0:00:06.414,0:00:08.748
तुमच्या शरीरातील एका पेशीतील DNA

0:00:08.748,0:00:12.997
नादुरुस्त होतो तेव्हा दिवसातून [br]हजोरो वेळा

0:00:12.997,0:00:16.465
शरीरातील हजारो कोटी पेशी [br]नादुरुस्त होत असतात.

0:00:16.465,0:00:21.575
शरीरातील सुमारे करोडो बिलियन DNA दररोज [br]नादुरस्त होतात

0:00:21.575,0:00:23.826
DNA हा प्रोटीन्सचा आराखडा ठरवितो

0:00:23.826,0:00:26.431
प्रोटीन्स जे पेशींच्या कार्यासाठी [br]आवश्यक आहेत.

0:00:26.431,0:00:30.574
DNA मधील बिघाड कर्करोगासारखे गंभीर [br]रोग निर्माण करतात.

0:00:30.574,0:00:32.634
वेगवेगळ्या स्वरुपात हे बिघाड दिसतात

0:00:32.634,0:00:37.905
काहीवेळा नुक्लेओ टाईडस, जे DNA च्या [br]रचनेचा पाया आहे, बिघडतात,

0:00:37.905,0:00:41.092
काहीवेळा यांची जुळवली चुकीची होते

0:00:41.092,0:00:43.049
आणि त्यामुळे उत्परिवर्तन होते

0:00:43.049,0:00:48.257
DNA च्या दोन्ही अथवा एका शिडीत जखडून [br]DNA प्रती काढण्याच्या कार्यात बिघाड करतो

0:00:48.257,0:00:52.083
किवा DNA च्या एखाद्या भागात मिसळतो.

0:00:52.083,0:00:56.409
सुदैवाने पेशीत यास अटकाव [br]करणारी यंत्रणा असते.

0:00:56.409,0:00:58.119
ती बहुतेकदा सफल होते.

0:00:58.119,0:01:01.908
या मार्गातील दुरुस्ती करतात [br]विशिष्ट विकार( enzymes.)

0:01:01.908,0:01:05.313
ही प्रोटीन्स असून ते विविध भागात[br]विविध प्रतिसाद देतात.

0:01:05.313,0:01:07.762
सामान्य होणारी चूक म्हणजे[br]पाया घटकांची चुकीची जुळवणी

0:01:07.762,0:01:10.232
प्रत्येक नुक्लेओ टाईडमध्ये हे बसलेलेअसतात[br]A, G, C. T

0:01:10.232,0:01:12.262
आणि DNA च्या प्रती काढण्याच्या क्रियेत

0:01:12.262,0:01:16.633
ही विकरे योग्य जोडी जुळविण्याचे[br]काम करतात

0:01:16.633,0:01:20.582
ज्यायोगे प्रत्येक (A TO T G TO C )[br]strand मधील योग्य त्या पायाशी जुळवणी होते

0:01:20.582,0:01:24.217
हे असे अदेनाइन थायमिन बरोबर,[br]आणि गौनीनसायटोसिन बरोबर.

0:01:24.217,0:01:27.169
पण या लाखो पाया जुळलवणीत

0:01:27.169,0:01:28.976
एखादी चूक होते.

0:01:28.976,0:01:31.286
ही विकरे योग्य जुळणी होण्यास [br]मदत करतात.

0:01:31.286,0:01:35.940
काही नुक्लेओ टाईड सोडतात व त्यांना[br]योग्य ठिकाणी जोडतात

0:01:35.940,0:01:37.810
यात काही सुटतात.

0:01:37.810,0:01:41.369
पण प्रोटीन्सचा दुसरा संच तपासण्यास येतो.

0:01:41.369,0:01:42.848
त्यांना अयोग्य जोडी आढळली तर

0:01:42.848,0:01:46.257
ते चुकीची जोडणी दुरुस्त करतात

0:01:46.257,0:01:48.478
यास चुकीची जोडणी दुरुस्ती म्हणतात

0:01:48.478,0:01:52.238
या सर्व यंत्रणेत चुका कमी क्रल्या जातात

0:01:52.238,0:01:55.482
दहा कोटीत एखादी चूक राहते.

0:01:55.482,0:01:59.149
पण या दुरुस्तीने DNA त बिघाड होऊ शकतो.

0:01:59.149,0:02:02.900
याशिवाय अनेक रेणू नुक्लेओ टाईडमध्ये [br]रासायनिक बदल घडवितात

0:02:02.900,0:02:06.245
यातील काही पर्यावरणातील प्रदूषके असतात.

0:02:06.245,0:02:09.202
जसे तंबाखूच्या धुरातील संयुगे.

0:02:09.202,0:02:12.349
तर काही पेशीतच नैसर्गिक रित्या असतात

0:02:12.349,0:02:14.917
जसे हायड्रोजन पेराओक्सैड

0:02:14.917,0:02:17.143
काही रासायनिक बदल सामान्य असतात.

