WEBVTT

00:00:00.644 --> 00:00:03.227
Nganjëherë nxehem,

00:00:03.857 --> 00:00:07.375
dhe më janë dashur shumë vjet
që të mund t'i them këto fjalë.

00:00:08.125 --> 00:00:09.726
Gjatë punës sime,

00:00:09.750 --> 00:00:12.777
ndonjëherë më dridhet trupi, 
ndjehem tejet e tërbuar.

00:00:14.125 --> 00:00:17.658
Por pa marrë parasysh sa i arsyeshëm
ka qenë inati im,

00:00:18.023 --> 00:00:19.810
përgjatë jetës sime,

00:00:19.834 --> 00:00:24.771
gjithnjë më është vënë në dukje 
se inati im është i tepërt,

00:00:24.795 --> 00:00:26.699
një shfytyrim,

00:00:26.723 --> 00:00:29.390
se më bën të dukem si e pasjellshme
dhe e pakëndshme.

00:00:30.406 --> 00:00:35.893
Sidomos si e re, kam mësuar se 
inati është një ndjenjë

00:00:35.917 --> 00:00:38.625
që është më mirë të ngelet i pashprehur.

NOTE Paragraph

00:00:39.957 --> 00:00:41.837
Në mendje më bie nëna ime.

00:00:41.861 --> 00:00:44.664
Isha 15 vjeçe, dhe një ditë kur u ktheva
nga shkolla,

00:00:44.688 --> 00:00:48.106
ajo po rrinte në verandën e gjatë 
përjashta kuzhinës sonë,

00:00:48.130 --> 00:00:49.857
me një pirg të madh pjatash në duar.

00:00:50.813 --> 00:00:56.268
Parafytyroni sa e shtangur mbeta kur
ajo filloi t'i flakte tutje si frisbi...

NOTE Paragraph

00:00:56.292 --> 00:00:57.598
(Të qeshura)

NOTE Paragraph

00:00:57.622 --> 00:00:59.789
në ajrin e nxehtë, me lagështi.

00:01:00.511 --> 00:01:04.226
Kur secila nga ato u bë copë-copë

00:01:04.250 --> 00:01:05.476
në bregun matanë,

00:01:05.500 --> 00:01:09.723
ajo u kthye brenda dhe m'u drejtua
hareshëm, "Si të kaloi dita?"

NOTE Paragraph

00:01:09.747 --> 00:01:13.650
(Të qeshura)

NOTE Paragraph

00:01:13.674 --> 00:01:18.750
E keni parasysh se si një fëmijë 
mund ta shikojë një ndodhi të tillë

00:01:19.214 --> 00:01:24.417
dhe të mendojë se inati është i heshtur,
shkatërrimtar, dhe madje i frikshëm.

00:01:25.333 --> 00:01:31.143
Sidomos kur ajo që është e inatosur
është një vajzë ose grua.

00:01:31.167 --> 00:01:32.667
Pyetja është pse.

NOTE Paragraph

00:01:33.375 --> 00:01:36.583
Inati është ndjenjë njerëzore,
as e mirë e as e keqe.

00:01:37.375 --> 00:01:38.934
Në fakt është ndjenjë lajmëtare.

00:01:38.958 --> 00:01:42.833
Na paralajmëron për ofendim, kanosje,
fyerje dhe cenim.

00:01:43.625 --> 00:01:49.476
Dhe prapëseprapë, në kultura të ndryshme
inati është i rezervuar si pronë morale

00:01:49.500 --> 00:01:50.792
e djemve dhe burrave.

00:01:51.792 --> 00:01:53.650
Pa dyshim se ka edhe dallime.

00:01:53.674 --> 00:01:55.934
Për shembull, në Shtetet e Bashkuara

00:01:55.958 --> 00:01:59.976
një burrë i racës së zezë, shihet 
si kriminel,

00:02:00.000 --> 00:02:02.583
por një i bardhë do të 
thotë se ka vyrtyt qytetar.

00:02:03.500 --> 00:02:07.333
Sidoqoftë, pavarësisht se ku ndodhemi
ndjenja është e ndarë në gjini.

00:02:07.917 --> 00:02:12.704
Andaj ne i mësojmë fëmijët ta përbuzin
inatin te vajzat dhe gratë,

00:02:12.728 --> 00:02:16.410
dhe pastaj shndërrohemi në
të rritur që e ndëshkojnë atë.

