WEBVTT

00:00:07.079 --> 00:00:09.118
Czy zastanowiło cię kiedyś w warzywniaku,

00:00:09.118 --> 00:00:12.559
skąd bierze się taka różnorodność jabłek?

00:00:12.559 --> 00:00:14.119
Jest SnapDragon,

00:00:14.119 --> 00:00:15.379
Pixie Crunch,

00:00:15.379 --> 00:00:16.599
Cosmic Crisp,

00:00:16.599 --> 00:00:17.531
Jazz

00:00:17.531 --> 00:00:18.329
czy Ambrosia

00:00:18.329 --> 00:00:22.489
tuż obok bardziej znanych
Red Delicious i Granny Smith.

00:00:22.489 --> 00:00:24.248
Te rozkoszne nazwy

00:00:24.248 --> 00:00:30.540
należą do zaledwie paru
z ponad 7500 odmian jabłek.

00:00:30.540 --> 00:00:36.949
Ta ogromna różnorodność bierze się głównie
z prób tworzenia nowych owoców.

00:00:36.949 --> 00:00:41.248
Hodowla owoców ma spełniać
oczekiwania farmerów i konsumentów,

00:00:41.248 --> 00:00:44.000
którzy poszukują konkretnych cech jabłka.

00:00:44.000 --> 00:00:49.290
Farmerzy chcą owoców odpornych
na przechowywanie i choroby.

00:00:49.290 --> 00:00:54.179
Konsumentów pociąga
wygląd, smak i nowinki.

00:00:54.179 --> 00:00:56.573
Hodowcy muszą wziąć wszystko pod uwagę,

00:00:56.573 --> 00:00:59.076
od różnic w hodowli jabłek
w zależności od kilmatu

00:00:59.076 --> 00:01:02.616
do ich koloru, smaku i rozmiaru.

00:01:02.616 --> 00:01:07.813
Czasem znalezienie ideału
wymaga wyhodowania nowej odmiany.

00:01:07.813 --> 00:01:11.333
Aby stworzyć jabłka o pożądanych cechach,

00:01:11.333 --> 00:01:15.792
hodowcy muszą najpierw znaleźć
gatunki-rodziców mających te cechy.

00:01:15.792 --> 00:01:17.544
Po wybraniu rodziców

00:01:17.544 --> 00:01:20.857
czeka się na wiosenne kwitnienie.

00:01:20.857 --> 00:01:23.991
Wtedy hodowca pobiera pyłek
z jednej odmiany, zwanej ojcem

00:01:23.991 --> 00:01:28.641
i przenosi ją do drugiej, zwanej matką,

00:01:28.641 --> 00:01:31.622
poprzez proces zwany zapyleniem krzyżowym.

00:01:31.622 --> 00:01:33.892
Gdy tylko kwiat zmienia się w jabłko,

00:01:33.892 --> 00:01:36.812
plony zostają zebrane,
a następnie zasadzone.

00:01:36.812 --> 00:01:40.884
Trzeba około pięciu lat,
by takie sadzonki wyprodukowały jabłka,

00:01:40.884 --> 00:01:43.022
ale przez mechanizm dziedziczenia cech

00:01:43.022 --> 00:01:46.022
wszystkie sadzonki
mają różne zestawy genów

00:01:46.022 --> 00:01:48.142
oraz cech szczególnych.

00:01:48.142 --> 00:01:50.312
Oznacza to, że uzyskanie pożądanej jakości

00:01:50.312 --> 00:01:52.122
wymaga licznego potomstwa,

00:01:52.122 --> 00:01:55.772
o cierpliwości rolnika nie wspominając.

00:01:55.772 --> 00:01:58.662
Kiedy sadzonka owocuje
owocami o określonych cechach,

00:01:58.662 --> 00:02:01.252
wybiera się ją do dalszej oceny.

00:02:01.252 --> 00:02:04.071
Z pierwotnie skrzyżowanych sadzonek

00:02:04.071 --> 00:02:08.401
może jedna na pięć tysięcy
dociera do tego prestiżowego etapu.

00:02:08.401 --> 00:02:10.956
Wysyła się je na inne farmy,

00:02:10.956 --> 00:02:14.022
gdzie sadownicy mogą ocenić,
jak różne klimaty i typ ziemi

00:02:14.022 --> 00:02:16.542
wpływają na rozwój rośliny.

