[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:00.67,0:00:03.95,Default,,0000,0000,0000,,Het lijkt misschien alsof we \Nallemaal op vaste grond staan,
Dialogue: 0,0:00:03.98,0:00:05.35,Default,,0000,0000,0000,,maar dat is niet zo.
Dialogue: 0,0:00:05.75,0:00:10.15,Default,,0000,0000,0000,,In de rotsen en de grond onder ons \Nzitten zeer kleine barstjes
Dialogue: 0,0:00:10.17,0:00:11.57,Default,,0000,0000,0000,,en lege ruimten.
Dialogue: 0,0:00:11.60,0:00:16.53,Default,,0000,0000,0000,,Deze lege ruimtes bevatten \Nastronomische hoeveelheden microben,
Dialogue: 0,0:00:16.55,0:00:17.82,Default,,0000,0000,0000,,zoals deze.
Dialogue: 0,0:00:18.87,0:00:22.23,Default,,0000,0000,0000,,De diepste in de aarde gevonden \Nmicroben tot nu toe
Dialogue: 0,0:00:22.25,0:00:24.14,Default,,0000,0000,0000,,bevonden zich vijf kilometer diep.
Dialogue: 0,0:00:24.16,0:00:26.32,Default,,0000,0000,0000,,Als je je naar beneden richtte
Dialogue: 0,0:00:26.34,0:00:28.66,Default,,0000,0000,0000,,en de grond in zou beginnen te rennen,
Dialogue: 0,0:00:28.69,0:00:32.36,Default,,0000,0000,0000,,kon je een hele 5K-race lopen \Nen de hele tijd microben tegenkomen.
Dialogue: 0,0:00:33.04,0:00:35.57,Default,,0000,0000,0000,,Misschien heb je nog nooit \Ngedacht aan deze microben
Dialogue: 0,0:00:35.59,0:00:36.95,Default,,0000,0000,0000,,diep in de aardkorst,
Dialogue: 0,0:00:36.98,0:00:39.67,Default,,0000,0000,0000,,maar waarschijnlijk wel \Naan de microben in onze darmen.
Dialogue: 0,0:00:40.29,0:00:42.11,Default,,0000,0000,0000,,Als je de darmmicrobiomen optelt
Dialogue: 0,0:00:42.13,0:00:44.97,Default,,0000,0000,0000,,voor alle mensen en dieren op de planeet
Dialogue: 0,0:00:44.100,0:00:48.91,Default,,0000,0000,0000,,kom je aan ongeveer 100.000 ton.
Dialogue: 0,0:00:48.93,0:00:53.22,Default,,0000,0000,0000,,Dat is een enorm bioom dat wij \Nelke dag meezeulen in onze buiken.
Dialogue: 0,0:00:53.91,0:00:55.32,Default,,0000,0000,0000,,Laten we daar trots op zijn.
Dialogue: 0,0:00:55.35,0:00:56.45,Default,,0000,0000,0000,,(Gelach)
Dialogue: 0,0:00:56.48,0:01:00.35,Default,,0000,0000,0000,,Maar het verbleekt in vergelijking \Nmet het aantal microben
Dialogue: 0,0:01:00.37,0:01:02.86,Default,,0000,0000,0000,,over het gehele oppervlak van de aarde,
Dialogue: 0,0:01:02.88,0:01:05.71,Default,,0000,0000,0000,,zoals in onze bodem, rivieren en oceanen.
Dialogue: 0,0:01:05.74,0:01:09.61,Default,,0000,0000,0000,,Tezamen wegen deze \Nongeveer twee miljard ton.
Dialogue: 0,0:01:10.17,0:01:12.77,Default,,0000,0000,0000,,Maar het blijkt dat\Nde meeste microben op aarde
Dialogue: 0,0:01:12.79,0:01:16.57,Default,,0000,0000,0000,,niet eens in de oceanen, onze darmen \Nof zuiveringsinstallaties zitten.
Dialogue: 0,0:01:16.60,0:01:19.37,Default,,0000,0000,0000,,De meeste zitten\Nfeitelijk in de aardkorst.
Dialogue: 0,0:01:19.40,0:01:23.24,Default,,0000,0000,0000,,Samen wegen ze 40 miljard ton.
Dialogue: 0,0:01:23.75,0:01:27.04,Default,,0000,0000,0000,,Dat is een van de grootste \Nbiomen op de planeet,
Dialogue: 0,0:01:27.07,0:01:30.50,Default,,0000,0000,0000,,en tot een paar decennia geleden \Nwisten we niet eens dat het bestond.
Dialogue: 0,0:01:30.85,0:01:33.54,Default,,0000,0000,0000,,De mogelijkheden voor wat \Nhet leven daar beneden is,
Dialogue: 0,0:01:33.57,0:01:36.11,Default,,0000,0000,0000,,of wat het zou kunnen doen voor de mens,
Dialogue: 0,0:01:36.14,0:01:37.84,Default,,0000,0000,0000,,zijn eindeloos.
Dialogue: 0,0:01:38.37,0:01:40.38,Default,,0000,0000,0000,,Deze rode stippen geven de plekken aan
Dialogue: 0,0:01:40.38,0:01:43.62,Default,,0000,0000,0000,,waar we vrij goede monsters\Nuit de diepe ondergrond hebben verkregen
Dialogue: 0,0:01:43.64,0:01:45.46,Default,,0000,0000,0000,,met moderne microbiologische methoden.
