باید اعتراف کنم وقتی
مردم پیش من میآیند
درباره شغلم میپرسند
خیلی بامزه است،
چون به آنها میگویم که من کارم
مالیدن اجسام به هم دیگر است.
به نظر مسخره میآید،
فقط مالیدن اجسام به همدیگر.
اما این کار یک نام تخصصی دارد:
تریبولوژی (سایششناسی)
ت-ر-ی-ب-و-ل-و-ژ-ی
از کلمهی باستانی یونایی «تریبوس»،
که به معنای «مالیدن» است.
کلمه خندهداری که شاید تا بحال
نشنیده بودید،
اما به شما قول میدهم،
که کشف آن تجربه شما از
دنیای فیزیکی را تغییر میدهد.
سایششناسی پروژههای جالبی به من داده است.
من با موادی کار کردهام که پرواز میکنند
و با غذای سگ کار کردهام --
ترکیبی که به نظر در یک دوره زمانی طولانی
به کار کسی نمیآید،
مگر تا وقتی که شروع به دیدن جهان
از دریچه تریبولوژی بکنید.
و به نظرم شما شگفت زده خواهید شد
از اینکه مقدار کمی تریبولوژی
میتواند چه نقش به سزایی
در برطرف کردن مشکلات بزرگ ایفا کند.
تریبولوژی مطالعهی اصطکاک،
سایش و روانگری است.
همه شما هر سه اینها را تجربه کردهاید.
آخرین باری که سعی کردید جسم سنگینی را
روی زمین بکشید رابه خاطر بیاورید،
و فقط میتوانستید حس کنید
که چیزی مقاومت میکند؟
میتواند اصطکاک باشد.
اصطکاک نیرویی است که
در برابر حرکت مقاومت میکند.
سایش افت یا تغییر جسم است.
به همین دلیل است که باید کفش
مورد علاقهتان را عوض کنید
زیرا کمکم تخته کفش ناپدید میشود.
روانسازنده برای کاهش اصطکاک
وساییدگی بکارمیرود
آنها آن پیچهای زنگزده سرسختی که
به هیچ وجه تکان نمیخورند را شل میکنند.
اما تریبولوژی به عنوان دانش سطوح
دارای برهم کنش در حرکت نسبی نیز
تعریف میشود.
بنابراین، سطوح در حرکت نسبی
دارای برهم کنش هستند:
موارد آن در جهان بسیار زیاد است.
همانطور که الان نشستهاید،
پایتان را تکان میدهید
یا شاید در صندلیتان تکان میخورید؟
حدس بزنید چرا؟
چون تریبولوژی اتفاق میافتد.
حتی کوچکترین چرخش در صندلیتان
شامل دو سطح میشود که
روی هم به طور نسبی حرکت میکنند.
و برهمکنش تریبولوژیک شما در چرخش
با فرد کناریتان متفاوت است.
زیرا لباسی که پوشیدهاید اصطکاک
بین شما و صندلی را تغییر میدهد.
اگر پارچه ابریشمی پوشیدهاید،
به نسبت پوشیدن پارچه پشمی
وول خوردن
برایتان راحتتر است
زیرا اصطکاک پارچه ابریشمی کمتر است.
اگر قوزک پایتان را حرکت دهید،
آیا صدای ترق تروق میدهد؟
آن را حس میکنید، نه؟
میایستید وحرکت میکنید،
برخی از مفاصل ترق تروق میکنند.
تریبولوژی، به خاطر این صدا متشکریم.
این صدا میتواند به خاطر مایعی باشد
مفاصلتان را هنگام حرکت
روغن کاری میکند.
شما لزوما در آن مایع
حبابهای گاز خارج میکنید.
این صدا میتواند براثر حرکت تاندونهایی
باشد که به راحتی روی هم حرکت میکنند.
چیزی که در قوزک پا بسیار رایج است،
ممکن است هرکدام از همکاران من را که آنجا
دائما پایشان را تکان میدهند
نسبت به تریبولوژی تاندونها علاقهمند کند.
اما چطور کسی میتواند
مانند من تریبولوژیست بشود؟
البته که این در کودکی آغاز میشود.
