WEBVTT

00:00:08.380 --> 00:00:09.561
Salamat.

00:00:16.270 --> 00:00:21.200
Mayroong isang hari sa India, Maharaja,
at ng kaarawan niya, may batas na ginawa

00:00:21.200 --> 00:00:24.200
na lahat ng mga pinuno ay magdadala
ng regalo para sa hari.

00:00:24.400 --> 00:00:28.370
May mga nagdala ng pinong seda,
may nagdala ng mamahaling espada,

00:00:28.370 --> 00:00:29.490
may nagdala ng ginto.

00:00:29.490 --> 00:00:32.659
At sa dulo ng pila may
isang matandang lalaki na

00:00:32.659 --> 00:00:36.630
naglakad mula sa kanyang nayon
at tumawid ng dagat ng ilang araw.

00:00:36.630 --> 00:00:41.150
Pag lakad niya papalapit sa anak ng hari,
"Anong regalong dala mo para sa hari?"

00:00:41.457 --> 00:00:44.750
Binuksan ng matandang lalaki ang
kamay niya at pinakita

00:00:44.750 --> 00:00:49.600
ang isang napakagandang kabibe, na may
paikot na kulay lila, dilaw, pula at asul.

00:00:50.160 --> 00:00:51.380
Sinabi ng anak ng hari,

00:00:51.460 --> 00:00:54.400
"Hindi yan regalo para sa hari!
Anong klaseng regalo yan?"

00:00:54.600 --> 00:00:57.400
Dahan-dahang tumingin ang
matanda sa kanya at sinabi,

00:00:57.590 --> 00:01:00.750
"Mahabang paglalakad.. parte ng regalo."

00:01:01.060 --> 00:01:02.560
(Tawanan)

00:01:02.900 --> 00:01:05.970
Sa ilang sandali,
magbibigay ako sa inyo ng isang regalo,

00:01:05.970 --> 00:01:08.270
regalo na sa tingin ko
ay mahalagang ipamahagi.

00:01:08.290 --> 00:01:10.050
Pero bago iyon, samahan ninyo ako

00:01:10.050 --> 00:01:11.960
sa mahabang paglakad ko.

00:01:12.160 --> 00:01:13.740
Gaya ng marami sa inyo,

00:01:13.740 --> 00:01:15.320
Nagsimula akong maliit na bata.

00:01:15.320 --> 00:01:17.460
Ilan ang nagsimula ng
buhay na maliit na bata?

00:01:17.460 --> 00:01:18.510
Pinanganak na bata?

00:01:18.740 --> 00:01:20.500
Halos kalahati.. Ok..

00:01:20.570 --> 00:01:21.590
(Tawanan)

00:01:21.820 --> 00:01:24.910
At ang iba sa inyo, ano?
Pinanganak ng matanda?

00:01:25.060 --> 00:01:27.640
Wow, gusto kong makilala ang nanay ninyo!

00:01:27.820 --> 00:01:29.460
Usapang impossible!

00:01:30.560 --> 00:01:34.740
Bilang isang bata, lagi na akong
nabibighaning gumawa ng imposible.

00:01:35.620 --> 00:01:38.880
Ngayon ay araw na pinangarap
ko nang madaming taon,

00:01:38.880 --> 00:01:41.000
dahil ngayon ay araw na
susubukan kong

00:01:41.020 --> 00:01:43.620
gumawa ng imposible sa
harap ninyong lahat,

00:01:43.620 --> 00:01:45.460
dito mismo sa TEDxMaastricht.

00:01:45.800 --> 00:01:48.160
Magsisimula ako sa pagbibigay ng regalo -

00:01:48.760 --> 00:01:50.880
sa pagbunyag sa inyo ng katapusan:

00:01:51.220 --> 00:01:52.640
at papatunayan ko sa inyo

00:01:52.640 --> 00:01:54.940
na ang imposible ay hindi imposible.

00:01:55.300 --> 00:01:58.210
At panghuli ay bibigyan ko
kayo ng regalo kabaha-bahagi:

00:01:58.210 --> 00:02:01.350
Ipapakita ko na kaya ninyong gawin
ang imposible sa buhay ninyo.

00:02:02.660 --> 00:02:05.420
Sa paglalakbay ko sa paggawa ng
imposible, nakita ko na may

00:02:05.420 --> 00:02:08.229
dalawang bagay na pare-pareho
sa lahat ng tao sa mundo.

00:02:08.229 --> 00:02:09.870
Lahat ay may mga takot,

00:02:09.870 --> 00:02:11.640
at lahat ay may mga pangarap.

00:02:12.900 --> 00:02:15.250
Sa paglakbay ko sa
paggawa ng imposible, nakita ko

00:02:15.250 --> 00:02:17.560
ang tatlong bagay,
sa paglibot ko sa mundo

00:02:17.560 --> 00:02:20.100
o nagawa ko sa mga lumipas na taon, na

00:02:20.110 --> 00:02:23.290
nagtulak sakin na gawin ang imposible.

00:02:24.200 --> 00:02:26.900
Batuhan-bola, o mas alam ninyo "Trefbal",

00:02:27.290 --> 00:02:28.360
Superman,

00:02:28.460 --> 00:02:29.460
at Lamok.

00:02:29.460 --> 00:02:30.810
Ang 3 pang-unang salita ko.

00:02:30.810 --> 00:02:33.500
Ngayon alam ninyo na bakit
ginagawa ko ang imposible.

00:02:33.610 --> 00:02:36.220
Kaya dadalhin ko kayo sa
lakbayin ko, mahabang lakarin

00:02:36.320 --> 00:02:38.680
mula sa takot tungo sa pangarap,

00:02:38.740 --> 00:02:40.980
mula sa salita tungo sa espada,

00:02:41.160 --> 00:02:42.740
mula sa batuhan-bato

00:02:42.850 --> 00:02:44.020
tungo sa Superman

00:02:44.020 --> 00:02:45.340
hanggang Lamok.

00:02:45.800 --> 00:02:47.360
At sana maipakita ko

00:02:47.360 --> 00:02:49.900
na kaya ninyo ang mga imposible sa 
buhay ninyo.

00:02:52.480 --> 00:02:54.934
Oktubre 4, 2007.

