WEBVTT

00:00:00.000 --> 00:00:07.604
Wyobraźcie sobie miejsce, w którym 
sąsiedzi znają wasze dzieci po imieniu,

00:00:07.628 --> 00:00:10.931
z którego rozpościerają się piękne widoki,

00:00:10.955 --> 00:00:14.066
oddalone o zaledwie 20 minut od miejsca,

00:00:14.090 --> 00:00:16.152
w którym przycumowaliście żaglówkę.

00:00:16.680 --> 00:00:19.259
Kuszące, co?

NOTE Paragraph

00:00:20.261 --> 00:00:21.857
Ja nie mieszkam w takim miejscu.

00:00:21.881 --> 00:00:24.430
(Śmiech)

NOTE Paragraph

00:00:24.454 --> 00:00:32.593
Ale w 2 lata przejechałem 43 000 km,
docierając do hrabstw,

00:00:32.593 --> 00:00:36.859
które rozrastają się najszybciej i mają 
największy odsetek białej ludności w USA.

NOTE Paragraph

00:00:38.732 --> 00:00:40.201
Czym jest "biała utopia"?

00:00:40.820 --> 00:00:43.975
"Białe utopie" charakteryzują się tym,

00:00:43.999 --> 00:00:50.658
że od 2000 roku liczba ludności
wzrosła tam co najmniej 6%,

00:00:51.451 --> 00:00:55.924
a na przyrost ten złożyli się
głównie biali migranci.

00:00:56.415 --> 00:01:00.215
Poza tym "białe utopie" 
są niesłychanie czarujące,

00:01:00.239 --> 00:01:02.794
tak piękne i urocze,

00:01:02.818 --> 00:01:04.326
że aż brak mi słów.

00:01:04.350 --> 00:01:07.559
(Śmiech)

NOTE Paragraph

00:01:07.583 --> 00:01:11.975
Żeby się przekonać, jak funkcjonują,

00:01:11.999 --> 00:01:17.422
spędziłem po kilka miesięcy
w trzech takich miejscach:

00:01:17.446 --> 00:01:20.096
pierwszym z nich było St. George w Utah;

00:01:20.120 --> 00:01:22.557
drugim Coeur d'Alene w Idaho;

00:01:22.581 --> 00:01:25.184
ostatnim zaś Forsyth County 
w stanie Georgia.

NOTE Paragraph

00:01:26.883 --> 00:01:32.409
Pierwszy przystanek, St. George,
kraina pięknych czerwonych gór.

00:01:32.433 --> 00:01:37.786
W latach 50. XIX wieku Brigham Young
sprowadził rodziny do St. George,

00:01:37.810 --> 00:01:41.094
aby uprawiały wełnę
w ciepłym, suchym klimacie.

00:01:41.118 --> 00:01:45.546
Nazwali to miejsce Utah Dixie
i tak zwie się do dziś.

00:01:48.368 --> 00:01:53.330
Każdą odwiedzaną "białą utopię"
badałem z perspektywy antropologa.

00:01:53.354 --> 00:01:57.975
Stworzyłem listę szarych eminencji
w społecznościach lokalnych,

00:01:57.999 --> 00:02:01.433
kogo trzeba spotkać, gdzie trzeba być,

00:02:01.457 --> 00:02:04.675
i wszedłem w te społeczności
z ogromnym entuzjazmem.

00:02:04.699 --> 00:02:06.975
Chodziłem na zamknięte zebrania zarządu,

00:02:06.999 --> 00:02:10.762
Chodziłem do klubów
Demokratów i Republikanów.

00:02:10.786 --> 00:02:12.698
Uczestniczyłem w partyjkach pokera.

00:02:15.206 --> 00:02:20.118
Wynająłem dom w Entrada w St.George,

00:02:20.142 --> 00:02:23.254
jednej z najbardziej prestiżowych
zamkniętych miejscowości.

00:02:23.278 --> 00:02:27.596
Nie dla mnie motel czy hotel.

00:02:27.620 --> 00:02:31.954
Przebywałem w "białej utopii" 
jako mieszkaniec, a nie jako turysta.

NOTE Paragraph

00:02:32.883 --> 00:02:37.385
Wynająłem sobie ten dom przez telefon.

