0:00:06.414,0:00:08.748
DNA w jednej z twoich komórek

0:00:08.748,0:00:12.997
zostaje uszkodzone [br]dziesiątki tysięcy razy dziennie.

0:00:12.997,0:00:16.465
Pomnóż to przez sto bilionów komórek[br]w twoim organizmie

0:00:16.465,0:00:21.575
i masz trylion błędów w DNA dziennie.

0:00:21.575,0:00:23.826
DNA stanowi matrycę do budowy białek

0:00:23.826,0:00:26.431
niezbędnych komórkom, aby funkcjonować,

0:00:26.431,0:00:30.574
dlatego uszkodzenia powodują[br]poważne problemy, takie jak rak.

0:00:30.574,0:00:32.634
Błędy przybierają różne formy.

0:00:32.634,0:00:37.905
Czasem nukleotydy, [br]klocki budujące DNA, zostają uszkodzone,

0:00:37.905,0:00:41.092
a czasem nieprawidłowo sparowane,

0:00:41.092,0:00:43.049
powodując mutacje,

0:00:43.049,0:00:48.257
a ubytki w jednej bądź obu niciach[br]mogą zakłócać replikację DNA,

0:00:48.257,0:00:52.083
a nawet pomieszać różne fragmenty DNA.

0:00:52.083,0:00:56.409
Na szczęście, komórki znają sposoby,[br]aby naprawić większość problemów,

0:00:56.409,0:00:58.119
w większości przypadków.

0:00:58.119,0:01:01.908
Wszystkie mechanizmy naprawy [br]zależą od wyspecjalizowanych enzymów.

0:01:01.908,0:01:05.263
Różne enzymy odpowiadają [br]na różne uszkodzenia.

0:01:05.263,0:01:08.022
Nieprawidłowo sparowane zasady[br]to jeden z częstych błędów.

0:01:08.022,0:01:10.232
Każdy nukleotyd zawiera zasadę,

0:01:10.232,0:01:12.262
a podczas replikacji DNA,

0:01:12.262,0:01:16.633
enzym zwany polimerazą DNA[br]ma dostarczyć odpowiednią zasadę

0:01:16.633,0:01:20.582
do sparowania z zasadami[br]na matrycowej nici.

0:01:20.582,0:01:24.217
Adeninę z tyminą i guaninę z cytozyną.

0:01:24.217,0:01:27.169
Raz na sto tysięcy addycji

0:01:27.169,0:01:28.976
przytrafia się błąd.

0:01:28.976,0:01:31.286
Enzym od razu wyłapuje większość z nich

0:01:31.286,0:01:35.600
i wycina kilka nukleotydów, [br]aby zastąpić je właściwymi.

0:01:35.600,0:01:38.020
W razie gdyby błędy nie zostały wyłapane,

0:01:38.020,0:01:41.269
drugi zestaw białek sprawdza jeszcze raz.

0:01:41.269,0:01:42.848
Gdy znajdują niedopasowane pary,

0:01:42.848,0:01:46.257
wycinają niewłaściwy nukleotyd [br]i podmieniają go.

0:01:46.257,0:01:48.478
To naprawa niedopasowanych zasad.

0:01:48.478,0:01:52.238
Oba systemy redukują[br]ilość niedopasowanych zasad

0:01:52.238,0:01:55.362
do około jednego na miliard.

0:01:55.362,0:01:59.239
DNA może ulec uszkodzeniu po replikacji.

0:01:59.239,0:02:02.900
Różne cząsteczki mogą spowodować [br]chemiczne zmiany w nukleotydach.

0:02:02.900,0:02:06.245
Niektóre z nich to czynniki środowiskowe,

0:02:06.245,0:02:09.202
jak niektóre związki w dymie tytoniowym.

0:02:09.202,0:02:12.349
Inne to związki występujące w komórkach,

0:02:12.349,0:02:14.917
jak na przykład nadtlenek wodoru.

0:02:14.917,0:02:17.143
Niektóre zmiany chemiczne są tak częste,

0:02:17.143,0:02:21.348
że mają specyficzne enzymy [br]naprawiające błąd.

0:02:21.348,0:02:24.885
Komórka zna także ogólne sposoby napraw.