در کودکی یک بالرین بودم.
به درجهای رسیدم که روی نوک
انگشتان پایم میرقصیدم،
یا به اصطلاح "en pointe."
هنگامی که روی نوک پا با آن کفشهای
جالب مشغول رقصیدن هستید
اما آن کفشها میتوانند
روی صحنه سربخورند
آخرین چیزی که هنگام رقص
روی نوک پا میخواهید آن است که
سُربخورید و بیفتید.
خوب به همین خاطر ما قوطیهای رزین داشتیم.
پایمان را توی قوطی رزین میگذاشتیم
تا روکش سبکی روی کفشمان بگذارد.
رزین از شیره درخت گرفته میشود.
و فرم پودری آن از لیزی سطوح میکاهد.
یک رقصنده خیلی زود یاد میگیرد
که چه مقدار از آن را به کفشش بمالد،
زیرا اگر به مقدار کافی نمالد،
احتمالا به خاطر کم بودن اصطکاک
بین کفش و صحنه لیز میخورد.
در بهترین حالت،
مانند یک بالرین دست وپا چلفتی
روی صحنه خواهید بود،
اما در بدترین حالت ممکن است صدمه ببینید.
من همان موقع هم کارم دستکاری و
بهرهبرداری از اصطکاک بود.
میبینید که سرنوشت من این بود
که تریبولوژیست بشوم.
(خنده حضار)
اما شما هم یک تریبولوژیست کوچک بودید.
وقتی که مدادشمعی یا مدادرنگی داشتید،
میدانستید که هرچه محکمتر بکشید،
رنگ تیرهتر میشود.
شما همینطور هم میدانستید
که این به معنی است که
باید مداد یا مدادشمعیتان را
دائما تیز کنید،
زیرا زودتر نوک آن کند میشد.
حالا بیایید درمورد آن زمینهای
براق واکس زدهای حرف بزنیم
که نمیشد روی آن سُر نخورد.
میدانستید که اگر یک جفت جوراب بپوشید،
میتوانید روی زمین
یک سُر درست و حسابی بخورید.
اما با پای بدون جوراب امکان پذیر نبود.
استادان تقلب در اصطکاک.
همه کودکان تریبیولوژیست هستند.
ما بزرگسالان چطور؟
همین امروز، دندانهایتان را مسواک زدید.
امیدورام.
(خنده حضار)
این تریبولوژی عملی است.
خمیردندان و مسواک برای
پاک کردن پلاک از روی دندانهایتان
بکار میروند.
محض اطلاع شما، پدر من دندان پزشک است.
هیچوقت فکر نمیکردم که روزی
حرفهام به حرفه خانوادگیمان ربط پیدا کند.
اما یک روز دیدم که به یک زبان حرف میزنیم
روزی که از من خواسته شد که
در مورد برداشتن پلاک دندان مطالعه کنم.
به نظر آسان میآمد،
تا زمانیکه از نگاه یک
تریبولوژیست به آن نگاه کردم،
و بعد به طرز عجیبی پیچیده شد.
مواد سختی در دست دارید --
که دندانهای شماست --
همینطور هم مواد نرم مانند
لثهها، خمیردندان و مسواک.
مواد روان کننده هم وجود دارد --
شکلی از بزاق و آب --
حرکتهای فردی که
مسواک میزند و خیلی چیزهای دیگر.
من قول میدهم که اگر ما
الماس در خمیردندانتان بریزیم،
پلاک دندانتان از بین میرود.
شاید دندانتان را هم از دست بدهید.
خوب باید تعادل خوبی برای
از بین بردن پلاک و
لطمه نزدن به دندان و لثه برقرار کرد.
بعد از هرغذا دندانهایمان را
مسواک میزنیم
غذا خوردن جز روال زندگی ماست.
ساده به نظر میآید.
اما این رشتهی دیگری در تریبولوژی است
که چندان ساده هم نیست.
غذاهایی داریم که هنگام خوردن
میشکانند و فرسوده میکنند،
و آن غذا با دندان، زبان، بزاق و گلوی شما
فعل و انفعال دارد.