Dialogue: 0,0:01:45.49,0:01:46.99,Default,,0000,0000,0000,,Je zou geïmponeerd kunnen zijn
Dialogue: 0,0:01:46.99,0:01:49.20,Default,,0000,0000,0000,,door de vrij goede wereldwijde dekking,
Dialogue: 0,0:01:49.23,0:01:51.62,Default,,0000,0000,0000,,maar als je bedenkt dat dit \Nde enige plaatsen zijn
Dialogue: 0,0:01:51.62,0:01:54.49,Default,,0000,0000,0000,,waar we monsters van hebben, \Nziet het er niet zo goed uit.
Dialogue: 0,0:01:54.51,0:01:56.58,Default,,0000,0000,0000,,Als we in een buitenaards \Nruimteschip zaten
Dialogue: 0,0:01:56.58,0:02:00.01,Default,,0000,0000,0000,,om een  wereldkaart te maken \Nmet alleen deze monsters,
Dialogue: 0,0:02:00.03,0:02:02.35,Default,,0000,0000,0000,,zou het nooit lukken.
Dialogue: 0,0:02:03.22,0:02:05.52,Default,,0000,0000,0000,,Mensen zeggen me soms:
Dialogue: 0,0:02:05.54,0:02:08.81,Default,,0000,0000,0000,,"Ja, er zitten wel veel microben \Nin de ondergrond, maar ...
Dialogue: 0,0:02:08.84,0:02:10.85,Default,,0000,0000,0000,,zijn die niet min of meer inactief?"
Dialogue: 0,0:02:11.71,0:02:13.23,Default,,0000,0000,0000,,Dit is een goed punt.
Dialogue: 0,0:02:13.25,0:02:18.10,Default,,0000,0000,0000,,Vergeleken met een ficus, de mazelen \Nof de cavia's van mijn kind
Dialogue: 0,0:02:18.12,0:02:20.64,Default,,0000,0000,0000,,doen deze microben \Nwaarschijnlijk weinig of niets.
Dialogue: 0,0:02:21.18,0:02:25.01,Default,,0000,0000,0000,,We weten dat ze traag moeten zijn, \Nomdat er zoveel van zijn.
Dialogue: 0,0:02:25.03,0:02:28.03,Default,,0000,0000,0000,,Als ze allemaal begonnen te delen \Nmet de snelheid van E. coli,
Dialogue: 0,0:02:28.03,0:02:30.98,Default,,0000,0000,0000,,zouden ze de hele massa van de aarde, \Nrotsen inbegrepen,
Dialogue: 0,0:02:30.98,0:02:32.56,Default,,0000,0000,0000,,in één enkele nacht verdubbelen.
Dialogue: 0,0:02:33.05,0:02:34.97,Default,,0000,0000,0000,,In feite hebben vele ervan
Dialogue: 0,0:02:34.99,0:02:37.60,Default,,0000,0000,0000,,waarschijnlijk nog niet eens \Néén enkele celdeling ondergaan
Dialogue: 0,0:02:37.60,0:02:39.74,Default,,0000,0000,0000,,sinds de tijd van het oude Egypte.
Dialogue: 0,0:02:40.18,0:02:41.71,Default,,0000,0000,0000,,Om gek te worden gewoon.
Dialogue: 0,0:02:41.74,0:02:47.24,Default,,0000,0000,0000,,Probeer je je maar eens dingen \Nvoor te stellen die zo lang leven?
Dialogue: 0,0:02:47.27,0:02:50.41,Default,,0000,0000,0000,,Maar ik bedacht een analogie \Ndie ik echt leuk vind,
Dialogue: 0,0:02:50.43,0:02:51.94,Default,,0000,0000,0000,,maar ze is raar en ingewikkeld.
Dialogue: 0,0:02:51.94,0:02:54.69,Default,,0000,0000,0000,,Dus hoop ik dat jullie er \Neen beetje willen in meegaan.
Dialogue: 0,0:02:54.69,0:02:56.11,Default,,0000,0000,0000,,Oké, laten we het proberen.
Dialogue: 0,0:02:56.30,0:02:59.15,Default,,0000,0000,0000,,Probeer je de levenscyclus \Nvan een boom voor te stellen ...
Dialogue: 0,0:02:59.17,0:03:01.12,Default,,0000,0000,0000,,als je slechts één dag te leven had.
Dialogue: 0,0:03:01.14,0:03:03.41,Default,,0000,0000,0000,,Als een mensenleven slechts één dag duurde
Dialogue: 0,0:03:03.41,0:03:05.55,Default,,0000,0000,0000,,en we in de winter leefden,
Dialogue: 0,0:03:05.55,0:03:07.17,Default,,0000,0000,0000,,zou je je hele leven lang
Dialogue: 0,0:03:07.20,0:03:09.77,Default,,0000,0000,0000,,nooit een boom met bladeren zien.
Dialogue: 0,0:03:09.79,0:03:11.85,Default,,0000,0000,0000,,Zovele menselijke generaties
Dialogue: 0,0:03:11.87,0:03:13.90,Default,,0000,0000,0000,,zouden in die ene winter voorbijgaan
Dialogue: 0,0:03:13.92,0:03:16.32,Default,,0000,0000,0000,,dat je uitsluitend \Ngeschiedenisboeken kon vinden
Dialogue: 0,0:03:16.34,0:03:20.14,Default,,0000,0000,0000,,waarin staat dat bomen \Nlevenloze stokken zijn
Dialogue: 0,0:03:20.16,0:03:21.70,Default,,0000,0000,0000,,die niets doen.
Dialogue: 0,0:03:21.72,0:03:23.38,Default,,0000,0000,0000,,Natuurlijk is dit belachelijk.