00:02:37.409 --> 00:02:39.948
(Śmiech)

00:02:39.972 --> 00:02:41.337
(Brawa)

NOTE Paragraph

00:02:41.361 --> 00:02:47.321
Golf to uwodzicielski
symbol "białej utopii".

00:02:47.750 --> 00:02:49.560
Zanim wyruszyłem w podróż,

00:02:49.584 --> 00:02:52.699
nie miałem kija golfowego w rękach.

00:02:52.723 --> 00:02:57.398
Przed wyjazdem stamtąd grałem w golfa 
przynajmniej 3 razy w tygodniu.

00:02:57.422 --> 00:03:00.109
(Śmiech)

NOTE Paragraph

00:03:00.133 --> 00:03:03.069
Golf zbliża ludzi do siebie.

00:03:03.093 --> 00:03:09.336
Najlepsze wywiady, jakie przeprowadziłem,
miały miejsce na polach golfowych.

00:03:09.716 --> 00:03:15.175
Jeden z inwestorów zaprosił mnie
na golfa w swoim prywatnym klubie,

00:03:15.199 --> 00:03:17.254
do którego należą sami biali ludzie.

NOTE Paragraph

00:03:18.933 --> 00:03:20.408
Poszedłem również na ryby.

00:03:20.432 --> 00:03:22.433
(Śmiech)

00:03:22.457 --> 00:03:25.473
Nigdy wcześniej nie wędkowałem
i ten gość musiał nauczyć mnie,

00:03:25.497 --> 00:03:28.273
jak zarzucać wędkę i jakiej przynęty użyć.

NOTE Paragraph

00:03:30.550 --> 00:03:33.821
Grałem także w pokera w każdy weekend.

00:03:33.845 --> 00:03:36.677
Był to teksański klincz
ze stawką po 10 dolarów.

00:03:38.058 --> 00:03:42.317
Moi kumple od pokera mogli blefować 
jeżeli chodzi o wyciągane karty,

00:03:42.341 --> 00:03:45.523
lecz nie blefowali mówiąc
o swoich przekonaniach społecznych.

00:03:45.547 --> 00:03:48.594
Najbardziej żywiołowe, mocne rozmowy,

00:03:48.594 --> 00:03:50.725
jakie odbyłem podczas tej podróży,

00:03:50.725 --> 00:03:52.915
miały miejsce przy stole do pokera.

NOTE Paragraph

00:03:52.951 --> 00:03:54.957
Jestem duszą towarzystwa.

00:03:56.140 --> 00:03:57.530
Uwielbiam gotować.

00:03:57.530 --> 00:03:59.500
Organizowałem wiele przyjęć

00:03:59.500 --> 00:04:03.288
w zamian za co zapraszano mnie na kolacje,

00:04:03.312 --> 00:04:05.970
na grille, imprezy przy basenie

00:04:05.994 --> 00:04:07.789
oraz imprezy urodzinowe.

NOTE Paragraph

00:04:09.385 --> 00:04:11.152
Nie zawsze dobrze się bawiłem.

00:04:11.781 --> 00:04:16.143
Imigracja okazała się być dużym
problemem w tej "białej utopii".

00:04:16.167 --> 00:04:19.581
Rada do spraw nielegalnych
imigrantów w St. George

00:04:19.605 --> 00:04:23.699
organizowała regularne i stanowcze
protesty przeciwko imigracji.

00:04:23.723 --> 00:04:29.624
Zobaczyłem tam, jak zażartą
debatę wzbudza ten problem.

00:04:29.648 --> 00:04:33.633
To była zapowiedź rzeczywistych wydarzeń.

NOTE Paragraph

00:04:35.084 --> 00:04:40.427
Następny przystanek: Przedsionek Nieba.

00:04:40.451 --> 00:04:44.118
Wynająłem domek w Coeur d'Alene,
przepięknym zakątku północnego Idaho.

00:04:45.048 --> 00:04:48.071
Też przez telefon.

00:04:48.095 --> 00:04:49.475
(Śmiech)

NOTE Paragraph

00:04:50.530 --> 00:04:55.350
Książka "Tysiąc miejsc, które musisz
zobaczyć" zawiera Coeur d'Alene.

00:04:55.374 --> 00:04:59.468
To zachwycający raj dla myśliwych,
wodniaków i wędkarzy.

