1
00:00:01,880 --> 00:00:04,040
Bir addım geri gedərək
bunların

2
00:00:04,040 --> 00:00:06,360
bəzilərini silirəm.

3
00:00:06,360 --> 00:00:09,380
Bu prosesin ilk 
yarısında

4
00:00:09,380 --> 00:00:14,120
ateroskleroz
baş verir.

5
00:00:14,120 --> 00:00:17,080
İndi isə ikinci
yarısını tamamlayacağıq.

6
00:00:17,080 --> 00:00:19,750
Bütün proseslər

7
00:00:19,750 --> 00:00:21,340
intima təbəqəsində baş verir.

8
00:00:21,340 --> 00:00:24,069
Onların hamısı eyni
qalacaq.

9
00:00:24,069 --> 00:00:25,735
Makrofaqlar haqqında
bəhs etdik.

10
00:00:25,735 --> 00:00:28,690
Biz köpük hüceyrələrini necə
formalaşdırdıqları və

11
00:00:28,690 --> 00:00:32,520
bütün yağları yedikdən sonra 
necə "yağ gölü" əmələ

12
00:00:32,520 --> 00:00:35,130
gətirdikləri barədə danışdıq.

13
00:00:35,130 --> 00:00:37,630
Hazırki şəkil bu prosesə

14
00:00:37,630 --> 00:00:39,700
qədər olan hissəni 
təsvir edir.

15
00:00:39,700 --> 00:00:43,090
Bundan sonra nə baş verəcəyi
barədə danışaq.

16
00:00:43,090 --> 00:00:48,700
Beşinci addım
saya əzələlərində

17
00:00:48,700 --> 00:00:50,929
baş verir. Biz bu

18
00:00:50,929 --> 00:00:52,970
əzələlər barəsində
danışmamışıq. Onlar

19
00:00:52,970 --> 00:01:01,930
titrəyir və ya bir növ
rəqs edirlər.

20
00:01:01,930 --> 00:01:08,650
İntima təbəqəsinin üzərinə
rəqs yazım.

21
00:01:08,650 --> 00:01:11,610
Bütün proseslər intima
təbəqəsinin üzərində baş

22
00:01:11,610 --> 00:01:12,110
verir.

23
00:01:12,110 --> 00:01:12,869
Bütün hərəkətin

24
00:01:12,869 --> 00:01:14,160
burada olduğunu görə bilərsiniz.

25
00:01:14,160 --> 00:01:15,780
"Rəqs edirlər" ifadəsi bir qədər

26
00:01:15,780 --> 00:01:17,310
yalnış ola bilər.

27
00:01:17,310 --> 00:01:19,460
Əslində isə

28
00:01:19,460 --> 00:01:24,210
bu qırmızı, yastı hüceyrələri

29
00:01:24,210 --> 00:01:30,640
olan əzələlər 
köç etməyə

30
00:01:30,640 --> 00:01:33,220
və ya hərəkətə
başlayırlar.

31
00:01:33,220 --> 00:01:35,730
Boşluğa doğru
yerini dəyişməyə başlayırlar.

32
00:01:35,730 --> 00:01:37,540
Buradakılar bu tərəfə,

33
00:01:37,540 --> 00:01:40,920
digərləri isə digər tərəfə doğru
yerdəyişirlər.

34
00:01:40,920 --> 00:01:42,780
Yerdəyişməyə başladıqları an

35
00:01:42,780 --> 00:01:45,010
hərəkətlilik artır.

36
00:01:45,010 --> 00:01:46,160
Makrofaqlar buradadır.

37
00:01:46,160 --> 00:01:52,350
Yağ gölməçəsində
LDL var.

38
00:01:52,350 --> 00:01:54,790
Hüceyrələr tərəfindən çoxlu
kimyəvi maddələr buraxılır.

39
00:01:54,790 --> 00:01:56,340
Bununla nələrinsə baş
verdiyi hiss olunur.

40
00:01:56,340 --> 00:02:01,560
Oraya doğru bir növ köç baş verir.

41
00:02:01,560 --> 00:02:03,570
Lifli qapaq hazırlamağa
başlayırlar.