Dialogue: 0,0:03:23.40,0:03:25.55,Default,,0000,0000,0000,,We weten dat bomen op de zomer wachten
Dialogue: 0,0:03:25.58,0:03:26.93,Default,,0000,0000,0000,,om in gang te schieten.
Dialogue: 0,0:03:26.95,0:03:29.12,Default,,0000,0000,0000,,Maar als een mensenleven
Dialogue: 0,0:03:29.15,0:03:32.23,Default,,0000,0000,0000,,significant korter was dan dat van bomen,
Dialogue: 0,0:03:32.25,0:03:36.11,Default,,0000,0000,0000,,zouden we helemaal niets afweten \Nvan dit alledaagse gegeven.
Dialogue: 0,0:03:36.88,0:03:41.81,Default,,0000,0000,0000,,Zeggen dat deze diep-ondergrondse \Nmicroben inactief zijn,
Dialogue: 0,0:03:41.83,0:03:46.00,Default,,0000,0000,0000,,is als mensen die maar één dag leven \Nproberen te achterhalen hoe bomen werken.
Dialogue: 0,0:03:46.60,0:03:48.61,Default,,0000,0000,0000,,Wat als deze diep-ondergrondse organismen
Dialogue: 0,0:03:48.61,0:03:50.82,Default,,0000,0000,0000,,gewoon wachten op hun versie van de zomer,
Dialogue: 0,0:03:50.85,0:03:53.91,Default,,0000,0000,0000,,maar ons leven te kort is om het te zien?
Dialogue: 0,0:03:54.78,0:03:57.91,Default,,0000,0000,0000,,Als je E. coli opsluit in een reageerbuis,
Dialogue: 0,0:03:57.91,0:03:59.69,Default,,0000,0000,0000,,zonder voedsel of voedingsstoffen,
Dialogue: 0,0:03:59.71,0:04:01.64,Default,,0000,0000,0000,,en het daar voor maanden tot jaren laat,
Dialogue: 0,0:04:01.64,0:04:05.22,Default,,0000,0000,0000,,zal het grootste deel van de cellen \Nafsterven omdat ze uithongeren.
Dialogue: 0,0:04:05.25,0:04:07.55,Default,,0000,0000,0000,,Maar een paar cellen overleven.
Dialogue: 0,0:04:07.58,0:04:10.65,Default,,0000,0000,0000,,Als je deze oude overlevende\Ncellen laat concurreren,
Dialogue: 0,0:04:10.68,0:04:12.66,Default,,0000,0000,0000,,opnieuw onder hongeromstandigheden,
Dialogue: 0,0:04:12.68,0:04:15.86,Default,,0000,0000,0000,,met een nieuwe, snel groeiende \Nkweek van E. coli,
Dialogue: 0,0:04:15.88,0:04:19.62,Default,,0000,0000,0000,,dan winnen de grijze oude stoere jongens \Nhet altijd van de nieuwelingen,
Dialogue: 0,0:04:19.64,0:04:20.99,Default,,0000,0000,0000,,keer op keer.
Dialogue: 0,0:04:21.34,0:04:25.94,Default,,0000,0000,0000,,Dit bewijst dat er \Neen evolutionair voordeel is
Dialogue: 0,0:04:25.97,0:04:28.18,Default,,0000,0000,0000,,aan buitengewoon traag zijn.
Dialogue: 0,0:04:28.74,0:04:30.62,Default,,0000,0000,0000,,Dus zou het kunnen
Dialogue: 0,0:04:30.65,0:04:37.39,Default,,0000,0000,0000,,dat we traagheid niet moeten \Ngelijkstellen met onbelangrijk zijn.
Dialogue: 0,0:04:38.40,0:04:41.25,Default,,0000,0000,0000,,Misschien zouden deze \N'uit het oog, uit het hart'-microben
Dialogue: 0,0:04:41.27,0:04:43.32,Default,,0000,0000,0000,,nuttig kunnen zijn voor de mensheid.
Dialogue: 0,0:04:44.12,0:04:45.33,Default,,0000,0000,0000,,Voor zover wij weten,
Dialogue: 0,0:04:45.33,0:04:47.54,Default,,0000,0000,0000,,zijn er twee manieren \Nom ondergronds te leven.
Dialogue: 0,0:04:47.87,0:04:49.72,Default,,0000,0000,0000,,De eerste is wachten op voedsel
Dialogue: 0,0:04:49.72,0:04:52.31,Default,,0000,0000,0000,,dat naar beneden sijpelt \Nvan de oppervlaktewereld,
Dialogue: 0,0:04:52.31,0:04:55.74,Default,,0000,0000,0000,,alsof je probeert de restjes te eten \Nvan een 1000 jaar oude picknick.
Dialogue: 0,0:04:56.07,0:04:57.73,Default,,0000,0000,0000,,Dat is een gekke manier van leven,
Dialogue: 0,0:04:57.73,0:04:59.88,Default,,0000,0000,0000,,maar eigenaardig genoeg \Nlijkt dat te werken
Dialogue: 0,0:04:59.88,0:05:01.70,Default,,0000,0000,0000,,voor een heleboel microben op aarde.
Dialogue: 0,0:05:01.70,0:05:05.12,Default,,0000,0000,0000,,De andere mogelijkheid is \Ndat een microbe gewoon zegt,
Dialogue: 0,0:05:05.14,0:05:07.62,Default,,0000,0000,0000,,"Bah, ik kan zonder \Ndie oppervlaktewereld.
Dialogue: 0,0:05:07.64,0:05:09.10,Default,,0000,0000,0000,,Ik heb het goed hier beneden."
