bloklar.

0:01:41.881,0:01:45.096
Eğer boyut ölçeğini düşünüyorsak,

0:01:45.120,0:01:48.072
tenis topundan başlayarak[br]günlük nesneleri göz önüne alırsak

0:01:48.096,0:01:50.997
ve sadece büyüklük ölçeklemesinde[br]aşağı doğru inersek --

0:01:51.021,0:01:56.218
iğne deliğinden bir hücreye kadar,[br]bakteriye kadar, enzime kadar --

0:01:56.242,0:01:57.971
sonunda nano-dünyaya erişirsiniz.

0:01:57.995,0:02:00.490
Nanoteknoloji terimini[br]duymuş olabilirsiniz.

0:02:00.841,0:02:03.694
Nanometre, bir metrenin milyarda biridir.

0:02:04.560,0:02:08.930
Benim alanım atomun içinde [br]küçük bir nokta olan atomik çekirdek.

0:02:08.954,0:02:10.886
Ölçekte daha da küçük.

0:02:10.910,0:02:12.828
Bu kuantum mekaniğinin alanı ve

0:02:12.852,0:02:15.368
fizikçiler ve kimyagerlerin [br]bu işe girişmeleri ve

0:02:15.392,0:02:17.293
adapte olmaları uzun zaman aldı.

0:02:17.293,0:02:21.705
Öte yandan biyologlar,[br]bana göre, ucuz kurtuldular.

0:02:22.071,0:02:26.402
Toplu ve çubuklu molekül modelleriyle[br]gayet mutluydular.

0:02:26.426,0:02:27.508
(Gülüşmeler)

0:02:27.532,0:02:30.704
Toplar atom, çubuklar ise[br]atomlar arası bağlardır.

0:02:30.704,0:02:33.248
Fiziksel olarak laboratuvarda[br]geliştiremediklerinde

0:02:33.272,0:02:35.664
günümüzde, devasa molekülleri[br]simüle etmek için

0:02:35.688,0:02:37.655
güçlü bilgisayarları var.

0:02:37.679,0:02:41.343
100.000 atomlu[br]bir protein.

0:02:42.003,0:02:46.338
Bunu açıklamak için çok da[br]kuantum mekaniğine ihtiyaç yok.

0:02:47.695,0:02:50.584
Kuantum mekaniği 1920'lerde geliştirildi.

0:02:50.965,0:02:57.845
Çok küçüklerin dünyasını açıklamak için[br]güzel ve güçlü matematik kuralları

0:02:57.869,0:03:00.477
ve fikirlerin topluluğudur.

0:03:00.501,0:03:03.873
Ve öyle bir dünya ki günlük hayatımızdan[br]oldukça farklı,

0:03:03.897,0:03:05.416
trilyonlarca atomdan oluşan.

0:03:05.440,0:03:08.997
Olasılık ve ihtimal üzerine [br]inşa edilmiş bir dünya.

0:03:09.818,0:03:11.120
Bulanık bir dünya.

0:03:11.144,0:03:12.874
Tayflar dünyasıdır,

0:03:12.898,0:03:16.246
parçacıkların aynı zamanda[br]yayılan dalgalar gibi davrandığı.

0:03:18.157,0:03:21.019
Kuantum mekaniğini veya[br]kuantum fiziğini düşünürsek, o zaman,

0:03:21.043,0:03:26.257
gerçekliğin kendisinin[br]temel dayanağı olarak,

0:03:26.281,0:03:28.011
Kuantum fiziğinin organik kimyaya [br]

0:03:28.035,0:03:30.455
dayanak oluşturduğunu[br]söylememiz şaşırtıcı olmaz.

0:03:30.479,0:03:32.599
Neticede organik molekülleri oluşturmak

0:03:32.623,0:03:35.264
için atomların birleşme kurallarını verir.

0:03:35.288,0:03:38.527
Organik kimya;[br]karmaşıklıkta ölçeği büyütür

0:03:38.551,0:03:41.873
ve elbette hayata yönlendiren[br]moleküler biyolojiyi verir.