و همه آن فعل و انفعالات روی
تجربه غذاخوردن شما تاثیر دارد.
فکر میکنم که همه خاطرهای دارند
که چیز جدیدی را امتحان میکردند
و این حس را داشتند که
«خوب، مزهاش خوب است.
اما بافت آن را دوست ندارم.»
تریبولوژیستها به دنبال
نرمی و ضریب اصطکاک هستند،
به عنوان راهی برای ارتباط دادن حواس
دهان و بافت به چیزی که تجربه میکنید،
تا ببینیم که آیا تغییر فورمول
چیزهایی که میخوریم و میآشامیم
تغییر مقدار شکر و چربی
تغییری در احساس ما ایجاد میکند؟
ما چگونه کیفیت آن را مشخص میکنیم؟
این همان چیزی است که
ما به دنبال حل آن هستیم.
وقتی همکارانم در گوشهای از آزمایشگاه
به دنبال مقدار چربی ماست هستند،
من در گوشه دیگری
روی غذای سگها مطالعه میکنم.
این آزمایشگاه واقعا بوی خوبی میدهد،
بگذارید بگویم.
همه ما طبق روال دندانهایمان را
مسواک میزنیم.
چندنفر دندان حیوانات خانگی
را مسواک میزند؟
حیوانات هم مانند انسان دچار
بیماریهای دندانی میشوند،
پس ما باید دندانهای آنها را مسواک بزنیم.
و امروزه صاحبان بیشتری
دست به این کار میزنند.
من میدانم که دوست صمیمی من در
مسواک زدن برای گربهاش خیلی خوب است.
اما این کار روی گربه من امکانپذیر نیست.
بنابراین تامینکنندگان
غذای حیوانات درصدد هستند
تا پلاک دندانی آنها را با چیزهایی
مثل تشویقی ازبین ببرند
اگر سگ دارید،
شاید دیده باشید که وقتی به
سگ تشویقی میدهید،
بعد از یک گاز، تشویقی
به طرز سحرآمیزی غیب میشود.
خوب چالش این است:
چطور پلاک دندانی را
با یک گاز از بین ببریم؟
برای بررسی این مشکل یک آزمایش طراحی کردم،
برای این کارباید سیستم
دهانی سگها را تقلید میکردم:
دهان، پلاک، بزاق دهانشان را.
ازاقدامات سایشی و
اصطکاک برای مطالعه
تاثیر آن تشویقی در از بین رفتن
پلاک استفاده کردم.
هیچ اشکالی ندارد اگر
حالا که اینجا نشستهاید دارید
به آخرین باری که دندان سگتان
را مسواک نزدید فکر میکنید
اما کار مهم تریبولوژی چیست؟
بگذارید یک مثال دیگر بزنم.
مهم نیست که الان کجا هستید،
شما به این محل آمدید.
شاید پیاده یا با دوچرخه آمدهاید.
اما احتمالا بیشتر
افراد حاضر با ماشین آمدهاند.
در مورد تمام سیستمهای تریبولوژیستی
موجود ماشین فکر کنید.
شما با ماشین فعل و انفعالات شخصی دارید،
ماشین با جاده فعل و انفعال دارد
و همه چیزهای زیر کاپوت و موتور ماشین.
برخی از کارهای عادی نگهداری
مستقیما با تریبولوژی مربوط میشود.
شما میدانید که بعد از طی
چند کیلومتر بهتر است که
تایرهای خود را تعویض کنید.
به طور منظم شیارهای تایر را چک کنید.
شما فعالانه سایش تایرها را بررسی میکنید.
تریبولوژی هم مطالعه سایش و اصطکاک است،
در تایرها، اصطکاک میتواند
مسئله بین سالم رسیدن
و خطر تصادف باشد.
زیرا اصطکاک بین تایرها و جاده
روی سرعت گرفتن، ترمز گرفتن و
مسافت ترمز شما تاثیر میگذارد.
به عنوان یک راننده، بطورغریزی
از اهمیت اصطکاک آگاهید،
زیرا میدانید که وقتی جادهها خیس هستند،
به خاطر لغزنده بودن خطرناکترند.
