WEBVTT

00:00:06.794 --> 00:00:12.118
Ova šimpanza je nabasala
na opale prezrele šljive.

00:00:12.118 --> 00:00:14.081
Mnoge su raspukle

00:00:14.081 --> 00:00:17.601
i mame ga svojim opojnim voćnim mirisom.

00:00:17.601 --> 00:00:19.032
On se prežderava

00:00:19.032 --> 00:00:23.042
i počinje da doživljava
neke... čudne efekte.

00:00:23.042 --> 00:00:26.330
Ovaj neupućeni majmun je nabasao na proces

00:00:26.330 --> 00:00:28.529
kojim će ljudi vremenom da ovladaju

00:00:28.529 --> 00:00:33.192
kako bi stvorili pivo, vino
i druga alkoholna pića.

NOTE Paragraph

00:00:33.192 --> 00:00:37.438
Šećeri u prezrelom voću
privlače mikroskopske organizme

00:00:37.438 --> 00:00:39.061
poznate kao kvasac.

00:00:39.061 --> 00:00:44.164
Kako se kvasac hrani voćnim šećerom,
proizvodi jedinjenje poznato kao etanol -

00:00:44.164 --> 00:00:46.791
a to je vrsta alkohola
u alkoholnim pićima.

00:00:47.149 --> 00:00:49.766
Ovaj proces se naziva fermentacijom.

00:00:50.060 --> 00:00:51.861
Niko ne zna tačno kada

00:00:51.861 --> 00:00:54.611
su ljudi počeli da prave
fermentisana pića.

00:00:54.611 --> 00:00:59.572
Najraniji poznati dokazi
potiču od pre 7 000 p.n.e. iz Kine

00:00:59.572 --> 00:01:01.682
gde su ostaci u glinenim posudama

00:01:01.682 --> 00:01:04.875
otkrili da su ljudi pravili alkoholna pića

00:01:04.875 --> 00:01:09.311
od fermentisanog pirinča,
prosa, grožđa i meda.

NOTE Paragraph

00:01:09.513 --> 00:01:11.111
Za nekoliko hiljada godina,

00:01:11.111 --> 00:01:15.441
kulture širom sveta
su fermentisale svoja pića.

00:01:15.441 --> 00:01:19.663
Drevni Mesopotamci i Egipćani
su pravili pivo tokom godine

00:01:19.663 --> 00:01:21.919
od uskladištenih zrna žitarica.

00:01:21.919 --> 00:01:24.837
Ovo pivo je bilo dostupno
svim društvenim klasama,

00:01:24.837 --> 00:01:28.232
a radnici su ga čak dobijali
u dnevnim sledovanjima.

00:01:28.232 --> 00:01:29.922
Takođe su pravili vino,

00:01:29.922 --> 00:01:32.882
ali kako klima nije bila idealna
za uzgoj grožđa,

00:01:32.882 --> 00:01:36.212
radilo se o retkoj i skupoj poslastici.

NOTE Paragraph

00:01:36.212 --> 00:01:40.162
Nasuprot tome, u Grčkoj i Rimu
gde se grožđe lakše uzgaja,

00:01:40.162 --> 00:01:45.072
vino je bilo lako dostupno
poput piva u Egiptu i Mesopotamiji.

00:01:45.072 --> 00:01:48.702
Kako kvasac fermentiše
u suštini šećer svake biljke,

00:01:48.702 --> 00:01:50.625
drevni ljudi su pravili alkohol

00:01:50.625 --> 00:01:53.995
od bilo koje žitarice ili biljke
koja je rasla u njihovom kraju.

00:01:54.166 --> 00:01:57.383
U Južnoj Americi, ljudi su pravili
piće čiča od žitarica,

00:01:57.383 --> 00:01:59.912
ponekad dodajući halucinogene biljke.

00:02:00.250 --> 00:02:03.806
U današnjem Meksiku, pulke,
pripremljen od kaktusovog soka

00:02:03.806 --> 00:02:05.316
je bilo omiljeno piće.

00:02:05.316 --> 00:02:09.476
Dok su Istočnoafrikanci
pravili pivo od banane i palme.

00:02:09.476 --> 00:02:13.916
A u oblasti današnjeg Japana,
ljudi su pravili sake od pirinča.

00:02:13.916 --> 00:02:17.689
Skoro da je svaka oblast na svetu
imala sopstvena fermentisana pića.

NOTE Paragraph

00:02:18.176 --> 00:02:21.371
Kako je konzumiranje alkohola
postalo deo svakodnevice,

00:02:21.371 --> 00:02:25.968
neki autoriteti su isticali efekte
koje su smatrali pozitivnim -

00:02:25.968 --> 00:02:28.920
grčki lekari su smatrali
da je vino dobro za zdravlje,

00:02:28.920 --> 00:02:32.305
a pesnici su svedočili
njegovim kreativnim kvalitetima.