0:02:24.885,0:02:27.231
Jeśli tylko jedna zasada jest uszkodzona,

0:02:27.231,0:02:32.143
zazwyczaj można ją naprawić[br]w procesie wycinania zasad.

0:02:32.143,0:02:34.528
Jeden z enzymów wycina uszkodzoną zasadę,

0:02:34.528,0:02:40.410
a inne enzymy przycinają to miejsce[br]i zastępują nukleotydy.

0:02:40.410,0:02:45.290
Promieniowanie UV może wywołać szkodę,[br]która jest trudniejsza do naprawienia.

0:02:45.290,0:02:49.274
Czasami dwa sąsiadujące nukleotydy[br]przyłączają się do siebie,

0:02:49.274,0:02:52.394
zniekształcając strukturę[br]podwójnej helisy DNA.

0:02:52.394,0:02:55.567
Takie uszkodzenia wymagają[br]bardziej złożonego procesu

0:02:55.567,0:02:58.975
zwanego naprawą[br]poprzez wycinanie nukleotydów.

0:02:58.975,0:03:04.015
Grupa protein usuwa długą nić,[br]złożoną z 24 lub więcej nukleotydów,

0:03:04.015,0:03:06.745
i zastępuje ją nową.

0:03:06.745,0:03:10.700
Promieniowanie o wysokiej częstotliwości,[br]jak gamma i rentgenowskie,

0:03:10.700,0:03:13.101
wywołuje inny rodzaj uszkodzeń.

0:03:13.101,0:03:18.285
Mogą one uszkodzić[br]jedną lub obie nici szkieletu DNA.

0:03:18.285,0:03:21.183
Pęknięcia obu nici[br]są najniebezpieczniejsze.

0:03:21.183,0:03:24.166
Jedno takie uszkodzenie może[br]doprowadzić do śmierci komórki.

0:03:24.166,0:03:27.503
Dwa powszechne sposoby[br]naprawy uszkodzeń w obu niciach

0:03:27.503,0:03:33.081
to rekombinacja homologiczna[br]i łączenie niehomologicznych końców.

0:03:33.081,0:03:39.186
Rekombinacja homologiczna używa za wzór[br]nieuszkodzony fragment podobnego DNA.

0:03:39.186,0:03:43.850
Enzymy przeplatają[br]uszkodzone i nieuszkodzone nici,

0:03:43.850,0:03:46.449
sprawiają, że wymieniają[br]sekwencję nukleotydów,

0:03:46.449,0:03:49.244
i wypełniają brakujące luki,

0:03:49.244,0:03:53.229
aby utworzyć dwa kompletne[br]segmenty podwójnej nici.

0:03:53.229,0:03:55.891
Łączenie niehomologicznych końców[br]

0:03:55.891,0:03:58.108
nie korzysta ze wzoru.

0:03:58.108,0:04:02.540
Zamiast tego grupa protein[br]przycina kilka nukleotydów,

0:04:02.540,0:04:06.565
a potem łączy przerwane końce ze sobą

0:04:06.565,0:04:08.554
Ten proces nie jest tak dokładny.

0:04:08.554,0:04:12.187
Może spowodować, że geny ulegną[br]pomieszaniu lub przemieszczeniu.

0:04:12.187,0:04:16.332
Jest jednak użyteczny,[br]gdy siostrzane DNA jest niedostępne.

0:04:16.332,0:04:20.149
Oczywiście zmiany w DNA[br]nie zawsze są szkodliwe.

0:04:20.149,0:04:23.751
Korzystne mutacje pozwalają[br]gatunkom ewoluować.

0:04:23.751,0:04:27.663
W większości przypadków[br]DNA ma pozostać niezmienne.

0:04:27.663,0:04:31.776
Uszkodzenia w procesach naprawy DNA[br]wiążą się z przedwczesnym starzeniem

0:04:31.776,0:04:34.010
i wieloma rodzajami raka.

0:04:34.010,0:04:36.224
Jeśli szukacie fontanny młodości,

0:04:36.224,0:04:39.614
to wypływa ona z waszych komórek

0:04:39.614,0:04:42.232
miliardy razy dziennie.