0:00:01.317,0:00:03.182
Ik moet zeggen dat het best grappig is

0:00:03.182,0:00:05.147
als mensen vragen [br]wat voor werk ik doe.

0:00:05.171,0:00:07.897
Ik vertel hen dan dat ik [br]dingen tegen elkaar wrijf.

0:00:08.524,0:00:10.233
Het klinkt misschien belachelijk

0:00:10.257,0:00:12.385
om gewoon dingen tegen elkaar te wrijven.

0:00:13.403,0:00:15.984
Maar het heeft een technische naam:

0:00:16.917,0:00:18.308
Tribologie.

0:00:18.332,0:00:21.869
T-r-i-b-o-l-o-g-i-e,

0:00:21.893,0:00:23.714
van het Griekse woord 'tribos'.

0:00:23.738,0:00:25.071
Het betekent 'wrijven'.

0:00:25.835,0:00:28.550
Het is een grappig woord [br]dat je waarschijnlijk niet kent,

0:00:28.554,0:00:29.578
maar ik beloof je

0:00:29.578,0:00:32.856
dat het begrijpen ervan je ervaring [br]met de wereld zal veranderen.

0:00:33.467,0:00:36.232
Tribologie heeft me [br]geweldige projecten bezorgd.

0:00:36.256,0:00:40.204
Ik heb gewerkt aan vliegende materialen, [br]maar ook aan hondenvoer --

0:00:40.228,0:00:42.587
een combinatie die niet lijkt de kloppen

0:00:42.587,0:00:45.546
voor werk in een tijdspanne [br]van een paar jaar,

0:00:45.858,0:00:49.204
totdat je de wereld begint te bekijken [br]door een tribologische lens.

0:00:50.005,0:00:51.731
Ik denk dat je verrast zult zijn

0:00:51.755,0:00:55.016
hoe belangrijk tribologie kan zijn

0:00:55.040,0:00:57.461
om grote problemen te verhelpen.

0:00:59.211,0:01:02.854
Tribologie is de studie[br]van wrijving, slijtage en lubricatie.

0:01:03.830,0:01:06.404
Je hebt alle drie[br]wel eens meegemaakt.

0:01:06.879,0:01:10.018
De laatste keer dat je probeerde [br]een zwaar voorwerp te verslepen,

0:01:10.042,0:01:12.776
voelde je toen dat er iets je tegenhield?

0:01:13.206,0:01:14.467
Dat was wrijving.

0:01:14.907,0:01:17.300
Wrijving is de kracht [br]die beweging tegenwerkt.

0:01:18.237,0:01:20.603
Slijtage is verlies[br]of overdracht van materiaal.

0:01:21.021,0:01:23.673
Het dwingt je je favoriete[br]schoenen te vervangen,

0:01:23.697,0:01:25.604
anders hou je geen zolen meer over.

0:01:26.146,0:01:28.435
Een lubricant[br]vermindert wrijving en slijtage.

0:01:28.459,0:01:32.288
Het maakt verroeste, strakke bouten los[br]die anders niet zouden bewegen.

0:01:33.592,0:01:37.246
Maar tribologie is ook de wetenschap [br]van op elkaar inwerkende oppervlakken

0:01:37.270,0:01:38.463
in relatieve beweging.

0:01:39.559,0:01:44.536
Dus op elkaar inwerkende oppervlakken[br]in relatieve beweging:

0:01:45.456,0:01:47.339
daar zijn er veel van op de wereld.

0:01:47.363,0:01:50.467
Terwijl je daar nu zit, wiebel je je voet

0:01:50.491,0:01:52.426
of schuif je misschien in je stoel?

0:01:52.450,0:01:54.710
Nou, dat is tribologie.

0:01:54.734,0:01:56.828
Zelfs bij de kleinste beweging in je stoel

0:01:56.852,0:01:59.798
heb je twee oppervlakken[br]die over elkaar bewegen.

0:02:00.375,0:02:02.453
Jouw tribologische interactie

0:02:02.453,0:02:04.839
zal anders zijn dan die [br]van de persoon naast je.

0:02:04.853,0:02:06.964
Dit komt omdat de kleding die je draagt

0:02:06.988,0:02:09.245
de wrijving tussen jou [br]en de stoel verandert.

0:02:09.269,0:02:12.741
Als je zijde draagt, is het gemakkelijker [br]om in je stoel rond te draaien

0:02:12.765,0:02:14.108
dan als je wol draagt.

0:02:14.132,0:02:16.305
Dat komt omdat de wrijving lager is.

0:02:17.139,0:02:19.933
Als je je enkel beweegt,

0:02:19.957,0:02:21.677
maakt hij dan soms een geluid?