0:03:42.174,0:03:44.151
Yani bir bakıma, çok da şaşırtıcı değil.

0:03:44.175,0:03:45.123
Neredeyse sıradan.

0:03:45.123,0:03:47.143
"Elbette, hayat en nihayetinde kuantum[br]

0:03:47.143,0:03:49.963
mekaniğine dayanmak[br]zorunda." diyebilirsiniz.

0:03:50.143,0:03:52.531
Ama diğer bütün şeyler de öyle.

0:03:52.555,0:03:56.170
Yani bütün cansız maddeler de,[br]trilyonlarca atomdan oluşan.

0:03:56.501,0:04:01.379
En nihayetinde, bu tuhaflığı

0:04:01.403,0:04:03.586
araştırmamız gereken bir[br]kuantum seviyesi var.

0:04:03.610,0:04:06.026
Ama günlük hayatta, bunu unutabiliriz.

0:04:06.404,0:04:09.603
Çünkü bir kere trilyonlarca[br]atomu topladığınızda,

0:04:09.627,0:04:12.242
o kuantum tuhaflığı birden dağılır.

0:04:15.288,0:04:17.857
Kuantum biyolojisi bununla[br]ilgili değildir.

0:04:17.881,0:04:20.437
Kuantum biyolojisi bu şekilde[br]aşikâr değildir.

0:04:20.461,0:04:24.690
Tabii ki, kuantum mekaniği, moleküler [br]seviyede hayata dayanak oluşturur.

0:04:25.254,0:04:31.258
Kuantum biyolojisi çözülmesi zor[br]olanı araştırmaktır --

0:04:31.282,0:04:35.758
kuantum mekaniğindeki mantık[br]dışı fikirleri--

0:04:35.782,0:04:38.797
ve hayatın sürecini tanımlamada önemli

0:04:38.821,0:04:41.273
bir rol oynadığını görmek içindir.

0:04:42.653,0:04:47.873
İşte benim kuantum dünyasının [br]mantık dışılığına

0:04:47.897,0:04:49.343
mükemmel örneğim.

0:04:49.367,0:04:50.618
Bu kuantum kayakçısı.

0:04:50.642,0:04:53.282
Sağlam görünüyor,[br]tamamen sağlıklı görünüyor,

0:04:53.306,0:04:57.433
fakat ağacın iki tarafından da aynı[br]anda geçmiş gibi görünüyor.

0:04:57.457,0:04:59.120
Bu tarz izler görürseniz,

0:04:59.144,0:05:01.453
bir tür akrobasi olduğunu[br]düşünürsünüz, tabii ki.

0:05:01.477,0:05:04.068
Ama kuantum dünyasında[br]bu hep olur.

0:05:04.864,0:05:08.330
Parçacıklar çoklu görev yürütebilirler,[br]aynı anda iki yerde olabilirler.

0:05:08.330,0:05:10.242
Birden çok şey yapabilirler[br]aynı anda.

0:05:10.266,0:05:12.909
Parçacıklar dalgalar gibi davranabilirler.

0:05:13.298,0:05:14.897
Neredeyse sihir gibidir.

0:05:15.538,0:05:18.287
Fizikçiler ve kimyagerler neredeyse[br]bir yüzyıl

0:05:18.311,0:05:20.957
geçirdiler bu tuhaflığa alışmak için.

0:05:21.445,0:05:22.885
Biyologları, kuantum mekaniğini

0:05:22.885,0:05:26.044
öğrenmek istemedikleri veya[br]zorunlu kalmadıkları için suçlamıyorum.

0:05:26.044,0:05:28.676
Gördüğünüz gibi bu tuhaflık çok narin

0:05:28.700,0:05:31.294
ve biz fizikçiler bunu[br]laboratuvarlarımızda

0:05:31.294,0:05:33.174
idame ettirmek için çok çalışıyoruz.

0:05:33.174,0:05:37.378
Neredeyse mutlak sıfıra [br]kadar sistemlerimizi soğutuyoruz,

0:05:37.402,0:05:39.347
deneylerimize vakumlarda devam ediyoruz,

0:05:39.371,0:05:42.898
herhangi bir dış parazitten[br]izole ediyoruz.