NOTE Paragraph

00:02:17.917 --> 00:02:19.545
Po çfarë nëse s'do ta bënim këtë?

00:02:20.708 --> 00:02:24.164
Çfarë nëse nuk do ta shkëpusnim
inatin nga feminiteti?

00:02:24.188 --> 00:02:27.976
Sepse kjo domethënë
se i shkëpusim vajzat dhe gratë

00:02:28.000 --> 00:02:31.226
nga ndjenja që na mbron më së
miri nga padrejtësia.

00:02:31.583 --> 00:02:35.671
Çka nëse do të mendonim se si 
ta zhvillonim aftësinë emocionale

00:02:35.695 --> 00:02:37.011
te djemtë dhe vajzat?

00:02:37.833 --> 00:02:41.582
Fakt është se fëmijëve akoma ua mësojmë 
normat shoqërore

00:02:41.606 --> 00:02:43.875
në mënyra binare dhe të kundërta.

00:02:44.500 --> 00:02:49.424
Djemve u mësohen rregulla absurde,
e të paepura të maskulinitetit;

00:02:49.448 --> 00:02:53.518
u thuhet të heqin dorë nga ndjenjat
femërore të trishtimit dhe frikës,

00:02:53.542 --> 00:02:57.167
dhe t'i përvetësojnë ashpërsinë dhe inatin
si simbol i burrërisë së vërtetë.

00:02:58.083 --> 00:03:02.518
Nga ana tjetër, vajzat mësohen
të jenë të nënshtruara,

00:03:02.542 --> 00:03:05.542
dhe inati është në kundërshti 
me nënshtrimin.

00:03:06.081 --> 00:03:11.248
Njashtu si kemi mësuar t'i kryqëzojmë
këmbët dhe t'i zbusim flokët,

00:03:12.167 --> 00:03:15.010
kemi mësuar të mbajmë gojën të kyçur 
dhe ta ulim kokën.

00:03:16.208 --> 00:03:20.053
Ajo që ndodh pothuajse gjithnjë 
është se për të gjithë ne,

00:03:20.077 --> 00:03:23.348
përulësia bëhet pjesë e pashmangshme
e idesë sonë për feminitetin.

NOTE Paragraph

00:03:24.674 --> 00:03:29.332
Ndarja e tillë bazohet në një përallë 
të gjatë personale dhe politike.

00:03:30.205 --> 00:03:35.799
Kur nxehemi, nga princeza të llastuara 
dhe adoleshente që u vlojnë hormonet,

00:03:35.823 --> 00:03:40.140
kthehemi në gra nazeqare, dhe grindavece
çjerrëse të neveritshme.

00:03:40.600 --> 00:03:42.704
Por jemi me shije;
zgjedhni shijen tuaj.

00:03:43.208 --> 00:03:46.247
A jeni një hispanike djegëse kur nxeheni?

00:03:46.549 --> 00:03:52.215
Apo një vajzë e trishtë aziatike? Zezake 
e tërbuar? A një e bardhë e çmendur?

00:03:53.675 --> 00:03:55.101
Mund të zgjedhni.

00:03:55.125 --> 00:03:59.800
Por si rrjedhojë, kur e themi atë
që është e rëndësishme për ne,

00:03:59.824 --> 00:04:02.101
e cila është ajo që zemërimi përçon,

00:04:02.125 --> 00:04:06.000
ka më shumë të ngjarë që njerëzit 
të nxehen me ne sepse jemi nxehur.

00:04:06.708 --> 00:04:11.917
Pavarësisht nëse jemi në shtëpi, shkollë,
në punë, apo në skenën politike,

00:04:12.417 --> 00:04:16.416
inati i shkon për shtat maskulinitetit,
dhe e pështjellon feminitetin.

00:04:17.055 --> 00:04:19.802
Prandaj kur e shfaqin, burrat shpërblehen

00:04:19.826 --> 00:04:22.410
ndërsa gratë ndëshkohen për
të njëjtin veprim.

NOTE Paragraph

00:04:23.917 --> 00:04:26.523
Kjo na le në kushte tejet 
të paleverdishme,

00:04:26.547 --> 00:04:30.467
sidomos kur duhet ta mbrojmë
vetveten dhe interesat tanë.