NOTE Paragraph

00:05:01.031 --> 00:05:04.064
Przydała mi się rosnąca wprawa
w grze w golfa.

00:05:04.088 --> 00:05:07.032
Grałem z emerytowanymi
policjantami z Los Angeles.

00:05:07.714 --> 00:05:13.224
W 1993 roku 11 000 rodzin i policjantów

00:05:13.248 --> 00:05:19.358
uciekło z Los Angeles z powodu
niepokojów na tle rasowym

00:05:19.382 --> 00:05:23.404
do Północnego Idaho, gdzie założyli
miejscowość ekspatriantów.

00:05:24.809 --> 00:05:27.822
Biorąc pod uwagę konserwatyzm policjantów,

00:05:27.846 --> 00:05:33.188
nie dziwi silne przywiązanie do tradycji
związanych z posiadaniem broni.

00:05:33.212 --> 00:05:38.994
Mówi się, że to miejsce ma więcej 
sklepów z bronią niż stacji benzynowych.

00:05:41.677 --> 00:05:43.857
Co trzeba zrobić, żeby się wpasować?

00:05:44.837 --> 00:05:46.773
Ruszyłem do klubu miłośników broni.

00:05:46.942 --> 00:05:50.337
Kiedy wypożyczałem broń,

00:05:50.361 --> 00:05:52.975
ekspedient był niezwykle miły i uprzejmy,

00:05:52.999 --> 00:05:55.940
dopóki nie pokazałem mu mojego
prawa jazdy z Nowego Jorku.

00:05:56.999 --> 00:05:58.497
Wtedy się zaniepokoił.

00:05:59.767 --> 00:06:03.036
Nie jestem tak złym strzelcem,
za jakiego się uważałem.

NOTE Paragraph

00:06:04.448 --> 00:06:10.904
W północnym Idaho nauczyłem się
przedziwnego rodzaju paranoi,

00:06:10.928 --> 00:06:16.043
która może pochłonąć miejscowość
tak pełną policjantów i broni.

NOTE Paragraph

00:06:18.070 --> 00:06:22.777
W Idaho trzymałem notes

00:06:22.801 --> 00:06:24.158
w moim czerwonym pick-upie.

00:06:24.700 --> 00:06:28.938
Naliczyłem więcej flag
konfederatów niż Murzynów.

00:06:29.589 --> 00:06:34.002
Widziałem flagi Konfederacji
jako breloczki do kluczy,

00:06:34.002 --> 00:06:37.101
jako akcesoria do telefonów komórkowych

00:06:37.125 --> 00:06:38.422
oraz na samochodach.

NOTE Paragraph

00:06:39.780 --> 00:06:43.225
O 7 minut jazdy z mojego
ukrytego nad jeziorem domku

00:06:43.249 --> 00:06:46.066
znajdował się obóz Aryjskich Narodów,

00:06:46.090 --> 00:06:48.082
ugrupowania białej supremacji.

00:06:50.384 --> 00:06:55.456
Religijne skrzydło Aryjskich Narodów,
America's Promise Ministries,

00:06:55.480 --> 00:06:59.968
akurat uczestniczyło wtedy w rekolekcjach.

00:07:00.913 --> 00:07:02.548
Zdecydowałem się tam zjawić.

00:07:02.572 --> 00:07:05.184
(Śmiech)

00:07:05.208 --> 00:07:10.043
Nie znam innego nie-aryjskiego
dziennikarza, który by to zrobił.

00:07:10.067 --> 00:07:11.129
(Śmiech)

00:07:11.153 --> 00:07:15.766
Jedna z wielu niezapomnianych
chwil podczas rekolekcji...

00:07:15.790 --> 00:07:17.059
(Śmiech)

00:07:17.083 --> 00:07:20.975
to ta, kiedy Aryjczyk Abe
podszedł do mnie.

00:07:20.999 --> 00:07:26.419
Klepnął mnie w kolano: "Hej, Rich, 
chciałbym, żebyś zrozumiał jedną rzecz.

00:07:26.443 --> 00:07:30.943
Nie jesteśmy białymi suprematystami. 
Jesteśmy białymi separatystami.

00:07:30.967 --> 00:07:32.841
Nie uważamy się za lepszych od ciebie,

00:07:32.865 --> 00:07:34.554
chcemy być tylko daleko od ciebie".