0:02:22.458,0:02:23.616
Heb je dat wel eens?

0:02:23.640,0:02:25.974
Je staat op, je beweegt [br]en sommige botten kraken.

0:02:25.988,0:02:28.381
Bedankt, tribologie.

0:02:29.875,0:02:32.787
Dit komt door de vloeistof [br]die onze botten smeert

0:02:32.811,0:02:34.029
als we bewegen.

0:02:34.053,0:02:36.690
Hierdoor ontstaan er [br]gasbellen in die vloeistof.

0:02:37.524,0:02:41.244
Maar het geluid kan ook komen van de pezen[br]die over elkaar heen bewegen.

0:02:41.268,0:02:43.002
Dat is vrij gewoon voor onze enkels,

0:02:43.026,0:02:45.037
dus als je zoals ik[br]graag je enkel wiebelt,

0:02:45.061,0:02:48.920
kun je plotseling heel nieuwsgierig worden[br]over de tribologie van pezen.

0:02:50.596,0:02:53.589
Maar hoe word je[br]een triboloog zoals ik?

0:02:54.501,0:02:56.613
Het begint als je heel jong bent.

0:02:56.637,0:02:58.269
Ik was zelf een ballerina vroeger.

0:02:58.269,0:03:00.899
Ik bereikte het niveau[br]waar ik op mijn tenen kon dansen,

0:03:00.923,0:03:02.243
of 'en pointe'.

0:03:02.816,0:03:06.237
Als je 'en pointe' danst, [br]draag je die geweldige schoenen,

0:03:06.261,0:03:08.199
maar ze kunnen glad zijn op het podium.

0:03:08.657,0:03:11.319
Het laatste wat je wilt [br]als je op je tenen danst,

0:03:11.333,0:03:13.113
is uitglijden en vallen.

0:03:13.113,0:03:15.755
Dus we hadden dozen hars bij ons.

0:03:15.779,0:03:19.342
We stapten in de hars, om zo een laag [br]op onze schoenen aan te brengen.

0:03:19.366,0:03:20.844
Hars is afkomstig van boomsap

0:03:20.868,0:03:24.324
en in zijn poedervorm [br]maakt het dingen minder glad.

0:03:25.124,0:03:26.732
Je hebt als danser heel snel door

0:03:26.756,0:03:28.810
hoeveel er op je schoenen moet,

0:03:28.810,0:03:32.159
want als er niet genoeg op zit, [br]zul je waarschijnlijk uitglijden

0:03:32.173,0:03:35.238
vanwege de lage wrijving [br]tussen je schoen en het podium.

0:03:35.262,0:03:36.452
In het beste geval

0:03:36.476,0:03:38.945
ben jij de onhandige ballerina [br]op het podium,

0:03:38.969,0:03:41.707
maar in het slechtste geval [br]loop je een blessure op.

0:03:43.095,0:03:46.852
Ik was toen al bezig wrijving [br]te optimaliseren en te manipuleren.

0:03:47.467,0:03:50.418
Ik was gewoon voorbestemd [br]om triboloog te worden.

0:03:50.442,0:03:51.935
(Gelach)

0:03:52.600,0:03:55.411
Maar jullie waren ook jonge tribologen.

0:03:55.927,0:03:57.926
Toen je kleurpotloden gebruikte,

0:03:57.950,0:04:00.828
wist je dat hoe harder je drukte, [br]hoe donkerder de kleur.

0:04:01.424,0:04:02.939
Je wist ook dat dat betekende

0:04:02.939,0:04:05.691
dat je je kleurpotlood [br]vaker zou moeten slijpen,

0:04:05.691,0:04:07.237
omdat het dan sneller versleet.

0:04:08.830,0:04:11.704
Laten we het nu hebben [br]over die glanzende gewaxte vloeren

0:04:11.704,0:04:13.788
waar je overheen moest glijden.

0:04:14.448,0:04:18.246
Je wist dat je met sokken aan [br]zeker goed zou glijden over die vloer.

0:04:18.883,0:04:21.249
Op blote voeten, niet echt.

0:04:21.323,0:04:24.455
Meester-manipulators van wrijving.

0:04:26.245,0:04:27.897
Alle kinderen zijn tribologen.

0:04:27.921,0:04:29.576
Hoe zit het met ons volwassenen?

0:04:30.607,0:04:32.825
Je hebt vandaag je tanden gepoetst.

0:04:33.659,0:04:34.811
Dat hoop ik tenminste.

0:04:34.835,0:04:36.095
(Gelach)

0:04:36.119,0:04:37.708
Dit is tribologie in actie.

