WEBVTT

00:00:06.414 --> 00:00:08.748
Το DNA σε ένα και μόνο από τα κύτταρά σου

00:00:08.748 --> 00:00:12.997
υφίσταται βλάβες
δεκάδες χιλιάδες φορές κάθε μέρα.

00:00:12.997 --> 00:00:16.465
Πολλαπλασίασε αυτό με τα 100 τρις
εκατομμύρια περίπου κύτταρα του σώματος,

00:00:16.465 --> 00:00:21.295
και έχεις ένας πεντάκις εκατομμύριο
λαθών στο DNA κάθε μέρα.

00:00:21.415 --> 00:00:23.626
Και, επειδή το DNA παρέχει το προσχέδιο

00:00:23.626 --> 00:00:26.981
για τις πρωτεΐνες που τα κυτταρά σου
χρειάζονται για να λειτουργήσουν,

00:00:26.981 --> 00:00:30.004
οι βλάβες μπορεί να προκαλέσουν
σοβαρά προβλήματα, όπως καρκίνο.

00:00:30.574 --> 00:00:32.634
Τα λάθη μπορεί να έχουν διάφορες μορφές.

00:00:32.634 --> 00:00:37.905
Κάποιες φορές τα νουκλεοτίδια, τα δομικά
στοιχεία του DNA υφίστανται βλάβες,

00:00:37.905 --> 00:00:41.092
άλλες φορές τα νουκλεοτίδια
ζευγαρώνουν με λάθος τρόπο,

00:00:41.092 --> 00:00:43.049
προκαλώντας μεταλλάξεις,

00:00:43.049 --> 00:00:48.257
και οι εγκοπές στη μία ή στις δύο αλυσίδες
μπορεί να παρέμβουν στην αντιγραφή του DNA

00:00:48.257 --> 00:00:52.083
ή ακόμα και να κάνουν τμήματα του DNA
να ανακατευτούν μεταξύ τους.

00:00:52.083 --> 00:00:56.409
Ευτυχώς, τα κύτταρά σου έχουν τρόπους να
διορθώσουν τα πιο πολλά τέτοια προβλήματα

00:00:56.409 --> 00:00:58.119
τις περισσότερες φορές.

00:00:58.119 --> 00:01:01.908
Όλα αυτά τα μονοπάτια επιδιόρθωσης
βασίζονται σε εξειδικευμένα ένζυμα.

00:01:01.908 --> 00:01:05.093
Διαφορετικά ένζυμα αποκρίνονται
σε διαφορετικού είδους βλάβες.

00:01:05.313 --> 00:01:07.882
Ένα συχνό λάθος είναι
οι αταίριαστες βάσεις.

00:01:07.882 --> 00:01:10.232
Κάθε νουκλεοτίδιο περιέχει μία βάση,

00:01:10.232 --> 00:01:12.262
και κατά την αντιγραφή το DNA

00:01:12.262 --> 00:01:16.633
το ένζυμο DNA πολυμεράση
πρέπει να φέρει τη σωστή βάση

00:01:16.633 --> 00:01:20.582
ώστε να ζευγαρώσει με κάθε βάση 
της αλυσίδας-πρότυπο που αντιγράφεται.

00:01:20.582 --> 00:01:24.217
Η αδενίνη με θυμίνη
και η γουανίνη με κυτοσίνη.

00:01:24.217 --> 00:01:27.169
Αλλά περίπου μία φορά σε κάθε
εκατό χιλιάδες προσθήκες,

00:01:27.169 --> 00:01:28.736
κάνει ένα λάθος.

00:01:28.976 --> 00:01:31.286
Το ένζυμο καταλαβαίνει
τα περισσότερα λάθη αμέσως

00:01:31.286 --> 00:01:35.330
αποκόβει μερικά νουκλεοτίδια
και τα αντικαθιστά με τα σωστά.

00:01:35.560 --> 00:01:37.810
Και για την περίπτωση
που μερικά ξεφύγουν,

00:01:37.810 --> 00:01:41.369
μια δεύτερη ομάδα πρωτεϊνών
ακολουθεί για να ελέγξει.

00:01:41.369 --> 00:01:42.848
Αν βρουν κάτι αταίριαστο,

00:01:42.848 --> 00:01:45.997
κόβουν το λάθος νουκλεοτίδιο
και το αντικαθιστούν.

00:01:46.257 --> 00:01:48.478
Αυτό λέγεται επιδιόρθωση 
αταίριαστου ζεύγους.

00:01:48.478 --> 00:01:52.238
Μαζί, τα δύο αυτά συστήματα μειώνουν
τον αριθμό λαθών αταίριαστων βάσεων

00:01:52.238 --> 00:01:55.212
σε περίπου ένα στο ένα εκατομμύριο.

00:01:55.482 --> 00:01:58.849
Αλλά το DNA μπορεί να υποστεί βλάβες
και μετά το διπλασιασμό.

00:01:59.159 --> 00:02:02.900
Πολλά διαφορετικά μόρια μπορεί να αλλάξουν
χημικά τα νουκλεοτίδια.

00:02:02.900 --> 00:02:06.245
Κάποια από αυτά προέρχονται
από το περιβάλλον,

00:02:06.245 --> 00:02:09.202
όπως σύμπλοκα που υπάρχουν στον καπνό.

00:02:09.202 --> 00:02:12.349
Άλλα όμως είναι μόρια που βρίσκονται
φυσικά στα κύτταρα,

00:02:12.349 --> 00:02:14.917
όπως το υπεροξείδιο του υδρογόνου.