42
00:02:03,570 --> 00:02:07,090
Bu altıncı addımdr.

43
00:02:07,090 --> 00:02:10,310
Altıncı addımda lifli qapaq hazırlanır.

44
00:02:10,310 --> 00:02:15,060
Necə baş verdiyini aydınlaşdırım.

45
00:02:15,060 --> 00:02:18,010
Saya əzələ hüceyrələri- SƏH
lifli qapaq

46
00:02:18,010 --> 00:02:20,396
əmələ gətirir.

47
00:02:20,396 --> 00:02:21,770
Lifli qapaq

48
00:02:21,770 --> 00:02:22,645
nədir?

49
00:02:22,645 --> 00:02:25,610
Uşaq olarkən

50
00:02:25,610 --> 00:02:27,950
diqqətsizlik edib yıxıldığınız
anları düşünün.

51
00:02:27,950 --> 00:02:28,790
Evə diziniz 
qanamış

52
00:02:28,790 --> 00:02:31,230
vəziyyətdə qayıdırdınız.

53
00:02:31,230 --> 00:02:34,980
Qanayan yara

54
00:02:34,980 --> 00:02:38,540
sonradan qabığa 
çevrilirdi.

55
00:02:38,540 --> 00:02:42,450
Saya əzələ hüceyrələri
və lifli qapaqlar

56
00:02:42,450 --> 00:02:47,190
onu yağ gölü
üzərində

57
00:02:47,190 --> 00:02:50,490
formalaşan qabıq
hesab edir.

58
00:02:50,490 --> 00:02:52,270
Yağ gölməçəsini
sarı rənglə qeyd edirəm.

59
00:02:52,270 --> 00:02:54,640
Saya əzələ hüceyrələri

60
00:02:54,640 --> 00:02:59,050
onun üzərində

61
00:02:59,050 --> 00:03:02,880
qapaq əmələ
gətirir.

62
00:03:02,880 --> 00:03:06,610
Onları silərək
yeni rəsm çəkim.

63
00:03:06,610 --> 00:03:09,900
Gölməçənin getdikcə
böyüdüyünü fərz edək.

64
00:03:09,900 --> 00:03:14,065
Getdikcə daha da
böyüyür.

65
00:03:14,065 --> 00:03:16,800
Burada yığılmaqda davam edən
bütün ASL hüceyrələrindən

66
00:03:16,800 --> 00:03:19,510
daha çox yağ var. Çünki
endotelyal hüceyrələr

67
00:03:19,510 --> 00:03:21,290
düzgün

68
00:03:21,290 --> 00:03:23,070
işləmirlər.

69
00:03:23,070 --> 00:03:26,480
Beləliklə, qəribə
işləmə prinsipli

70
00:03:26,480 --> 00:03:31,220
endotelyal hüceyrə
dəstinə sahibik.

71
00:03:31,220 --> 00:03:34,790
Nəticədə saya əzələ hüceyrələri

72
00:03:34,790 --> 00:03:38,560
lifli qapaq hazırlamaq
qərarına gəlirlər.

73
00:03:38,560 --> 00:03:39,860
Yeni rənglə işarə edək.

74
00:03:39,860 --> 00:03:41,670
Qırmızı olsun.

75
00:03:41,670 --> 00:03:46,320
Belə daha gözəl göründüyünü düşünürəm.

76
00:03:46,320 --> 00:03:53,010
Qapaq

77
00:03:53,010 --> 00:03:55,120
təbəqəyə qarışaraq
orada

78
00:03:55,120 --> 00:03:58,010
yerləşir.

79
00:03:58,010 --> 00:03:59,780
Endotelyal hüceyrələr 
bəzən üzərində

80
00:03:59,780 --> 00:04:03,960
olur, bəzən isə yox.

81
00:04:03,960 --> 00:04:04,890
Endotelyal 
təbəqənin pozulduğunu

82
00:04:04,890 --> 00:04:07,350
deyə bilərəm.

83
00:04:07,350 --> 00:04:11,740
Qalın lifli qapaq
meydana gəlir.

