1
00:00:06,414 --> 00:00:08,748
तुमच्या शरीरातील एका पेशीतील DNA

2
00:00:08,748 --> 00:00:12,997
नादुरुस्त होतो तेव्हा दिवसातून 
हजोरो वेळा

3
00:00:12,997 --> 00:00:16,465
शरीरातील हजारो कोटी पेशी 
नादुरुस्त होत असतात.

4
00:00:16,465 --> 00:00:21,575
शरीरातील सुमारे करोडो बिलियन DNA दररोज 
नादुरस्त होतात

5
00:00:21,575 --> 00:00:23,826
DNA हा प्रोटीन्सचा आराखडा ठरवितो

6
00:00:23,826 --> 00:00:26,431
प्रोटीन्स जे पेशींच्या कार्यासाठी 
आवश्यक आहेत.

7
00:00:26,431 --> 00:00:30,574
DNA मधील बिघाड कर्करोगासारखे गंभीर 
रोग निर्माण करतात.

8
00:00:30,574 --> 00:00:32,634
वेगवेगळ्या स्वरुपात हे बिघाड दिसतात

9
00:00:32,634 --> 00:00:37,905
काहीवेळा नुक्लेओ टाईडस, जे DNA च्या 
रचनेचा पाया आहे, बिघडतात,

10
00:00:37,905 --> 00:00:41,092
काहीवेळा यांची जुळवली चुकीची होते

11
00:00:41,092 --> 00:00:43,049
आणि त्यामुळे उत्परिवर्तन होते

12
00:00:43,049 --> 00:00:48,257
DNA च्या दोन्ही अथवा एका शिडीत जखडून 
DNA प्रती काढण्याच्या कार्यात बिघाड करतो

13
00:00:48,257 --> 00:00:52,083
किवा DNA च्या एखाद्या भागात मिसळतो.

14
00:00:52,083 --> 00:00:56,409
सुदैवाने पेशीत यास अटकाव 
करणारी यंत्रणा असते.

15
00:00:56,409 --> 00:00:58,119
ती बहुतेकदा सफल होते.

16
00:00:58,119 --> 00:01:01,908
या मार्गातील दुरुस्ती करतात 
विशिष्ट विकार( enzymes.)

17
00:01:01,908 --> 00:01:05,313
ही प्रोटीन्स असून ते विविध भागात
विविध प्रतिसाद देतात.

18
00:01:05,313 --> 00:01:07,762
सामान्य होणारी चूक म्हणजे
पाया घटकांची चुकीची जुळवणी

19
00:01:07,762 --> 00:01:10,232
प्रत्येक नुक्लेओ टाईडमध्ये हे बसलेलेअसतात
A, G, C. T

20
00:01:10,232 --> 00:01:12,262
आणि DNA च्या प्रती काढण्याच्या क्रियेत

21
00:01:12,262 --> 00:01:16,633
ही विकरे योग्य जोडी जुळविण्याचे
काम करतात

22
00:01:16,633 --> 00:01:20,582
ज्यायोगे प्रत्येक (A TO T G TO C )
strand मधील योग्य त्या पायाशी जुळवणी होते

23
00:01:20,582 --> 00:01:24,217
हे असे अदेनाइन थायमिन बरोबर,
आणि गौनीनसायटोसिन बरोबर.

24
00:01:24,217 --> 00:01:27,169
पण या लाखो पाया जुळलवणीत

25
00:01:27,169 --> 00:01:28,976
एखादी चूक होते.

26
00:01:28,976 --> 00:01:31,286
ही विकरे योग्य जुळणी होण्यास 
मदत करतात.

27
00:01:31,286 --> 00:01:35,940
काही नुक्लेओ टाईड सोडतात व त्यांना
योग्य ठिकाणी जोडतात

28
00:01:35,940 --> 00:01:37,810
यात काही सुटतात.

29
00:01:37,810 --> 00:01:41,369
पण प्रोटीन्सचा दुसरा संच तपासण्यास येतो.

30
00:01:41,369 --> 00:01:42,848
त्यांना अयोग्य जोडी आढळली तर

31
00:01:42,848 --> 00:01:46,257
ते चुकीची जोडणी दुरुस्त करतात

32
00:01:46,257 --> 00:01:48,478
यास चुकीची जोडणी दुरुस्ती म्हणतात

33
00:01:48,478 --> 00:01:52,238
या सर्व यंत्रणेत चुका कमी क्रल्या जातात

34
00:01:52,238 --> 00:01:55,482
दहा कोटीत एखादी चूक राहते.

35
00:01:55,482 --> 00:01:59,149
पण या दुरुस्तीने DNA त बिघाड होऊ शकतो.

36
00:01:59,149 --> 00:02:02,900
याशिवाय अनेक रेणू नुक्लेओ टाईडमध्ये 
रासायनिक बदल घडवितात

37
00:02:02,900 --> 00:02:06,245
यातील काही पर्यावरणातील प्रदूषके असतात.

38
00:02:06,245 --> 00:02:09,202
जसे तंबाखूच्या धुरातील संयुगे.

39
00:02:09,202 --> 00:02:12,349
तर काही पेशीतच नैसर्गिक रित्या असतात

40
00:02:12,349 --> 00:02:14,917
जसे हायड्रोजन पेराओक्सैड

41
00:02:14,917 --> 00:02:17,143
काही रासायनिक बदल सामान्य असतात.