00:02:14.917 --> 00:02:17.143
Κάποιες χημικές αλλαγές
είναι τόσο συνηθισμένες

00:02:17.143 --> 00:02:21.348
που υπάρχουν συγκεκριμένα ένζυμα
με σκοπό τους να διορθώσουν τη βλάβη.

00:02:21.348 --> 00:02:24.885
Αλλά το κύτταρο διαθέτει και
πιο γενικά μονοπάτια επιδιόρθωσης.

00:02:24.885 --> 00:02:27.231
Αν μία μόνο βάση καταστραφεί,

00:02:27.231 --> 00:02:32.143
μπορεί συνήθως να επιδιορθωθεί με μια
διαδικασία που ονομάζεται εκτομή βάσης.

00:02:32.143 --> 00:02:34.528
Ένα ένζυμο κόβει την κατεστραμμένη βάση,

00:02:34.528 --> 00:02:40.070
ενώ άλλα ένζυμα κόβουν στην περιοχή
και αντικαθιστούν τα νουκλεοτίδια.

00:02:40.410 --> 00:02:45.290
Οι ακτίνες UV προκαλούν καταστροφή
που είναι δυσκολότερο να επιδιορθωθεί.

00:02:45.290 --> 00:02:49.274
Κάποιες φορές, κάνει
δύο γειτονικά νουκλεοτίδια να ενωθούν,

00:02:49.274 --> 00:02:52.394
παραμορφώνοντας τη δομή
της δίκλωνης έλικας του DNA.

00:02:52.394 --> 00:02:55.567
Τέτοια βλάβη απαιτεί
μια πιο πολύπλοκη διαδικασία,

00:02:55.567 --> 00:02:58.975
την επιδιόρθωση εκτομής νουκλεοτιδίου.

00:02:58.975 --> 00:03:04.015
Μια ομάδα πρωτεϊνών αφαιρεί
μια αλυσίδα 24 περίπου νουκλεοτιδίων,

00:03:04.015 --> 00:03:06.455
και τα αντικαθιστά με καινούρια.

00:03:06.745 --> 00:03:10.700
Υψηλής συχνότητας ακτινοβολία,
όπως γ ή X,

00:03:10.700 --> 00:03:13.101
προκαλεί διαφορετικού τύπου βλάβη.

00:03:13.101 --> 00:03:18.285
Μπορεί να καταστρέψει έναν ή δύο κλώνους
της ραχοκοκκαλιάς του DNA.

00:03:18.285 --> 00:03:21.303
Οι ρήξεις της δίκλωνης έλικας
είναι οι πιο επικίνδυνες βλάβες.

00:03:21.303 --> 00:03:24.066
Μία και μόνο μπορεί να προκαλέσει
κυτταρικό θάνατο.

00:03:24.066 --> 00:03:27.503
Τα δύο πιο συνηθισμένα μονοπάτια
επιδιόρθωσης δίκλωνων ρήξεων

00:03:27.503 --> 00:03:32.721
είναι ο ομόλογος ανασυνδυασμός
και η μη ομόλογη σύνδεση άκρων.

00:03:33.081 --> 00:03:39.186
Ο ομόλογος ανασυνδυασμός χρησιμοποιεί ως
πρότυπο μια παρόμοια περιοχή ανέπαφου DNA.

00:03:39.186 --> 00:03:43.850
Ένζυμα φέρνουν κοντά τους κατεστραμμένους
με τους ανέπαφους κλώνους,

00:03:43.850 --> 00:03:46.449
ώστε να ανταλλάξουν
ακολουθίες νουκλεοτιδίων

00:03:46.449 --> 00:03:49.244
και τελικά γεμίζουν τα κενά

00:03:49.244 --> 00:03:52.929
έτσι ώστε να καταλήξουν με 
δύο πλήρη δίκλωνα τμήματα.

00:03:53.229 --> 00:03:55.891
Η μη ομόλογη σύνδεση άκρων από την άλλη,

00:03:55.891 --> 00:03:58.108
δε βασίζεται σε πρότυπο.

00:03:58.108 --> 00:04:02.540
Αντί για αυτό, μια σειρά πρωτεϊνών
κόβει μερικά νουκλεοτίδια

00:04:02.540 --> 00:04:06.305
και έπειτα ενώνει ξανά τα κομμένα άκρα.

00:04:06.565 --> 00:04:08.554
Αυτή η διαδικασία δεν είναι τόσο ακριβής.

00:04:08.554 --> 00:04:12.187
Μπορεί να κάνει γονίδια να ανακατευτούν
ή να μετακινηθούν.

00:04:12.187 --> 00:04:16.012
Είναι όμως χρήσιμη
όταν δεν υπάρχει παρόμοιο DNA.

00:04:16.342 --> 00:04:20.149
Βέβαια οι αλλαγές στο DNA
δεν είναι πάντα κάτι κακό.

00:04:20.149 --> 00:04:23.751
Οι ωφέλιμες μεταλλάξεις επιτρέπουν
στα είδη να εξελίσσονται.

00:04:23.751 --> 00:04:27.663
Συνήθως όμως θέλουμε το DNA
να παραμείνει ως έχει.

00:04:27.663 --> 00:04:31.776
Ελαττώματα στην επιδιόρθωση του DNA
σχετίζονται με πρόωρη γήρανση

00:04:31.776 --> 00:04:34.010
και πολλούς τύπους καρκίνου.

00:04:34.010 --> 00:04:36.224
Αν λοιπόν ψάχνεις την πηγή της νιότης,

00:04:36.224 --> 00:04:39.160
βρίσκεται ήδη και λειτουργεί
στα κύτταρά σου,

00:04:39.160 --> 00:04:42.719
εκατομμύρια φορές τη μέρα.