00:02:16.542 --> 00:02:18.773
Owoc sadzonki i wiele ich klonów

00:02:18.773 --> 00:02:22.531
trzeba potem zebrać i wypróbować,
żeby zachować spójność.

00:02:22.531 --> 00:02:25.532
Hodowcy badają 45 cech jabłka,

00:02:25.532 --> 00:02:27.853
takich jak tekstura czy jędrność owocu

00:02:27.853 --> 00:02:28.822
podczas dojrzewania,

00:02:28.822 --> 00:02:30.773
a także słodycz soku

00:02:30.773 --> 00:02:32.693
i długotrwałość świeżości.

00:02:32.693 --> 00:02:36.444
Przez kilka lat eliminuje się
wszystkie nieodpowiednie jabłka,

00:02:36.444 --> 00:02:40.253
wybierając tylko takie,
których owoce są najlepsze.

00:02:40.253 --> 00:02:43.522
Te ekskluzywne rośliny
oficjalnie tworzą kultywar,

00:02:43.522 --> 00:02:46.074
czyli nową odmianę jabłka.

00:02:46.074 --> 00:02:48.775
Aby zapewnić dokładną kopię odmiany,

00:02:48.775 --> 00:02:52.874
wszystkie owoce muszą być
szczepem oryginalnych sadzonek.

00:02:52.874 --> 00:02:55.185
Gałęzie, zwane odroślą,

00:02:55.185 --> 00:02:59.551
obcina się z właściwego drzewa
i hoduje tak, żeby dały kolejne odrośla.

00:02:59.551 --> 00:03:02.775
Fragmenty drzew wszczepia się kłącze,

00:03:02.775 --> 00:03:04.743
czyli dolną część innego drzewa,

00:03:04.743 --> 00:03:06.863
wybranego z innego kultywaru

00:03:06.863 --> 00:03:10.254
z uwagi na wyjątkowość korzeni
oraz możliwości wzrostu.

00:03:10.254 --> 00:03:12.967
Ostatecznie połączenie to daje nową jabłoń

00:03:12.967 --> 00:03:15.323
o pożądanych cechach.

00:03:15.323 --> 00:03:17.684
Każda nowa roślina
potrzebuje do czterech lat,

00:03:17.684 --> 00:03:20.794
zanim zacznie produkować jadalne owoce.

00:03:20.794 --> 00:03:24.695
Hodowla jabłek może być trudną sztuką,
jest jednak dostępna dla każdego:

00:03:24.695 --> 00:03:26.327
uniwersytety,

00:03:26.327 --> 00:03:27.245
firmy,

00:03:27.245 --> 00:03:30.044
a nawet pojedyncze osoby
mogą tworzyć nowe kultywary.

00:03:30.044 --> 00:03:34.355
Aby jednak "posiadać" jabłko,
hodowca musi sprostać ostatniemu wyzwaniu.

00:03:34.355 --> 00:03:36.905
Musi je nazwać.

00:03:36.905 --> 00:03:38.705
Podczas patentowania kultywaru

00:03:38.705 --> 00:03:41.584
hodowca wybiera nazwę jako znak handlowy.

00:03:41.584 --> 00:03:46.336
Ten ostatni krok zapewnia mu
długoletnie prawa do jabłka i jego klonów.

00:03:46.336 --> 00:03:48.468
Nazwa musi być całkowicie oryginalna,

00:03:48.468 --> 00:03:51.456
a im bardziej chwytliwa,
tym oczywiście lepiej.

00:03:51.456 --> 00:03:55.325
Mamy już 7500 odmian i dochodzą kolejne.

00:03:55.325 --> 00:03:57.705
To dlatego istnieją jabłka
takie jak Różowa Panna,

00:03:57.705 --> 00:03:59.186
Słodkie Tango,

00:03:59.186 --> 00:04:00.304
Kiku

00:04:00.304 --> 00:04:01.796
czy ZawszeChrupkie.

00:04:01.796 --> 00:04:05.057
Im więcej korzystamy z szczodrości natury,
tworząc nowe kultywary,

00:04:05.057 --> 00:04:09.746
tym kreatywniejsze
i rozkoszne będą ich nazwy.