Phụ đề tiếng Việt: Lê Nguyên Phương Năm 1879, nhà khảo cổ học không chuyên Marcelino Sanz de Sautuola và con gái nhỏ ông, Maria, khám phá một hầm tối ở Bắc Tây Ban Nha. Khi Maria lang thang một mình, cô ấy đã khám phá ra một điều tuyệt diệu. Họ đang đứng ở một địa điểm ẩn chứa tuyệt tác cổ đại, các bức tường và trần được trang trí bởi những bức vẽ tiền sử và bức khắc họa, có từ 19.000 đến 35.000 tuổi. Các dấu vết tương tự của tổ tiên ta đã được bảo quản trong hang trên toàn thế giới. Bức lâu đời nhất chúng ta tìm được đã 40.000 tuổi. Những bức tranh này nói gì với chúng ta về đầu óc của người cổ đại và cuộc đời của những tạo ra chúng? Những nghệ sĩ đời đầu này trộn các khoáng chất, đất sét, than và thổ hoàng cùng nước bọt hoặc mỡ động vật để tạo ra bức vẽ. Họ vẽ bằng tay và các dụng cụ như rêu, cành cây, xương, và tóc. Trong nhiều trường hợp, những bức tranh của họ gắn liền với các đường nét trong hang để tạo nên độ sâu và chìm. Sự mô tả quen thuộc nhất là những khối hình học, sau đó là những động vật có vú lớn như bò rừng, ngựa, voi ma mút, nai, và lợn rừng. Hình ảnh con người cũng như dấu bàn tay hiếm khi xuất hiện. Có người đặt giả thiết rằng những tác phẩm hội họa là sáng tạo của các thợ săn hay những người đang trong trạng thái xuất thần Và chúng ta tìm được minh chứng được tạo ra bởi đàn ông, phụ nữ, và kể cả trẻ em. Vì sao họ lại tạo ra những bức tranh đó? Có lẽ họ ghi lại những hiểu biết của họ về thiên nhiên, như những nhà khoa học hiện đại, hoặc đánh dấu lãnh thổ của bộ tộc. Có thể những tác phẩm là sự vĩ đại của những nghi lễ săn bắn thiêng liêng hoặc những sự chuyển dịch về mặt tâm linh. Hay chỉ là những cống hiến nghệ thuật, với sự vui mừng tột độ và lấp đầy mong muốn sáng tạo? Với những điều bí ẩn chưa thế giải đáp của thế giới cổ đại, chúng ta sẽ chẳng thể nào biết chắc được, trừ phi tạo được cỗ máy thời gian. Nhưng trong khi các câu trả lời vẫn còn là bí ẩn, những bức họa đó là những chứng cứ sớm nhất về sự kết nối giữa con người, chứng tỏ khả năng sáng tạo của loài người hàng nghìn năm trước khi có chữ viết. Chúng là ngôn ngữ tượng hình rõ ràng để lột tả đời sống xung quanh, cũng giống nghệ thuật hiện đại, từ graffiti và tranh vẽ đến các hang hoạt họa thực tế ảo.