84
00:04:11,740 --> 00:04:14,120
Qapağın içində kollagen
və ya elastin

85
00:04:14,120 --> 00:04:18,470
var.

86
00:04:18,470 --> 00:04:25,655
Deməli, qapaq kollagen və

87
00:04:25,655 --> 00:04:27,535
elastin zülallarından 
formalaşır.

88
00:04:27,535 --> 00:04:33,240
Onlar bədənimizdəki
bütün hüceyrələrin

89
00:04:33,240 --> 00:04:36,450
yerində saxlanılmasına
kömək edən zülallardırlar.

90
00:04:36,450 --> 00:04:38,890
İstər sümüklərimizdə, 
istərsə də burnumuzda

91
00:04:38,890 --> 00:04:40,930
həmin zülallardan
tapa bilərik.

92
00:04:40,930 --> 00:04:46,700
Onlar lifli qapaq əmələ gətirirlər.

93
00:04:46,700 --> 00:04:48,755
Hazırda düşündüyüm kimi,

94
00:04:48,755 --> 00:04:55,020
qapaqlı yağ

95
00:04:55,020 --> 00:04:56,530
təbəqəmiz var.

96
00:04:56,530 --> 00:04:59,270
Aydın səslənir.

97
00:04:59,270 --> 00:05:01,430
Bu daha ağlabatan
yoldur.

98
00:05:01,430 --> 00:05:03,970
Yağ gölməçəsi

99
00:05:03,970 --> 00:05:06,389
üzərində lifli qapaq
mövcuddur.

100
00:05:06,389 --> 00:05:07,930
Onun

101
00:05:07,930 --> 00:05:11,242
qan damarlarına doğru

102
00:05:11,242 --> 00:05:13,700
qabarmağa başladığını
görürük.

103
00:05:13,700 --> 00:05:16,850
Kənardakı kiçik diaqramı
nəzərdən keçirək.

104
00:05:16,850 --> 00:05:18,670
Gözəl, dairəvi formada
qan damarımız

105
00:05:18,670 --> 00:05:21,640
var.

106
00:05:21,640 --> 00:05:26,910
Burada yerləşmiş

107
00:05:26,910 --> 00:05:29,760
nəhəng yağ gölü
var.

108
00:05:29,760 --> 00:05:32,081
Qapağı da

109
00:05:32,081 --> 00:05:33,830
buraya əlavə edirəm.

110
00:05:33,830 --> 00:05:37,990
Qan damarında nə baş verdi?

111
00:05:37,990 --> 00:05:41,110
Damarlarda müəyyən
radiusa sahibik.

112
00:05:41,110 --> 00:05:49,360
Radius kiçilməyə
başladı.

113
00:05:49,360 --> 00:05:53,200
Böyük dəyişikliklərdən sonra

114
00:05:53,200 --> 00:05:57,489
qan damarlarımız da 
kiçildi.

115
00:05:57,489 --> 00:05:59,280
Kiçilmiş radiusu

116
00:05:59,280 --> 00:06:01,180
şəkildə

117
00:06:01,180 --> 00:06:04,800
görə bilərik.

118
00:06:04,800 --> 00:06:08,080
Radiusun müqavimətlə
əlaqəsini bilirik.

119
00:06:08,080 --> 00:06:12,500
Deməli, müqavimət də
artdı.

120
00:06:12,500 --> 00:06:16,310
Müqavimət qan axınına qarşı
artmağa başladı.

121
00:06:16,310 --> 00:06:19,430
Buradan buraya qədər olan 
məsafənin qısa olmasından

122
00:06:19,430 --> 00:06:22,430
bəhs edirəm. Lumenə doğru

123
00:06:22,430 --> 00:06:24,540
nəsə daxil olur.

124
00:06:24,540 --> 00:06:28,110
Bir qədər maraqlı olan
digər dəyişiklik isə

125
00:06:28,110 --> 00:06:30,170
divarın əslində
daha sərt,

126
00:06:30,170 --> 00:06:31,870
daha bərk

127
00:06:31,870 --> 00:06:34,810
olmasıdır.