0:05:43.602,0:05:48.680
Yaşayan hücrenin gürültülü, dağınık[br]ve samimi ortamından tamamen farklı.

0:05:49.960,0:05:52.747
Biyoloji bizzat,[br]moleküler biyolojisi düşünürsek,

0:05:52.771,0:05:56.228
hayatın bütün süreçlerini tanımlamada[br]iyi iş çıkarmış gibi görünüyor

0:05:56.252,0:05:58.738
kimya açısından --[br]kimyasal reaksiyonlar.

0:05:58.762,0:06:03.612
Bunlar indirgemeci,[br]deterministik kimyasal reaksiyonlar,

0:06:03.636,0:06:08.750
özellikle hayatın kendisinin de[br]aynı şeylerden yapıldığını gösteren

0:06:08.774,0:06:11.834
ve makro dünyada kuantum[br]mekaniğini unutursak,

0:06:11.858,0:06:15.104
biyolojide de unutabiliriz aynı şekilde.

0:06:15.706,0:06:19.070
Bir kişi aynı düşüncede değil bu fikirle.

0:06:20.062,0:06:23.531
Erwin Schrödinger,[br]Schrödinger'in Kedisi ile ünlü,

0:06:23.555,0:06:24.872
Avusturyalı bir fizikçiydi.

0:06:24.896,0:06:28.079
1920'lerdeki kuantum mekaniğinin[br]kurucularındandı.

0:06:28.663,0:06:31.370
1944'te "Hayat Nedir?"[br]adlı bir kitap yazdı.

0:06:31.839,0:06:33.570
Son derece etkileyiciydi.

0:06:33.594,0:06:36.475
DNA'nın İkili-sarmal yapısının[br]kaşiflerinden

0:06:36.499,0:06:39.022
Francis Crick ve James Watson'ı etkiledi.

0:06:39.343,0:06:43.011
Kitaptaki bir tanımı[br]yorumlamak gerekirse, diyor ki:

0:06:43.035,0:06:48.821
Moleküler düzeyde,[br]yaşayan organizmalar belirli bir düzene,

0:06:48.845,0:06:52.077
bir yapıya sahiptir, cansız maddelerin[br]aynı karmaşıklığındaki

0:06:52.101,0:06:56.837
moleküller ve atomların rastgele [br]termodinamik sürtünmeleri

0:06:56.861,0:07:00.567
onlar için farklıdır.

0:07:01.504,0:07:06.518
Hatta, yaşayan cisimler bu[br]düzende, bu yapıda davranıyor

0:07:06.542,0:07:10.376
gibi görünüyor, tıpkı kuantum [br]mekaniğin önemli bir rol oynadığı

0:07:10.400,0:07:13.433
mutlak sıfıra yakın[br]soğutulmuş cansız cisimler gibi.

0:07:14.280,0:07:18.440
Bu yapıda özel bir şey var[br]-- sıra --

0:07:18.464,0:07:20.024
yaşayan bir canlının içinde.

0:07:20.048,0:07:25.341
Schrödinger, kuantum mekaniğin hayatta [br]bir rol oynayabileceği üzerine düşündü.

0:07:26.096,0:07:29.521
Oldukça spekülatif, [br]geniş kapsamlı bir fikir

0:07:29.545,0:07:32.418
ve çok da başarıya ulaşmadı.

0:07:33.446,0:07:35.269
Ancak başlangıçta da [br]değindiğim gibi,

0:07:35.269,0:07:37.892
son 10 yılda, deneyler gösteriyor ki,

0:07:37.916,0:07:41.971
biyolojideki bazı fenomenlerde[br]kuantum mekaniği

0:07:41.995,0:07:43.758
gerekli gibi görünüyor.

0:07:43.782,0:07:46.905
Heyecan verici olanlardan[br]bazılarını paylaşmak istiyorum.

0:07:48.215,0:07:51.922
Bu kuantum dünyasının en çok[br]bilinen fenomenlerinden bir tanesi,

0:07:51.946,0:07:53.647
kauntum tünelleme.

