1
00:00:09,021 --> 00:00:13,111
Co mają ze sobą wspólnego
fani klimatycznej post-punkowej muzyki

2
00:00:13,111 --> 00:00:15,390
ze starożytnymi barbarzyńcami?

3
00:00:15,390 --> 00:00:16,622
Niezbyt wiele.

4
00:00:16,622 --> 00:00:20,031
To dlaczego jedni i drudzy
są nazywani gotami?

5
00:00:20,031 --> 00:00:21,632
Czy to dziwny zbieg okoliczności,

6
00:00:21,632 --> 00:00:26,101
czy może jakieś głębsze powiązanie
rozciągające się przez wieki?

7
00:00:26,101 --> 00:00:28,773
Nasza opowieść zaczyna się
w starożytnym Rzymie.

8
00:00:28,773 --> 00:00:32,741
Cesarstwo Rzymskie rozrastając się,
było nękane najazdami i inwazjami

9
00:00:32,741 --> 00:00:36,862
ze strony półkoczowniczych grup
żyjących wzdłuż jego granic.

10
00:00:36,862 --> 00:00:41,649
Jedną z najpotężniejszych
był germański lud Gotów.

11
00:00:41,649 --> 00:00:43,930
Składał się z dwóch plemion,

12
00:00:43,930 --> 00:00:45,165
Wizygotów

13
00:00:45,165 --> 00:00:47,153
i Ostrogotów.

14
00:00:47,153 --> 00:00:50,303
Część plemion germańskich
pozostała wrogami Rzymu,

15
00:00:50,303 --> 00:00:55,563
a część wcielono do cesarskiej armii.

16
00:00:55,563 --> 00:00:57,862
Kiedy rozpadło się Cesarstwo Rzymskie,

17
00:00:57,862 --> 00:01:01,613
armie tych plemion odegrały
ważną rolę w jego obronie

18
00:01:01,613 --> 00:01:04,438
i wewnętrznych walkach o władzę.

19
00:01:04,438 --> 00:01:08,924
W V wieku doszło do buntu najemników
pod wodzą Odoakera,

20
00:01:08,924 --> 00:01:13,034
który zajął Rzym i zdetronizował
cesarza zachodniorzymskiego.

21
00:01:13,034 --> 00:01:15,753
Odoaker oraz jego ostrogocki 
następca, Teodoryk Wielki,

22
00:01:15,753 --> 00:01:19,494
właściwie pozostawali 
pod władzą wschodniego cesarza

23
00:01:19,494 --> 00:01:22,194
i zachowali tradycje Rzymu,

24
00:01:22,194 --> 00:01:26,204
ale Zachodnie Cesarstwo już nigdy
nie było jednolitym państwem.

25
00:01:26,204 --> 00:01:29,363
Zostało podzielone na królestwa
rządzone przez Gotów

26
00:01:29,363 --> 00:01:31,094
i inne germańskie plemiona,

27
00:01:31,094 --> 00:01:34,004
które asymilowały się z lokalnymi ludami,

28
00:01:34,004 --> 00:01:38,177
chociaż ich liczne nazwy
wciąż można znaleźć na mapach.

29
00:01:38,177 --> 00:01:40,638
To był koniec okresu klasycznego

30
00:01:40,638 --> 00:01:43,775
i początek tak zwanych wieków ciemnych.

31
00:01:43,775 --> 00:01:46,524
Chociaż rzymska kultura
nie została całkowicie zniszczona,

32
00:01:46,524 --> 00:01:50,554
jej wpływy zmalały,
a w sztuce powstały nowe nurty

33
00:01:50,554 --> 00:01:53,705
skupiające się na religijnym 
symbolizmie i alegorii,

34
00:01:53,705 --> 00:01:56,335
zamiast na proporcjach i realizmie.

35
00:01:56,335 --> 00:01:58,805
Podobna zmiana zaszła w architekturze

36
00:01:58,805 --> 00:02:04,487
wraz z budową bazyliki Saint-Denis
we Francji w roku 1137.

37
00:02:04,487 --> 00:02:07,846
Ogromne okna, strzeliste łuki
i łęki przyporowe sprawiały,

38
00:02:07,846 --> 00:02:11,456
że konstrukcje były
bardziej szkieletowe i ozdobne.

39
00:02:11,456 --> 00:02:14,205
To podkreślało ich otwarte,
pełne światła wnętrza

40
00:02:14,205 --> 00:02:19,912
w odróżnieniu od grubych ścian 
i kolumn klasycznych budowli.

41
00:02:19,912 --> 00:02:21,336
Przez następne kilka wieków

42
00:02:21,336 --> 00:02:25,156
w tym stylu budowano katedry
w całej Europie.

43
00:02:25,156 --> 00:02:26,496
Ale moda się zmienia.

44
00:02:26,496 --> 00:02:31,437
Włoski renesans przywrócił uwielbienie
dla starożytnej Grecji i Rzymu,

45
00:02:31,437 --> 00:02:36,746
a bardziej współczesne style zaczęto
uznawać za niezgrabne i gorsze.

