0:00:08.031,0:00:10.751 1903'te Amerika Birleşik [br]Devletleri Başkanı 0:00:10.751,0:00:15.068 Kaliforniya'daki Yosemite Vadisi'ne [br]üç günlük kamp yolculuğu yaptı. 0:00:15.068,0:00:19.662 Başkan Theodore Roosevelt göğe yükselen [br]sekoya ağaçları ormanında uyudu, 0:00:19.662,0:00:24.412 kar tipisinde kamp yaptı ve ev sahibesi [br]ve rehberi olan çevreci John Muir'le 0:00:24.412,0:00:26.960 saatlerce kamp ateşinde konuştu. 0:00:27.280,0:00:29.930 Roosevelt'in doğayı sevdiği ünlüydü 0:00:29.930,0:00:33.340 fakat Muir onu oraya kamp yapmaktan [br]fazlası için davet etmişti: 0:00:33.340,0:00:35.680 Yosemite tehlikedeydi. 0:00:35.680,0:00:39.520 Yosemite 1864'te korunan alan [br]ilan edilse de, 0:00:39.520,0:00:43.260 1903'te fazla gelişmeden ötürü [br]hâlâ tehlikedeydi. 0:00:43.260,0:00:46.660 Onlarca yıllık tartışma olan hem korumak, [br]hem de halkın kullanımı için 0:00:46.660,0:00:49.250 arazi ayarlama çabasının [br]tam ortasındaydı - 0:00:49.250,0:00:52.526 söylemesi yapmasından kolay iki amaç. 0:00:52.770,0:00:57.378 Yosemite'de mücadele [br]1849 altına hücum ile başladı, 0:00:57.378,0:01:00.435 o sırada madenciler [br]Sierra Nevada eteklerinde 0:01:00.435,0:01:02.365 altın arayarak batıya akın ediyorlardı. 0:01:02.365,0:01:05.415 1851'de devlet onaylı askerler 0:01:05.415,0:01:09.248 Ahwahneechee kabilesini [br]Yosemite Vadisi'nden çıkarttı. 0:01:09.248,0:01:13.168 Dönmeyi başaranlar beyaz yerleşimcilerin [br]arazide hak iddia etmelerine, 0:01:13.168,0:01:17.708 koca sekoyaları devirmelerine ve otel [br]ve salonlar inşa etmelerine tanık oldu. 0:01:17.708,0:01:20.891 Yanıt olarak, küçük bir Kaliforniyalı grup 0:01:20.891,0:01:25.681 senatör John Conness'i vadiyi özel [br]amaçlardan koruması için lobi yaptı. 0:01:25.681,0:01:29.391 1864'te Kongre Conness'in [br]tasarısını geçirerek 0:01:29.391,0:01:33.008 Yosemite Vadisi'ni [br]Kaliforniya Eyaleti'ne bağışladı, 0:01:33.008,0:01:37.713 böylece ilk defa ABD hükûmeti araziyi [br]halk korumasına almış oldu. 0:01:37.713,0:01:40.813 Ancak arazinin yönetimi [br]açık bir soru olarak kaldı, 0:01:40.813,0:01:43.730 benzer korumaya tabi daha fazla alan 0:01:43.730,0:01:46.160 oldukça daha karmaşık hâle gelen bir soru. 0:01:46.890,0:01:49.690 Yedi sene sonra jeolog Ferdinand Hayden 0:01:49.690,0:01:51.670 Yellowstone platosuna bir gezi yaptı 0:01:51.670,0:01:54.210 ki burası pek çok Amerikan yerli [br]kabilesi tarafından 0:01:54.210,0:01:56.860 seromoniler, avcılık [br]ve ticaret amaçlı kullanılıyordu. 0:01:56.860,0:01:59.889 Gezideki bilim insanları ve sanatçılar [br]muhteşem gayzerler 0:01:59.889,0:02:02.790 ve kaplıcaların olduğu [br]haberlerini getirdiler, 0:02:02.790,0:02:05.060 Yellowstone'u devlet [br]korumasına almak üzere 0:02:05.060,0:02:07.240 geniş çaplı desteği sağladılar 0:02:07.240,0:02:09.720 ve yerlilerin araziye girişi [br]kısıtlanacaktı. 0:02:09.880,0:02:14.355 Ancak Yosemite'den farklı olarak [br]Yellowstone bir eyalete bağışlanamadı- 0:02:14.355,0:02:18.402 daha eyalet olmamış üç ABD alanından [br]birinin parçasıydı. 0:02:18.402,0:02:23.465 Onun yerine Kongre 1872'de [br]Yellowstone'u devlet idaresine aldı, 0:02:23.465,0:02:26.685 böylece dünyanın ilk gerçek [br]millî parkı kuruldu. 