0:00:06.372,0:00:09.415
ئەگەر نرخی شتێک بە پارچە کاغەزێک بدەیت،

0:00:09.439,0:00:11.350
لەوانەیە توشی کێشە بیت.

0:00:11.374,0:00:15.311
بە پێچەوانەوە دەبێت ئەگەر [br]ئەو پارچە وەرەقەیە دۆلار بێت.

0:00:15.335,0:00:18.890
بەڵا چ تایبەتمەندییەکی تر ئەم کاغەزە [br]وا دەکات کە نرخی و بەھایی

0:00:18.914,0:00:20.769
لە پارچە کاغەزی تر بەرزتر بێت؟

0:00:20.793,0:00:23.421
ھیچ شتێک لەو بارەوە ناکرێت.

0:00:23.445,0:00:25.055
ناتوانیت بیخۆیت.

0:00:25.079,0:00:26.556
ناتوانیت شتێ پێ درووست بکەیت.

0:00:26.580,0:00:28.272
سوتاندنیشی یاساغە.

0:00:29.089,0:00:30.460
کەواتە ئەمە چییە؟

0:00:30.770,0:00:32.991
بە دڵنیایەوە زۆربەی خەڵک وەڵامەکە دەزانن.

0:00:33.015,0:00:35.410
دراویی سەد دۆلاری لە لایەن [br]حکومەتەوە چاپ دەکرێت

0:00:35.434,0:00:37.460
و دراویی فەرمی وڵاتە،

0:00:37.484,0:00:39.671
پارچە کاغەزەکانی تر ئەم [br]تایبەتمەندییەیان نییە.

0:00:40.384,0:00:42.332
ئەمەش بەرگی یاسایی بە دۆلار دەبەخشێت.

0:00:42.356,0:00:45.261
تایبەتمەندییەکی تری بەھایی [br]دراویی سەد دۆلاری، لە لایەکیتر،

0:00:45.285,0:00:47.546
بریتیە لە کەمی ڕێژەیی بەردەست بوونی.

0:00:48.031,0:00:51.472
بە درێژایی مێژوو، بەھای زۆربەی [br]دراوەکان، بە دۆلاری ئەمریکیشەوە،

0:00:51.496,0:00:53.499
پەیوەست دەکران بە شتە بەنرخەکان

0:00:53.523,0:00:55.352
و ڕێژەیی بەردەست بوونی دراوەکانیش

0:00:55.376,0:00:58.372
پەیوەست دەبوون بە [br]ڕێژەی زێڕ و سیلڤەری حکومەت.

0:00:58.426,0:01:01.930
بەڵام دوای ئەوەی حکومەتی ئەمریکا لە [br]ساڵی ١٩٧١ ئەم سیستەمە ھەڵدەوەشێنێتەوە

0:01:01.954,0:01:05.762
دۆلار وەک دراویی کاغەزیی دەناسرێت،

0:01:05.786,0:01:08.197
واتا بە ھیچ کانزایەکی[br]بە نرخ نەبەستراوەتەوە

0:01:08.221,0:01:11.159
بەڵکو تەنھا بە سیاسەتەکانی[br]حکومەت بەستراوەتەوە

0:01:11.183,0:01:13.620
بۆ بڕیار دان لە سەر [br]ڕێژەی پێویست بۆ چاپ کردن.

0:01:13.644,0:01:16.582
کام دەسەڵات بەرپرسیارە؟

0:01:16.606,0:01:19.572
دەسەڵاتی جێبەجێ کردن، [br]یاسا دانان یان دادگاکان؟

0:01:19.596,0:01:22.044
وەڵامەکە شۆکھێنەرە: ھیچیان!

0:01:22.068,0:01:26.801
لە ڕاستیدا، سیاسەتی نەختینەیی لە لایەن [br]Federal Reserve System دادەنرێت،

0:01:26.825,0:01:28.552
یان[br]FED،

0:01:28.576,0:01:32.595
کە لە ١٢ بانکی ناوچەیی لە شارە[br]سەرەکییەکانی وڵات پێک دێت.

0:01:32.619,0:01:33.930
لە ئەنجومەنی بەڕێوەبردندا،

0:01:33.954,0:01:36.979
کە لە لایەن سەرۆکەوە بەربژێر [br]دەکرێن و سێنات پەسندی دەکات،

0:01:37.003,0:01:38.097
و سەر بە کۆنگرێسە،

0:01:38.121,0:01:41.415
گشت داھاتەکانی ئەم دامەزراوەیە[br]بۆ وەزارەتی خەزێنەی ئەمریکییە.

0:01:41.415,0:01:43.572
بەڵام بۆ پارستنی ئەم[br]دامەزراوەیە لە کاریگەری

0:01:43.596,0:01:45.762
ئەو گۆڕانکاریانەی کە ڕۆژانە ڕوو دەدەن،

0:01:45.786,0:01:49.238
ئەم دامەزراوەیە لە ژێر ھەژموونی [br]ڕاستەخۆی ھیچ لە دەسەڵاتەکان نییە.

0:01:49.262,0:01:52.678
بۆچی ئەم دامەزراوە بڕیار نادات کە ڕێژەیەکی[br]بێ شومار لە دۆلار چاپ بکرێت

0:01:52.702,0:01:54.227
تا ھەموو خەڵک دەوڵەمەند بێت؟

0:01:54.251,0:01:56.871
چونکە لەم حاڵەتەدا دۆلار نرخی نامێنێت.