42
00:02:17,143 --> 00:02:21,348
त्यासाठी नुकसानीची दुरुस्ती करण्यासाठी 
विशिष्ट विकारे असतात.

43
00:02:21,348 --> 00:02:24,885
याव्यतिरिक्त पेशीत काही सामान्य 
दुरुस्तीचे मार्ग असतात

44
00:02:24,885 --> 00:02:27,231
जर एखादा पाया खराब झाला

45
00:02:27,231 --> 00:02:32,143
तर या यंत्रणेने दुरुस्त होतो यास 
पाया सर्जरी दुरुस्ती म्हणतात.

46
00:02:32,143 --> 00:02:34,528
एक विकर खराब पायाला नामनिर्देशित करतो

47
00:02:34,528 --> 00:02:40,410
आणि दुसरा त्याभागास कापून योग्य पाया जोडतो

48
00:02:40,410 --> 00:02:45,290
अतिनील किरणांमुळे होणारे बदल 
जे दुरुस्त होण्यास अवघड असतात

49
00:02:45,290 --> 00:02:49,274
त्यामुळे दोन गुणसुत्रे चिकटतात

50
00:02:49,274 --> 00:02:52,394
आणि dna च्या दुहेरी शिडीची
रचना नष्ट करतात .

51
00:02:52,394 --> 00:02:55,567
याच्या दुरुस्तीची प्रक्रिया
खूप जातील असते

52
00:02:55,567 --> 00:02:58,975
यास गुणसुत्रे शस्त्रक्रिया 
दुरुस्ती म्हणूया

53
00:02:58,975 --> 00:03:04,015
या साठी प्रोटीन्स्ची एक टीम गुंणसुत्राची
लांबलचक श्हिडी काढून टाकतात

54
00:03:04,015 --> 00:03:06,745
आणि त्याजागी योग्य शिडी जोडतात

55
00:03:06,745 --> 00:03:10,700
उच्च कंपने असलेली प्रारणे गामा क्ष किरणे

56
00:03:10,700 --> 00:03:13,101
वेगळ्या प्रकारचे बिघाड करतात

57
00:03:13,101 --> 00:03:18,285
ते गुणसूत्राच्या एक अथवा 
दोन्ही कडा दुरुस्त करतात

58
00:03:18,285 --> 00:03:21,303
दोन्ही कडा खराब होणे खूप धोक्याचे असते

59
00:03:21,303 --> 00:03:24,066
एकदेखील पेशीचा नाश करू शकते

60
00:03:24,066 --> 00:03:27,503
या दुरुस्तीसाठी दोन मार्ग असतात

61
00:03:27,503 --> 00:03:33,081
होमोलोगौस जोडणी व 
नॉन होमोलोगौस जोडणी

62
00:03:33,081 --> 00:03:39,186
होमोलोगौस जोडणी चांगल्या
अवस्थेतील DNA पाया मानून काम करते

63
00:03:39,186 --> 00:03:43,850
नादुरुस्त DNA ची जागा चांगला DNA घेतो 
तो विकरांच्या मदतीनेच

64
00:03:43,850 --> 00:03:46,449
गुणसूत्रातील क्रम दुरुस्त करतो

65
00:03:46,449 --> 00:03:49,244
आणि शेवटी रिक्त जागी योग्य DNA जोडतो

66
00:03:49,244 --> 00:03:53,229
आणि अश्याप्रकारे dna चे दोन्ही 
strand दुरुस्त करतो

67
00:03:53,229 --> 00:03:55,891
नॉन-होमोलोगौस जोडणी ते जोडण्याचे काम करतो

68
00:03:55,891 --> 00:03:58,108
ते काही पायाभूत DNA चा वापर करीत नाही

69
00:03:58,108 --> 00:04:02,540
काही प्रथिने गुंणसुत्राना कापतात

70
00:04:02,540 --> 00:04:06,565
आणि त्यांना तुटलेल्या जागी जोडतात

71
00:04:06,565 --> 00:04:08,554
ही प्रक्रिया काही तेवढी बरोबर नाही

72
00:04:08,554 --> 00:04:12,187
त्यामुळे जीन्स एकत्र मिसळतात किवा
दूर जातात

73
00:04:12,187 --> 00:04:16,332
पण जेव्हा त्याचा जोडीदार DNA
मिळत नाही तेव्हा ते ठीक आहे

74
00:04:16,332 --> 00:04:20,149
DNAतील बदल काही वाईट नसतात

75
00:04:20,149 --> 00:04:23,751
त्यामुळे उत्परिवर्तन होऊन 
नव्या प्रजाती निर्माण होतात

76
00:04:23,751 --> 00:04:27,663
पण आपल्याला DNA
योग्य जागीच असावयास हवा असतो

77
00:04:27,663 --> 00:04:31,776
DNAमधील दोषामुळेच अकाली वार्धक्य येते

78
00:04:31,776 --> 00:04:34,010
विविध प्रकारचे कर्करोग होतात

79
00:04:34,010 --> 00:04:36,224
तारुण्याचा झरा पाह्याचा असेल तर तो

80
00:04:36,224 --> 00:04:39,160
तुमच्या शरीरात कार्यरत असतो

81
00:04:39,160 --> 00:04:42,719
दिवसातून कोटी कोटी वेळा.