0:07:53.671,0:07:58.060
Soldaki kutu, kuantum oluşumunun[br]dalga benzeri,

0:07:58.084,0:08:00.845
yayılan dağılımını gösteriyor --[br]bir parçacık, elektron

0:08:00.869,0:08:04.506
benzeridir, duvardan seken[br]küçük bir top değildir.

0:08:04.530,0:08:09.269
Katı bir duvardan mutlak sızma olasılığı[br]olan bir dalgadır,

0:08:09.293,0:08:12.699
diğer tarafa doğru sıçrayan[br]bir tayf gibi.

0:08:12.723,0:08:16.821
Kutunun sağ tarafında zayıf bir[br]ışık lekesi görebilirsiniz.

0:08:17.773,0:08:22.385
Kuantum tünelleme; bir parçacığın[br]delinmez bir bariyere çarpabileceğini[br]

0:08:22.409,0:08:24.683
ve yine de bir şekilde, sihir yoluyla,

0:08:24.683,0:08:27.637
bir tarafta kaybolup diğer[br]tarafta görünebileceğini öne sürer.

0:08:27.658,0:08:31.909
Bunu açıklamanın en hoş yolu;[br]bir duvara top atmak istiyorsanız

0:08:31.933,0:08:35.510
duvarın üzerinden aşması için[br]yeterli enerjiyi vermeniz gerekir.

0:08:35.534,0:08:38.592
Kuantum dünyasında; duvarın[br]üzerinden atmanıza gerek yok,

0:08:38.616,0:08:42.023
duvara atabilirsiniz ve kesin bir sıfırdan[br]farklı olasılıkla

0:08:42.047,0:08:45.370
sizin tarafınızda gözden kaybolup[br]diğer tarafta görünür.

0:08:45.394,0:08:47.072
Bu bir tahmin değil bu arada.

0:08:47.096,0:08:50.492
Mutluyuz, yani, "mutlu" tam olarak[br]doğru söz değil --

0:08:50.516,0:08:52.561
(Gülüşmeler)

0:08:52.585,0:08:54.203
aşinayız buna.

0:08:54.227,0:08:56.972
(Gülüşmeler)

0:08:56.996,0:08:59.290
Kuantum tünelleme [br]her zaman gerçekleşir;

0:08:59.314,0:09:01.981
üstelik Güneş'imizin [br]parlamasının da sebebi.

0:09:02.395,0:09:04.344
Parçacıklar bir araya[br]gelerek kaynaşırlar

0:09:04.344,0:09:07.886
ve Güneş kuantum tünelleme ile[br]hidrojeni helyuma çevirir.

0:09:09.464,0:09:14.684
70'ler ve 80'lerde, kuantum tünellemenin[br]aynı zamanda yaşayan hücrelerde de

0:09:14.708,0:09:15.900
gerçekleştiği keşfedildi.

0:09:16.290,0:09:22.556
Enzimler, hayatın o yükünü çeken,[br]kimyasal reaksiyonların katalizörleri--

0:09:22.580,0:09:26.620
enzimler yaşayan hücrelerdeki kimyasal[br]reaksiyonları hızlandıran

0:09:26.620,0:09:29.233
biyomoleküllerdir,[br]birçok büyüklük kertesi tarafından.

0:09:29.233,0:09:31.281
Nasıl yaptıkları her zaman bir gizemdir.

0:09:31.650,0:09:32.839
Keşfedildi ki

0:09:32.863,0:09:37.715
enzimlerin evrimleşerek faydalandığı [br]hilelerden bir tanesi

0:09:37.739,0:09:42.967
atomaltı parçaçıkları, elektronlar [br]ve protonlar gibi, molekülün

0:09:42.991,0:09:47.652
bir tarafından diğer tarafına [br]kuantum tünellemeyle transfer etmeleri.

0:09:48.333,0:09:51.184
Verimli, hızlı,[br]gözden kaybolabiliyor --

0:09:51.208,0:09:54.319
bir proton bir noktada gözden kaybolup[br]diğer tarafta belirebilir.