0:01:56.895,0:01:58.996
بیر لە ئامانجی دراو بکەوە،

0:01:59.020,0:02:01.832
کە ئاڵوگۆری پێ دەکرێت لە [br]بەرامبەر کەلوپەل و خزمەتگوزاری.

0:02:01.856,0:02:04.047
لە ئابوریدا، ئەگەر ڕێژەی خولانەوەی دراو

0:02:04.071,0:02:08.794
زیاتر بێت لە ڕێژەی بەھایی [br]کەلوپەل و خزمەتگوزاریەکان،

0:02:08.818,0:02:10.605
ھەر دراوێک دەتوانرێت

0:02:10.605,0:02:13.342
ڕێژەی کەمتر شتی پێ بە دەست [br]بھێنرێت بە بەراورد بە ڕابردوو.

0:02:13.366,0:02:15.204
ئەمە پێی دەوترێت ھەڵئاوسان.

0:02:15.228,0:02:16.132
لە لایەکیتردا،

0:02:16.132,0:02:18.438
بەڵام ئەگەر ڕێژەی خستەنە [br]بەردەستی پارە نەگۆڕ بێت

0:02:18.438,0:02:20.828
لە کاتێکدا خزمەتگوزاری و [br]کەلوپەلی تازە بەرھەم بێت،

0:02:20.828,0:02:22.564
نرخی ھەر دۆلارێک بەرز دەبێتەوە

0:02:22.588,0:02:24.817
ئەمەش پێی دەوترێت داشکان.

0:02:24.841,0:02:26.616
کەواتە، کامەیان خراپە؟

0:02:26.640,0:02:27.823
ھەڵئاوسانی زۆر

0:02:27.847,0:02:31.133
واتا ئەو پارەی ئێستات سبەی [br]نرخی کەمتر دەبێت،

0:02:31.157,0:02:33.156
وا دەکات کە ھەر ئەمڕۆ [br]پارەکەت سەرف بکەیت.

0:02:33.180,0:02:37.013
ئەمەش کێشە بۆ بازرگانی درووست [br]دەکات و دەبێتە ھۆی زیادەڕەویی،

0:02:37.037,0:02:39.875
یان مۆڵدانی کەلوپەل وەک خۆاراک و سوتەمەنی،

0:02:39.899,0:02:41.620
دەبێتە بەرز بوونەوەی نرخیان

0:02:41.620,0:02:44.481
ئەمەش دەبێتە کەمبوونەوەیان[br]لە بازاڕ و دەبێت هەڵئاوسانی زیاتر.

0:02:45.704,0:02:49.096
بەڵام داشکاندن وا دەکات کە خەڵک[br]دەست بە پارەکانیانەوە بگرن،

0:02:49.120,0:02:51.009
و خەرجیەکانیان کەم بکەنەوە

0:02:51.009,0:02:53.121
ئەمەش دەبێتە کەمبوونەوەی[br]قازانجی بازرگانەکان،

0:02:53.121,0:02:55.930
کە دەبێتە کەمبوونەوەی هەلی کار[br]و زیاتر کەبوونەوەی خەرجی،

0:02:55.954,0:02:58.227
دەبێتە هۆی ئەوەی ئابوری زیاتر تێکبشکێت.

0:02:58.251,0:03:01.894
بۆیە، ئابوریناسان پێیان وایە [br]زیادەڕەوی لە هەردوو بارەکەدا خراپە،

0:03:01.918,0:03:06.806
ڕێژەیەکی کەم لە هەڵکشان گرنگە و [br]هاوکاری گەشەی ئابوری دەدات.

0:03:07.787,0:03:10.234
Fed ڕێژەیەکی گەورە لە داتا [br]ئابوریەکان بەکار دەهێنێت

0:03:10.258,0:03:13.597
بۆ بڕیار دان لە ڕێژەی سوڕانەوەی دراو،

0:03:13.621,0:03:15.575
لەوانەش، ڕێژەی هەڵئاوسانی ڕابردوو،

0:03:15.599,0:03:17.881
شتە باوە جیهانییەکان و ڕێژەی بێ کاری.

0:03:18.739,0:03:20.443
وەک زنجیرەی گۆڵدلۆکس،

0:03:20.467,0:03:22.325
پێویستە بە باشی ڕێژەکە دیاری بکەن

0:03:22.349,0:03:24.921
بۆ دیاری کردنی گەشە و خستنە سەر کاری خەڵک،

0:03:24.945,0:03:27.670
بەبێ ئەوەی بهێڵن هەڵئاوسان[br]بگاتە ڕێژەی مەترسیدار.

0:03:27.694,0:03:29.044
کاری FED تەنها

0:03:29.068,0:03:31.729
دیاری کردنی بەهایی کاغەزەکانی[br]ناو جزدانەکەت نییە

0:03:31.729,0:03:34.902
بەڵکو ڕۆڵیان هەیە لە بە دەست هێنانی[br]ئیش یان بەردەوام بیت لە ئیشەکەت

0:03:34.902,0:03:36.549
لەو شوێنەی پارەی لێ بدەست دەهێنیت.