به این خاطر است که
آب اصطکاک بین تایرها و جاده را
کاهش میدهد.
شاید به یادبیاورید که اصطکاک
نیرویی است که دربرابرحرکت میایستد
پس آب با کاستن از این نیرو،
حرکت را برای شما آسانتر میکند،
و درنتیجه جادههای خیس لغزنده هستند.
نکته دیگری که باید در نظر گرفت این است
که برای غلبه بر اصطکاک
به انرژی نیاز دارید.
به همین خاطر تایرها
روی مصرف سوخت تاثیر میگذارند.
در حقیقت میدانستید که یک سوم سوختی که
که شما در باک خودرویتان میریزید
صرف غلبه بر اصطکاک میشود؟
یک سوم.
تحقیق تریبولوژی به ما در
کاهش اصطکاک کمک میکند و
بهینه سازی مصرف سوخت را بالابرده و
برون فرست را کاهش میدهد.
هولمبرگ و اردمیر
مطالعات خوبی انجام دادهاند
که تاثیر تحقیق تریبولوژی
بر کاهش مصرف سوخت را
نشان میدهد.
آنها طی یک دورهی ۲۰ساله فهمیدند که،
ما این شانس را داشتیم که
مصرف انرژی ماشینهای مسافری را
تا ۶۰ درصد کاهش دهیم.
وقتی به همه ماشینهای دنیا
فکرمیکنید میبینید
چه انرژی را
میتوان ذخیره کرد.
این تقریبا نه درصد از انرژی مصرفی جهان است
که این نویسندگان دریافتند که
تریبولوژی میتواند آن را ذخیره کند.
مقدار قابل توجهی انرژی است.
وقتی به ارقام نگاه میکنیم، میبینیم که
تریبولوژی کارهای جالبی میتواند بکند
همکاران من تعیین کردهاند
که تا ۲۰ کوآد انرژی را میتوان
تنها در ایاالات متحده ذخیره کرد.
برای بیان بهتر آن:
یک کوآد انرژی برابر با ۱۸۰بشکه نفت است،
وتریبولوژی به ما کمک میکند
تا ۲۰ برابر آن را حفظ کنیم
این کار از طریق مواد جدید،
روانکنندههای جدید،
طراحی ترکیبات تازه انجام میشود،
تا توربینهای بادی با بازدهی بیشتر ساخت.
این کار با قرار دادن ۳۱ نفر
در یک اتاق میسر شده
که دنیا را از دریچه تریبولوژی میدیدند.
فرصتهایی را تصور کنید
که خود را آشکار خواهند کرد
وقتی که افراد بیشتری
به تریبولوژی توجه کنند.
الان برنامههای هوافضایی از
پروژههای مورد علاقه من هستند.
من عاشق کاهش دادن سایش و اصطکاک
در محیطهای چالش برانگیز هستم.
من میتوانم مواد و اجزایی بسازم
که میتوانند اصطکاک را در
حرکت اجزا و موتور کاهش میدهد
تا آنها نیروی مخالف دربرابر
حرکت کمتری داشته باشند.
نیروی مخالف کمتر یعنی صرف انرژی کمتر،
پس میتوانید ازمحرک
کوچکتری استفاده کنید
که وزن کمتری دارد،
و انرژی را ذخیره میکند.
همچنین میتوانم اجزایی بسازم که با
سایش کمتر طول عمربیشتری دارد
این کارهدررفت موادرا
کاهش میدهد
که یعنی ما قطعات کمتری تولید میکنیم.
و درنتیجه انرژی کمتری
در تولید صرف میکنیم.
شما را تشویق میکنم که به
تریبولوژی در جهان اطرافتان نگاه کنید
ودرباره اینکه چگونه میتوانید برهم کنش
سطوح اطرافتان را بهبود بخشید بیندیشید.
حتی کوچکترین بهبودی
میتواند تغییر ایجاد کند.
شاید تریبولوژی کلمه خندهداری باشد،
اما تاثیر زیادی بر جهان ما دارد.
متشکرم.
(تشویق حضار)