0:04:38.165,0:04:40.672
Tandpasta en de tandenborstel [br]werken samen

0:04:40.672,0:04:42.599
om tandplak te verwijderen.

0:04:43.561,0:04:45.740
Mijn vader is tandarts.

0:04:45.764,0:04:49.173
Ik had nooit gedacht [br]dat mijn werk dat gebied zou raken.

0:04:49.197,0:04:51.982
Maar op een dag begrepen we elkaar gewoon,

0:04:52.006,0:04:55.600
toen ik een tandsteenverwijderingstest [br]moest ontwikkelen.

0:04:56.087,0:04:58.112
Het leek eenvoudig,

0:04:58.136,0:05:00.505
totdat ik het begon te zien [br]als een triboloog,

0:05:00.529,0:05:02.501
toen werd het ongelooflijk complex.

0:05:02.941,0:05:05.632
Je hebt harde materialen, onze tanden,

0:05:05.656,0:05:09.273
zachte materialen zoals ons tandvlees, [br]tandpasta en de tandenborstel.

0:05:09.297,0:05:12.340
Je hebt smeermiddel: speeksel en water,

0:05:12.364,0:05:15.051
de dynamiek van de persoon [br]die zijn tanden poetst, etc.

0:05:15.875,0:05:18.841
Ik beloof je dat als we diamanten [br]in je tandpasta stoppen,

0:05:18.865,0:05:20.597
er geen tandplak meer overblijft.

0:05:21.208,0:05:23.350
Maar je zult ook geen tanden meer hebben.

0:05:23.909,0:05:27.245
Er moet dus een balans zijn [br]tussen het verwijderen van tandplak,

0:05:27.269,0:05:29.837
en het niet beschadigen [br]van onze tanden en tandvlees.

0:05:30.667,0:05:32.640
We poetsen onze tanden omdat we eten.

0:05:32.664,0:05:34.700
Eten is een van onze routines.

0:05:34.724,0:05:36.057
Het lijkt heel eenvoudig.

0:05:36.081,0:05:37.856
Maar het is nog steeds tribologie

0:05:37.880,0:05:39.319
en het is niet eenvoudig.

0:05:39.932,0:05:42.995
Je hebt het voedsel dat tijdens [br]het eten zal breken en slijten.

0:05:43.019,0:05:45.786
En dat voedsel interageert [br]met je tanden, je tong,

0:05:45.810,0:05:47.137
je speeksel, je keel.

0:05:47.161,0:05:51.590
En al die interacties [br]zullen je eetervaring beïnvloeden.

0:05:52.569,0:05:55.714
Kun je je een moment herinneren [br]waarop je iets nieuws proefde

0:05:55.738,0:05:57.558
en je zei:

0:05:59.493,0:06:00.738
"Het smaakt niet slecht,

0:06:00.762,0:06:02.536
maar ik hou niet van de textuur."

0:06:03.535,0:06:07.408
Tribologen kijken naar gladheid, [br]de wrijvingscoëfficiënt,

0:06:07.432,0:06:12.700
om sensaties in je mond en de textuur [br]te verbinden met wat je ervaart.

0:06:12.724,0:06:16.210
Bijvoorbeeld, als we de samenstelling [br]veranderen van ons eten en drinken,

0:06:16.234,0:06:19.127
als we de suiker of het vetgehalte [br]zouden veranderen,

0:06:19.541,0:06:21.335
verandert dat dan de sensatie?

0:06:21.359,0:06:23.296
Hoe kunnen we dit meten?

0:06:23.320,0:06:25.964
Tribologen werken eraan [br]om zulke vragen op te lossen.

0:06:26.441,0:06:28.966
Terwijl mijn collega's [br]het vetgehalte van yoghurt

0:06:28.990,0:06:30.765
in het lab bestudeerden,

0:06:30.789,0:06:31.987
bestudeerde ik ...

0:06:32.011,0:06:33.507
hondenvoer.

0:06:33.531,0:06:36.304
Het lab rook trouwens echt lekker, [br]geloof me maar.

0:06:36.994,0:06:39.462
We poetsen regelmatig onze tanden.

0:06:39.486,0:06:41.580
Doen we dat ook voor onze huisdieren?

0:06:43.210,0:06:45.939
Volwassen dieren krijgen vaak[br]tandvleesziekte,

0:06:45.939,0:06:47.856
dus we moeten echt hun tanden poetsen.

0:06:47.860,0:06:50.056
Huisdiereigenaren [br]doen het nu dan ook vaker.

