1
00:00:06,372 --> 00:00:09,415
Եթե երբևէ փորձել եք թղթի կտորով
վճարել ինչ-որ բանի համար,

2
00:00:09,439 --> 00:00:11,350
ապա կարող եք հայտնվել վատ իրավիճակում։

3
00:00:11,374 --> 00:00:15,311
Եթե, իհարկե, այդ թղթի կտորը 
100 դոլարանոց թղթադրամ չէ։

4
00:00:15,335 --> 00:00:18,890
Բայց ի՞նչն է այդ թղթադրամը 
ավելի շատ հետաքրքիր և արժեքավոր դարձնում,

5
00:00:18,914 --> 00:00:20,769
քան որևէ այլ թղթի կտոր։

6
00:00:20,793 --> 00:00:23,421
Ի վերջո, դրանով շատ բան չես կարող անել։

7
00:00:23,445 --> 00:00:25,055
Չես կարող ուտել այն։

8
00:00:25,079 --> 00:00:26,556
Դրանով ոչինչ չես կարող
կառուցել։

9
00:00:26,580 --> 00:00:28,272
Իսկ դրանք այրելը անօրինական է։

10
00:00:29,089 --> 00:00:30,460
Այսպիսով ո՞րն է առեղծվածը։

11
00:00:30,770 --> 00:00:32,991
Իհարկե, հավանաբար դուք գիտեք
պատասխանը։

12
00:00:33,015 --> 00:00:35,594
Կառավարությունը տպագրում է հարյուր 
դոլարանոց թղթադրամ

13
00:00:35,594 --> 00:00:37,594
և հայտարարվում որպես պաշտոնական
վճարամիջոց՝

14
00:00:37,594 --> 00:00:40,164
ի տարբերություն այլ թղթերի։

15
00:00:40,164 --> 00:00:42,266
Սակայն հենց դա է, որ այն օրինական
է դարձնում։

16
00:00:42,276 --> 00:00:45,541
Մյուս կողմից, 100 դոլարանոց թղթադրամի 
արժեքը պայմանավորված է նրանով,

17
00:00:45,541 --> 00:00:47,546
թե շրջանառության մեջ որքան է դրա քանակը։

18
00:00:48,031 --> 00:00:51,472
Պատմության ընթացքում արժույթների մեծ մասը,
այդ թվում՝ ԱՄՆ դոլարը

19
00:00:51,496 --> 00:00:53,499
պայմանավորված են եղել ապրանքների գներով,

20
00:00:53,523 --> 00:00:55,352
իսկ շրջանառության մեջ դրանց քանակը

21
00:00:55,376 --> 00:00:58,372
կախված է եղել կառավարության ոսկե և արծաթե 
պահուստից։

22
00:00:59,166 --> 00:01:01,930
Սակայն, երբ 1971 թվականին ԱՄն-ը չեղարկեց
այս համակարգը,

23
00:01:01,954 --> 00:01:05,762
դոլարը դարձավ, այսպես կոչված, չփոխարկվող
"ֆիատ" փող,

24
00:01:05,786 --> 00:01:08,197
այսինքն այն կախված չէ որևէ արտաքին 
ռեսուրսներից,

25
00:01:08,221 --> 00:01:11,159
այլ կախված է բացառապես կառավարության 
քաղաքականությունից,

26
00:01:11,183 --> 00:01:13,620
որն էլ որոշում է, թե որքան թղթադրամ
պետք է տպվի։

27
00:01:13,644 --> 00:01:16,582
Իշխանության ո՞ր ճյուղն է զբաղվում այս
քաղաքականությամբ

28
00:01:16,606 --> 00:01:19,572
Գործադի՞ր, օրենսդի՞ր, թե դատական։

29
00:01:19,596 --> 00:01:22,068
Որքան էլ զարմանալի է՝ դրանցից և ոչ մեկը։

30
00:01:22,068 --> 00:01:25,911
Իրականում, դրամային քաղաքականությունը 
սահմանում է անկախ Դաշնային պահուստային

31
00:01:25,911 --> 00:01:26,831
համակարգը

32
00:01:26,831 --> 00:01:27,911
կամ Ֆեդը,

33
00:01:28,576 --> 00:01:32,595
որը կազմված է երկրի մի քանի հիմնական 
քաղաքներում գործող 12 տարածքային բանկերից։

34
00:01:32,619 --> 00:01:33,930
Կառավարիչների խորհուրդը,

35
00:01:33,954 --> 00:01:36,979
որը նշանակվում է նախագահի կողմից և 
հաստատվում Սենատի կողմից

36
00:01:37,003 --> 00:01:38,097
հաշվետու է Կոնգրեսին

37
00:01:38,121 --> 00:01:41,099
իսկ Ֆեդի ողջ եկամուտը գնում է ԱՄՆ-ի 
գանձարան։

38
00:01:41,099 --> 00:01:44,002
Քաղաքականության ամենօրյա վայրիվերումների 
ազդեցությունից Ֆեդին

39
00:01:44,002 --> 00:01:45,762
զերծ պահելու նկատառումներից ելնելով՝

40
00:01:45,786 --> 00:01:48,942
այն դուրս է կառավարության որևէ ճյուղի
անմիջական վերահսկողությունից։