0:02:27.155,0:02:30.395 Başkanlığı sırasında Teddy Roosevelt [br]halk korumasındaki arazileri 0:02:30.395,0:02:32.740 genişletmekte etkindi. 0:02:33.135,0:02:36.915 1916'da on beş millî park vardı. 0:02:37.235,0:02:39.992 Ancak yönetim sorunu çözümlenmedi 0:02:39.992,0:02:43.045 ve park bakımı birden fazla [br]devlet departmanı 0:02:43.045,0:02:45.725 tarafından gelişigüzel idare edildi. 0:02:45.725,0:02:49.325 Yol yapımı ve personel alımı gibi [br]direkt işler 0:02:49.325,0:02:52.615 etkin olmayan bürokratik [br]manevralar gerektirdi. 0:02:52.915,0:02:56.045 Park idamesi için hiçbir departman [br]kural belirlemediği için 0:02:56.045,0:03:00.087 avcılar yabani hayatı öldürdü, [br]sürüler alanlarda aşırı otladı 0:03:00.087,0:03:02.945 ve ziyaretçiler kent [br]simgelerini tahrip etti. 0:03:02.945,0:03:05.375 Çözüm Kanada'dan geldi 0:03:05.375,0:03:08.635 ki son derece etkin merkezi [br]park hizmetleri bulunuyordu. 0:03:08.635,0:03:12.625 1916'da Birleşik Devletler [br]bu modele uygun olarak 0:03:12.625,0:03:14.505 Millî Park Hizmetleri'ni kurdu. 0:03:14.505,0:03:18.215 Bugüne kadar park hizmetlerinin misyonu [br]bazen karşı karşıya gelen 0:03:18.215,0:03:20.435 iki amaçtan oluşur: 0:03:20.435,0:03:22.575 Parkları geleceğe taşımak 0:03:22.575,0:03:25.819 ve halkın ondan istifade [br]etmesini sağlamak. 0:03:25.819,0:03:29.202 Bu narin bir denge hareketi: [br]Yollar, patikalar ve diğer altyapılar 0:03:29.202,0:03:33.022 parkı ziyaretçilere erişilebilir yapar, [br]ama aynı zamanda yeryüzünü değiştirir, 0:03:33.022,0:03:36.441 ziyaretçiler de kirlenme, erozyon [br]ve narin ekosistemlerin tahribine 0:03:36.441,0:03:38.222 yol açabilirler. 0:03:39.124,0:03:43.706 Korumanın tarihçesi [br]bu misyonla uyuşmayabilir. 0:03:43.706,0:03:46.296 Pek çok park kurulurken öyle değildi, 0:03:46.296,0:03:50.746 yerleşim olmayan yabani alanlar[br]koruma için standart oldu. 0:03:50.746,0:03:54.636 Bunun yerine, çoğu yerliler [br]için ev veya tapınaktı 0:03:54.636,0:03:58.358 ki halkın kullanımı adı altında [br]bu yerlere ulaşımı kaybettiler. 0:03:58.358,0:04:00.538 Sadece yakın zamanda Millî Park Hizmetleri 0:04:00.538,0:04:04.018 bu geleneği hesaba katarak [br]Amerikan yerlilerini 0:04:04.018,0:04:05.948 park yönetimine kattı. 0:04:05.948,0:04:10.137 Dünya çapında yerli topluluklar [br]alan yönetimi ve korumada 0:04:10.137,0:04:11.997 hayati rol oynar. 0:04:12.777,0:04:15.987 Bugün dünyada binlerce millî park vardır 0:04:15.987,0:04:18.909 ve herbiri halk kullanımı ile tarihi 0:04:18.909,0:04:21.310 ve ekolojik korumayı [br]dengelemek zorundadır. 0:04:21.310,0:04:24.740 Yeni Zelanda, İzlanda, Avustralya [br]ve Güney Afrika'daki parklar 0:04:24.740,0:04:29.310 ziyaretçi sayıları fırladıkça [br]şiddetli erozyonu deneyimledi. 0:04:29.310,0:04:32.930 Tayland'daki Mu Ko Similan [br]Millî Parkı gibi bazıları 0:04:32.930,0:04:37.971 ekosistemin iyileşmesi için bölümlerini [br]turistlere tamamen kapattılar. 0:04:37.971,0:04:40.871 Millî parklar gelecek nesiller için 0:04:40.871,0:04:43.127 eşsiz alanları korudu. 0:04:43.127,0:04:46.217 Aynı zamanda bizi zor [br]sorularla başbaşa bıraktılar: 0:04:46.217,0:04:50.815 Bu gezegene ve birbirimize karşı[br]sorumluluklarımız nelerdir?