WEBVTT

00:00:05.932 --> 00:00:07.964
Nếu muốn dùng giấy
để chi trả

00:00:07.964 --> 00:00:09.439
cho một thứ gì đó

00:00:09.439 --> 00:00:11.374
bạn có thể khiến mình
gặp rắc rối

00:00:11.374 --> 00:00:13.357
dĩ nhiên, trừ phi
tờ giấy đó

00:00:13.357 --> 00:00:15.335
là tờ một trăm đô-la

00:00:15.335 --> 00:00:17.128
Điều gì khiến 
tờ một trăm đô đó

00:00:17.128 --> 00:00:18.832
thú vị và có giá trị hơn

00:00:18.832 --> 00:00:20.793
so với những tờ giấy khác?

00:00:20.793 --> 00:00:23.357
Sau cùng, tờ 100 đô
cũng không làm được gì nhiều.

00:00:23.357 --> 00:00:24.789
Bạn không thể ăn nó.

00:00:24.789 --> 00:00:26.446
Không thể xây thứ gì với nó.

00:00:26.446 --> 00:00:29.064
Còn đốt nó là vi phạm pháp luật

00:00:29.064 --> 00:00:30.871
Vậy vấn đề là gì?

NOTE Paragraph

00:00:30.871 --> 00:00:33.029
Bạn có thể biết 
câu trả lời rồi đấy.

00:00:33.029 --> 00:00:35.069
Tờ 100 đô
được Chính phủ ấn hành

00:00:35.069 --> 00:00:37.484
và được quy định 
là đồng tiền chính thức.

00:00:37.484 --> 00:00:40.190
trong khi những tờ giấy khác 
thì không.

00:00:40.190 --> 00:00:42.356
Đó là điều khiến 
tờ 100 đô hợp pháp.

00:00:42.356 --> 00:00:45.038
Thứ khiến nó có giá trị, 
mặt khác,

00:00:45.038 --> 00:00:48.035
lại là số lượng tiền 
được lưu hành.

00:00:48.035 --> 00:00:50.086
Trong lịch sử, phần lớn tiền tệ,

00:00:50.086 --> 00:00:51.496
bao gồm đồng đô-la mỹ,

00:00:51.496 --> 00:00:53.523
gắn với hàng hóa có giá trị

00:00:53.523 --> 00:00:55.376
và số lượng tiền trong lưu thông

00:00:55.376 --> 00:00:58.511
phụ thuộc vào dự trữ vàng 
hoặc bạc của Chính phủ.

00:00:58.511 --> 00:01:01.954
Nhưng sau khi Chính phủ Mỹ 
bãi bỏ hệ thống này vào năm 1971,

00:01:01.954 --> 00:01:05.506
đồng đô-la trở thành 
đồng tiền danh nghĩa hợp pháp

00:01:05.506 --> 00:01:08.221
nghĩa là không phụ thuộc 
bất kì nguồn lực bên ngoài nào

00:01:08.221 --> 00:01:11.183
mà thay vào đó 
là chính sách của chính phủ

00:01:11.183 --> 00:01:13.644
quyết định in bao nhiêu tiền.

NOTE Paragraph

00:01:13.644 --> 00:01:16.606
Vậy cơ quan chính phủ nào
đặt ra chính sách này?

00:01:16.606 --> 00:01:19.266
Cơ quan Hành pháp, 
Lập pháp hay Tư pháp?

00:01:19.266 --> 00:01:22.068
Câu trả lời đáng ngạc nhiên là 
không cơ quan nào ở trên cả

00:01:22.068 --> 00:01:24.509
Trên thực tế, chính sách tiền tệ 
được quy định

00:01:24.509 --> 00:01:26.825
bởi Hệ thống dự trữ liên bang độc lập

00:01:26.825 --> 00:01:28.576
còn gọi là Cục dự trữ liên bang Mỹ

00:01:28.576 --> 00:01:30.414
bao gồm 12 ngân hàng khu vực

00:01:30.414 --> 00:01:32.489
tại các thành phố lớn 
khắp cả nước.

00:01:32.489 --> 00:01:33.954
Hội đồng thống đốc

00:01:33.954 --> 00:01:35.240
được Tổng thống bổ nhiệm

00:01:35.240 --> 00:01:36.619
và Thượng viện phê chuẩn

00:01:36.619 --> 00:01:38.121
sẽ báo cáo lên Quốc hội,

00:01:38.121 --> 00:01:41.529
tất cả lợi nhuận của FED 
đều được giao cho Kho bạc Nhà nước

00:01:41.529 --> 00:01:43.499
Để tránh khỏi ảnh hưởng

00:01:43.499 --> 00:01:45.786
của những thăng trầm 
chính trị hàng ngày

00:01:45.786 --> 00:01:49.382
Fed không chịu sự kiểm soát trực tiếp 
của bất kì cơ quan Chính phủ nào

NOTE Paragraph

00:01:49.382 --> 00:01:51.130
Vậy vì sao Fed không tự quyết định

00:01:51.130 --> 00:01:52.416
in vô vàn tờ một trăm đô

00:01:52.416 --> 00:01:54.206
để ai cũng giàu có và hạnh phúc

00:01:54.206 --> 00:01:56.895
Bởi vì sau đó những tờ tiền 
sẽ mất đi giá trị.