00:07:34.578 --> 00:07:38.992
(Śmiech)

NOTE Paragraph

00:07:39.016 --> 00:07:44.845
W rzeczy samej, większość
białych w "białych utopiach"

00:07:44.845 --> 00:07:47.850
nie jest ani suprematystami
ani separatystami.

00:07:47.874 --> 00:07:51.799
Nie mieszkają tam z jawnie
rasistowskich powodów.

00:07:52.140 --> 00:07:55.196
Raczej emigrują tam

00:07:55.220 --> 00:07:58.928
dla życzliwości, wygody, bezpieczeństwa,

00:07:58.952 --> 00:08:03.945
czyli przyczyn skrycie
utożsamianych z samą białością.

NOTE Paragraph

00:08:05.064 --> 00:08:06.938
Następnym przystankiem była Georgia.

00:08:08.224 --> 00:08:12.336
Tam zatrzymałem się w zamożnej
miejscowości na północ od Atlanty.

00:08:13.027 --> 00:08:14.822
W Utah odkryłem pokera,

00:08:14.846 --> 00:08:16.537
w Idaho odkryłem broń,

00:08:16.561 --> 00:08:18.115
w Georgii odkryłem Boga.

00:08:18.139 --> 00:08:19.378
(Śmiech)

00:08:19.402 --> 00:08:22.975
Sposobem na zanurzenie się
we wspomnianej "białej utopii"

00:08:22.999 --> 00:08:26.390
było zostanie aktywnym członkiem 
kościoła First Redeemer Church,

00:08:26.414 --> 00:08:29.918
kościoła tak olbrzymiego,
że używa wózków golfowych

00:08:29.942 --> 00:08:35.107
do odwożenia wiernych
na jeden z wielu parkingów.

00:08:35.758 --> 00:08:38.467
Działałem jako ministrant 
w latach młodzieńczych.

00:08:38.491 --> 00:08:43.423
Osobiście czułem się znacznie
swobodniej w tej "białej utopii"

00:08:43.447 --> 00:08:48.080
niż w Kolorado, Idaho czy nawet
podmiejskiej części Bostonu.

00:08:48.999 --> 00:08:52.089
Wynika to z faktu, że w Georgii

00:08:52.113 --> 00:08:56.632
ludzie biali i czarni są 
historycznie zbliżeni do siebie.

00:08:57.092 --> 00:08:59.888
Byłem mniej egzotyczny
w tej "białej utopii".

00:08:59.912 --> 00:09:01.912
(Śmiech)

NOTE Paragraph

00:09:02.684 --> 00:09:04.271
Co to wszystko właściwie oznacza?

00:09:05.042 --> 00:09:10.423
Marzenia o utopii, migracje między białymi
utopiami to zjawisko dwubiegunowe,

00:09:10.447 --> 00:09:14.588
pełne zatrważających bodźców
i urzekających zachęt.

00:09:14.612 --> 00:09:21.225
"Biała utopia" funkcjonuje na poziomie
świadomych i nieświadomych uprzedzeń.

00:09:21.860 --> 00:09:25.997
Możliwe, że mieszkańcy osiedlili się tam

00:09:25.997 --> 00:09:29.577
nie z rasistowskich powodów,
lecz skutki są rasistowskie.

00:09:31.704 --> 00:09:35.548
Wielu utopijczyków
irytuje nielegalna imigracja

00:09:35.572 --> 00:09:41.089
nadużywanie opieki socjalnej, mniejszości,
przeludnienie, przepełnione szkoły.

00:09:41.113 --> 00:09:46.292
Wielu z nich przyciągają
zalety tych miejsc,

00:09:46.316 --> 00:09:52.080
wolność, urok posiadania,
sprywatyzowane miejsca i ludzie,

00:09:52.104 --> 00:09:53.421
prywatne rzeczy.

00:09:53.462 --> 00:09:55.522
[Jak może istnieć rasizm bez rasistów]

00:09:55.524 --> 00:10:01.112
W "białych utopiach" dowiedziałem się,
jak kraj może mieć problem z rasizmem

00:10:01.136 --> 00:10:02.471
bez udziału rasistów.

NOTE Paragraph

00:10:03.241 --> 00:10:06.028
Wielu moich próżnych
liberalnych miejskich przyjaciół

00:10:06.052 --> 00:10:08.789
nie wierzyło, że udam się w taką podróż.