00:02:55.840 --> 00:02:58.120
Mabilis ang tibok ng puso,
nanginginig ang tuhod

00:02:58.120 --> 00:02:59.340
pagtapak ko sa entablado

00:02:59.340 --> 00:03:00.930
ng Sanders Theatre

00:03:01.040 --> 00:03:03.240
Harvard University para tanggapin

00:03:03.240 --> 00:03:06.160
ang 2007 Ig Nobel Premyo sa Medisina

00:03:06.160 --> 00:03:08.660
para sa isang pagsasaliksik na
kasama ako sa sumulat

00:03:08.660 --> 00:03:10.270
ang "Paglunok ng Espada...

00:03:10.420 --> 00:03:11.740
...at ang mga Epekto Nito".

00:03:11.870 --> 00:03:13.275
(Tawanan)

00:03:13.840 --> 00:03:17.880
Nalathala ito kasama ang isang sulatin
na hindi ko pa nababasa noon,

00:03:18.460 --> 00:03:20.419
ang Mediko Dyornal ng Britanya.

00:03:21.360 --> 00:03:24.740
Para sa akin, iyon ay
imposibleng pangarap na natupad,

00:03:24.900 --> 00:03:28.120
isa iyong 'di ko akalain na sopresa
para sa isang katulad ko,

00:03:28.130 --> 00:03:31.459
isa iyong parangal na 'di ko malilimutan.

00:03:31.459 --> 00:03:34.539
Pero hindi iyon ang pinaka di-
malilimutang parte ng buhay ko.

00:03:35.540 --> 00:03:37.640
Noong Oktubre 4, 1967,

00:03:38.020 --> 00:03:40.260
itong takot, mahiyain,
payat at mahinang bata

00:03:41.100 --> 00:03:43.120
ay nagdanas ng matinding mga takot.

00:03:43.460 --> 00:03:45.579
Nang handa na siyang umakyat sa entablado

00:03:45.579 --> 00:03:47.234
tumitibok ng mabilis ang puso niya

00:03:47.500 --> 00:03:49.162
nanginginig ang tuhod niya.

00:03:49.780 --> 00:03:52.120
Binukas niya ang bibig niya
para magsalita,

00:03:56.490 --> 00:03:58.130
pero walang lumalabas na salita.

00:03:58.130 --> 00:04:00.040
Nakatayo siyang umiiyak.

00:04:00.630 --> 00:04:02.360
'Di siya makakilos sa sindak,

00:04:02.360 --> 00:04:03.760
naninigas sa takot.

00:04:03.960 --> 00:04:06.130
Itong takot, mahiyain,
payat at mahinang bata

00:04:06.130 --> 00:04:08.142
ay nagdanas ng matinding mga takot.

00:04:08.649 --> 00:04:10.330
Takot siya sa dilim,

00:04:10.520 --> 00:04:11.640
takot siya sa matataas,

00:04:11.640 --> 00:04:13.040
takot sa gagamba at ahas...

00:04:13.040 --> 00:04:15.140
Meron ba ditong takot sa gagamba o ahas?

00:04:15.280 --> 00:04:16.660
Tama, ilan sa inyo...

00:04:16.660 --> 00:04:19.079
Takot siya sa tubig at pating...

00:04:19.079 --> 00:04:21.939
Takot sa doktor at nars at dentista,

00:04:21.939 --> 00:04:24.680
sa karayom at barena at natulis
na mga bagay.

00:04:24.680 --> 00:04:27.380
Pero higit sa lahat,
may takot siya sa

00:04:27.470 --> 00:04:28.470
tao.

00:04:29.380 --> 00:04:31.530
Iyong takot, mahiyain,
payat at mahinang bata

00:04:31.540 --> 00:04:32.570
ay ako.

00:04:33.320 --> 00:04:37.207
Takot ako sa kabiguan at hindi matanggap,

00:04:37.300 --> 00:04:39.520
mababang tiwala at tingin sa sarili

00:04:39.520 --> 00:04:42.840
at isang bagay na di natin alam noon
pero nakukuha natin:

00:04:42.840 --> 00:04:44.660
mahinang pakikisalamuha sa iba.

00:04:44.955 --> 00:04:48.610
Dahil madami akong takot,
tinutukso ako at binubugbog.

00:04:48.610 --> 00:04:52.240
Tatawa at tutuksuhin nila ako,
ayaw nila ako kalaro

00:04:52.300 --> 00:04:54.260
sa mga laro nila.

00:04:55.020 --> 00:04:58.056
Ah, meron isang laro na hinahayaan
nila akong sumali...

00:04:58.100 --> 00:04:59.427
Batuhan-bola -

00:04:59.500 --> 00:05:01.443
at 'di ako magaling umilag.

00:05:01.760 --> 00:05:03.500
Tatawagin nila ang pangalan ko,

00:05:03.500 --> 00:05:05.970
at titingin ako at makikita ko
ang mga pulang bola

00:05:05.970 --> 00:05:08.200
papunta sa mukha ko ng sobrang bilis

00:05:08.210 --> 00:05:09.950
bam, bam, bam!

00:05:10.580 --> 00:05:13.220
Naaalala ko madalas noong
naglalakad ako galing eskwela

00:05:13.300 --> 00:05:17.970
na ang mukha ko pula at masakit,
ang tenga ko pula at may maingay na tunog.

00:05:18.180 --> 00:05:21.140
Ang mga mata ko masakit dahil sa kaiiyak,

00:05:21.180 --> 00:05:23.515
at ang mga sinabi nila naririnig
ko sa tenga ko.

00:05:23.740 --> 00:05:25.000
At sinuman ang nagsabi ng,

00:05:25.020 --> 00:05:28.660
"Palo at bato ay makakabasag ng buto ko,
pero 'di makakasakit ang salita"...

00:05:28.880 --> 00:05:30.131
Kasinungalingan 'yan.

00:05:30.310 --> 00:05:31.980
Ang salita nakakahiwa, parang tabak

00:05:31.980 --> 00:05:34.030
Ang salita nakakatarak, parang espada.

00:05:34.210 --> 00:05:36.040
Nakakagawa ito ng malalalim na sugat

00:05:36.040 --> 00:05:37.780
na hindi nakikita.

00:05:38.150 --> 00:05:41.070
Kaya may mga takot ako,
at matinding kaaway ko ang mga salita.