128
00:06:34,810 --> 00:06:37,050
Haqqında danışmadığım

129
00:06:37,050 --> 00:06:39,640
digər bir fakt isə

130
00:06:39,640 --> 00:06:46,650
saya əzələ hüceyrələrində
yaranan kalsium

131
00:06:46,650 --> 00:06:53,690
istehsalıdır. Biz bunu yeddinci
addım da

132
00:06:53,690 --> 00:06:56,420
adlandıra bilərik.

133
00:06:56,420 --> 00:06:58,357
Istehsal dedikdə
nəyi nəzərdə tuturam?

134
00:06:58,357 --> 00:07:00,190
Bu

135
00:07:00,190 --> 00:07:03,530
hüceyrələr

136
00:07:03,530 --> 00:07:07,900
sümük əmələ

137
00:07:07,900 --> 00:07:10,430
gətirirmiş kimi 
davranmağa başlayırlar.

138
00:07:10,430 --> 00:07:13,860
Ölü süngər
hüceyrələr

139
00:07:13,860 --> 00:07:17,100
kiçik ətraf mühit
yaradaraq

140
00:07:17,100 --> 00:07:19,380
buraya daha
çox kalsium

141
00:07:19,380 --> 00:07:22,330
istehsal etməliyəm deyə
düşünməyə başlayırlar.

142
00:07:22,330 --> 00:07:24,840
Bir az kalsium külçəsini
buraxırlar.

143
00:07:24,840 --> 00:07:28,220
Digər külçələri də

144
00:07:28,220 --> 00:07:30,410
əlavə edirlər.

145
00:07:30,410 --> 00:07:32,210
Anidən nəzər yetirdikdə

146
00:07:32,210 --> 00:07:34,950
buranın çox əhəngli 
olduğunu

147
00:07:34,950 --> 00:07:40,210
düşünürük.

148
00:07:40,210 --> 00:07:42,560
Bir qədər sümüyə bənzəyir.

149
00:07:42,560 --> 00:07:45,620
Sümükdə baş verən budur.

150
00:07:45,620 --> 00:07:49,620
Beləliklə, bütün sahə
əhəngləşməyə başlayır.

151
00:07:49,620 --> 00:07:51,700
Bu bölgə kalsiumla
zənginləşdikcə

152
00:07:51,700 --> 00:07:54,970
kalsium kristalları ilə

153
00:07:54,970 --> 00:07:59,940
dolmağa başlayır. Bu zaman
arteriyalar

154
00:07:59,940 --> 00:08:01,150
xırçıltılı olmağa
başlayır ki, bu da

155
00:08:01,150 --> 00:08:04,102
xoş səslənmir.

156
00:08:04,102 --> 00:08:05,560
Əslində onlar daha sərtdirlər.

157
00:08:05,560 --> 00:08:10,835
Burada əsas məqam

158
00:08:16,280 --> 00:08:21,470
daha çox sərtlik və daha az
uyunluq əldə etməkdir.

159
00:08:21,470 --> 00:08:24,510
Bu da damarın
xırçıldamasına və

160
00:08:24,510 --> 00:08:30,910
elastik ola bilməməsinə
səbəb olur. Aşağı uyğunluq,

161
00:08:30,910 --> 00:08:34,299
daha az elastiklik
deməkdir.


162
00:08:34,299 --> 00:08:36,210
Bütün dəyişikliklər

163
00:08:36,210 --> 00:08:39,780
bunlardan ibarətdir.

164
00:08:39,780 --> 00:08:42,610
Kiçik radius
müqaviməti artırır.

165
00:08:42,610 --> 00:08:45,770
Aşağı uyğunluq dedikdə,

166
00:08:45,770 --> 00:08:50,050
böyük və orta ölçülü
arteriyalardan qanın axması zamanı

167
00:08:50,050 --> 00:08:54,540
balon kimi genişlənməyinin
çətinləşməsi nəzərdə tutulur.

168
00:08:54,540 --> 00:08:56,590
İkisi də qanda təzyiqin
artmasına

169
99:59:59,999 --> 99:59:59,999
səbəb olacaq.