Dialogue: 0,0:05:09.12,0:05:10.79,Default,,0000,0000,0000,,De microben die zo leven,
Dialogue: 0,0:05:10.82,0:05:14.46,Default,,0000,0000,0000,,vinden alles wat ze nodig hebben \Nom te overleven
Dialogue: 0,0:05:14.48,0:05:16.30,Default,,0000,0000,0000,,binnenin de aarde.
Dialogue: 0,0:05:18.12,0:05:20.66,Default,,0000,0000,0000,,Aan sommige dingen raken ze \Neigenlijk gemakkelijker.
Dialogue: 0,0:05:20.68,0:05:22.55,Default,,0000,0000,0000,,Die zijn overvloediger onder de grond,
Dialogue: 0,0:05:22.58,0:05:26.40,Default,,0000,0000,0000,,zoals water of nutriënten, \Nzoals stikstof, ijzer en fosfor,
Dialogue: 0,0:05:26.42,0:05:27.59,Default,,0000,0000,0000,,of habitats.
Dialogue: 0,0:05:27.62,0:05:30.78,Default,,0000,0000,0000,,Dat zijn dingen waar we elkaar \Nletterlijk voor uitmoorden
Dialogue: 0,0:05:30.80,0:05:32.01,Default,,0000,0000,0000,,in de oppervlaktewereld.
Dialogue: 0,0:05:32.04,0:05:35.57,Default,,0000,0000,0000,,Maar in de ondergrond is het vinden \Nvan voldoende energie het probleem.
Dialogue: 0,0:05:36.10,0:05:37.29,Default,,0000,0000,0000,,Aan de oppervlakte
Dialogue: 0,0:05:37.32,0:05:39.15,Default,,0000,0000,0000,,kunnen planten kooldioxidemoleculen
Dialogue: 0,0:05:39.15,0:05:41.43,Default,,0000,0000,0000,,chemisch aan elkaar breien \Ntot lekkere suikers
Dialogue: 0,0:05:41.43,0:05:44.40,Default,,0000,0000,0000,,zodra fotonen van de zon \Nop hun bladeren terechtkomen.
Dialogue: 0,0:05:44.43,0:05:46.96,Default,,0000,0000,0000,,Maar in de ondergrond \Nis er natuurlijk geen zonlicht,
Dialogue: 0,0:05:46.98,0:05:49.69,Default,,0000,0000,0000,,dus moet dit ecosysteem \Nhet probleem oplossen
Dialogue: 0,0:05:49.72,0:05:52.98,Default,,0000,0000,0000,,om iedereen aan voedsel te helpen.
Dialogue: 0,0:05:53.42,0:05:57.29,Default,,0000,0000,0000,,Het ondergrondse heeft \Niets nodig zoals een plant,
Dialogue: 0,0:05:57.32,0:05:59.10,Default,,0000,0000,0000,,maar een die rotsen ademt.
Dialogue: 0,0:05:59.64,0:06:02.60,Default,,0000,0000,0000,,Gelukkig bestaat er zoiets:
Dialogue: 0,0:06:02.62,0:06:04.95,Default,,0000,0000,0000,,de chemolithoautotroof.
Dialogue: 0,0:06:05.15,0:06:06.16,Default,,0000,0000,0000,,(Gelach)
Dialogue: 0,0:06:06.18,0:06:10.20,Default,,0000,0000,0000,,Dat is een microbe \Ndie chemicaliën gebruikt -- ‘chemo’,
Dialogue: 0,0:06:10.23,0:06:12.46,Default,,0000,0000,0000,,uit rotsen -- ‘litho’
Dialogue: 0,0:06:12.48,0:06:15.24,Default,,0000,0000,0000,,om voedsel te maken – ‘autotroof’.
Dialogue: 0,0:06:15.27,0:06:17.93,Default,,0000,0000,0000,,En dat kunnen ze \Nmet allerlei atoomsoorten.
Dialogue: 0,0:06:17.95,0:06:21.78,Default,,0000,0000,0000,,Het gaat met zwavel, ijzer, \Nmangaan, stikstof, koolstof,
Dialogue: 0,0:06:21.81,0:06:25.04,Default,,0000,0000,0000,,sommigen kunnen zelfs pure elektronen \Ngebruiken, rechttoe rechtaan.
Dialogue: 0,0:06:25.53,0:06:27.94,Default,,0000,0000,0000,,Ze zouden aan het eind \Nvan een elektrisch snoer
Dialogue: 0,0:06:27.97,0:06:29.88,Default,,0000,0000,0000,,kunnen ademen als aan een snorkel.
Dialogue: 0,0:06:29.90,0:06:31.21,Default,,0000,0000,0000,,(Gelach)
Dialogue: 0,0:06:31.24,0:06:32.74,Default,,0000,0000,0000,,Deze chemolithoautotrofen
Dialogue: 0,0:06:32.76,0:06:35.40,Default,,0000,0000,0000,,gebruiken de energie \Ndie ze uit deze processen halen
Dialogue: 0,0:06:35.42,0:06:37.83,Default,,0000,0000,0000,,om voedsel te maken, net zoals planten.
Dialogue: 0,0:06:37.86,0:06:40.66,Default,,0000,0000,0000,,Maar we weten dat planten \Nmeer doen dan eten maken.
Dialogue: 0,0:06:41.10,0:06:43.42,Default,,0000,0000,0000,,Ze maken ook een afvalproduct, zuurstof,
Dialogue: 0,0:06:43.44,0:06:45.47,Default,,0000,0000,0000,,waarvan wij voor 100% afhankelijk zijn.