0:02:17.143,0:02:21.348
त्यासाठी नुकसानीची दुरुस्ती करण्यासाठी [br]विशिष्ट विकारे असतात.

0:02:21.348,0:02:24.885
याव्यतिरिक्त पेशीत काही सामान्य [br]दुरुस्तीचे मार्ग असतात

0:02:24.885,0:02:27.231
जर एखादा पाया खराब झाला

0:02:27.231,0:02:32.143
तर या यंत्रणेने दुरुस्त होतो यास [br]पाया सर्जरी दुरुस्ती म्हणतात.

0:02:32.143,0:02:34.528
एक विकर खराब पायाला नामनिर्देशित करतो

0:02:34.528,0:02:40.410
आणि दुसरा त्याभागास कापून योग्य पाया जोडतो

0:02:40.410,0:02:45.290
अतिनील किरणांमुळे होणारे बदल [br]जे दुरुस्त होण्यास अवघड असतात

0:02:45.290,0:02:49.274
त्यामुळे दोन गुणसुत्रे चिकटतात

0:02:49.274,0:02:52.394
आणि dna च्या दुहेरी शिडीची[br]रचना नष्ट करतात .

0:02:52.394,0:02:55.567
याच्या दुरुस्तीची प्रक्रिया[br]खूप जातील असते

0:02:55.567,0:02:58.975
यास गुणसुत्रे शस्त्रक्रिया [br]दुरुस्ती म्हणूया

0:02:58.975,0:03:04.015
या साठी प्रोटीन्स्ची एक टीम गुंणसुत्राची[br]लांबलचक श्हिडी काढून टाकतात

0:03:04.015,0:03:06.745
आणि त्याजागी योग्य शिडी जोडतात

0:03:06.745,0:03:10.700
उच्च कंपने असलेली प्रारणे गामा क्ष किरणे

0:03:10.700,0:03:13.101
वेगळ्या प्रकारचे बिघाड करतात

0:03:13.101,0:03:18.285
ते गुणसूत्राच्या एक अथवा [br]दोन्ही कडा दुरुस्त करतात

0:03:18.285,0:03:21.303
दोन्ही कडा खराब होणे खूप धोक्याचे असते

0:03:21.303,0:03:24.066
एकदेखील पेशीचा नाश करू शकते

0:03:24.066,0:03:27.503
या दुरुस्तीसाठी दोन मार्ग असतात

0:03:27.503,0:03:33.081
होमोलोगौस जोडणी व [br]नॉन होमोलोगौस जोडणी

0:03:33.081,0:03:39.186
होमोलोगौस जोडणी चांगल्या[br]अवस्थेतील DNA पाया मानून काम करते

0:03:39.186,0:03:43.850
नादुरुस्त DNA ची जागा चांगला DNA घेतो [br]तो विकरांच्या मदतीनेच

0:03:43.850,0:03:46.449
गुणसूत्रातील क्रम दुरुस्त करतो

0:03:46.449,0:03:49.244
आणि शेवटी रिक्त जागी योग्य DNA जोडतो

0:03:49.244,0:03:53.229
आणि अश्याप्रकारे dna चे दोन्ही [br]strand दुरुस्त करतो

0:03:53.229,0:03:55.891
नॉन-होमोलोगौस जोडणी ते जोडण्याचे काम करतो

0:03:55.891,0:03:58.108
ते काही पायाभूत DNA चा वापर करीत नाही

0:03:58.108,0:04:02.540
काही प्रथिने गुंणसुत्राना कापतात

0:04:02.540,0:04:06.565
आणि त्यांना तुटलेल्या जागी जोडतात

0:04:06.565,0:04:08.554
ही प्रक्रिया काही तेवढी बरोबर नाही

0:04:08.554,0:04:12.187
त्यामुळे जीन्स एकत्र मिसळतात किवा[br]दूर जातात

0:04:12.187,0:04:16.332
पण जेव्हा त्याचा जोडीदार DNA[br]मिळत नाही तेव्हा ते ठीक आहे

0:04:16.332,0:04:20.149
DNAतील बदल काही वाईट नसतात

0:04:20.149,0:04:23.751
त्यामुळे उत्परिवर्तन होऊन [br]नव्या प्रजाती निर्माण होतात

0:04:23.751,0:04:27.663
पण आपल्याला DNA[br]योग्य जागीच असावयास हवा असतो

0:04:27.663,0:04:31.776
DNAमधील दोषामुळेच अकाली वार्धक्य येते

0:04:31.776,0:04:34.010
विविध प्रकारचे कर्करोग होतात

0:04:34.010,0:04:36.224
तारुण्याचा झरा पाह्याचा असेल तर तो

0:04:36.224,0:04:39.160
तुमच्या शरीरात कार्यरत असतो

0:04:39.160,0:04:42.719
दिवसातून कोटी कोटी वेळा.