0:09:54.343,0:09:56.632
Enzimler bunun meydana[br]gelmesine yardım ediyor.

0:09:56.632,0:09:59.231
Bu araştırma 80'lerde [br]özellikle Berkeley'deki

0:09:59.255,0:10:03.216
bir grup tarafından,[br]Judith Klinman, yürütülmüştür.

0:10:03.216,0:10:05.701
İngiltere'deki diğer gruplar[br]da enzimlerin gerçekten

0:10:05.701,0:10:07.566
bunu yapabildiğini tasdiklediler.

0:10:09.048,0:10:11.597
Benim grubumun yürüttüğü araştırmada --

0:10:11.621,0:10:14.055
bahsettiğim gibi[br]bir nükleer fizikçiyim,

0:10:14.079,0:10:17.134
ancak fark ettim ki atomik çekirdeklerinde[br]kullandığım kuantum

0:10:17.158,0:10:22.243
mekaniği aletlerim var ve onları farklı[br]alanlarda da kullanabilirim.

0:10:23.404,0:10:25.214
Sorduğunuz bir soru ise

0:10:25.238,0:10:29.536
DNA mutasyonunda kuantum[br]tünellemenin bir rolü olup olmadığı.

0:10:29.843,0:10:33.503
Tekrardan, bu yeni bir fikir değil,[br]1960'ların başına kadar dayanıyor.

0:10:33.527,0:10:36.488
DNA'nın iki ipliği, ikili sarmal yapı

0:10:36.512,0:10:39.335
basamaklarla birbirine tutunuyor[br]bükülmüş bir merdiven gibi.

0:10:39.359,0:10:42.866
Ve o merdivenin basamakları[br]hidrojen bağlarıdır --

0:10:42.890,0:10:46.680
protonlar iki iplik arasında[br]yapışkan gibi davranırlar.

0:10:46.704,0:10:51.454
Yakınlaşırsanız, yaptıkları o[br]büyük molekülleri tutmaktır --

0:10:51.478,0:10:53.085
nükleotidler -- birlikte.

0:10:54.130,0:10:55.280
Biraz daha yakınlaşın.

0:10:55.304,0:10:57.220
Bu bir bilgisayar simülasyonu.

0:10:57.855,0:11:01.397
Ortadaki iki beyaz top proton

0:11:01.421,0:11:03.720
ve ikili hidrojen bağı olduğunu[br]görebilirsiniz.

0:11:03.744,0:11:07.058
Göremediğiniz düşey inen ipliklerin biri

0:11:07.082,0:11:11.640
bir tarafında bulunur,[br]diğeri diğer tarafında.

0:11:12.410,0:11:15.805
Bu iki proton diğer tarafa sıçrayabilir.

0:11:15.829,0:11:17.265
Beyaz iki topu izleyin.

0:11:17.748,0:11:19.746
Diğer tarafa atlayabilirler.

0:11:20.239,0:11:25.885
DNA'nın iki ipliği daha sonra ayrılırsa, [br]kendini eşleme sürecine götüren

0:11:25.909,0:11:29.108
ve iki proton yanlış pozisyonlardaysa

0:11:29.132,0:11:30.895
bu durum mutasyona neden olabilir.

0:11:31.204,0:11:33.076
Bu yarım asırdır biliniyor.

0:11:33.100,0:11:35.443
Soru ise: Bu yapmaları ne kadar olası

0:11:35.467,0:11:37.845
ve yaparlarsa da nasıl yapıyorlar?

0:11:37.869,0:11:40.888
Duvarın üzerinden giden top[br]gibi diğer tarafa atlıyorlar mı?

0:11:40.912,0:11:42.859
Ya da yeterli enerjiye[br]sahip olmasalar da

0:11:42.859,0:11:45.089
karşıya kuantum tünelleme mi yapıyorlar?

0:11:45.089,0:11:49.341
Eski belirtiler kuantum tünellemenin[br]burada rol oynayabileceğini gösteriyor.