Dialogue: 0,0:06:45.99,0:06:49.28,Default,,0000,0000,0000,,Maar het afvalproduct \Ndat deze chemolithoautotrofen maken
Dialogue: 0,0:06:49.30,0:06:51.27,Default,,0000,0000,0000,,is vaak in de vorm van mineralen,
Dialogue: 0,0:06:51.29,0:06:55.87,Default,,0000,0000,0000,,zoals roest, pyriet oftewel gekkengoud,
Dialogue: 0,0:06:55.90,0:06:57.90,Default,,0000,0000,0000,,en carbonaten zoals kalksteen.
Dialogue: 0,0:06:58.68,0:07:05.28,Default,,0000,0000,0000,,Daar zitten dus microben\Ndie buitengewoon traag zijn, zoals rotsen,
Dialogue: 0,0:07:06.24,0:07:09.65,Default,,0000,0000,0000,,en die hun energie krijgen van rotsen,
Dialogue: 0,0:07:09.67,0:07:12.87,Default,,0000,0000,0000,,en hun afvalproducten \Nzijn weer andere rotsen.
Dialogue: 0,0:07:13.27,0:07:17.09,Default,,0000,0000,0000,,Praat ik nu over biologie, \Nof heb ik het over geologie?
Dialogue: 0,0:07:17.47,0:07:19.61,Default,,0000,0000,0000,,Dit spul vervaagt echt de lijnen.
Dialogue: 0,0:07:19.63,0:07:20.64,Default,,0000,0000,0000,,(Gelach)
Dialogue: 0,0:07:20.66,0:07:22.81,Default,,0000,0000,0000,,Als ik me daarmee ga bezig houden,
Dialogue: 0,0:07:22.83,0:07:26.15,Default,,0000,0000,0000,,als bioloog die microben bestudeert
Dialogue: 0,0:07:26.17,0:07:28.38,Default,,0000,0000,0000,,die zich een beetje als rotsen gedragen,
Dialogue: 0,0:07:28.40,0:07:31.78,Default,,0000,0000,0000,,dan zou ik wel geologie \Nmoeten gaan studeren.
Dialogue: 0,0:07:31.80,0:07:34.91,Default,,0000,0000,0000,,En wat is het coolste \Ndeel van de geologie?
Dialogue: 0,0:07:35.29,0:07:36.46,Default,,0000,0000,0000,,Vulkanen.
Dialogue: 0,0:07:36.48,0:07:37.74,Default,,0000,0000,0000,,(Gelach)
Dialogue: 0,0:07:37.76,0:07:41.48,Default,,0000,0000,0000,,Hier kijken we in de krater \Nvan de Poás Vulkaan in Costa Rica.
Dialogue: 0,0:07:41.85,0:07:45.63,Default,,0000,0000,0000,,Veel vulkanen op aarde ontstaan \Ndoordat een oceanische tektonische plaat
Dialogue: 0,0:07:45.66,0:07:47.47,Default,,0000,0000,0000,,tegen een continentale plaat botst.
Dialogue: 0,0:07:47.49,0:07:49.40,Default,,0000,0000,0000,,Aangezien deze oceaanplaat
Dialogue: 0,0:07:49.43,0:07:51.79,Default,,0000,0000,0000,,onder het continentale plat induikt,
Dialogue: 0,0:07:51.82,0:07:54.66,Default,,0000,0000,0000,,worden dingen zoals water, \Nkooldioxide en andere materialen
Dialogue: 0,0:07:54.68,0:07:55.92,Default,,0000,0000,0000,,eruit geperst,
Dialogue: 0,0:07:55.94,0:07:57.82,Default,,0000,0000,0000,,alsof je een nat washandje uitwringt.
Dialogue: 0,0:07:58.38,0:08:01.70,Default,,0000,0000,0000,,Subductiezones zijn dus \Nals poorten naar de diepte
Dialogue: 0,0:08:01.70,0:08:03.41,Default,,0000,0000,0000,,waar materialen worden uitgewisseld
Dialogue: 0,0:08:03.41,0:08:05.87,Default,,0000,0000,0000,,tussen de oppervlakte \Nen de ondergrondse wereld.
Dialogue: 0,0:08:05.87,0:08:09.09,Default,,0000,0000,0000,,Ik werd onlangs uitgenodigd \Ndoor een aantal collega's in Costa Rica
Dialogue: 0,0:08:09.09,0:08:12.03,Default,,0000,0000,0000,,om er met hen een aantal vulkanen \Nte komen bestuderen.
Dialogue: 0,0:08:12.05,0:08:16.65,Default,,0000,0000,0000,,Natuurlijk zei ik ja, want\NCosta Rica is niet alleen mooi,
Dialogue: 0,0:08:16.67,0:08:19.95,Default,,0000,0000,0000,,maar het ligt ook pal\Nbovenop een subductiezone.
Dialogue: 0,0:08:20.48,0:08:23.27,Default,,0000,0000,0000,,We wilden de zeer \Nspecifieke vraag te stellen:
Dialogue: 0,0:08:23.30,0:08:25.68,Default,,0000,0000,0000,,Hoe komt het dat de kooldioxide
Dialogue: 0,0:08:25.71,0:08:28.68,Default,,0000,0000,0000,,die uit deze diep begraven oceanische \Ntektonische plaat komt
Dialogue: 0,0:08:28.71,0:08:30.82,Default,,0000,0000,0000,,alleen ontsnapt via de vulkanen?
Dialogue: 0,0:08:30.84,0:08:34.13,Default,,0000,0000,0000,,Waarom niet verspreid \Nover de hele subductiezone?
Dialogue: 0,0:08:34.16,0:08:36.64,Default,,0000,0000,0000,,Hebben de microben daar iets mee te maken?
