Nếu muốn dùng giấy
để chi trả
cho một thứ gì đó
bạn có thể khiến mình
gặp rắc rối
dĩ nhiên, trừ phi
tờ giấy đó
là tờ một trăm đô-la
Điều gì khiến
tờ một trăm đô đó
thú vị và có giá trị hơn
so với những tờ giấy khác?
Sau cùng, tờ 100 đô
cũng không làm được gì nhiều.
Bạn không thể ăn nó.
Không thể xây thứ gì với nó.
Còn đốt nó là vi phạm pháp luật
Vậy vấn đề là gì?
Bạn có thể biết
câu trả lời rồi đấy.
Tờ 100 đô
được Chính phủ ấn hành
và được quy định
là đồng tiền chính thức.
trong khi những tờ giấy khác
thì không.
Đó là điều khiến
tờ 100 đô hợp pháp.
Thứ khiến nó có giá trị,
mặt khác,
lại là số lượng tiền
được lưu hành.
Trong lịch sử, phần lớn tiền tệ,
bao gồm đồng đô-la mỹ,
gắn với hàng hóa có giá trị
và số lượng tiền trong lưu thông
phụ thuộc vào dự trữ vàng
hoặc bạc của Chính phủ.
Nhưng sau khi Chính phủ Mỹ
bãi bỏ hệ thống này vào năm 1971,
đồng đô-la trở thành
đồng tiền danh nghĩa hợp pháp
nghĩa là không phụ thuộc
bất kì nguồn lực bên ngoài nào
mà thay vào đó
là chính sách của chính phủ
quyết định in bao nhiêu tiền.
Vậy cơ quan chính phủ nào
đặt ra chính sách này?
Cơ quan Hành pháp,
Lập pháp hay Tư pháp?
Câu trả lời đáng ngạc nhiên là
không cơ quan nào ở trên cả
Trên thực tế, chính sách tiền tệ
được quy định
bởi Hệ thống dự trữ liên bang độc lập
còn gọi là Cục dự trữ liên bang Mỹ
bao gồm 12 ngân hàng khu vực
tại các thành phố lớn
khắp cả nước.
Hội đồng thống đốc
được Tổng thống bổ nhiệm
và Thượng viện phê chuẩn
sẽ báo cáo lên Quốc hội,
tất cả lợi nhuận của FED
đều được giao cho Kho bạc Nhà nước
Để tránh khỏi ảnh hưởng
của những thăng trầm
chính trị hàng ngày
Fed không chịu sự kiểm soát trực tiếp
của bất kì cơ quan Chính phủ nào
Vậy vì sao Fed không tự quyết định
in vô vàn tờ một trăm đô
để ai cũng giàu có và hạnh phúc
Bởi vì sau đó những tờ tiền
sẽ mất đi giá trị.
Mục đích của tiền tệ,
là để trao đổi
hàng hóa và dịch vụ.
Nếu tổng lượng tiền
trong lưu thông
tăng nhanh hơn
tổng giá trị hàng hóa và dịch vụ
trong nền kinh tế,
mỗi tờ tiền
sẽ chỉ có thể
mua được lượng hàng hóa
ít hơn so với trước đây.
Đây được gọi là lạm phát,
Ngược lại, nếu cung tiền
không đổi,
trong khi có
nhiều hàng hóa và dịch vụ hơn,
giá trị mỗi tờ đô-la sẽ tăng lên
gọi là giảm phát.
Vậy, tình trạng nào tồi tệ hơn?
Lạm phát quá cao
nghĩa là tiền trong ví bạn
hôm nay
sẽ mất giá vào ngày mai
khiến bạn muốn tiêu nó
ngay lập tức.
Bên cạnh kích thích
sản xuất kinh doanh,
nó cũng khuyến khích
sự tiêu dùng quá mức
hoặc tích trữ nhu yếu phẩm,
như thức ăn, nhiên liệu,
làm giá cả tăng lên
dẫn tới tình trạng dư thừa
làm lạm phát còn nghiêm trọng hơn
Tuy nhiên, giảm phát
lại làm cho người dân
muốn cất giữ tiền,
người tiêu dùng giảm chi tiêu
làm giảm lợi nhuận kinh doanh,
gia tăng
tình trạng thất nghiệp
chi tiêu kém
cũng khiến nền kinh tế xuống dốc
Vì vậy, phần lớn
các nhà kinh tế học tin rằng
quá nhiều lạm phát hay giảm phát
đều nguy hiểm,
lạm phát thấp và ổn định
là cần thiết để tăng trưởng kinh tế.
Fed sử dụng một lượng
dữ liệu kinh tế khổng lồ
để quyết định số lượng tiền
được đưa vào lưu thông,
bao gồm tỉ lệ lạm phát trước đây,
xu hướng toàn cầu, và tỉ lệ thất nghiệp.
Như trong câu chuyện của Goldilocks,
họ cần những con số chính xác
để kích thích tăng trưởng
và kiểm soát thất nghiệp
mà không để cho lạm phát
tới ngưỡng nguy hiểm.
Fed không chỉ quyết định
tờ giấy trong ví bạn
trị giá bao nhiêu
mà còn quyết định cơ hội bạn có
hay giữ được việc làm
giúp bạn kiếm ra tiền.