41
00:01:48,942 --> 00:01:50,892
Իսկ ինչո՞ւ Ֆեդը պարզապես չի որոշում տպել 


42
00:01:50,892 --> 00:01:51,942
անսահման 100 դոլարանոց

43
00:01:51,942 --> 00:01:52,642
թղթադրամներ,

44
00:01:52,652 --> 00:01:54,277
որ բոլորը լինեն երջանիկ և հարուստ։

45
00:01:54,277 --> 00:01:56,871
Որովհետև այդ դեպքում թղթադրամները 
կարժեզրկվեին։

46
00:01:56,895 --> 00:01:58,996
Հիշե՛ք արժույթի նպատակը․

47
00:01:59,020 --> 00:02:01,806
այն է՝ ապրանքների և ծառայությունների հետ
այն փոխանակելը։

48
00:02:01,806 --> 00:02:04,047
Եթե շրջանառության մեջ առկա արժույթի 
ողջ քանակը

49
00:02:04,071 --> 00:02:08,794
աճի ավելի արագ, քան տնտեսության մեջ 
ապրանքների և ծառայությունների ողջ արժեքը,

50
00:02:08,818 --> 00:02:10,675
ապա յուրաքանչյուր անհատական թղթադրամով

51
00:02:10,699 --> 00:02:13,342
չեք կարողանա գնել այնքան, որքան նախկինում։

52
00:02:13,366 --> 00:02:15,204
Հենց սա էլ կոչվում է գնաճ։

53
00:02:15,228 --> 00:02:16,516
Մյուս կողմից,

54
00:02:16,516 --> 00:02:18,092
եթե դրամական առաջարկը մնա նույնը,

55
00:02:18,092 --> 00:02:18,913
իսկ ապրանքների և 


56
00:02:18,913 --> 00:02:19,724
ծառայությունների

57
00:02:19,724 --> 00:02:20,444
արտադրությունն

58
00:02:20,444 --> 00:02:21,901
յուրաքանչյուր 1 դոլարի արժեքը 


59
00:02:21,901 --> 00:02:22,614
կաճի

60
00:02:22,614 --> 00:02:24,817
այդ ընթացքում, ինչը հայտնի է որպես 
արժեզրկում։

61
00:02:24,841 --> 00:02:26,616
Այսպիսով, ո՞րն է ավելի վատ։

62
00:02:26,640 --> 00:02:27,823
Չափից ավելի գնաճը

63
00:02:27,847 --> 00:02:31,133
նշանակում է, որ այսօրվա քո գրպանի փողը 
վաղը ավելի քիչ կարժենա,

64
00:02:31,157 --> 00:02:33,156
որից հետո դուք կցանկանաք այն արագ վատնել։

65
00:02:33,180 --> 00:02:37,013
Եվ եթե նույնիսկ դրանով խթանվի բիզնեսը,
այն կհանգեցնի գերսպառման

66
00:02:37,037 --> 00:02:39,875
կամ կուտակելի ապրանքների, ինչպիսիք են՝
մթերքը և վառելիքը,

67
00:02:39,899 --> 00:02:41,620
կառաջացնի գների բարձրացում

68
00:02:41,644 --> 00:02:44,481
ինչպես նաև ցածր սպառողականություն և
նույնիսկ՝ գնաճ։

69
00:02:45,704 --> 00:02:49,096
Գնանկման դեպքում էլ մարդիկ կցանկանան պահել
իրենց փողը,

70
00:02:49,120 --> 00:02:51,009
իսկ սպառողների ծախսերի կրճատումը

71
00:02:51,033 --> 00:02:52,567
կնվազեցնի բիզնեսի եկամուտը,

72
00:02:52,591 --> 00:02:55,930
որից կաճի գործազրկությունը, իսկ ծախսերն
ավելի կնվազեն,

73
00:02:55,954 --> 00:02:58,227
ինչը կհանգեցնի տնտեսական անկման։

74
00:02:58,251 --> 00:03:02,154
Հետևաբար, շատ տնտեսագետներ հաշվի են առնում
որ թեև երկուսն էլ չափազանց վտանգավոր են,

75
00:03:02,154 --> 00:03:06,806
փոքր և կայուն գնաճը անհրաժեշտ է տնտեսական
աճը խթանելու համար։

76
00:03:07,787 --> 00:03:10,234
Ֆեդը ահռելի ծավալի տնտեսական տվյալներ
է օգտագործում

77
00:03:10,258 --> 00:03:13,597
որոշելու համար, թե որքան արժույթ պետք է 
դրվի շրջանառության մեջ

78
00:03:13,621 --> 00:03:15,575
այդ թվում՝ գնաճի նախկին դրույքաչափերի,

79
00:03:15,599 --> 00:03:18,421
միջազգային միտումների և գործազրկության
մակարդակի վերաբերյալ։

80
00:03:18,739 --> 00:03:20,443
Երեք արջերի հեքիաթների պես,

81
00:03:20,467 --> 00:03:22,199
հարկավոր է հանգել այնպիսի թվերի,

82
00:03:22,199 --> 00:03:25,211
որոնք կապահովեն աճի խթանումը և մարդկանց
ապահովեն զբաղվածությամբ

83
00:03:25,211 --> 00:03:27,670
և թույլ չեն տա, որ գնաճը կործանարար
մակարդակի հասնի։

84
00:03:27,694 --> 00:03:29,044
Ֆեդը ոչ միայն որոշում է,

85
00:03:29,068 --> 00:03:31,409
թե որքան արժե քո գրպանի թուղթը,

86
00:03:32,243 --> 00:03:34,962
այլև տալիս է հնարավորություն՝ գտնելու նոր
աշխատանք

87
00:03:34,975 --> 00:03:37,195
կամ պահպանելու հինը։