Dialogue: 0,0:08:36.66,0:08:40.29,Default,,0000,0000,0000,,Dit is een foto van mij in Poás Volcano,
Dialogue: 0,0:08:40.31,0:08:42.50,Default,,0000,0000,0000,,samen met mijn collega Donato Giovannelli.
Dialogue: 0,0:08:42.52,0:08:46.12,Default,,0000,0000,0000,,Dat meer naast ons \Nbestaat uit puur accuzuur.
Dialogue: 0,0:08:46.14,0:08:49.87,Default,,0000,0000,0000,,Ik weet dat omdat we er de pH van \Nhebben gemeten toen we deze foto namen.
Dialogue: 0,0:08:50.36,0:08:53.09,Default,,0000,0000,0000,,Terwijl we bezig waren in de krater,
Dialogue: 0,0:08:53.12,0:08:57.70,Default,,0000,0000,0000,,stelde ik mijn Costa-Ricaanse \Ncollega Carlos Ramírez de vraag:
Dialogue: 0,0:08:57.72,0:09:00.73,Default,,0000,0000,0000,,"Als dit ding nu uitbarst,
Dialogue: 0,0:09:00.73,0:09:02.84,Default,,0000,0000,0000,,wat is dan onze ontsnappingsstrategie?"
Dialogue: 0,0:09:03.27,0:09:06.41,Default,,0000,0000,0000,,En hij zei: "Oh, ja, \Ngoede vraag, heel makkelijk.
Dialogue: 0,0:09:06.44,0:09:09.51,Default,,0000,0000,0000,,Draai je om en geniet van het uitzicht."
Dialogue: 0,0:09:09.54,0:09:10.83,Default,,0000,0000,0000,,(Gelach)
Dialogue: 0,0:09:10.86,0:09:12.51,Default,,0000,0000,0000,,"Want het zal je laatste zijn."
Dialogue: 0,0:09:12.53,0:09:13.56,Default,,0000,0000,0000,,(Gelach)
Dialogue: 0,0:09:13.58,0:09:17.03,Default,,0000,0000,0000,,Hij leek misschien \Nwat overdreven dramatisch,
Dialogue: 0,0:09:17.05,0:09:21.81,Default,,0000,0000,0000,,maar 54 dagen nadat ik bij dat meer stond,
Dialogue: 0,0:09:21.83,0:09:23.25,Default,,0000,0000,0000,,gebeurde dit.
Dialogue: 0,0:09:23.28,0:09:24.43,Default,,0000,0000,0000,,Publiek: Oh!
Dialogue: 0,0:09:25.20,0:09:26.85,Default,,0000,0000,0000,,Angstaanjagend, toch?
Dialogue: 0,0:09:26.88,0:09:28.03,Default,,0000,0000,0000,,(Lacht)
Dialogue: 0,0:09:28.93,0:09:33.29,Default,,0000,0000,0000,,Dit was de grootste uitbarsting \Nvan deze vulkaan in meer dan 60 jaar,
Dialogue: 0,0:09:33.31,0:09:35.80,Default,,0000,0000,0000,,en niet lang nadat deze video eindigt,
Dialogue: 0,0:09:35.82,0:09:38.46,Default,,0000,0000,0000,,werd de camera vernield\Ndie de video opnam
Dialogue: 0,0:09:38.49,0:09:42.53,Default,,0000,0000,0000,,en verdampte het hele meer \Ndat we hadden bemonsterd.
Dialogue: 0,0:09:42.66,0:09:44.24,Default,,0000,0000,0000,,Maar ik wil ook duidelijk zijn
Dialogue: 0,0:09:44.26,0:09:47.14,Default,,0000,0000,0000,,dat we er vrij zeker van waren \Ndat dit niet zou gebeuren
Dialogue: 0,0:09:47.16,0:09:49.42,Default,,0000,0000,0000,,op de dag dat we in de vulkaan waren,
Dialogue: 0,0:09:49.44,0:09:52.08,Default,,0000,0000,0000,,omdat Costa Rica zijn vulkanen \Nzeer zorgvuldig bewaakt
Dialogue: 0,0:09:52.10,0:09:53.66,Default,,0000,0000,0000,,door de OVSICORI Instituut,
Dialogue: 0,0:09:53.69,0:09:56.89,Default,,0000,0000,0000,,en wetenschappers van dat instituut \Nons die dag vergezelden.
Dialogue: 0,0:09:56.92,0:10:00.01,Default,,0000,0000,0000,,Maar het feit dat hij uitbarstte, \Nillustreert perfect
Dialogue: 0,0:10:00.03,0:10:02.54,Default,,0000,0000,0000,,dat als je wilt zoeken \Nnaar waar het kooldioxidegas
Dialogue: 0,0:10:02.56,0:10:04.43,Default,,0000,0000,0000,,uit de oceaanplaat komt,
Dialogue: 0,0:10:04.45,0:10:07.55,Default,,0000,0000,0000,,je niet verder hoeft te kijken \Ndan naar de vulkanen zelf.
Dialogue: 0,0:10:07.58,0:10:09.85,Default,,0000,0000,0000,,Maar als je naar Costa Rica gaat,
Dialogue: 0,0:10:09.87,0:10:12.33,Default,,0000,0000,0000,,zal je merken dat naast deze vulkanen
Dialogue: 0,0:10:12.35,0:10:15.60,Default,,0000,0000,0000,,het er wemelt van dit soort\Ngezellige warmwaterbronnen.
Dialogue: 0,0:10:16.07,0:10:18.41,Default,,0000,0000,0000,,Een deel van het water \Nin die warme bronnen
Dialogue: 0,0:10:18.44,0:10:21.35,Default,,0000,0000,0000,,borrelt feitelijk op uit die\Ndiep begraven oceanische plaat.