00:05:41.260 --> 00:05:42.491
Hanggang ngayon pa din.

00:05:43.355 --> 00:05:45.300
Pero mayroon din akong mga pangarap.

00:05:45.300 --> 00:05:47.980
Uuwi ako at
kakawala ako sa Superman komiks

00:05:47.980 --> 00:05:49.774
at magbabasa ako ng Superman komiks

00:05:49.774 --> 00:05:53.440
at mangangarap ako na magaling ako
gaya ni Superman.

00:05:53.480 --> 00:05:56.240
Gusto kong lumaban para sa katotohanan
at katarungan,

00:05:56.240 --> 00:05:58.680
Kakalabanin ko ang mga kaaway
at ang kriptonayt,

00:05:58.680 --> 00:06:02.895
Gusto kong lumipad sa buong mundo at
gagawa ng mga kahanga-hanga, magliligtas.

00:06:03.400 --> 00:06:05.850
Mangha din ako sa mga totoong bagay.

00:06:05.860 --> 00:06:09.460
Nabasa ko na ang Guiness Book of Records
at Ripley's Believe It or Not.

00:06:09.460 --> 00:06:13.080
Mayroon ba sa inyong nakabasa na ng 
Guiness Book of Records at Ripley's?

00:06:13.100 --> 00:06:14.390
Gustong-gusto ko sila.

00:06:14.390 --> 00:06:16.270
Nakita ko'ng gawin ng tao ang kakaiba.

00:06:16.270 --> 00:06:17.790
At sabi ko, gagawin ko din yan.

00:06:17.790 --> 00:06:19.330
Kung ayaw ng mga tumutukso sakin

00:06:19.330 --> 00:06:21.030
na sumali ako sa laro nila,

00:06:21.030 --> 00:06:23.265
gusto ko gawin ang mga
kamangha-manghang bagay.

00:06:23.265 --> 00:06:26.659
Gagawin ko ang isang kagila-gilalas
na bagay na 'di nila kayang gawin.

00:06:26.659 --> 00:06:28.559
Gusto ko hanapin ang
layunin ko, malaman

00:06:28.559 --> 00:06:30.729
ang kahulugan ng buhay ko.
Gusto ko gumawa

00:06:30.729 --> 00:06:33.150
ng kahanga-hanga
para mabago ang mundo;

00:06:33.150 --> 00:06:36.960
Papatunayan ko na
hindi imposible ang imposible.

00:06:38.340 --> 00:06:40.240
Paglipas ng 10 taon -

00:06:40.240 --> 00:06:42.706
Isang linggo bago ang 21-kaarawan ko.

00:06:42.819 --> 00:06:46.799
Dalawang bagay ang nangyari sa buhay ko
na magpapabago nito ng tuluyan.

00:06:47.040 --> 00:06:49.391
Nakatira ako sa Tamil Nadu, South India.

00:06:49.540 --> 00:06:51.020
Isang misyonero ako doon,

00:06:51.020 --> 00:06:53.090
at ang guro at kaibigan ko, tinanong ako,

00:06:53.090 --> 00:06:54.720
"Mayroon ka bang Thromes, Daniel?"

00:06:54.720 --> 00:06:57.440
Sabi ko, "Thromes?
Ano 'yong Thromes?"

00:06:57.440 --> 00:07:00.490
Sabi niya, "Ang Thromes,
mga hangad mo sa buhay.

00:07:00.490 --> 00:07:04.630
Pinaghalong pangarap at layunin, kung
pwede mong gawin ang mga

00:07:04.630 --> 00:07:07.240
gusto mo, gusto mong puntahan,
maging sinuman nais mo,

00:07:07.240 --> 00:07:08.479
saan ka pupunta?

00:07:08.479 --> 00:07:10.350
Ano gagawin mo?
Sino nais mo maging?

00:07:10.350 --> 00:07:13.970
Sabi ko, "Hindi ko kaya yan!
Takot ako masyado! Marami akong takot!"

00:07:14.230 --> 00:07:17.800
Noong gabing yon, inakyat ko
sa bubong ang banig ko,

00:07:17.810 --> 00:07:19.259
humiga ko sa
ilalim ng mga tala

00:07:19.259 --> 00:07:21.869
at pinanood ang mga paniki habang
kumakain ng lamok.

00:07:21.869 --> 00:07:26.200
at wala akong ibang maisip kundi thromes,
pangarap at layunin sa buhay,

00:07:26.200 --> 00:07:28.360
at ang mga tumutukso sakin sa laro.

00:07:28.760 --> 00:07:30.730
Makalipas ang ilang oras nagising ako.

00:07:31.220 --> 00:07:33.940
mabilis ang tibok ng puso ko,
nanginginig mga tuhod ko.

00:07:34.080 --> 00:07:36.020
Sa oras na 'yon hindi siya takot.

00:07:36.420 --> 00:07:38.395
Sobrang nanginginig ang katawan ko.

00:07:38.500 --> 00:07:40.180
Sa sumunod na limang araw

00:07:40.330 --> 00:07:44.199
pawala-wala ako sa ulirat,
sa higaan ko sa bingit ng kamatayan.

00:07:44.199 --> 00:07:48.239
Sobrang init ng ulo ko, 105 digri
dahil sa malaria.

00:07:48.390 --> 00:07:51.600
At sa tuwing gising ako, ang iniisip ko
lang puro thromes.

00:07:51.600 --> 00:07:53.820
Naisip ko,
"Ano gusto kong gawin sa buhay ko?"

00:07:53.950 --> 00:07:56.380
sa wakas, sa gabi bago ang
ika-21 na kaarawan ko,

00:07:56.380 --> 00:07:58.030
sa sandali ng katiyakan,

00:07:58.030 --> 00:07:59.639
napagtanto ko:

00:07:59.639 --> 00:08:02.100
nakita ko na ang maliliit na lamok,

00:08:02.620 --> 00:08:05.020
Anopheles Stephensi,

00:08:05.280 --> 00:08:06.610
iyong maliit na lamok na

00:08:06.610 --> 00:08:08.390
5 maykrogramo ang gaan,
mas magaan pa

00:08:08.390 --> 00:08:09.810
sa butil ng asin, kaya niyang

00:08:09.810 --> 00:08:12.780
patumbahin ang isang 170 libra
bigat na tao, 80 kilong tao

00:08:12.780 --> 00:08:14.860
naisip ko iyon ang kahinaan ko.