00:10:09.447 --> 00:10:14.969
W istocie, wielu białych Amerykanów
jest życzliwych i miłych.

00:10:15.643 --> 00:10:20.412
Stosunki między ludźmi
różnych ras, wzajemne traktowanie,

00:10:20.436 --> 00:10:24.043
uległy znacznej poprawie w porównaniu
do czasów pokolenia moich rodziców.

00:10:25.162 --> 00:10:28.785
Możecie sobie wyobrazić 
mnie w takiej podróży 40 lat temu?

00:10:29.596 --> 00:10:31.484
Co to by była za wycieczka.

00:10:31.508 --> 00:10:33.266
(Śmiech)

00:10:33.290 --> 00:10:35.159
Lecz niektóre kwestie nie zmieniły się.

00:10:35.572 --> 00:10:42.283
W USA społeczeństwo podlega segregacji
pod względem zamieszkania i edukacji,

00:10:42.307 --> 00:10:44.874
tak samo jak w latach 70. ubiegłego wieku.

NOTE Paragraph

00:10:47.523 --> 00:10:52.154
Amerykanom udaje się gotować dla innych,

00:10:52.178 --> 00:10:53.798
zatańczyć z innymi,

00:10:53.822 --> 00:10:55.695
ugościć się wzajemnie,

00:10:55.719 --> 00:11:00.767
ale czemu nie przekłada się to na sposób,
w jaki traktujemy się jako wspólnoty?

00:11:01.235 --> 00:11:03.355
Oznaką przerażającej ironii jest fakt,

00:11:03.379 --> 00:11:06.691
jak daleko zaszliśmy jako jednostki,

00:11:06.715 --> 00:11:09.325
a jak bardzo cofnęliśmy się 
jako wspólnoty.

NOTE Paragraph

00:11:11.766 --> 00:11:16.059
Jeden z poglądów propagowanych
w "białych utopiach", który mnie uderzył,

00:11:16.083 --> 00:11:18.255
jest wyrażony w powiedzeniu:

00:11:18.279 --> 00:11:21.755
"Jeden Murzyn to uroczy gość na kolacji,

00:11:21.779 --> 00:11:23.821
50 Murzynów to getto".

NOTE Paragraph

00:11:28.879 --> 00:11:35.755
Kontekstem mojej podróży
do "białych utopii" był rok 2042.

00:11:36.668 --> 00:11:42.776
Do tego czasu biali ludzie przestaną
stanowić większość w Ameryce.

00:11:43.450 --> 00:11:46.751
Czy wobec tego powstanie
więcej "białych utopii"?

00:11:48.926 --> 00:11:50.613
Rozważając ten problem całościowo,

00:11:50.637 --> 00:11:57.344
"białe utopie" stanowią ryzyko,
bo im większą mamy segregację,

00:11:57.368 --> 00:12:03.169
tym bardziej nie konfrontujemy
świadomych i nieświadomych uprzedzeń.

NOTE Paragraph

00:12:06.304 --> 00:12:10.665
Podczas mojej dwuletniej podróży
przemierzyłem 43 000 km,

00:12:10.689 --> 00:12:15.776
aby dowiedzieć się, dokąd, dlaczego
i w jaki sposób biali ludzie uciekają.

00:12:15.800 --> 00:12:18.542
Nie spodziewałem się jednak
tak dobrej zabawy.

00:12:18.566 --> 00:12:19.573
(Śmiech)

00:12:19.597 --> 00:12:22.487
Nie spodziewałem się dowiedzieć się
tak wiele o samym sobie.

00:12:23.408 --> 00:12:26.856
Nie sadzę, żebym kiedykolwiek
zamieszkał w "białej utopii",

00:12:26.880 --> 00:12:28.991
lub czarnej, dla ścisłości.

00:12:29.792 --> 00:12:33.201
Planuję trenować grę w golfa
przy każdej możliwej okazji.

00:12:33.225 --> 00:12:34.787
(Śmiech)

00:12:34.811 --> 00:12:39.436
A broń i wypasione kościoły
zostawiam w "białych utopiach".

NOTE Paragraph

00:12:40.714 --> 00:12:41.866
Dziękuję.

NOTE Paragraph

00:12:41.890 --> 00:12:47.976
(Brawa)