46
00:02:36,746 --> 00:02:38,256
W 1550 roku powstały


47
00:02:38,256 --> 00:02:41,156
"Żywoty najsławniejszych malarzy, 
rzeźbiarzy i architektów",

48
00:02:41,156 --> 00:02:45,127
gdzie Giorgio Vasari jako pierwszy 
określił ten styl gotyckim,

49
00:02:45,127 --> 00:02:47,526
co było pogardliwym
porównaniem do barbarzyńców,

50
00:02:47,526 --> 00:02:50,847
którym przypisywano
zniszczenie cywilizacji klasycznej.

51
00:02:50,847 --> 00:02:55,397
Nazwa przylgnęła i szybko zaczęto
tak określać całe średniowiecze,

52
00:02:55,397 --> 00:03:01,317
jako okres ciemnoty,
przesądów i prymitywizmu.

53
00:03:01,317 --> 00:03:05,849
Czas płynął dalej, zmieniała się też moda.

54
00:03:05,849 --> 00:03:09,248
W XVIII wieku nadeszło oświecenie,

55
00:03:09,248 --> 00:03:13,357
które ponad wszystko stawiało naukę.


56
00:03:13,357 --> 00:03:17,169
W opozycji do tej postawy, 
romantyczni autorzy jak Goethe czy Byron

57
00:03:17,169 --> 00:03:21,068
szukali wyidealizowanych
obrazów przeszłości, natury

58
00:03:21,068 --> 00:03:24,227
i tajemniczych sił duchowych.

59
00:03:24,227 --> 00:03:27,588
Słowo gotycki znowu zmieniło znaczenie

60
00:03:27,588 --> 00:03:33,388
i określało teraz gatunek literacki 
będący mroczniejszą stroną romantyzmu.

61
00:03:33,388 --> 00:03:35,906
Pierwszy raz użył go Horace Walpole

62
00:03:35,906 --> 00:03:40,429
w swojej powieści z 1764 roku,
"Zamczysko w Otranto",

63
00:03:40,429 --> 00:03:44,048
w odniesieniu do fabuły i atmosfery.

64
00:03:44,048 --> 00:03:47,148
Wiele motywów tej powieści
stało się stałymi elementami gatunku,

65
00:03:47,148 --> 00:03:52,088
będąc inspiracją dla powieści
oraz niezliczonych filmów.

66
00:03:52,088 --> 00:03:56,831
Etykieta gotyku przetrwała w literaturze
i kinie aż do lat 70. XX wieku,

67
00:03:56,831 --> 00:03:59,678
kiedy powstało nowe środowisko muzyczne.

68
00:03:59,678 --> 00:04:03,280
Inspirując się artystami takimi jak
The Doors czy The Velvet Underground,

69
00:04:03,280 --> 00:04:04,789
brytyjskie kapele post-punkowe,

70
00:04:04,789 --> 00:04:05,898
jak Joy Division,

71
00:04:05,898 --> 00:04:06,689
Bauhaus

72
00:04:06,689 --> 00:04:07,660
i The Cure

73
00:04:07,660 --> 00:04:10,419
połączyły mroczne teksty
i punkowe brzmienie

74
00:04:10,419 --> 00:04:13,599
z metaforyką inspirowaną 
epoką wiktoriańską,

75
00:04:13,599 --> 00:04:14,720
klasyką horroru

76
00:04:14,720 --> 00:04:17,949
i androgynicznym stylem glam.

77
00:04:17,949 --> 00:04:21,599
We wczesnych latach 80. XX wieku
podobne zespoły zaczęto określać

78
00:04:21,599 --> 00:04:24,471
w prasie muzycznej jako
przedstawicieli gotyckiego rocka.

79
00:04:24,471 --> 00:04:28,089
Rosnąca popularność wyniosła je
z mrocznych klubów

80
00:04:28,089 --> 00:04:31,130
do wielkich wydawnictw muzycznych i MTV.

81
00:04:31,130 --> 00:04:35,671
Dziś pomimo pojawiania się negatywnych
informacji w mediach i stereotypów,

82
00:04:35,671 --> 00:04:40,849
muzyka i moda gotycka wciąż są
silnym podziemnym nurtem.

83
00:04:40,849 --> 00:04:42,710
Gotyk podzielił się na różne podgatunki

84
00:04:42,710 --> 00:04:44,081
jak cybergoth,

85
00:04:44,081 --> 00:04:45,077
gothabilly,

86
00:04:45,077 --> 00:04:46,138
metal gotycki,

87
00:04:46,138 --> 00:04:48,796
a nawet steampunk.

88
00:04:48,796 --> 00:04:51,051
Historia słowa gotyk jest naznaczona

89
00:04:51,051 --> 00:04:54,744
tysiącami lat zmian kulturowych,

90
00:04:54,744 --> 00:04:57,620
od inwazji najeźdźców,
którzy zostają królami,

91
00:04:57,620 --> 00:05:01,083
przez strzeliste iglice,
zastępujące solidne kolumny,

92
00:05:01,083 --> 00:05:04,524
po artystów odnajdujących piękno w mroku.

93
00:05:04,524 --> 00:05:07,222
Na każdym z tych etapów
widać rewolucyjne zmiany

94
00:05:07,222 --> 00:05:13,011
i ludzką skłonność do sięgania wstecz,
żeby kształtować teraźniejszość.