00:04:31.583 --> 00:04:35.710
Nëse ballafaqohemi me ndonjë 
ngacmues rruge, punëdhënës makut,

00:04:35.734 --> 00:04:37.773
një shok klase seksist dhe racist,

00:04:38.311 --> 00:04:42.255
truri ynë ulërin, 
"Mos po tallesh me mua?"

00:04:42.922 --> 00:04:45.843
Dhe goja jonë thotë, "Më falni, çfarë?"

NOTE Paragraph

00:04:46.208 --> 00:04:48.893
(Të qeshura)

NOTE Paragraph

00:04:48.917 --> 00:04:50.160
Apo jo?

00:04:51.097 --> 00:04:54.231
Dhe biem ndesh sepse
zemërata ngatërrohet

00:04:54.255 --> 00:04:57.684
me ankthin, frikën, dhe
rrezikun e hakmarrjes.

00:04:57.708 --> 00:05:01.360
Pyesni gratë për reagimin ndaj inatit
të tyre i cili i frikëson më shumë,

00:05:01.384 --> 00:05:02.979
dhe nuk do të thonë dhuna.

00:05:03.003 --> 00:05:04.458
Thonë tallja.

00:05:05.233 --> 00:05:06.638
Mendoni se ç'do të thotë kjo.

00:05:08.487 --> 00:05:12.725
Nëse keni të bëni me identitete të
margjinalizuara, nuk është vetëm tallja.

00:05:13.050 --> 00:05:17.081
Nëse i del për zot vetvetes, nëse
e shpreh qëndrimin tënd,

00:05:17.423 --> 00:05:19.446
pasojat mund të jenë të tmerrshme.

NOTE Paragraph

00:05:20.113 --> 00:05:25.018
Tani ne e përsërisim këtë shembull jo në
rrethana madhore dhe zemërdhënëse,

00:05:25.042 --> 00:05:27.712
por në banalitetin e jetës së përditshme.

00:05:29.000 --> 00:05:32.101
Kur vajza ime shkonte në kopsht,
çdo mëngjes

00:05:32.125 --> 00:05:35.559
ajo ndërtonte një kështjellë të përbërë,
me shirita e blloqe,

00:05:35.583 --> 00:05:38.631
dhe çdo mëngjes i njëjti djalosh
me kënaqësi i'a prishte.

00:05:39.708 --> 00:05:43.792
Prindërit ishin të pranishëm, por ata
kurrë nuk ndërhynin.

00:05:44.432 --> 00:05:47.583
Ata nuk ngurronin për t'i 
dhënë arsyetimet e rëndomta:

00:05:48.208 --> 00:05:49.875
"Kështu janë djemtë."

00:05:50.292 --> 00:05:53.333
"Është aq tunduese, dhe ai nuk 
mund t'i shmanget."

00:05:54.292 --> 00:05:58.104
E bëra atë që shumë vajza janë
mësuar ta bëjnë.

00:05:58.128 --> 00:06:00.206
E ruajta qetësinë si masë parandaluese,

00:06:00.230 --> 00:06:02.761
dhe e mësova vajzën time ta bënte 
të njëjtën gjë.

00:06:03.460 --> 00:06:05.436
Ajo i përdori fjalët e saja.

00:06:06.333 --> 00:06:08.583
Ajo u përpoq ta zbrapste.

00:06:08.958 --> 00:06:12.999
E ndërroi edhe vendin ku ndërtonte,
por më kot.

00:06:13.777 --> 00:06:19.755
Kështu ne të rriturit sëbashku ndërtuam 
një privilegj të caktuar mashkullor.

00:06:20.417 --> 00:06:23.247
Ai mund të rendte i shfrenuar dhe të 
bëntë si t'i tekej,

00:06:23.747 --> 00:06:28.350
ndërsa ajo i mbante ndjenjat në vete,
dhe u përshtatej nevojave të tij.

00:06:29.080 --> 00:06:33.393
Ne i zhgënjyem që të dy, duke mos e lënë
atë ta nxirrte inatin nga brenda

00:06:33.417 --> 00:06:35.417
she ta hiqte qafe siç i takonte.

00:06:36.103 --> 00:06:39.444
Kjo është vetëm minituarë e një 
problemi shumë më të madh.