00:08:14.860 --> 00:08:17.150
Napagtanto ko,
hindi, hindi 'yong lamok iyon,

00:08:17.150 --> 00:08:19.480
iyong maliit na parasitiko
sa loob ng lamok,

00:08:19.480 --> 00:08:23.160
Plasmodium Falciparum,
ang nakakapatay ng 1 milyon tao kada taon.

00:08:23.509 --> 00:08:25.999
Napagtanto ko ulit,
hindi, hindi, mas maliit pa doon,

00:08:25.999 --> 00:08:28.550
pero para sa akin mas malaki siya.

00:08:28.550 --> 00:08:29.640
Naisip ko,

00:08:29.640 --> 00:08:31.270
iyong takot ang kahinaan ko,

00:08:31.270 --> 00:08:32.140
ang parasitiko ko,

00:08:32.140 --> 00:08:34.990
ang lumulumpo sakin
buong buhay ko.

00:08:35.200 --> 00:08:38.080
Alam ninyo, my kaibahan ang 
panganib at takot.

00:08:38.109 --> 00:08:39.698
Ang panganib ay tunay.

00:08:39.990 --> 00:08:42.010
Ang takot ay isang pagpili.

00:08:42.080 --> 00:08:44.309
At nalaman ko na pwede ako pumili:

00:08:44.309 --> 00:08:48.180
Pwede akong mabuhay sa takot,
at mamatay ng bigo kinagabihan,

00:08:49.070 --> 00:08:52.080
o patayin ko ang takot ko,
at makakaya kong

00:08:52.080 --> 00:08:56.060
abutin ang mga pangarap ko,
at ang mabuhay talaga.

00:08:56.680 --> 00:08:59.560
At alam ninyo, mayroong bagay
na iba 'pag mamatay ka na

00:08:59.560 --> 00:09:04.080
at haharap sa kamatayan
gugustuhin mong mabuhay talaga.

00:09:04.180 --> 00:09:07.140
Nakita ko na namamatay ang lahat,
'di talaga tayo nabubuhay.

00:09:08.040 --> 00:09:09.890
Pag mamamatay ka na,
doon ka nabubuhay.

00:09:09.890 --> 00:09:11.580
At, pag alam mo na paano mamatay,

00:09:11.580 --> 00:09:13.070
malalaman mo paano ang mabuhay.

00:09:13.070 --> 00:09:15.140
Kaya naisip ko na babaguhin ko ang

00:09:15.140 --> 00:09:16.420
kwento ko ng gabing 'yon.

00:09:16.915 --> 00:09:18.230
Ayokong mamatay.

00:09:18.230 --> 00:09:19.640
Kaya nagdasal ako,
"Panginoon,

00:09:19.640 --> 00:09:22.230
kung nais mo ako umabot ako
ng 21 taon, 'di ko na

00:09:22.230 --> 00:09:24.544
hahayaang madala
ang buhay ko ng takot.

00:09:24.670 --> 00:09:26.520
Hahayaan ko ng mamatay ang takot,

00:09:26.520 --> 00:09:29.530
aabutin ko ang mga pangarap ko,

00:09:29.530 --> 00:09:31.270
babaguhin ko ang ugali ko,

00:09:31.270 --> 00:09:33.540
gusto ko gumawa ng kakaiba sa
buhay ko, gusto ko

00:09:33.540 --> 00:09:35.170
hanapin ang layunin at halaga ko,

00:09:35.170 --> 00:09:38.632
gusto kong malaman na hindi
imposible ang imposible."

00:09:38.780 --> 00:09:42.820
Di ko na sasabihin kung nabuhay ako;
kayo na bahala isipin iyon.

00:09:42.850 --> 00:09:43.978
(Tawanan)

00:09:43.978 --> 00:09:47.100
Pero noong gabing iyon ginawa ako
ang unang 10 Thromes ko:

00:09:47.100 --> 00:09:50.210
Naisip ko gusto ko puntahan ang
malalaking kontinente

00:09:50.210 --> 00:09:51.730
ang 7 Kababalaghan ng Mundo

00:09:51.730 --> 00:09:54.940
matuto ng maraming wika,
tumira sa walang taong lugar,

00:09:54.940 --> 00:09:58.270
tumira sa barko sa karagatan, tumira
kasama ang tribong Indyan ng Amazon,

00:09:58.270 --> 00:10:01.210
umakyat sa pinakamataas
na bundok sa Sweden,

00:10:01.210 --> 00:10:03.180
ang makita ang Bundok Everest sa umaga,

00:10:03.190 --> 00:10:05.390
magtrabaho para sa musika sa Nashville,

00:10:05.400 --> 00:10:07.060
gusto ko maging parte ng sirkus,

00:10:07.080 --> 00:10:09.120
at gusto ko tumalon mula sa eroplano.

00:10:09.120 --> 00:10:12.380
Sa sumunod na 20 taon, nagawa ko
karamihan sa mga Thromes ko.

00:10:12.410 --> 00:10:14.650
Tuwing mamarkahan
ko ang throme sa listahan ko,

00:10:14.650 --> 00:10:18.190
Magdadagdag ako ng 5 o 10 sa listahan
at lalo hahaba ang listahan ko.

00:10:18.800 --> 00:10:23.280
Sa sumunod na 7 taon, tumira ako
sa maliit na isla sa Bahamas

00:10:23.320 --> 00:10:25.360
sa halos 7 taon

00:10:25.370 --> 00:10:29.454
sa pawid na bahay,
Eto.. sa pawid na bahay

00:10:29.480 --> 00:10:33.820
magsisibat ng pating at pagi para kainin,
iyon lang meron sa isla,

00:10:33.820 --> 00:10:36.249
suot ang bahag,

00:10:36.680 --> 00:10:39.160
at natuto ako lumangoy
kasama ang mga pating.

00:10:39.160 --> 00:10:40.980
At mula doon, lumipat ako sa Mexico,

00:10:40.980 --> 00:10:45.000
tapos lumipat ako sa Ilog ng
Amazon sa Ecuador,

00:10:45.241 --> 00:10:48.100
sa Pujo Pongo Ecuador,
kasama ang mga tribo doon,

00:10:48.100 --> 00:10:52.180
at unti-unti akong nagkaroon
ng tiwala sa thromes ko.