00:01:56.895 --> 00:01:59.020
Mục đích của tiền tệ,

00:01:59.020 --> 00:02:01.856
là để trao đổi
hàng hóa và dịch vụ.

00:02:01.856 --> 00:02:04.036
Nếu tổng lượng tiền 
trong lưu thông

00:02:04.036 --> 00:02:07.255
tăng nhanh hơn 
tổng giá trị hàng hóa và dịch vụ

00:02:07.255 --> 00:02:08.568
trong nền kinh tế,

00:02:08.568 --> 00:02:10.218
mỗi tờ tiền 
sẽ chỉ có thể

00:02:10.218 --> 00:02:13.244
mua được lượng hàng hóa
ít hơn so với trước đây.

00:02:13.244 --> 00:02:15.266
Đây được gọi là lạm phát,

00:02:15.266 --> 00:02:17.997
Ngược lại, nếu cung tiền 
không đổi,

00:02:17.997 --> 00:02:20.618
trong khi có 
nhiều hàng hóa và dịch vụ hơn,

00:02:20.618 --> 00:02:22.588
giá trị mỗi tờ đô-la sẽ tăng lên

00:02:22.588 --> 00:02:24.501
gọi là giảm phát.

NOTE Paragraph

00:02:24.501 --> 00:02:26.530
Vậy, tình trạng nào tồi tệ hơn?

00:02:26.530 --> 00:02:27.517
Lạm phát quá cao

00:02:27.517 --> 00:02:29.271
nghĩa là tiền trong ví bạn 
hôm nay

00:02:29.271 --> 00:02:30.755
sẽ mất giá vào ngày mai

00:02:30.755 --> 00:02:32.781
khiến bạn muốn tiêu nó 
ngay lập tức.

00:02:32.781 --> 00:02:35.009
Bên cạnh kích thích 
sản xuất kinh doanh,

00:02:35.009 --> 00:02:37.097
nó cũng khuyến khích 
sự tiêu dùng quá mức

00:02:37.097 --> 00:02:40.009
hoặc tích trữ nhu yếu phẩm, 
như thức ăn, nhiên liệu,

00:02:40.009 --> 00:02:42.989
làm giá cả tăng lên
dẫn tới tình trạng dư thừa

00:02:42.989 --> 00:02:44.954
làm lạm phát còn nghiêm trọng hơn

00:02:44.954 --> 00:02:47.526
Tuy nhiên, giảm phát 
lại làm cho người dân

00:02:47.526 --> 00:02:48.990
muốn cất giữ tiền,

00:02:48.990 --> 00:02:50.773
người tiêu dùng giảm chi tiêu

00:02:50.773 --> 00:02:52.591
làm giảm lợi nhuận kinh doanh,

00:02:52.591 --> 00:02:54.078
gia tăng 
tình trạng thất nghiệp

00:02:54.078 --> 00:02:57.544
chi tiêu kém
cũng khiến nền kinh tế xuống dốc

00:02:57.544 --> 00:02:59.891
Vì vậy, phần lớn 
các nhà kinh tế học tin rằng

00:02:59.891 --> 00:03:02.260
quá nhiều lạm phát hay giảm phát 
đều nguy hiểm,

00:03:02.260 --> 00:03:04.368
lạm phát thấp và ổn định

00:03:04.368 --> 00:03:07.005
là cần thiết để tăng trưởng kinh tế.

NOTE Paragraph

00:03:07.005 --> 00:03:10.027
Fed sử dụng một lượng 
dữ liệu kinh tế khổng lồ

00:03:10.027 --> 00:03:13.378
để quyết định số lượng tiền
được đưa vào lưu thông,

00:03:13.378 --> 00:03:18.271
bao gồm tỉ lệ lạm phát trước đây,
xu hướng toàn cầu, và tỉ lệ thất nghiệp.

00:03:18.271 --> 00:03:21.879
Như trong câu chuyện của Goldilocks,
họ cần những con số chính xác

00:03:21.879 --> 00:03:24.633
để kích thích tăng trưởng 
và kiểm soát thất nghiệp

00:03:24.633 --> 00:03:27.509
mà không để cho lạm phát 
tới ngưỡng nguy hiểm.

00:03:27.509 --> 00:03:29.004
Fed không chỉ quyết định

00:03:29.004 --> 00:03:31.387
tờ giấy trong ví bạn 
trị giá bao nhiêu

00:03:31.387 --> 00:03:34.785
mà còn quyết định cơ hội bạn có 
hay giữ được việc làm

00:03:34.785 --> 00:03:37.680
giúp bạn kiếm ra tiền.