00:06:39.881 --> 00:06:43.254
Sepse anembanë botës, në
aspektin kulturor

00:06:43.929 --> 00:06:47.571
i japim më shumë përparësi 
performancës mashkullore,

00:06:47.873 --> 00:06:51.039
pushtetit dhe privilegjit që e 
shoqërojnë këtë performancë,

00:06:51.063 --> 00:06:55.167
sesa të drejtave, nevojave dhe fjalëve
të fëmijëve dhe grave.

NOTE Paragraph

00:06:56.917 --> 00:07:01.368
Ndoshta është afërmendsh për
të pranishmit

00:07:01.392 --> 00:07:07.364
se gratë e mbajnë inatin më gjatë,
dhe i njëjti është më i ngjeshur

00:07:07.388 --> 00:07:08.538
se te burrat.

00:07:09.710 --> 00:07:12.917
Kjo pak është edhe si pasojë e faktit
se jemi mësuar të përsiatemi,

00:07:12.941 --> 00:07:14.901
ta mbajmë brenda e ta shoshisim 
me vete.

00:07:15.750 --> 00:07:19.401
Por duhet të gjejmë mënyra të 
pranueshme në shoqëri

00:07:19.425 --> 00:07:22.741
për ta shprehur vrullin 
e ndjenjave që kemi,

00:07:23.248 --> 00:07:26.804
dhe ndërgjegjësimin që e sjell 
mbi brishtësinë tonë.

00:07:27.630 --> 00:07:29.209
Andaj bëjmë disa gjëra.

00:07:30.186 --> 00:07:35.601
Po ta dinin burrat se sa shpesh ne qajmë 
kur na kaplon tërbimi,

00:07:35.625 --> 00:07:37.083
do të mbeteshin gojëhapur.

NOTE Paragraph

00:07:37.402 --> 00:07:39.059
(Të qeshura)

NOTE Paragraph

00:07:39.083 --> 00:07:40.664
Ne përdorim gjuhë nënvlerësuese.

00:07:41.042 --> 00:07:43.434
"Jemi të irrituara. Jo, vërtet s'ka gjë."

NOTE Paragraph

00:07:43.458 --> 00:07:45.333
(Të qeshura)

NOTE Paragraph

00:07:45.917 --> 00:07:49.003
Ne e objektivizojmë vetveten, derisa
e humbasim edhe aftësinë

00:07:49.027 --> 00:07:54.669
për t'i njohur ndryshimet fiziologjike që
shërbejnë si tregues të inatit.

00:07:55.667 --> 00:07:58.019
Në përgjithësi, sëmuremi.

00:07:59.125 --> 00:08:03.686
Së fundi, është gjetur lidhja në mes të
zemërimit dhe një numri të madh sëmundjesh

00:08:03.710 --> 00:08:06.543
që shpërfillen si "sëmundje të grave."

00:08:07.210 --> 00:08:12.773
Shkallë më e lartë e dhimbjeve kronike,
çrregullimet e të ngrënit dhe autoimune,

00:08:12.797 --> 00:08:16.241
shqetësim mendor, ankth, lëndimi
i vetvetes, depresion.

00:08:17.257 --> 00:08:21.350
Inati ndikon në sistemin tonë imunitar,
në sistemin kardiovaskular.

00:08:21.374 --> 00:08:25.693
Sipas disa studimeve, ndikon edhe 
në shkallën e vdekshmërisë,

00:08:25.717 --> 00:08:28.081
sidomos te gratë me ngjyrë
të prekura nga kanceri.

NOTE Paragraph

00:08:30.271 --> 00:08:34.866
Më kanë ardhur në majë të hundës gratë që
u ka ardhur në majë të hundës.

00:08:37.198 --> 00:08:39.722
Inati na sjell shumë kokëçarje,

00:08:40.246 --> 00:08:44.405
dhe kjo bie ndesh me rolin tonë
si vendosëse të qetësisë.

00:08:45.372 --> 00:08:46.944
Ka zemërata të pranueshme.

00:08:46.968 --> 00:08:52.739
Mund të nxehemi kur shikojmë punët tona
dhe e mbështesim gjendjen ekzistuese.

00:08:53.255 --> 00:08:55.358
Si nëna dhe mësuese,

00:08:56.167 --> 00:09:01.136
mund të xhindosemi, por nuk mund të 
nxehemi për shpenzimet e mbarështimit.