00:10:52.180 --> 00:10:55.100
Napunta ko sa komesyo ng musika
sa Nashville, tapos sa Sweden,

00:10:55.110 --> 00:10:57.870
lumipat ako sa Stockholm,
sa komersyo ng musika doon,

00:10:57.870 --> 00:11:01.920
doon ko naakyat ang Bundok Kebnekaise
sa taas ng Artic.

00:11:03.300 --> 00:11:04.750
Natutunan ko ang pagpapayaso,

00:11:04.750 --> 00:11:05.860
at paghahagis,

00:11:05.860 --> 00:11:07.480
at paglakad ng tiyakad,

00:11:07.480 --> 00:11:10.440
pagsakay sa unisiklo,
pagkain ng apoy, ng bubog.

00:11:10.450 --> 00:11:13.620
Noong 1997 nalaman ko na kakaunti na lang
ang lumulunok ng espada

00:11:13.620 --> 00:11:15.410
at nasabi ko, "dapat kong gawin yan!"

00:11:15.420 --> 00:11:18.290
Nakakilala ko ng lumulunok ng espada,
at humingi ako ng payo.

00:11:18.290 --> 00:11:20.190
Sabi niya "Sige, bigyan kita ng 2 payo:

00:11:20.190 --> 00:11:21.926
Numero 1: Napaka-delikado nito,

00:11:21.926 --> 00:11:23.948
marami ng namatay habang ginagawa ito.

00:11:23.948 --> 00:11:24.953
Numero 2:

00:11:24.953 --> 00:11:26.206
Huwag mo itong gagawin!"

00:11:26.206 --> 00:11:27.520
(Tawanan)

00:11:27.540 --> 00:11:29.540
Kaya dinagdag ko iyon sa mga thromes ko.

00:11:30.440 --> 00:11:33.320
Nag-ensayo ako ng 10 hanggang 12 beses
kada araw, araw-araw,

00:11:33.660 --> 00:11:35.160
sa loob ng 4 na taon.

00:11:35.209 --> 00:11:36.709
Ngayon nakwenta ko na siya...

00:11:36.709 --> 00:11:40.020
4 x 365

00:11:40.020 --> 00:11:42.660
Iyon ay halos 13,000 bigong subok

00:11:42.660 --> 00:11:45.420
bago ako nakalunok ng una kong 
espada noong 2001.

00:11:46.002 --> 00:11:47.630
Ng panahong iyon ang thromes ko ay

00:11:47.630 --> 00:11:50.940
maging pinaka-eksperto sa
paglunok ng espada.

00:11:50.970 --> 00:11:53.820
Kaya naghanap ako sa libro, magasin,
dyaryo,

00:11:53.820 --> 00:11:57.670
sa mga sulating mediko, inaral ko ang
pisyolohiya, pag-aaral sa katawan ng tao,

00:11:57.676 --> 00:11:59.719
Kumausap ako ng mga doktor at nars,

00:11:59.719 --> 00:12:01.760
mga grupo ng lumulunok ng espada

00:12:01.760 --> 00:12:04.250
ng Samahang Internasyonal
ng mga Lumulunok ng Espada,

00:12:04.250 --> 00:12:06.450
at nagsagawa ako ng 2-taon
pananaliksik tungkol

00:12:06.450 --> 00:12:08.580
sa Paglunok ng Espada at mga Epekto nito

00:12:08.580 --> 00:12:10.980
na naimprenta sa Mediko Dyornal
ng Britanya.

00:12:10.980 --> 00:12:11.840
(Tawanan)

00:12:11.840 --> 00:12:12.940
Salamat.

00:12:12.960 --> 00:12:17.748
(Palakpakan)

00:12:18.200 --> 00:12:21.570
At nalaman ko ang ilang nakakamanghang
bagay tungkol dito.

00:12:21.571 --> 00:12:25.260
Ilang bagay na 'di ninyo alam noon pero
malalaman ninyo pagtapos nito.

00:12:25.260 --> 00:12:28.550
Sa pag-uwi n'yo,
at hinihiwa n'yo ng kutsilyo ang pagkain

00:12:28.550 --> 00:12:31.759
o ng espada, o gamit ang "bestek",
iisipin n'yo ito...

00:12:32.707 --> 00:12:36.589
Nalaman ko ang paglunok ng espada
ay mula sa India -

00:12:36.589 --> 00:12:39.889
gaya ng nakita ko ito ng 20-taon ako -

00:12:39.889 --> 00:12:42.290
mga 4000 taon na nakalipas, mga 2000 BC.

00:12:42.290 --> 00:12:45.580
Sa nagdaang 150 taon, ang mga lumulunok
ng espada ay ginamit

00:12:45.590 --> 00:12:47.400
sa larangan ng syensya at medisina

00:12:47.480 --> 00:12:51.160
para makatulong sa paggawa ng
endoskopyo noong 1868

00:12:51.160 --> 00:12:53.820
ni Dr. Adolf Kussmaul sa Freiburg Germany.

00:12:53.880 --> 00:12:56.639
Noong 1906,
ang kardyogramo elektriko sa Wales,

00:12:56.639 --> 00:13:00.240
para sa pag-aaral ng sakit sa paglunok,
at panunaw,

00:13:00.240 --> 00:13:01.860
ang bronkoskopyo, mga ganoong uri.

00:13:01.860 --> 00:13:03.840
Pero sa nakalipas na 150 taon,

00:13:03.840 --> 00:13:07.860
nalaman natin ang ilang daang pinsala at
ilang dosenang pagkamatay...

00:13:07.880 --> 00:13:14.560
Ito ay isang matibay ng endoskopyo
na nilikha ni Dr. Adolf Kussmaul.

00:13:14.740 --> 00:13:18.679
Pero nalaman natin na mayroong 29
pagkamatay sa loob ng 150 taon

00:13:18.679 --> 00:13:22.462
kasama na ang lumulunok ng espada mula
sa London na natusok ang puso ng espada.