Dialogue: 0,0:10:21.69,0:10:24.69,Default,,0000,0000,0000,,Onze hypothese was dat er kooldioxide
Dialogue: 0,0:10:24.69,0:10:26.39,Default,,0000,0000,0000,,mee zou moeten opborrelen,
Dialogue: 0,0:10:26.41,0:10:29.59,Default,,0000,0000,0000,,maar dat iets diep onder de grond \Nhet eruit haalde.
Dialogue: 0,0:10:29.62,0:10:33.80,Default,,0000,0000,0000,,Dus gingen we twee weken \Nrondrijden in Costa Rica,
Dialogue: 0,0:10:33.82,0:10:36.56,Default,,0000,0000,0000,,en namen we stalen van elke bron \Ndie we konden vinden --
Dialogue: 0,0:10:36.56,0:10:38.65,Default,,0000,0000,0000,,verschrikkelijk, kan ik jullie vertellen.
Dialogue: 0,0:10:38.65,0:10:43.91,Default,,0000,0000,0000,,De volgende twee jaar hebben we \Ngemeten en de gegevens geanalyseerd.
Dialogue: 0,0:10:43.95,0:10:47.40,Default,,0000,0000,0000,,Als je geen wetenschapper bent, \Nvertel ik je dat de grote ontdekkingen
Dialogue: 0,0:10:47.42,0:10:49.50,Default,,0000,0000,0000,,niet gebeuren bij een mooie warme bron
Dialogue: 0,0:10:49.52,0:10:50.99,Default,,0000,0000,0000,,of op een openbaar podium,
Dialogue: 0,0:10:51.01,0:10:54.49,Default,,0000,0000,0000,,maar terwijl je gebogen zit \Nover een nukkige computer
Dialogue: 0,0:10:54.51,0:10:56.70,Default,,0000,0000,0000,,of een moeilijk instrument afstelt,
Dialogue: 0,0:10:56.70,0:10:58.59,Default,,0000,0000,0000,,of aan het skypen bent met je collega's
Dialogue: 0,0:10:58.62,0:11:01.21,Default,,0000,0000,0000,,omdat je helemaal in de war bent \Nover je gegevens.
Dialogue: 0,0:11:01.24,0:11:02.94,Default,,0000,0000,0000,,Wetenschappelijke ontdekkingen,
Dialogue: 0,0:11:02.94,0:11:05.01,Default,,0000,0000,0000,,net zoals die microben \Ndiep onder de grond,
Dialogue: 0,0:11:05.01,0:11:06.86,Default,,0000,0000,0000,,kunnen zeer, zeer traag verlopen.
Dialogue: 0,0:11:07.27,0:11:10.62,Default,,0000,0000,0000,,Maar in ons geval had het \Ndeze ene keer echt vruchten afgeworpen.
Dialogue: 0,0:11:10.64,0:11:14.92,Default,,0000,0000,0000,,We ontdekten dat \Nletterlijk tonnen kooldioxide
Dialogue: 0,0:11:14.94,0:11:18.12,Default,,0000,0000,0000,,uit deze diep begraven \Noceanische plaat kwamen.
Dialogue: 0,0:11:18.15,0:11:20.50,Default,,0000,0000,0000,,En wat ze onder de grond
Dialogue: 0,0:11:20.52,0:11:23.29,Default,,0000,0000,0000,,en uit de atmosfeer hield,
Dialogue: 0,0:11:23.31,0:11:25.10,Default,,0000,0000,0000,,was dat er diep onder de grond,
Dialogue: 0,0:11:25.12,0:11:29.11,Default,,0000,0000,0000,,onder al die schattige luiaards \Nen toekans van Costa Rica,
Dialogue: 0,0:11:29.13,0:11:30.93,Default,,0000,0000,0000,,chemolithoautotrofen waren.
Dialogue: 0,0:11:31.34,0:11:34.84,Default,,0000,0000,0000,,Deze microben en de chemische processen \Ndie om hen heen gebeurden,
Dialogue: 0,0:11:34.86,0:11:37.62,Default,,0000,0000,0000,,zetten dit kooldioxide om in carbonaten
Dialogue: 0,0:11:37.64,0:11:39.57,Default,,0000,0000,0000,,en hielden het zo onder de grond.
Dialogue: 0,0:11:39.59,0:11:41.88,Default,,0000,0000,0000,,Waardoor je je afvraagt:
Dialogue: 0,0:11:41.91,0:11:45.41,Default,,0000,0000,0000,,als deze ondergrondse processen \Nzo goed zijn in het opzuigen
Dialogue: 0,0:11:45.43,0:11:47.14,Default,,0000,0000,0000,,van alle kooldioxide eronder,
Dialogue: 0,0:11:47.14,0:11:50.04,Default,,0000,0000,0000,,kunnen ze ons dan ook helpen \Nmet een klein koolstofprobleem
Dialogue: 0,0:11:50.04,0:11:52.69,Default,,0000,0000,0000,,waar we aan de oppervlakte \Nmee af te rekenen hebben?
Dialogue: 0,0:11:53.01,0:11:57.04,Default,,0000,0000,0000,,Mensen zetten genoeg kooldioxide \Nvrij in de atmosfeer
Dialogue: 0,0:11:57.06,0:12:00.01,Default,,0000,0000,0000,,dat we het vermogen \Nvan onze planeet verminderen
Dialogue: 0,0:12:00.01,0:12:02.35,Default,,0000,0000,0000,,om het leven zoals wij \Ndat kennen te onderhouden.