00:02:32.537 --> 00:02:36.427
Drugi su bili više zabrinuti
zbog potencijalne zloupotrebe alkohola.

00:02:36.427 --> 00:02:38.970
Grčki filozofi
su se zalagali za umerenost.

00:02:38.970 --> 00:02:43.547
Rani jevrejski i hrišćanski pisci
iz Evrope su uvrstili vino u rituale,

00:02:43.547 --> 00:02:46.936
ali su smatrali
preteranu opijenost grehom.

00:02:46.936 --> 00:02:49.715
A na srednjem istoku, Africi i Španiji,

00:02:49.715 --> 00:02:52.691
islamsko pravilo o zabrani
molitve u pijanom stanju

00:02:52.691 --> 00:02:56.772
se vremenom učvrstilo
kao uopštena zabrana alkohola.

NOTE Paragraph

00:02:57.247 --> 00:03:01.613
Drevna fermentisana pića su imala
relativno nizak procenat alkohola.

00:03:01.613 --> 00:03:04.062
Pri oko 13% alkohola,

00:03:04.062 --> 00:03:07.562
nusproizvod koji divlji kvasac
proizvodi tokom fermentacije

00:03:07.562 --> 00:03:09.692
postaje otrovan i ubija kvasac.

00:03:09.926 --> 00:03:11.220
Kada kvasac umre,

00:03:11.220 --> 00:03:15.000
fermentacija prestaje
i sadržaj alkohola opada.

00:03:15.000 --> 00:03:18.900
Stoga je hiljadama godina
procenat alkohola bio ograničen.

00:03:18.900 --> 00:03:21.234
To se promenilo kada je izumljen proces

00:03:21.234 --> 00:03:22.834
koji se naziva destilacijom.

00:03:22.834 --> 00:03:27.280
Arapski zapisi iz devetog veka
opisuju kuvanje fermentisanih tečnosti

00:03:27.280 --> 00:03:29.708
kako bi alkohol iz njih ispario.

00:03:29.708 --> 00:03:32.681
Alkohol ključa na nižoj
temperaturi od vode,

00:03:32.681 --> 00:03:34.741
pa isparava prvi.

00:03:34.741 --> 00:03:39.742
Uhvatite ovu paru, ohladite je
i ostače vam tečni alkohol

00:03:39.742 --> 00:03:43.505
mnogo jači od bilo kog fermentisanog pića.

NOTE Paragraph

00:03:43.800 --> 00:03:47.992
U početku su ovi jači špiriti
korišćeni u medicinske svrhe.

00:03:47.992 --> 00:03:51.181
Potom je špirit postao
važna trgovinska roba

00:03:51.181 --> 00:03:54.703
jer se, za razliku
od piva i vina, nije kvario.

00:03:55.206 --> 00:03:56.668
Rum koji je pravljen od šećera

00:03:56.668 --> 00:03:59.358
nabavljenog u evropskim
kolonijama u Karibima

00:03:59.358 --> 00:04:01.375
je postao važna namirnica za mornare

00:04:01.375 --> 00:04:03.595
i prodavan je Severnoj Americi.

00:04:03.595 --> 00:04:06.663
Evropljani su doneli
brendi i džin u Afriku

00:04:06.663 --> 00:04:09.581
i menjali su ih za robove, zemlju

00:04:09.581 --> 00:04:12.251
i dobra poput palminog ulja i gume.

00:04:12.251 --> 00:04:16.001
Špirit je postao vid novca
u ovim oblastima.

NOTE Paragraph

00:04:16.001 --> 00:04:17.903
Tokom velikih geografskih otkrića,

00:04:17.903 --> 00:04:21.745
špirit je igrao ključnu ulogu
u dugim pomorskim putovanjima.

00:04:21.745 --> 00:04:25.677
Plovidba od Evrope do istočne Azije
i Amerika je mogla da traje mesecima,

00:04:25.677 --> 00:04:28.848
a održavanje sveže vode
za posadu je bio izazov.

00:04:28.848 --> 00:04:33.728
Dodavanjem kofe brendija u bure s vodom
je održavalo vodu duže svežom

00:04:33.728 --> 00:04:38.175
jer je alkohol konzervans
koji ubija štetne mikrobe.

NOTE Paragraph

00:04:38.520 --> 00:04:40.320
Dakle, do 1600-ih,

00:04:40.320 --> 00:04:43.890
alkohol je od nečega
što tek pruža užitak životinjama

00:04:43.890 --> 00:04:49.754
postao pokretač globalne trgovine
i otkrića - kao i svega što je išlo uz to.

00:04:49.754 --> 00:04:50.999
Vremenom

00:04:50.999 --> 00:04:55.201
će njegova uloga u ljudskom društvu
da postane samo složenija.