00:13:23.142 --> 00:13:25.340
Nalaman din natin na mayroong
3 hanggang 8

00:13:25.340 --> 00:13:27.780
seryosong sakuna sa
paglunok ng espada kada taon.

00:13:27.780 --> 00:13:29.880
Alam ko dahil nakakatanggap
ako ng mga tawag.

00:13:29.880 --> 00:13:31.150
Nito lang mayroong dalawa,

00:13:31.150 --> 00:13:34.320
isa sa Sweden, at isa sa Orlando
sa nakalipas na mga linggo,

00:13:34.320 --> 00:13:37.019
nasugatang mga lumulunok
ng espada na naospital.

00:13:37.019 --> 00:13:38.769
Kaya ito talaga ay napaka-delikado.

00:13:38.769 --> 00:13:40.929
Isa pang nalaman ko na ang
paglunok ng espada

00:13:40.929 --> 00:13:44.320
inaabot ng 2 hanggang 10 taon
para maaral ang paglunok

00:13:44.320 --> 00:13:45.610
para sa karamihan.

00:13:45.610 --> 00:13:48.020
Pero ang pinaka-kahanga-hangang
natuklasan ko

00:13:48.020 --> 00:13:51.360
kung paano nagawa ng mga
lumulunok ng espada ang imposible.

00:13:51.460 --> 00:13:53.460
At bibigyan ko kayo ng maliit na sekreto:

00:13:53.520 --> 00:13:57.580
Huwag nating tignan ang 99.9%
na imposible.

00:13:57.580 --> 00:14:02.030
Tignan mo ang .1% na posible,
at isipin mo paano iyon gawin.

00:14:02.817 --> 00:14:05.320
Ngayon dadalhin ko kayo sa
isipan ng isang lumulunok.

00:14:05.320 --> 00:14:08.349
Para malunok ang espada,
kailangan ng taimtim na meditasyon,

00:14:08.349 --> 00:14:11.860
matalas na konsentrasyon,
saktong tansya at tumpak para

00:14:11.860 --> 00:14:15.670
mailayo ang mga bahagi ng loob ng katawan
at ihinto ang biglang paggalaw

00:14:15.710 --> 00:14:20.370
gamit ang utak, tandang galaw ng kalamnan

00:14:20.450 --> 00:14:23.720
ng paulit-ulit ng halos 10,000 beses.

00:14:24.020 --> 00:14:28.090
Ngayon dadalhin ko kayo sa
katawan ng isang lumulunok

00:14:28.310 --> 00:14:30.130
Para malunok ko ang espada,

00:14:30.130 --> 00:14:32.250
Kailangan ko idausdus ang
espada sa dila ko,

00:14:32.250 --> 00:14:34.780
pahintuin ang biglaang galaw ng lalamunan,

00:14:34.780 --> 00:14:37.740
gumawa ng 90 digring ikot
pababa ng epiglotis,

00:14:38.240 --> 00:14:41.040
papuntang krikoparingeyal sa
bandang taas ng esopago,

00:14:41.060 --> 00:14:42.600
pigilan ang repleksyon,

00:14:42.600 --> 00:14:44.380
idaosdus ang espada sa loob ng dibdib

00:14:44.380 --> 00:14:45.960
sa pagitan ng mga baga.

00:14:46.080 --> 00:14:48.349
Sa puntong iyon,

00:14:48.399 --> 00:14:50.389
kailangan ko itabi ang puso ko.

00:14:50.389 --> 00:14:51.720
Kapag pinanood mo ng maigi,

00:14:51.720 --> 00:14:53.860
makikita ang tibok ng
puso ko katabi ng espada

00:14:53.860 --> 00:14:55.769
dahil nakasandal ito sa puso,
hinihiwalay

00:14:55.769 --> 00:14:58.479
ng 1/8 pulgada ng laman.

00:14:58.479 --> 00:15:00.580
Isang bagay iyan na 'di mo madadaya.

00:15:00.580 --> 00:15:02.710
At kailangan ilagpas iyon
sa buto sa dibdib

00:15:02.710 --> 00:15:05.540
lagpas sa dugtungan ng esopago
at tiyan, pababa sa tiyan,

00:15:05.540 --> 00:15:08.500
patigilin ang galaw sa tiyan
papuntang dulo ng tiyan.

00:15:08.650 --> 00:15:09.750
Madali lang.

00:15:09.750 --> 00:15:10.930
(Tawanan)

00:15:10.930 --> 00:15:12.880
Kung lalagpas pa ako diyan,

00:15:12.880 --> 00:15:16.270
diretso sa tubo ng palopiyan.
(Olandes) Tubo ng palopiyan!

00:15:16.410 --> 00:15:17.720
(Tawanan)

00:15:17.720 --> 00:15:20.980
Mga lalaki, tanungin ninyo
mga asawa ninyo diyan mamaya...

00:15:22.160 --> 00:15:23.900
Tinatanong ako ng mga tao,
sabi nila,

00:15:23.900 --> 00:15:26.740
"Tapang ang kailangan para
ilagay ang buhay mo sa panganib,

00:15:26.740 --> 00:15:28.800
itabi ang puso, at lumunok ng espada..."

00:15:28.800 --> 00:15:30.500
Hindi. Ang totoong katapangan

00:15:30.500 --> 00:15:33.020
ay ang isang takot, mahiyain, at
mahinang bata

00:15:33.080 --> 00:15:35.620
na takot sa kabiguan at hindi matanggap,

00:15:35.620 --> 00:15:37.040
para ipakita ang puso niya,

00:15:37.040 --> 00:15:38.240
at lunukin ang dangal

00:15:38.240 --> 00:15:40.740
at tumayo sa harap ng mga
estranghero

00:15:40.740 --> 00:15:43.670
at ikwento niya ang kanyang
mga takot at pangarap,

00:15:43.680 --> 00:15:47.580
manganib na lumigwak ang kalooban
niya, literal at pasimbolong sabi.

00:15:48.280 --> 00:15:49.450
Makikita n'yo - salamat.

00:15:49.450 --> 00:15:53.720
(Palakpakan)

00:15:53.850 --> 00:15:56.250
Makikita n'yo, ang kamangha-manghang bagay

00:15:56.250 --> 00:15:58.610
ay gusto ko talagang gawin
ang kakaiba sa buhay ko

00:15:58.610 --> 00:15:59.780
at eto ako ngayon.