0:11:49.365,0:11:51.489
Ne kadar önemli olduğunu[br]hâlâ bilmiyoruz,

0:11:51.513,0:11:53.305
hâlâ sonuca bağlanmamış bir sorun.

0:11:54.199,0:11:55.349
Spekülatif bir durum

0:11:55.373,0:11:57.960
ama çok önemli olan sorulardan biri,

0:11:57.960,0:12:00.486
kuantum mekaniği mutasyonda [br]önemli bir rol oynuyorsa

0:12:00.510,0:12:02.809
elbette bunun büyük sonuçları olacaktır,

0:12:02.833,0:12:05.527
mutasyonun belli tiplerini anlamak için

0:12:05.551,0:12:09.307
hatta muhtemelen hücrenin[br]kanserli hücreye dönüşümü gibi.

0:12:10.803,0:12:16.102
Kuantum mekaniğinin biyolojideki[br]diğer bir örneği ise kuantum koheransı,

0:12:16.126,0:12:18.479
biyolojideki en önemli[br]süreçlerden bir tanesi,

0:12:18.503,0:12:22.444
fotosentez: Bitkiler ve [br]bakteriler güneş ışığı enerjisi

0:12:22.468,0:12:25.422
kullanarak biyokütle üretmesi.

0:12:26.215,0:12:30.367
Kuantum koheransı, kuantum oluşumlarının [br]aynı anda birden çok işi yapması fikridir.

0:12:30.912,0:12:32.516
Bu kuantum tayfıdır.

0:12:32.540,0:12:35.492
Dalga gibi davranan bir nesnedir,

0:12:35.516,0:12:38.418
bir yöne ya da diğerine [br]hareket etmekle kalmıyor,

0:12:38.442,0:12:41.762
hatta birden çok yolları[br]takip edebiliyor aynı zamanda.

0:12:42.708,0:12:46.624
Birkaç yıl önce,[br]bilim dünyası yayınlanan

0:12:46.648,0:12:50.232
bir makalenin gösterdiği bakteri içinde[br]fotosentez yaparken

0:12:50.256,0:12:54.032
meydana gelen kuantum koheransı

0:12:54.056,0:12:55.742
kanıtı ile şok oldu.

0:12:55.766,0:12:58.830
Fikir ise, ışığın temel birimi[br]olan foton, güneş ışığı,

0:12:58.854,0:13:02.198
kuantum ışığı klorofil molekülü [br]tarafından yakalandı,

0:13:02.222,0:13:04.617
daha sonra kimyasal enerjiye[br]dönüştürülebileceği

0:13:04.617,0:13:06.861
reaksiyon merkezi denilen[br]yere gönderildi.

0:13:06.861,0:13:09.573
Ve oraya gidince, yalnızca[br]tek bir rotayı takip etmiyor,

0:13:09.597,0:13:11.812
aynı anda birden çok rotayı takip ediyor,

0:13:11.836,0:13:16.173
reaksiyon merkezine ısı [br]israf etmeksizin en verimli

0:13:16.197,0:13:17.958
yolla ulaşımı optimize etmek için.

0:13:19.228,0:13:22.537
Kuantum koheransı canlı[br]hücrede gerçekleşiyor.

0:13:22.561,0:13:24.681
Göze çarpan bir fikir,

0:13:24.705,0:13:30.634
yeni makalelerlede de kanıtlar [br]neredeyse haftalık olarak artıyor,

0:13:30.634,0:13:33.176
bunun gerçekten de [br]meydana geldiğini onaylayarak.

0:13:33.555,0:13:38.294
Üçüncü ve son örneğim ise[br]bu en güzel, en müthiş olan fikir.

0:13:38.318,0:13:42.381
Hâlâ spekülatif ama sizinle[br]paylaşmalıyım.

0:13:42.405,0:13:47.017
Avrupalı kızılgerdan[br]İskandinavya'dan Akdeniz'e göç eder,

0:13:47.041,0:13:49.676
her sonbahar ve diğer tüm[br]

0:13:49.700,0:13:53.073
deniz canlıları hatta böcekler gibi,

0:13:53.097,0:13:57.397
Dünya'nın manyetik alanını[br]hissederek yön alırlar.