0:06:50.080,0:06:53.311
Mijn beste vriend doet het bij zijn kat, [br]en hij kan het echt goed.

0:06:53.363,0:06:55.517
Veel succes als je dat [br]probeert bij mijn kat.

0:06:55.876,0:06:58.047
Diervoeding-leveranciers proberen nu

0:06:58.071,0:07:00.623
tandplak-onderdrukkers [br]in traktaties te stoppen.

0:07:01.265,0:07:02.772
Als je een hond hebt,

0:07:02.796,0:07:04.639
heb je misschien opgemerkt

0:07:04.639,0:07:07.605
dat traktaties gewoon verdwijnen [br]na slechts één hap.

0:07:08.229,0:07:09.755
De uitdaging is:

0:07:09.755,0:07:12.225
hoe verwijder je tandplak in één hap?

0:07:13.158,0:07:15.840
Ik ontwikkelde een test [br]om dit probleem te bestuderen,

0:07:15.878,0:07:18.001
maar ik moest hun orale systeem imiteren:

0:07:18.337,0:07:21.673
hun tanden, plak en speeksel.

0:07:21.843,0:07:23.467
Ik heb de wrijving gemeten

0:07:23.591,0:07:26.908
om de effectiviteit van deze traktaties [br]op het plak te bestuderen.

0:07:28.527,0:07:31.750
Besef je nu ineens dat je de tanden[br]van je hond nooit hebt gepoetst?

0:07:31.750,0:07:33.035
Graag gedaan.

0:07:33.887,0:07:36.019
Maar waarom is tribologie zo belangrijk?

0:07:36.953,0:07:38.909
Laat ik je nog een voorbeeld geven.

0:07:40.098,0:07:43.401
Je bent vandaag [br]op de een of andere manier hier gekomen.

0:07:43.643,0:07:45.278
Misschien lopend of met de fiets,

0:07:45.312,0:07:48.416
maar voor de meesten van jullie hier, [br]ben je met de auto gekomen.

0:07:49.066,0:07:51.830
Denk aan alle [br]tribologische elementen in een auto.

0:07:52.152,0:07:54.049
Je eigen interactie met de auto,

0:07:54.049,0:07:55.623
de interactie met het wegdek

0:07:55.623,0:07:58.237
en alles onder de motorkap[br]en in de aandrijflijn.

0:07:59.051,0:08:02.365
Ook onderhoud[br]is verbonden met tribologie.

0:08:03.599,0:08:06.186
Weet je hoeveel kilometers[br]jouw banden meegaan,

0:08:06.186,0:08:07.822
voordat je ze moet vervangen?

0:08:08.046,0:08:10.432
Als je het bandprofiel controleert,

0:08:11.362,0:08:14.350
kijk je of er slijtage aan je banden is.

0:08:15.803,0:08:18.970
Tribologie is de studie[br]van slijtage en wrijving.

0:08:19.144,0:08:21.206
Voor banden kan wrijving[br]het verschil maken

0:08:21.206,0:08:23.247
tussen veilig aankomen en een ongeluk.

0:08:24.468,0:08:27.216
Dit komt omdat de wrijving[br]tussen je banden en de weg

0:08:27.226,0:08:29.905
je versnelling zal beïnvloeden,[br]maar ook je remkracht

0:08:29.905,0:08:30.980
en je remafstand.

0:08:32.194,0:08:35.233
Als bestuurder weet je [br]hoe belangrijk wrijving is:

0:08:35.233,0:08:37.626
je weet bijvoorbeeld [br]dat als de wegen nat zijn,

0:08:37.626,0:08:39.965
rijden gevaarlijker is, [br]omdat de weg dan glad is.

0:08:40.369,0:08:42.361
Dit komt omdat water wrijving vermindert

0:08:42.361,0:08:43.812
tussen de banden en de weg.

0:08:44.276,0:08:46.733
Wrijving is de kracht [br]die beweging tegenwerkt,

0:08:46.859,0:08:50.316
dus als water die kracht vermindert,[br]is het gemakkelijker om te bewegen,

0:08:50.506,0:08:52.796
vandaar dat het gladder is[br]als de wegen nat zijn.

0:08:54.400,0:08:56.417
Nog iets waar je rekening mee moet houden,

0:08:56.417,0:08:58.805
is dat vechten[br]tegen wrijving energie kost,

0:08:59.198,0:09:01.126
dus je verliest energie aan wrijving.

0:09:01.846,0:09:04.471
Zo kunnen dus je banden [br]je benzinekosten beïnvloeden.

0:09:04.881,0:09:07.624
Wist je dat ongeveer[br]een derde van de benzine

0:09:07.624,0:09:10.471
die je in je voertuig stopt,

0:09:10.751,0:09:12.581
gebruikt zal worden voor wrijving?