00:15:59.780 --> 00:16:02.880
Pero ang mas nakamamangha ay hindi
ang paglunok ko

00:16:02.880 --> 00:16:05.170
21 espada ng sabay sabay,

00:16:07.640 --> 00:16:10.500
o 20 talampakang lalim sa tangke
kasama ang 88 pating at pagi

00:16:10.500 --> 00:16:12.307
para sa Ripley's Believe it or Not,

00:16:13.840 --> 00:16:17.600
o initin hanggang 1500 digri
para sa Stan Lee's Superhumans

00:16:17.610 --> 00:16:19.470
bilang "Lalaking gawa sa Bakal"

00:16:19.520 --> 00:16:21.574
at talagang mainit iyon!

00:16:22.460 --> 00:16:24.920
o hilahin ang kotse gamit
ang espada sa Ripley's,

00:16:24.930 --> 00:16:26.290
o Guiness,

00:16:26.290 --> 00:16:28.760
o ang makarating sa dulo
ng America's Got Talent,

00:16:28.820 --> 00:16:31.540
o manalo ng 2007 Ig Nobel Premyo
sa Medisina.

00:16:31.550 --> 00:16:33.900
Hindi, 'di iyon ang kamangha-mangha bagay.

00:16:33.900 --> 00:16:36.350
Hindi iyon ang tingin ng tao.
Hindi. Hindi iyon.

00:16:36.350 --> 00:16:37.800
Ang talagang kamangha

00:16:37.800 --> 00:16:40.660
ay kaya ng Diyos na ang takot,
mahiyain, at payat na bata

00:16:40.660 --> 00:16:42.200
na takot sa matataas,

00:16:42.200 --> 00:16:43.890
takot sa tubig at pating,

00:16:43.890 --> 00:16:46.370
sa doktor at nars at karayom at
matatalas na bagay

00:16:46.370 --> 00:16:47.640
at humarap sa maraming tao

00:16:47.640 --> 00:16:49.800
at ngayon lumipad ako sa
buong mundo

00:16:49.800 --> 00:16:51.320
sa taas na 30,000 talampakan

00:16:51.320 --> 00:16:53.900
lumunok ng matatalas na bagay
sa tangke na may pating

00:16:53.900 --> 00:16:57.140
at kumausap sa doktor at nars
at manonood gaya n'yo sa buong mundo.

00:16:57.140 --> 00:16:59.580
Iyan ang kamangha-manghang
bagay para sakin.

00:16:59.580 --> 00:17:01.450
Gusto ko talagang gawin ang imposible -

00:17:01.450 --> 00:17:02.380
Salamat.

00:17:02.380 --> 00:17:03.760
(Palakpakan)

00:17:03.760 --> 00:17:05.220
Salamat.

00:17:05.660 --> 00:17:09.040
(Palakpakan)

00:17:09.700 --> 00:17:12.569
Gusto ko talagang gawin ang imposible
at ito ngayon ako.

00:17:12.569 --> 00:17:15.858
Gusto kong gumawa ng kagila-gilalas
sa buhay ko at baguhin ang mundo,

00:17:15.858 --> 00:17:16.898
at ito ako ngayon.

00:17:16.898 --> 00:17:20.179
Gusto kong lumipad sa buong mundo
gumagawa ng kakaiba, magkapagligtas

00:17:20.179 --> 00:17:21.378
at ito na ako.

00:17:21.378 --> 00:17:22.140
At alam ninyo?

00:17:22.140 --> 00:17:25.148
Mayroon pa rin maliit na
bahagi sa pangarap ng batang iyon

00:17:25.148 --> 00:17:27.070
na nasa akin.

00:17:30.320 --> 00:17:36.197
(Tawanan) (Palakpakan)

00:17:37.000 --> 00:17:40.240
at alam n'yo, gusto kong makita
ang layunin ko sa buhay,

00:17:40.270 --> 00:17:41.530
at ngayon nahanap ko na.

00:17:41.540 --> 00:17:42.920
Pero alam n'yo?

00:17:42.920 --> 00:17:46.070
Hindi iyon sa espada, sa iniisip n'yo,
hindi ng katapangan.

00:17:46.070 --> 00:17:48.510
Iyon ay dahil sa kahinaan, sa salita.

00:17:48.510 --> 00:17:51.090
Ang layunin ko ay baguhin ang mundo

00:17:51.090 --> 00:17:52.390
ang pagtibag ng takot,

00:17:52.390 --> 00:17:54.910
isang espada, isang salita,

00:17:55.070 --> 00:17:57.450
isang kutsilyo, isang buhay, paisa-isa,

00:17:57.540 --> 00:17:59.700
pumukaw ng tao na maging kakaibang bayani

00:17:59.700 --> 00:18:01.860
at gumawa ng imposible sa buhay nila.

00:18:02.060 --> 00:18:04.680
Ang layunin ko ay tulungan ang iba.

00:18:04.680 --> 00:18:05.680
Ano ang sa'yo?

00:18:05.680 --> 00:18:06.960
Ano ang iyong layunin?

00:18:06.960 --> 00:18:08.960
Ano ang layunin n'yo
bakit kayo nandito?

00:18:09.260 --> 00:18:11.590
Naniniwala ako na tayo
ay mga kakaibang bayani

00:18:12.160 --> 00:18:14.260
Ano ang kakaibang kapangyarihan n'yo?

00:18:14.560 --> 00:18:17.990
Mula sa 7 bilyong tao sa mundo,

00:18:17.990 --> 00:18:21.430
mayroon lang ilang dosenang lumulunok
ng espada natitira sa mundo ngayon,

00:18:21.430 --> 00:18:22.700
pero nag-iisa ka lang.

00:18:22.700 --> 00:18:23.960
Kakaiba ka.

00:18:23.960 --> 00:18:25.540
Ano ang istorya mo?

00:18:25.540 --> 00:18:27.760
Ano nagpapaiba sa iyo?

00:18:27.760 --> 00:18:29.180
Ikwento mo ang kwento mo,

00:18:29.180 --> 00:18:31.721
kahit na ang boses mo ay
mahina at garalgal.

00:18:31.900 --> 00:18:33.340
Ano ang iyong mga thromes?