0:13:58.968,0:14:01.395
Şimdi, Dünya'nın manyetik alanı[br]çok ama çok zayıf;

0:14:01.419,0:14:03.499
buzdolabı magnetinden 100[br]kat daha zayıf

0:14:03.523,0:14:06.932
ama yine de kimyayı etkiliyor --[br]

0:14:06.932,0:14:09.932
bir şekilde -- yaşayan bir [br]organizma içerisinde.

0:14:09.932,0:14:13.738
Şüphesiz -- Alman bir kuş[br]uzmanı çifti,

0:14:13.762,0:14:18.006
Wolfgang ve Roswitha Wiltschko,[br]1970'lerde kızılgerdanın

0:14:18.046,0:14:22.023
Dünya'nın manyetik alanını [br]bir şekilde hissederek,

0:14:22.047,0:14:25.374
yönsel bilgi vererek -- dâhili pusula gibi[br]yolunu bulduğunu onayladı.

0:14:25.398,0:14:27.647
Bulmaca, gizem ise:[br]Bunu nasıl yapıyor?

0:14:28.351,0:14:31.381
Elimizdeki tek teori --

0:14:31.405,0:14:34.841
doğru teori mi bilmiyoruz[br]ancak elimizdeki tek teori --

0:14:34.865,0:14:37.849
kuantum dolanıklığı diye bilinen[br]bir şey ile yapıyor olması.

0:14:38.567,0:14:40.941
Kızılgerdanın retinasında --

0:14:40.965,0:14:45.031
sizi kandırmıyorum -- kızılgerdanın[br]retinasında "cryptochrome" adında

0:14:45.031,0:14:46.601
bir protein var ışığa duyarlı.

0:14:46.625,0:14:50.564
Cryptochrome' larda, bir çift[br]elektron kuantum dolanıktır.

0:14:50.588,0:14:53.820
Kuantum dolanıklığı, iki parçacık çok uzak

0:14:53.844,0:14:56.631
ancak bir şekilde birbiriyle[br]bağlantılı kaldıklarında olur.

0:14:56.631,0:14:58.707
Einstein bile bu fikirden [br]nefret etmiş ve

0:14:58.707,0:15:00.800
"tuhaf uzaktan etki" olarak [br]adlandırmıştır.

0:15:00.800,0:15:02.405
(Gülüşmeler)

0:15:02.429,0:15:05.872
Yani Einstein sevmemişse[br]bizde bu durumdan rahatsız olabiliriz.

0:15:05.896,0:15:08.749
Tek bir molekülde iki kuantum [br]dolanık elektron

0:15:08.773,0:15:10.314
zarif bir şekilde dans ediyorlar,

0:15:10.314,0:15:12.809
kuşların uçtuğu alana duyarlı

0:15:12.833,0:15:14.364
Dünya'nın manyetik alanında.

0:15:14.848,0:15:17.458
Doğru cevap olup olmadığını bilmiyoruz

0:15:17.482,0:15:20.069
ancak kuantum mekaniği kuşların yön[br]

0:15:20.069,0:15:23.069
bulmasına yardım ediyor olsa,[br]müthiş olmaz mıydı?

0:15:23.069,0:15:25.790
Kuantum biyoloji hâlâ emekleme çağında.

0:15:25.814,0:15:29.298
Hâlâ spekülatif.

0:15:29.742,0:15:31.277
Ama bilimde sağlam temellere

0:15:31.277,0:15:33.917
dayanacağına inanıyorum.

0:15:33.917,0:15:37.726
Ayrıca inanıyorum ki[br]önümüzdeki 10 yılda,

0:15:37.750,0:15:42.591
gerçekleşeceğini göreceğiz,[br]hayata yayılıyor --

0:15:42.615,0:15:47.211
kuantum dünyasından faydalanacak[br]hileler geliştiren hayata.

0:15:48.026,0:15:49.454
Takipte olun!

0:15:49.478,0:15:50.635
Teşekkürler.

0:15:50.659,0:15:52.861
(Alkışlar)