0:09:13.245,0:09:14.158
Een derde.

0:09:15.313,0:09:18.214
Tribologisch onderzoek [br]heeft geholpen wrijving te verminderen

0:09:18.214,0:09:20.678
en zo benzineverbruik[br]en emissies te verminderen.

0:09:21.824,0:09:24.217
Holmberg en Erdemir hebben in hun studies

0:09:24.217,0:09:26.527
aangetoond hoe tribologisch onderzoek

0:09:26.527,0:09:28.446
het brandstofverbruik kan verminderen.

0:09:28.490,0:09:31.552
Ze zagen dat we in 20 jaar

0:09:31.552,0:09:35.110
het verbruik van personenauto's

0:09:35.110,0:09:36.827
met 60% konden verminderen.

0:09:37.593,0:09:39.774
Als je even denkt[br]aan alle auto's ter wereld,

0:09:39.774,0:09:41.688
kunnen we veel energie besparen.

0:09:42.443,0:09:46.985
Dat is een deel van de bijna 9% [br]van ons huidige mondiale energieverbruik,

0:09:47.178,0:09:50.964
en tribologie kan ons helpen [br]het te besparen, volgens de auteurs.

0:09:51.964,0:09:53.653
Het het gaat hier om veel energie.

0:09:53.743,0:09:57.969
Als je naar de cijfers kijkt, [br]kan tribologie veel betekenen voor ons.

0:09:58.790,0:10:01.281
Mijn collega's zeggen [br]dat we tot 20 quads energie

0:10:01.281,0:10:02.710
kunnen besparen in de VS.

0:10:03.554,0:10:04.890
Om wat context te geven:

0:10:04.890,0:10:09.965
een quad energie is gelijk aan [br]180 miljoen vaten olie,

0:10:10.728,0:10:13.105
en tribologie kan 20 keer zoveel besparen.

0:10:13.982,0:10:16.611
Dit is te danken aan[br]nieuwe materialen en lubricanten,

0:10:16.703,0:10:18.370
het ontwerp van nieuwe componenten,

0:10:18.612,0:10:22.055
waardoor windturbines bijvoorbeeld [br]efficiënter en betrouwbaarder worden.

0:10:23.259,0:10:25.559
Door 31 mensen samen [br]in een kamer te plaatsen

0:10:25.610,0:10:28.597
die de wereld door een [br]tribologische lens zien, is dit gelukt.

0:10:28.681,0:10:31.321
Stel je eens voor wat we kunnen ontdekken

0:10:31.556,0:10:34.275
als we allemaal tribologie [br]om ons heen gaan zien.

0:10:35.451,0:10:38.351
Mijn favoriete projecten nu[br]zijn in lucht- en ruimtevaart.

0:10:38.521,0:10:41.909
Ik hou ervan om slijtage en wrijving [br]te verminderen in deze omgevingen.

0:10:41.909,0:10:44.345
Ik kan materialen en onderdelen maken

0:10:44.448,0:10:47.415
die wrijving verminderen[br]in bewegende componenten en motoren

0:10:47.469,0:10:49.669
zodat hun beweging minder belemmerd wordt.

0:10:50.573,0:10:53.863
En minder bewegingskracht [br]betekent ook minder kracht,

0:10:54.269,0:10:56.179
dus je kan een kleinere motor gebruiken,

0:10:56.433,0:10:57.579
die minder weegt,

0:10:57.738,0:10:59.373
en dus brandstof bespaart.

0:10:59.937,0:11:03.125
Ik kan ook onderdelen maken[br]die langer meegaan door minder slijtage.

0:11:03.642,0:11:05.049
Dit zal restafval verminderen

0:11:05.059,0:11:08.260
en productiekosten verminderen,

0:11:08.260,0:11:10.616
zodat we dus energie besparen[br]bij de productie.

0:11:10.990,0:11:13.987
Ik moedig je aan om tribologie[br]in de wereld om je heen te zien

0:11:14.197,0:11:18.213
en te kijken hoe je jouw interacties [br]met oppervlakten kunt verbeteren.

0:11:18.877,0:11:20.429
Zelfs de kleinste verbeteringen

0:11:20.883,0:11:22.373
maken een verschil.

0:11:23.397,0:11:25.537
Tribologie klinkt misschien grappig,

0:11:26.077,0:11:28.553
maar het heeft een enorme[br]impact op onze wereld.

0:11:29.417,0:11:30.782
Dank je wel.

0:11:30.904,0:11:31.834
(Applaus)