00:18:33.340 --> 00:18:35.850
Kung magawa mo ang anuman,
maging sinuman, kung saan

00:18:35.850 --> 00:18:37.430
Anong gagawin mo?
Saan ka pupunta?

00:18:37.430 --> 00:18:38.480
Ano ang gagawin mo?

00:18:38.480 --> 00:18:40.160
Anong gusto mong gawin sa buhay mo?

00:18:40.160 --> 00:18:41.560
Anong malalaki mong pangarap?

00:18:41.560 --> 00:18:44.310
Anong mga pangarap mo noong bata ka?
Balikan mo.

00:18:44.310 --> 00:18:46.240
Naniniwala ako hindi ito iyon, tama?

00:18:46.483 --> 00:18:47.880
Anong kakaibang pangarap mo

00:18:47.880 --> 00:18:50.450
na sa tingin n'yo ay kakatwa at natatago?

00:18:50.450 --> 00:18:54.040
Sa tingin ko hindi na kakaiba ang pangarap
n'yo dahil dito, tama?

00:18:55.370 --> 00:18:57.050
Ano ang espada n'yo?

00:18:57.050 --> 00:18:58.650
Kada isa sa inyo may espada,

00:18:58.650 --> 00:19:00.600
na doble-talas ng takot at pangarap.

00:19:00.600 --> 00:19:03.520
Lunukin mo ang espada mo, ano man iyon.

00:19:03.890 --> 00:19:05.870
Sundan ang pangarap n'yo, mga kaibigan,

00:19:05.870 --> 00:19:08.900
hindi pa huli na maging ikaw
ang gusto mong ikaw.

00:19:09.720 --> 00:19:12.920
Para sa mga tumutukso sakin sa laro,
ang mga batang iyon na nagsabi

00:19:12.920 --> 00:19:14.916
na hindi ko kayang gawin ang imposible,

00:19:15.060 --> 00:19:17.645
Mayroon isang bagay akong gustong
sabihin sa kanila:

00:19:17.645 --> 00:19:18.841
Salamat.

00:19:18.940 --> 00:19:22.220
Dahil kung walang kontrabida,
wala tayong mga bida.

00:19:23.020 --> 00:19:27.237
Nandito ako para patunayan na
ang imposible ay hindi imposible.

00:19:28.300 --> 00:19:32.310
Napakadelikado nito,
pwede akong mamatay.

00:19:32.340 --> 00:19:33.720
Sana magustuhan ninyo.

00:19:33.720 --> 00:19:35.260
(Tawanan)

00:19:36.350 --> 00:19:38.700
Kailangan ko ng tulong ninyo para dito.

00:19:46.731 --> 00:19:48.405
Manonood: Dalawa, tatlo.

00:19:48.405 --> 00:19:52.100
Hindi. Kailangan ko ng tulong n'yo
sa pagbibilang, lahat kayo, ok?

00:19:52.100 --> 00:19:53.210
(Tawanan)

00:19:53.210 --> 00:19:55.840
Kung alam n'yo ang salita? Ok?
Bumilang kayo. Handa na?

00:19:55.870 --> 00:19:56.964
Isa.

00:19:56.964 --> 00:19:58.150
Dalawa.

00:19:58.170 --> 00:19:58.980
Tatlo.

00:19:58.980 --> 00:20:00.920
Hindi, dalawa iyon, pero nakuha n'yo na.

00:20:06.760 --> 00:20:07.780
Manonood: Isa.

00:20:07.840 --> 00:20:08.750
Dalawa.

00:20:08.800 --> 00:20:10.010
Tatlo.

00:20:11.260 --> 00:20:13.280
(Suminghap)

00:20:14.360 --> 00:20:15.940
(Palakpakan)

00:20:16.251 --> 00:20:17.450
Yeah!

00:20:17.450 --> 00:20:23.100
(Palakpakan at hiyawan)

00:20:23.100 --> 00:20:24.820
Maraming salamat.

00:20:25.450 --> 00:20:28.800
Salamat, salamat, salamat.
Mula sa kaibuturan ng puso ko.

00:20:28.800 --> 00:20:31.290
O kaya, sa kaibuturan ng tiyan ko.

00:20:31.880 --> 00:20:35.020
Sinabi ko na andito ako para gawin ang
imposible at eto na ako.

00:20:35.030 --> 00:20:37.730
Pero hindi ito ang imposible.
Araw-araw ko ito ginagawa.

00:20:37.800 --> 00:20:42.800
Ang imposible ay ang takot, mahiyain at
payat na bata na humarap sa takot niya,

00:20:42.840 --> 00:20:44.600
na tumayo dito sa [TEDx] entablado,

00:20:44.600 --> 00:20:47.100
at magbago sa mundo,
kada salita,

00:20:47.100 --> 00:20:49.080
kada espada, kada buhay.

00:20:49.080 --> 00:20:52.060
Kung napag-isip ko kayo sa ibang paraan,
at napaniwala ko kayo

00:20:52.060 --> 00:20:54.460
na ang imposible ay hindi imposible,

00:20:54.460 --> 00:20:57.960
kung napatunayan ko na kaya
n'yong gawin ang imposible sa buhay n'yo,

00:20:58.120 --> 00:21:01.020
nagawa ko ang trabaho ko,
at nagsisimula pa lang ang sa inyo.

00:21:01.020 --> 00:21:04.100
'Wag humintong mangarap,
'wag humintong maniwala.

00:21:04.820 --> 00:21:06.300
Salamat sa paniniwala sa akin

00:21:06.300 --> 00:21:08.250
at salamat kabahagi
kayo sa pangarap ko.

00:21:08.250 --> 00:21:09.550
At ito ang regalo ko:

00:21:09.550 --> 00:21:11.486
Ang imposible ay hindi...

00:21:11.486 --> 00:21:12.920
Manonood: Imposible.

00:21:12.920 --> 00:21:14.920
Mahabang lakad, kasama sa regalo.

00:21:15.100 --> 00:21:19.560
(Palakpakan)

00:21:19.560 --> 00:21:21.020
Salamat.

00:21:21.060 --> 00:21:25.360
(Palakpakan)

00:21:25.580 --> 00:21:27.560
(Hiyawan)

00:21:27.780 --> 00:21:30.240
Taga-pakilala: Salamat, Dan Meyer, wow!