00:09:01.875 --> 00:09:03.643
Mund t'i mbajmë mëri nënat tona.

00:09:03.667 --> 00:09:07.372
Për shembull, si adoleshente --
rregullat dhe normat patriarkale --

00:09:07.396 --> 00:09:09.602
nuk e fajësojmë sistemin, por ato.

00:09:09.626 --> 00:09:13.542
Mund të nxehemi me gratë tjera, se kujt 
nuk i'a do qejfi një sherr mes femrash?

00:09:14.411 --> 00:09:19.959
Dhe mund të nxehemi me burrat në pozitën
shoqërore më të ulët në hieararkinë

00:09:20.284 --> 00:09:22.750
që e përkrah racizmin dhe ksenofobinë.

00:09:23.864 --> 00:09:26.159
Por ne kemi pushtet të pamasë.

00:09:26.543 --> 00:09:30.532
Sepse ndjenjat janë fushë veprimi
i autoriteti tonë,

00:09:31.625 --> 00:09:34.172
dhe njerëzit vihen në siklet nga
inati jonë.

00:09:34.792 --> 00:09:39.402
Ne duhet t'i bëjmë njerëzit të ndjehen 
rehat me sikletin që e ndjenjë

00:09:39.426 --> 00:09:42.378
kur gratë thonë jo, pa u përulur syri.

00:09:43.917 --> 00:09:48.583
Mund të mendojmë për ndjenjat në suaza
të zotësisë dhe jo gjinisë.

00:09:49.465 --> 00:09:53.394
Njerëzit që dinë ta shoshitin inatin, 
dhe t'ia zbulojnë domethënien

00:09:53.798 --> 00:09:56.458
janë më kreativë, më optimistë,

00:09:56.958 --> 00:09:58.292
kanë marrëdhënie të ngushta,

00:09:58.917 --> 00:10:00.473
i zgjidhin më lehtë problemet,

00:10:02.260 --> 00:10:04.519
kanë efikasitet më të lartë politik.

NOTE Paragraph

00:10:05.251 --> 00:10:08.440
Unë jam një grua që shkruan për
gratë dhe ndjenjat,

00:10:08.464 --> 00:10:11.122
andaj shumë pak burra të pushtetshëm

00:10:11.146 --> 00:10:15.106
do ta marrin me gjithë mend këtë që 
po e them sa i përket politikës.

00:10:15.789 --> 00:10:21.737
Ne e mendojmë politikën njësh me
përçmimin, përbuzjen dhe tërbimin

00:10:21.761 --> 00:10:24.717
që po i japin krahë
maço-fashizmit në botë.

00:10:25.375 --> 00:10:28.519
Por nëse ky është helmi, 
është edhe kundërhelmi.

00:10:29.542 --> 00:10:33.396
Kemi një inat shpresëdhënës,
dhe e hasim çdo ditë,

00:10:33.420 --> 00:10:37.206
në inatin e qëndrueshëm të grave
dhe njerëzve të margjinalizuar.

00:10:37.833 --> 00:10:42.334
Ka të bëjë me dhembshurinë, 
prekshmërinë dhe dashurinë,

00:10:42.358 --> 00:10:45.515
dhe duhet ta miratojmë edhe 
atë lloj inati.

NOTE Paragraph

00:10:47.643 --> 00:10:54.625
Çështja është se mosrespektimi i inatit të
grave tregon se nuk respektohen as ato.

00:10:55.543 --> 00:11:01.555
Inati jonë nuk është i rrezikshëm se
then pjata e këput lidhje.

00:11:02.167 --> 00:11:07.273
Por sepse ai tregon se sa 
seriozisht e marrim veten tonë,

00:11:07.297 --> 00:11:11.201
dhe se presim që edhe njerëzit tjerë
të na marrin po aq seriozisht.

00:11:12.074 --> 00:11:15.934
Kur të ndodhë kjo, ka shumë mundësi

00:11:15.958 --> 00:11:20.167
që gratë do të mund të buzëqeshin
kur të dëshirojnë.

NOTE Paragraph

00:11:21.285 --> 00:11:22.674
(Duartrokitje)

NOTE Paragraph

00:11:22.698 --> 00:11:23.849
Ju falemnderit.

NOTE Paragraph

00:11:23.873 --> 00:11:30.563
(Duartrokitje)