Dialogue: 0,0:12:02.70,0:12:05.14,Default,,0000,0000,0000,,Wetenschappers, ingenieurs en ondernemers
Dialogue: 0,0:12:05.16,0:12:07.24,Default,,0000,0000,0000,,werken aan methoden om kooldioxide
Dialogue: 0,0:12:07.24,0:12:08.98,Default,,0000,0000,0000,,aan deze puntbronnen te onttrekken
Dialogue: 0,0:12:09.00,0:12:11.18,Default,,0000,0000,0000,,zodat het niet \Nin de atmosfeer terechtkomt.
Dialogue: 0,0:12:11.22,0:12:12.100,Default,,0000,0000,0000,,Ze moeten er ergens mee naartoe.
Dialogue: 0,0:12:13.02,0:12:14.20,Default,,0000,0000,0000,,Om deze reden moeten we
Dialogue: 0,0:12:14.22,0:12:17.56,Default,,0000,0000,0000,,de plaatsen bestuderen waar \Ndeze koolstof kan worden opgeslagen,
Dialogue: 0,0:12:17.58,0:12:19.72,Default,,0000,0000,0000,,eventueel in de ondergrond,
Dialogue: 0,0:12:19.72,0:12:22.55,Default,,0000,0000,0000,,om te weten wat ermee gebeurt \Nals het daar naartoe gaat.
Dialogue: 0,0:12:22.57,0:12:25.85,Default,,0000,0000,0000,,Zullen deze microben uit de diepe \Nondergrond te traag zijn
Dialogue: 0,0:12:25.85,0:12:27.94,Default,,0000,0000,0000,,om daar beneden echt iets vast te houden?
Dialogue: 0,0:12:27.97,0:12:29.37,Default,,0000,0000,0000,,Of zullen ze nuttig zijn
Dialogue: 0,0:12:29.40,0:12:33.19,Default,,0000,0000,0000,,omdat ze dit spul kunnen vastleggen\Nonder de vorm van vaste carbonaten.
Dialogue: 0,0:12:33.71,0:12:36.13,Default,,0000,0000,0000,,Als we zo'n grote doorbraak kunnen maken
Dialogue: 0,0:12:36.16,0:12:38.54,Default,,0000,0000,0000,,door slechts die ene studie in Costa Rica,
Dialogue: 0,0:12:38.57,0:12:41.53,Default,,0000,0000,0000,,stel je dan voor wat er daar beneden \Nnog te ontdekken valt.
Dialogue: 0,0:12:41.89,0:12:47.56,Default,,0000,0000,0000,,Dit nieuwe gebied van geo-bio-chemie, \Nof diep-ondergrondse biologie,
Dialogue: 0,0:12:47.58,0:12:49.12,Default,,0000,0000,0000,,of hoe je het ook wilt noemen,
Dialogue: 0,0:12:49.14,0:12:50.60,Default,,0000,0000,0000,,zal grote gevolgen hebben,
Dialogue: 0,0:12:50.60,0:12:53.38,Default,,0000,0000,0000,,niet alleen bij het tegengaan \Nvan de klimaatverandering,
Dialogue: 0,0:12:53.40,0:12:55.25,Default,,0000,0000,0000,,maar mogelijk ook om te begrijpen
Dialogue: 0,0:12:55.25,0:12:57.61,Default,,0000,0000,0000,,hoe het leven en de aarde \Nsamen evolueerden,
Dialogue: 0,0:12:57.61,0:12:59.54,Default,,0000,0000,0000,,of voor het vinden van nieuwe producten
Dialogue: 0,0:12:59.54,0:13:02.34,Default,,0000,0000,0000,,die nuttig zijn voor industriële \Nof medische toepassingen.
Dialogue: 0,0:13:02.34,0:13:04.60,Default,,0000,0000,0000,,Misschien zelfs om \Naardbevingen te voorspellen
Dialogue: 0,0:13:04.62,0:13:06.82,Default,,0000,0000,0000,,of om buitenaards leven te vinden.
Dialogue: 0,0:13:06.84,0:13:10.37,Default,,0000,0000,0000,,Het kan ons zelfs helpen om de oorsprong \Nvan het leven zelf te begrijpen.
Dialogue: 0,0:13:10.83,0:13:13.65,Default,,0000,0000,0000,,Gelukkig hoef ik dit niet alleen te doen.
Dialogue: 0,0:13:13.96,0:13:17.29,Default,,0000,0000,0000,,Ik heb geweldige collega's \Nover de hele wereld,
Dialogue: 0,0:13:17.31,0:13:20.60,Default,,0000,0000,0000,,die de geheimen ontrafelen \Nvan deze diepe ondergrondse wereld.
Dialogue: 0,0:13:21.83,0:13:29.06,Default,,0000,0000,0000,,Dit leven zo diep in de aardkorst staat \Nzo ver af van onze dagelijkse ervaring
Dialogue: 0,0:13:29.06,0:13:30.64,Default,,0000,0000,0000,,dat het irrelevant lijkt.
Dialogue: 0,0:13:31.36,0:13:35.05,Default,,0000,0000,0000,,Maar de waarheid is \Ndat dit vreemde, langzame leven
Dialogue: 0,0:13:35.08,0:13:38.60,Default,,0000,0000,0000,,in feite antwoorden kan geven \Nop enkele van de grootste mysteries
Dialogue: 0,0:13:38.62,0:13:39.96,Default,,0000,0000,0000,,van het leven op aarde.
Dialogue: 0,0:13:40.22,0:13:41.38,Default,,0000,0000,0000,,Dank je.
Dialogue: 0,0:13:41.40,0:13:44.40,Default,,0000,0000,0000,,(Applaus)